Praktyczne aspekty wdraania operacji w ramach LEADERA ze

Praktyczne aspekty wdrażania operacji w ramach LEADERA, ze szczególnym uwzględnieniem projektów grantowych. perspektywa ŚBRR Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego w Kielcach 25 -516 Kielce Ul. Targowa 18

LEADER 2014 -2020 w woj. Świętokrzyskim – zaawansowanie wdrażania Limity i wykorzystanie środków, jakie otrzymało Województwo Świętokrzyskie na wdrażanie działań w ramach PROW 2014 -2020 stan na dzień 31 maja 2018 r. Kod Typ operacji 19 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju brak 28 830 612, 53 € 2 090 000, 00 115 322 450, 12 w tym - Projekty realizowane przez podmioty inne niż LGD 2 090 000, 00 100, 00% 0, 00 80 195 129, 48 36 273 003, 08 69, 54% 31, 45% 35 127 320, 64 76 002 383, 54 34 989 183, 90 w tym - Projekty grantowe w tym - Projekty własne LGD 19. 3 Wdrażanie projektów współpracy 1 157 112, 25 € 4 628 449, 00 Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji 6 752 825, 32 € 27 011 301, 28 19. 4 kontraktacja 36 740 550, 10 € 146 962 200, 40 107 525 019, 76 47 717 283, 87 73, 17% 32, 47% 39 437 180, 64 19. 1 Wsparcie przygotowawcze 19. 2 Limit środków w Limit w zł na euro na dofinansowanie na lata 20142020 ( 1 euro = 4 zł) Wykorzy stanie Wykorzy limitu stanie na Środki Płatności limitu na poziomi pozostające do e zrealizowane poziomie kontraktacji w zł zawartyc zrealizo h umów wanych płatnośc i 3 900 745, 94 1 152 541, 48 292 000, 00 131 277, 70 318 589, 00 115 870, 81 6, 88% 2, 50% 4 309 860, 00 27 011 301, 28 11 328 409, 98 100, 00% 41, 94% 0, 00

LEADER 2014 -2020 w woj. Świętokrzyskim zaawansowanie wdrażania Zestawienie zawartych umów w ramach PROW 2014 -2020 - stan na dzień 31 maja 2018 r. Działaniepoddziałanie w ramach PROW Kod Typ operacji 2014 -2020 19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER 19. 1 Wsparcie przygotowawcze Wsparcie na wdrażanie operacji w 19. 2 ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność Wsparcie przygotowawcze Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Limit środków w zł na dofinansowanie na lata 2014 -2020 146 962 200, 40 zł 107 525 019, 76 zł 625 2 090 000, 00 zł 17 115 322 450, 12 zł 80 195 129, 48 zł 590 76 002 383, 54 zł 565 3 900 745, 94 zł 19 292 000, 00 zł 6 4 628 449, 00 zł 318 589, 00 zł 1 27 011 301, 28 zł 17 w tym - Projekty realizowane przez podmioty inne niż LGD w tym - Projekty grantowe w tym - Projekty własne LGD Przygotowanie i realizacja działań w 19. 3 zakresie współpracy z lokalną grupą działania 19. 4 Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji Wdrażanie projektów współpracy Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji Kontraktacja w zł. Liczba podpisan ych umów

