NANTAI NVERSTES UU TEORISI KANAT TIPLERI KANAT YERLETIRME

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ UÇUŞ TEORISI KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Uçak kanatlarının geometrisi uçuş rejimine (düşük hız, yüksek hız, sesüstü hızlar, vb. ) bağlı olmakla birlikte, gerek üst görünümlerinin gerekse kesit geometrilerinin tipik bazı özellikleri vardır. Uçakların tasarım amaçlarına uygun olarak gerekli aerodinamik kuvvetleri oluşturacak, maruz kalacağı yüklere dayanabilecek ve kanattan beklenen diğer görevleri yerine getirebilecek farklı kanat şekilleri geliştirilmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Bir uçak kanadına (iki kanat bir arada) üstten bakıldığında yanlamasına doğrultuda bir uçtan diğer uca uzaklığına kanat açıklığı (b, span), gövde doğrultusundaki genişliğine ise veter uzunluğu (c, chord length) adı verilir. • Dikdörtgensel üst-görünümlü bir kanat için veter uzunluğu bütün açıklık boyunca aynıdır. Kanada yukarıdan baktığımızda ortaya çıkan görünüş plan biçimi diye adlandırılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Üstten görünüşü eliptik biçimde olan kanatlar aerodinamik verimliliği en yüksek olan kanatlardır. İkinci Dünya Savaşında İngilizlerin hava üstünlüğünü kazanmalarında önemli bir faktör olan Spitfire uçakları eliptik kanat şekline iyi bir örnektir. • Ancak eliptik kanadın • imalatının zorluğu ve yüksek maliyeti, yaygın olarak kullanılmasını engellemektedir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Bu yüzden, trapez ya da dikdörtgen kanat biçimleri en uygun çözümleri oluşturmaktadır. • Kanadın bir başka geometrik özelliği ve görünüş tarzı ise ok açısıdır. Uçuş hızının düşük mertebeleri için kanadın üstten görünüşü tam simetri eksenine diktir. Yani simetri düzleminin normali, kanadın kökünden ucuna doğrudur ve yaklaşık olarak kanadın simetri ekseni gibidir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Kanatların uçak gövdesine yerleştirilmelerinde uçaktan beklenen göreve, yani işletme koşullarına ve yapısal özelliklere bağlı olarak farklı tercihler yapılabilmektedir. • Genel olarak üç çeşit kanat yerleştirme şeklinden söz edilebilir; üstten kanat, ortadan kanat ve üstten kanat. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Üstten kanat düzenlemesi genellikle nakliye, küçük turizm ve eğitim uçaklarında görülür. • Yüksek hızlı uçaklarda, aerodinamik sürüklemeyi azaltmanın önemi nedeniyle genellikle ortadan kanat düzenlemesi tercih edilir. • En yaygın kullanılan kanat düzenlemesi olan alttan kanat düzenlemelerinde, gövde bir anlamda kanadın üzerine yerleştirilmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Kanatların uçlarında, kanat açıklığının %10~20’si kadar kısmında, kanadın firar kenarına menteşe ile bağlanmış, aşağıya ve yukarıya doğru hareket edebilen yüzeylere kanatçık denir. • Uçağın uzunlamasına simetri ekseni etrafında dönme hareketi yapabilmesi için kanatlardaki taşıma kuvvetlerinden birinin artırılırken diğerinin azaltılması, bir başka ifade ile kanatlar arasında dengelenmemiş kuvvet çifti meydana getirilmesi gerekir. • Bu kuvvet çiftinin, taşıma kuvvetinin küçük olduğu kanat tarafına doğru bir moment meydana getirmesiyle uçak yatış hareketi yapmış olur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Kanatlarda taşıma kuvvetlerini değiştirmek ve kanatlar arasında taşıma kuvveti farkı yaratarak yatış hareketini meydana getirmek için uygulanabilecek yöntemlerin en kolayı kanat uçlarındaki profillerin taşıma katsayılarını değiştirmektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KANAT TIPLERI, KANAT YERLEŞTIRME ŞEKILLERI, KANATÇIKLAR • Kanat uçlarında firar kenarına doğru yerleştirilmiş hareketli yüzeylerin aşağı veya yukarı doğru hareket ettirilmesiyle, kanadın bu bölümündeki profillerin hücum açısı ve kamburluğu değiştirilerek taşıma katsayıları değiştirilmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKÇA • Bu ders notunun oluşturulmasında, Prof. Dr. M. Adil YÜKSELEN hazırlanan ve açık kaynak olarak kullanıma sunulan Aerodinamik Ders Notları ve Yrd. Doç. Dr. Evren ÖZŞAHİN tarafından kaleme alınıp Nisan Kitabevi aracılığı ile basılan “Uçak Ana Elemanları” kitaplarından yararlanılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©