Powstanie styczniowe Wiek XIX Wiek XIX charakteryzuje walka

Powstanie styczniowe.

Wiek XIX • Wiek XIX charakteryzuje walka Polaków o odzyskanie niepodległości (w 1830 -31 roku odbyło się powstanie listopadowe, w 1846 powstanie krakowskie i rabacja galicyjska, w 1848 Wiosna Ludów). Po przegranej wojnie krymskiej nowy car Aleksander II zaczął przeprowadzać reformy w Rosji. Zniesiono poddaństwo chłopów, zreformowano sądownictwo i administrację. Reformy te nazwano odwilżą posewastopolską. Polacy liczyli na ustępstwa cara wobec narodu polskiego a także oczekiwali wprowadzenia autonomii. • Autonomia – prawo do samodzielnego rozstrzygania swoich spraw wewnętrznych.

Artur Grottger – Pożegnanie powstańca

• Przyczyną powstania styczniowego był nasilający się rosyjski ucisk narodowy na Polaków. • Sam wybuch został poprzedzony wieloma manifestacjami patriotycznymi na terenie Warszawy, które były krwawo tłumione przez Imperium Rosyjskie i jego wojsko (np. w rocznicę nocy listopadowej zorganizowano kolejną wielką manifestację i odśpiewano pieśń skomponowaną niegdyś przez Alojzego Felińskiego na cześć cara Aleksandra I, zmieniając jej refren: „Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, Naszego Króla zachowaj nam Panie!” na: „Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie”. Irytującą władze rosyjskie pieśń śpiewano następnie przy okazji wszystkich manifestacji). • W tym czasie uformowały się dwa przeciwstawne obozy: Øczerwonych – dążących do wybuchu powstania; Ø białych – przeciwników jakichkolwiek zrywów zbrojnych bez pomocy państw zachodnich.

• Powstanie styczniowe zostało przyspieszone przez pobór do wojska rosyjskiego ludności polskiej – tzw. brankę. ØBranka – nadzwyczajny pobór do wojska rosyjskiego, do którego miało trafić około 8 tysięcy rekrutów spośród osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną. ØKonspiracja - nielegalna działalność skierowana przeciwko zaborcom. • Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił manifest powstańczy, w którym wzywał do walki z zaborcami, jednocześnie gwarantując pewne dobra, m. in. zniesienie różnic stanowych.

Artur Grottger – Kucie kos

• Powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863. Pierwszym dyktatorem powstania był Ludwik Mierosławski. Było to jedno z najbardziej tragicznych wydarzeń w dziejach narodu polskiego. • Walka zbrojna toczyła się ze zmiennym natężeniem przez prawie półtora roku. Powstanie zaczęło się jako walka partyzancka i takim pozostało do końca. W powstaniu stoczono ponad 1200 bitew z wojskiem rosyjskim. Do nierównych, krwawych zmagań stanęły naprzeciw siebie doborowa armia mocarstwa rosyjskiego i zdesperowani ochotnicy polscy uzbrojeni przeważnie w kosy, broń myśliwską czy piki. • Jesienią 1863 r. dyktatorem powstania został Romuald Traugutt. Trwał niezłomnie na stanowisku do chwili aresztowania w kwietniu 1864 r. Traugutt podjął się próby reorganizacji sił powstańczych i przekształcenia słabo uzbrojonych i luźno zorganizowanych oddziałów partyzanckich w regularną armię.

Romuald Traugutt

• Romuald Traugutt chciał także zachęcić chłopów do udziału w powstaniu. Jednak jego plany pokrzyżował car Aleksander II wydając 2 marca 1864 roku dekret o uwłaszczeniu chłopów. ØUwłaszczenie chłopów – nadanie chłopom na własność ziemi, którą uprawiali. • Romuald Traugutt był początkowo przetrzymywany na Pawiaku, a później więziono go w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Próbowano wydobyć z niego informacje dotyczące powstania i dowódców, jednak Traugutt nie wydał nikogo. Został osądzony przez rosyjski sąd i skazany na śmierć.

Skutki powstania • całkowita utrata autonomii przez Królestwo Polskie; • egzekucje powstańców; • uczestników powstania zsyłano do więzienia i na Sybir, niektórzy wyemigrowali; • konfiskata majątków powstańców i ich rodzin; • zlikwidowano wszystkie polskie urzędy, a istniejące urzędy podporządkowano ministerstwom w Petersburgu. Najważniejsze urzędy powierzano Rosjanom; • wprowadzono stan wojenny; • w powstaniu poległo ok. 25 tys. powstańców; • zlikwidowano Królestwo Polskie a na jego miejscu powstała prowincja rosyjska - Kraj Nadwiślański.

Podsumowując…

Dziękuję za uwagę. opracował Karol Biernacki