LEADER w podziale na LGD woj. świętokrzyskiego – stan na 31 maj 2018 r. Liczba podpisanych umów Lokalna Grupa Działania "Królewskie Ponidzie" Stowarzyszenie "Lokalna Grupa Działania - U ŻRÓDEŁ" Lokalna Grupa Działania Dorzecze Wisły Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania "Krzemienny Krąg" Lokalna Grupa Działania "Białe Ługi" Lokalna Grupa Działania "Region Włoszczowski" Lokalna Grupa Działania Ziemi Sandomierskiej Lokalna Grupa Działania "Nad Czarną i Pilicą" Lokalna Grupa Działania "Perły Ponidzia" Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania "Razem na Piaskowcu" Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej Lokalna Grupa Działania Powiatu Opatowskiego Lokalna Grupa Działania PONIDZIE Lokalna Grupa Działania "Dorzecze Bobrzy" Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania "Ziemia Jędrzejowska GRYF" Stowarzyszenie "Lokalna Grupa Działania - Wokół Łysej Góry" Lokalna Grupa Działania "Perły Czarnej Nidy" 19. 2 19. 3 Pr. Inne i Premie Granty Współpr własne acy RAZEM UMOWY 19. 2 19. 3 Kwota umów czynnych Limit z LSR % wykorzystanie limitu 19. 2 19. 3 22 23 1 0 46 0 5 888 743, 80 zł 0, 00 zł 72, 70% 0, 00% 8 100 000, 00 zł 162 000, 00 zł 15 13 0 0 28 0 3 986 626, 00 zł 0, 00 zł 46, 63% 0, 00% 8 550 000, 00 zł 427 500, 00 zł 11 14 0 0 25 0 2 709 925, 00 zł 0, 00 zł 60, 22% 0, 00% 4 500 000, 00 zł 225 000, 00 zł 10 12 1 0 23 0 3 318 935, 00 zł 0, 00 zł 41, 49% 0, 00% 8 000, 00 zł 400 000, 00 zł 23 18 3 1 44 1 5 837 629, 94 zł 318 589, 00 zł 68, 28% 74, 52% 8 550 000, 00 zł 427 500, 00 zł 24 21 1 0 46 0 6 636 894, 00 zł 0, 00 zł 77, 62% 0, 00% 8 550 000, 00 zł 427 500, 00 zł 30 15 0 0 45 0 5 485 450, 00 zł 76, 19% 0, 00% 7 200 000, 00 zł 360 000, 00 zł 20 0 3 419 195, 00 zł 0, 00 zł 71, 98% 0, 00% 4 750 000, 00 zł 237 500, 00 zł 16 15 1 0 32 0 3 383 777, 00 zł 0, 00 zł 75, 20% 0, 00% 4 500 000, 00 zł 90 000, 00 zł 17 7 3 0 27 0 3 622 513, 00 zł 0, 00 zł 57, 50% 0, 00% 6 300 000, 00 zł 126 000, 00 zł 24 4 2 0 30 0 5 972 739, 00 zł 0, 00 zł 74, 66% 0, 00% 8 000, 00 zł 400 000, 00 zł 15 9 0 0 24 0 3 188 290, 00 zł 70, 85% 0, 00% 4 500 000, 00 zł 225 000, 00 zł 30 15 1 0 46 0 4 861 980, 00 zł 90, 04% 0, 00% 5 400 000, 00 zł 108 000, 00 zł 14 17 0 0 31 0 3 658 676, 00 zł 0, 00 zł 50, 81% 0, 00% 7 200 000, 00 zł 360 000, 00 zł 29 20 5 0 54 0 7 342 168, 00 zł 0, 00 zł 82, 75% 0, 00% 8 872 450, 12 zł 177 449, 00 zł 30 14 0 0 44 0 5 915 650, 00 zł 77, 84% 0, 00% 7 600 000, 00 zł 380 000, 00 zł 14 10 1 0 25 0 3 420 650, 00 zł 72, 01% 0, 00% 4 750 000, 00 zł 95 000, 00 zł 344 227 19 1 590 1 78 649 841, 74 zł 318 589, 00 zł 115 322 450, 12 zł 4 628 449, 00 zł

Beneficjenci PROW 2014 -2020 w woj. ŚWIĘTOKRZYSKIM (stan na 30 kwietnia 2018 r. ) Lp. Typ podmiotu Liczba beneficjentów Liczba umów 1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (podejmowanie + rozwijanie działalności) 328 2. Organizacje pozarządowe (fundacje + stowarzyszenia) 135 148 3. Spółki handlowe 30 30 4. jednostki wyznaniowe 9 9 5. Jst (gminy) 19 20 6. Inne podmioty 2 2

PROJEKTY GRANTOWE • Pierwszy projekt Grantowy wpłynął do ŚBRR 02. 2017 r. • Na dzień dzisiejszy mamy 25 projektów grantowych obejmujących łącznie 325 zadań (grantów). • Na 25 złożonych projektów 17 już jest zakończonych umowami. Pierwsza umowa na realizację projektu grantowego została zawarta w dniu 31. 05. 2017 r.

