NANTAI NVERSTES MALIYE TEORISI VE POLITIKASI MALIYE POLITIKASI

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ MALIYE TEORISI VE POLITIKASI MALIYE POLITIKASI BAKIMINDAN BÜTÇE AÇIĞINA YAKLAŞIMLAR, BÜTÇE AÇIĞININ FINANSMANI VE ÖDEMELER DENGESI İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

BÜTÇE AÇIĞI VE KAMU AÇIĞI KAVRAMLARI • Bu derste bütçe açığı kavramı ile kamu açığı kavramı bütçe açığı kavramıyla karşılaştırmalı olarak tanımlanacaktır. • Tüm kamu kurum ve kuruluşları bütçe açıkları toplamı kamu açıkları ya da kamu kesimi borçlanma gereksinimi olarak adlandırılır. Sadece merkezi devlet bütçesinin açıklarına ise bütçe açığı veya merkezi bütçe borçlanma gereksinimi adı verilmektedir. • Bütçe açığı zamanla vergilerin yükseltilmesiyle ortadan kaldırılabilir. Bu durum açığın finansmanı değil, açığın kapatılması olarak ele alınmaktadır. Harcamaların vergilerle karşılanan kısmının dışında kalan bölümün ise borçlanma yoluyla karşılanmasına bütçe açığının finansmanı adı verilmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

BÜTÇE AÇIĞINA FARKLI YAKLAŞIMAR • Bütçe açığına ilişkin olarak Klasik görüş, bütçe açığının sistemin işleyişini bozduğunu ve savaş ve doğal afetler dışında bütçe açığına başvurulmaması gerektiğini savunurken, Keynes bütçe açığının tam istihdamı sağlamakta efektif talep oluşturucu işlevi üzerinde durmaktadır. • Monetarist görüş de klasiklere yakın bir yaklaşımla bütçe açığının enflasyona neden olacağını ileri sürmüştür. Radikal görüş yanlıları ise bütçe açığının kapitalizmin gerekli bir sonucu olduğunu ileri sürmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

BÜTÇE AÇIĞININ FINANSMAN YÖNTEMLERI • Bütçe açıkları Merkez Bankası kaynakları ile finanse edildiğinde para tabanı genişleyeceğinden enflasyonist etki oluşturacaktır ve enflasyon gelir dağılımını bozacaktır. • Bütçe açığı borçlanma yoluyla finanse edildiğinde ise reel faiz oranı yükselecek ve yatırımların azalmasıyla ekonomik büyüme oranı düşecektir. Ayrıca faizlerin yükselmesiyle spekülatif sermaye girişi hızlanır ve yerli para değerleneceği için dış ticaret açığı oluşur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

BÜTÇE AÇIKLARI FINANSMAN YÖNTEMLERININ ÖDEMELER DENGESINE ETKILERI • Sabit kur politikasında enflasyonun dış ticaret üzerindeki etkisi olumsuz olacaktır. Çünkü enflasyon nedeniyle ithalat artar ve ihracat azalır. Eğer enflasyonla birlikte serbest kur politikası ile kur yükselirse enflasyonun etkisi bertaraf edilebilir. • Borçlanma ile bütçe açığının finansmanında faiz oranlarının yükselmesi sonucu sermaye hareketleri gerçekleşeceğinden dış ticaretin olumsuz etkilenmemesi için esnek kur sistemi uygulamak doğrudur. Ancak iç ve dış faiz farkının büyük olması durumunda esnek kur sistemi de sorunu yeteri kadar çözemeyecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

BÜTÇE AÇIKLARININ MALIYE POLITIKASI UYGULAMALARINA GETIRDIĞI SINIRLAMALAR • Bütçenin maliye politikası aracı olarak kullanılabilmesinin iki önemli koşulundan birisi hacimli olması, ikincisi ise açıkların olmaması ya da denetlenebilir ve sürdürülebilir boyutta olmasıdır. • Devamlı açık veren bütçe giderek kırılganlık oluşturur ve borçlanmanın maliyetini yükseltir. Böyle bir durumda ya para tabanı genişletilip enflasyona neden olunur ya da harcamalar kısılarak kamu yatırımları ihmal edilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKÇA • Prof. Dr. Abuzer Pınar, Prof. Dr. İzzettin Önder, Doç. Dr. Erdal Gümüş, Maliye Politikası, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayını • Prof. Dr. Beyhan Ataç, Maliye Politikası, 6. Baskı, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları • Prof. Dr. Abuzer Pınar, Prof. Dr. İzzettin Önder, Doç. Dr. Erdal Gümüş, Maliye Politikası II, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayını NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©