Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii wobec dzieci i modziey niepenosprawnej

Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii wobec dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie. Opracowała: mgr Agata Witkowska-Golon

Definicja hipoterapii Hipoterapia- lecznicze oddziaływanie konia na człowieka, znane od czasów Hipokratesa. Obecnie bardzo rozpowszechniona metoda rehabilitacyjna w wielu schorzeniach neurologicznych, psychicznych oraz układu kostnostawowo-mięśniowego, u pacjentów w różnym wieku. Szczególnie często wykorzystywana jako element w kompleksowej terapii dzieci. Hipoterapia definiowana jest na różne sposoby. Dobra definicja powinna jednak ułatwić zrozumienie fenomenu, jakim jest wykorzystanie konia w terapii. Jedna z definicji określa hipoterapię jako (…)ogół zabiegów (…) terapeutycznych, do których wykorzystuje się konia. Hipoterapia stanowi jedną z form rehabilitacji wieloprofilowej. Uniwersalność metody polega na jednoczesnym oddziaływaniu ruchowym, sensorycznym, psychicznym i społecznym

Rodzaje hipoterapii Hipoterapia właściwa Terapia z koniem Jazda terapeutyczna

Skierowanie na terapię z koniem. Przed rozpoczęciem hipoterapii osoba niepełnosprawna musi poddać się badaniu przez lekarza specjalistę (neurologa, specjalistę rehabilitacji schorzeń narządu ruchu, psychiatrę , itd. ), którego zadanie jest zakwalifikowanie, bądź nie tejże osoby na zajęcia. Zadaniem lekarza jest również podanie wskazówek co do długości i częstotliwości prowadzonych zajęć oraz ewentualnych ograniczeń.

Cele działań hipoterapeutycznych stymulacja rozwoju psychoruchowego dziecka, w tym: n poprawa koordynacji wzrokoworuchowej, orientacji przestrzennej oraz rozeznania w schemacie własnego ciała, n zwiększenie możliwości koncentracji uwagi i utrzymania zorganizowanej aktywności, n zwiększenia motywacji do wykonywania ćwiczeń; n rozwijanie samodzielności; zmniejszenie zaburzeń równowagi i poprawa reakcji obronnych; zwiększenie możliwości lokomocyjnych; zwiększenie poczucia własnej wartości; relaksacja i osłabienie reakcji nerwicowych; zapewnienie kontaktu ze zwierzęciem i przyrodą

Z hipoterapii mogą korzystać osoby: n n n po przebytych chorobach zostawiających trwałe ślady w sprawności fizycznej i /lub psychicznej; niepełnosprawne intelektualnie; z zaburzeniami rozwoju; z uszkodzeniem analizatorów (wzrok, słuch); niedostosowane społecznie.

Hipoterapia jako terapia naturalna. Hipoterapia jako naturalna forma rehabilitacji, prowadzona w naturalnym środowisku, w kontakcie z żywym zwierzęciem, jest terapią nastawioną głównie na odbiór bodźców czuciowych , kinestetycznych, daje szansę naprawy zaburzonego rozwoju dziecka.

Hipoterapia jako terapia naturalna. Zajęcia z koniem mają duże znaczenie dla wychowania i terapii dziecka. Dla nich bycie na górze , spojrzenie na świat i ludzi z wysokości końskiego grzbietu ma ogromne znaczenie terapeutyczne. Bycie na górze daje dziecku nie tylko poczucie władzy, ale i poczucie bezpieczeństwa w ramionach terapeuty siedzącego za nim lub jego wspierający dotyk i uwaga tylko na dziecku.

Hipoterapia jako terapia naturalna. Jazda na koniu poprawia sprawność ruchową i umysłową dziecka. Dziecko wydając okrzyki radości pobudza całe ciało, nie tylko aparat oddechowy i artykulacyjny, ale także układ hormonalny i tempo obiegu krwi. Innym ważnym zadaniem hipoterapii jest danie dziecku bycia sprawcą. Miękka, ciepła sierść konia i rytmiczne ruchy konia działają uspokajająco. Przekształcanie takich materiałów jak piasek, woda, owies, a więc nie mającego gotowego kształtu, przygotowuje dziecko do umiejętności manipulowania przedmiotami. Terapia z koniem stanowi okazję do ożywienia więzi międzyludzkich. . Zwierzę obdarza dziecko bezwarunkową akceptacją

Hipoterapia w usprawnianiu ruchowym. Różnego rodzaju ćwiczenia wykonywane podczas hipoterapii przyczyniają się do: Poprawy równowagi i koordynacji ruchowej; Utrwalania schematu ciała; Poprawy orientacji przestrzennej; Usprawniania procesu lateralizacji; Wzmocnienia mięśni posturalnych; Zapobiegania wadom postawy lub ułatwiają ich korekcje.