PROW 2014 -2020 w woj. Świętokrzyskim - etapy wdrażania (historycznie) • Ogłoszenie naboru wniosków na wdrażanie LSR – 8 października 2015 r. Termin składania wniosków – od 1 do 30 grudnia 2015 r. • Zawarcie umów z LGD – 21 kwietnia 2016 r. • Pierwsze terminy naboru wniosków: od 26. 09. 2016 r. Data wpływu wniosków do ŚBRR: 02. 11. 2016 r. • Do końca listopada 2016 r. do ŚBRR wpłynęły już 52 wnioski. • Zawarcie pierwszych umów z przedsiębiorcami - grudzień 2016 r. • Do końca marca 2017 – do ŚBRR zostało złożonych 560 wniosków z zakresu działania 19. 2, głównie z kategorii podejmowania i rozwijania działalności gospodarczej.

Moment krytyczny MARZEC 2017 r. : • ponad 500 złożonych wniosków z zakresu rozwijania i podejmowania działalności gospodarczej, z czego prawie 200 z terminem zawarcia umów do końca maja 2017 r. • Duża liczba trwających i ogłaszanych przez LGD konkursów; • Problemy z aplikacją do biznes – planu i związane z tym wątpliwości interpretacyjne, dotyczące sposobu oceny tych dokumentów;

złożone wnioski i zawarte umowy według stanu na dzień 31 marca 2017 roku – dane ze strony ARi. MR Województwo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Świętokrzyskie Liczba złożonych Kwota wniosków wnioskowana [PLN] 333 53 843 988, 97 132 29 831 087, 05 602 82 199 912, 58 172 23 286 214, 44 89 9 861 229, 71 674 74 522 764, 52 774 109 926 128, 28 345 57 218 335, 76 516 66 524 182, 12 273 38 108 723, 52 561 87 397 894, 02 332 47 824 930, 41 360 49 976 656, 29 Liczba umów Kwota umów [PLN] 0, 00 3 124 432, 18 0, 00 140 000, 00 9 070 406, 86 50 265, 00 0, 00 2 241 085, 63 2 837 089, 71 4 285 413, 00 151 955, 88 Liczba beneficjent ów 0 0 0 3 0 0 2 0 1 0 Kwota zrealizowanych płatności [PLN] 0, 00 0, 00 257 778, 74 0, 00 102 000, 00 109 110, 00 0 0 20 0 0 2 60 1 0 14 19 20 1 649 235 89 046 675, 93 40 016 633, 76 74 0 8 490 818, 43 0, 00 2 0 55 491, 90 0, 00 560 78 222 958, 34 48 7 160 051, 21 8 684 745, 03

Podjęte decyzje na poziomie zarządczym: • Nie blokujemy konkursów; • Angażujemy do weryfikacji i oceny wniosków pracowników z innych komórek organizacyjnych (na ochotnika), po uprzednim przeszkoleniu. Motywujemy finansowo (nagrody za pracę wykraczającą poza normalny zakres obowiązków). • Cel nadrzędny: zniwelować „górkę wniosków” do końca czerwca 2017 r.

Efekty podjętych działań: zestawienie publikowane na stronie ARi. MR według stanu na dzień 31 maja 2017 r. Kwota umów Liczba Województwo Liczba Kwota Liczba umów Kwota 1 złożonych wniosków 438 wnioskowana [PLN] 70 211 348, 00 [PLN] beneficjentów 2 614 429, 84 0 zrealizowanych płatności [PLN] 0, 00 2 168 37 888 452, 27 16 2 965 789, 98 0 0, 00 3 795 106 217 900, 04 81 11 859 641, 02 6 340 168, 42 4 280 43 822 921, 95 4 280 000, 00 0 0, 00 5 201 23 107 978, 55 0 0, 00 6 784 95 828 089, 28 33 2 905 988, 23 0 0, 00 7 1 020 137 560 983, 98 147 21 285 854, 39 33 1 991 155, 39 8 351 46 173 058, 51 25 2 709 232, 54 4 102 485, 62 9 597 77 482 231, 45 16 1 530 866, 00 0 0, 00 10 335 46 939 027, 04 48 5 828 344, 63 6 342 000, 00 11 667 106 512 059, 22 65 11 403 431, 33 15 1 157 040, 62 12 491 72 598 523, 30 118 19 624 742, 00 6 486 533, 76 13 360 49 862 818, 72 28 4 256 984, 49 1 75 041, 85 14 904 121 044 580, 93 228 25 508 462, 66 16 795 041, 03 15 276 44 619 356, 47 48 6 580 891, 32 4 415 722, 71 Świętokrzyskie 641 87 617 174, 75 219 30 337 555, 88 44 3 280 449, 91 1 167 486 504, 46 1 078 147 692 214, 31 135 Razem Działanie 8 308 8 985 639, 31

Praktyczne aspekty wdrażania PROW i LEADERA w woj. Świętokrzyskim – Obsługę Programu (z wyjątkiem zawierania umów) prowadzi Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego w Kielcach, działające jako jednostka budżetowa samorządu województwa; – Ze strony Zarządu Województwa, członkami Komisji ds. wyboru LSR byli pracownicy ŚBRR, w tym Kierownik Biura PROW, jako przewodnicząca Komisji. – Pracownicy będący członkami Komisji ds. wyboru LSR są obecnie zatrudnieni w komórce organizacyjnej Biura PROW pn. wieloosobowe stanowisko ds. nadzoru i koordynacji pracy LGD i LGR, w ramach której prowadzą sprawy przekrojowe związane z wdrażaniem LSR, w tym m. in. : • Monitorowanie prawidłowości realizacji LSR, w tym zgodności z zawartą umową o realizację LSR; • zarządzanie limitami środków dostępnych dla LGD, przygotowywanie zaświadczeń o dostępnych środkach; • Rozpatrywanie wniosków o aneks do umowy ramowej; • monitorowanie osiągania wskaźników realizacji LSR; wskaźników; • Analiza protokołów z kontroli LGD oraz formułowanie wniosków i ich przekazywanie Kierownikowi Biura PROW; • Rozpatrywanie protestów od wyboru operacji przez LGD;

Praktyczne aspekty wdrażania PROW i LEADERA w woj. Świętokrzyskim • • W ramach innych zadań z zakresu nadzoru nad LGD, wieloosobowe stanowisko ds. nadzoru i koordynacji pracy LGD i LGR, dokonuje także weryfikacji i oceny wniosków na projekty grantowe, składanych przez LGD oraz konsultuje (ewentualnie weryfikuje w miarę możliwości czasowych) wnioski o przyznanie pomocy w zakresie wynikającym z części AO KW. Wydzielenie powyższego zakresu oraz powierzenie go do obsługi pracownikom uczestniczącym wcześniej w procesie wyboru LSR, skraca czas wykonywania tych czynności oraz sprzyja podejmowaniu trafnych decyzji, opartych o całość złożonej dokumentacji, a nie tylko jej wybrane elementy. Pracownicy w/w komórki, uczestnicząc w procesie wyboru LSR-ów, a następnie w procesie ich realizacji i dokonywaniu zmian, dobrze orientują się w zawartości poszczególnych strategii, dzięki czemu, oceniane przez nich procesy mogą być rozpatrywane w szerszym, strategicznym kontekście.