Hipoterapia w usprawnianiu manualnym. Do najczęściej wykonywanych czynności rozwijających sprawność manualną należy : czyszczenie sierści konia, czesanie grzywy i ogona, , czyszczenie kopyt, samodzielne wybieranie i porządkowanie sprzętu należącego do wierzchowca, zakładanie ogłowia, pasa, siodła ( przy zakładaniu tego sprzętu dzieci musza poradzić sobie z zapięciem mnóstwo sprzączek i klamerek), pomoc w karmieniu i pojeniu.

Kształtowanie umiejętności społecznych podczas zajęć z udziałem konia. Podczas zajęć hipoterapii powstaje możliwość : nawiązania interakcji społecznych z hipoterapeutą, innymi jeźdźcami, pomocnikami, wolontariuszami; nawiązania kontaktu z koniem; zdobycia wiedzy i umiejętności obchodzenia się z końmi nauki szacunku dla zwierząt; poczucia własnej użyteczności i satysfakcji płynącej z działania na rzecz innych; budowania poczucia odpowiedzialności za siebie i innych; nawiązania relacji koleżeńskich.

Psychoterapia w zajęciach hipoterapeutycznych. Terapia z koniem umożliwia pracę nad wyrównywaniem wielu deficytów emocjonalnych i społecznych osób o obniżonej sprawności intelektualnej. Zajęcia z hipoterapii maja wpływ na ; kształtowanie pozytywnego obrazu siebie; radzenia sobie z trudnymi uczuciami związanymi z niepełnosprawnością; wzmacniania poczucia kontroli; - możliwość podejmowania decyzji; - poczucie sprawstwa; obniżaniu lęku - lęk przed nowymi , nieznanymi sytuacjami; - lęk separacyjny wspomaganie rozwoju społecznych kompetencji; - wspomaganie kontroli wyrażania uczuć i obniżanie napięcia; - doświadczenie odpowiedzialności i roli opiekuna; - respektowanie norm i zasad

Usprawnianie językowe. Hipoterapia wpływa korzystnie na rozwój mowy u dzieci niepełnosprawnych. Wzbogaca ich słownik bierny o słownictwo związane z końmi, życiem ludzi, zmianami zachodzącymi w przyrodzie. Nowo poznane słowa są przyswajane szybciej podczas hipoterapii, gdyż decydujący jest tu emocjonalne zaangażowanie dziecka. Zajęcia na koniu powodują wzrost motywacji, której poziom może obniżać się przy zmęczeniu długo trwającymi, tradycyjnymi formami terapii.

Hipoterapia dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Terapia zaburzeń integracji sensorycznej polega na stymulowaniu trzech podstawowych systemów zmysłowych: dotykowego, przedsionkowego i propriocepcji. To właśnie dzieje się podczas jazdy na koniu. Ciało dziecka poprzez kontakt z ciałem konia podlega stymulacji dotykowej, poruszający się w zmiennym tempie i po zmiennym torze koń dostarcza stymulacji proprioceptywnej i przedsionkowej. Hipoterapia może bardzo wyraźnie poprawić integracje sensoryczną dziecka oraz jego funkcjonowanie i samoocenę.

Zaletą różnorodności działań hipoterapeutycznych jest to, że terapia ta nigdy się nie nudzi dzieciom i można ją stosować przez całe lata.

Bibliografia. Brearley G. : Psychoterapia dzieci niepełnosprawnych ruchowo. WSi. P, Warszawa 1999, Heipertz-Hengst C. : Jazda konna dla osób niepłnosprawnych. PWRi. L, Warszawa 1997 Olechnowicz H. : Wyzwalanie aktywności dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. WSi. P, Warszawa 1994 Faber A. , Mazlish E. : Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Media Rodzina, Poznań, 1992, Strauß I. : Hipoterapia: Neurofizjologiczna gimnastyka lecznicza na koniu. Fundacja na rzecz rozwoju rehabilitacji konnej dzieci niepełnosprawnych „Hipoterapia”. Kraków 1991.

KONIEC