Praktyczne aspekty wdrażania PROW i LEADERA w woj. Świętokrzyskim – ocena zasadności kosztów w projekcie grantowym • • Przy weryfikacji projektów grantowych, oceny zasadności kosztów dokonuje w każdym przypadku pracownik weryfikujący wniosek, w oparciu o całość doręczonej dokumentacji, zwłaszcza opis zadania i cele operacji określone we wniosku oraz na bazie własnego doświadczenia i wiedzy nabytej w dotychczasowej praktyce przy wdrażaniu poprzednich i obecnej edycji programu. Jeżeli dany koszt wpisuje się w sposób ewidentny w zakres zadania i jest kosztem który w tego typu przedsięwzięciach występuje standardowo, pracownik uznaje koszt za zasadny i nie występuje do LGD o wyjaśnienia. Stosujemy zasadę, że projektodawcą w przypadku projektu grantowego jest LGD i to LGD ustala sposób realizacji określonych w LSR celów (w tym np. określenie miejsca realizacji warsztatów, czy innych wydarzeń, doboru środków przekazu itp. ). LGD ustalając powyższe, bierze pod uwagę również oczekiwania społeczne, towarzyszące realizowanym projektom oraz tak dobiera narzędzia realizacji celów, aby maksymalnie zrealizować wskaźniki celu i rezultatu określone w LSR. W przypadku zbytniej ingerencji SW w zakres rzeczowy projektu grantowego, SW musiałby przejąć część odpowiedzialności za efekty rzeczowe i realizację celów, co byłoby sprzeczne z ideą projektów grantowych.

Praktyczne aspekty wdrażania PROW i LEADERA w woj. Świętokrzyskim – ocena zasadności kosztów w projekcie grantowym • Ingerencja SW w zakres rzeczowy (w pozycje kosztowe) projektów grantowych, ogranicza się w świetle przepisów rozporządzenia do ustalenia, czy pojedynczy wydatek mieści się w zakresie kosztów kwalifikowalnych o których mowa w par. 17 rozporządzenia wdrożeniowego. • Analizując zasadność wydatków – zakwestionować można naszym zdaniem wyłącznie wydatki, które w sposób ewidentny nie wpisują się w zakres rzeczowy zadania wchodzącego w zakres projektu grantowego (nie pasują do całości tematycznej i nie realizują celu).

Praktyczne aspekty wdrażania PROW i LEADERA w woj. Świętokrzyskim – ocena racjonalności kosztów w projekcie grantowym • Pracownicy dokonują badania racjonalności planowanych do poniesienia kosztów w oparciu o dokumenty przedstawione przez grantobiorców, a w przypadku braku takich dokumentów, w oparciu o informacje dostępne w internecie. • W przypadku towarów powszechnego użytku, których ceny detaliczne są ogólnie znane, nie występuje się o wyjaśnienia lub uzupełnienia do LGD.

CZYNNIKI POWODZENIA W REALIZACJI LEADERA – PERSPEKTYWA ŚBRR • • • Dobra współpraca podmiotu wdrażającego z LGD (władze LGD, organy LGD, poszczególni członkowie) oraz z Zarządem Województwa, Mądrość władz lokalnych (Gminy, Powiaty, Województwo). Otwartość i szczerość relacji. Wsparcie udzielane na różnych etapach wdrażania Programu; Dobre przygotowanie LGD do wdrażania LSR; Dobre przygotowanie LSR (wspólne procedury wdrożeniowe np. dla projektów grantowych). Tzw. staże dla pracowników LGD w ŚBRR. Krótkie kilkudniowe szkolenia pracowników LGD w Biurze PROW (w miarę potrzeb zgłaszanych przez LGD); Współpraca LGD w ramach sieci, sprawne przekazywanie informacji pomiędzy zaangażowanymi instytucjami (ŚBRR-LGD-Zarząd Województwa-Gminy); Częste, robocze spotkania organizowane ad hoc, w miarę potrzeby; Polityka „otwartych drzwi” dla LGD.