Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Spotkanie Zespow ds

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Spotkanie Zespołów ds. analizy szans i zagrożeń oraz potencjalnych kierunków rozwoju obszarów wiejskich do 2030 r. w województwach Temat: aktualizacja Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2020 (2030) w kontekście prac Zespołów – stan prac, analiza SWOT i wymiar terytorialny. Warszawa, 6 kwietnia 2018 r.

Stan prac nad aktualizacją Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012 -2020 Przygotowany został kolejny projekt SZRWRi. R – ostatnia wersja z 15 marca 2018 r. zawiera: - poprawioną i uzupełnioną część diagnostyczną, w tym szereg map obrazujących sytuację na obszarach wiejskich oraz w sektorze rolnym; - zweryfikowaną część strategiczną, w której m. in. zmniejszono liczbę kierunków interwencji poprzez połączenie ze sobą tych zbliżonych tematycznie, trendy, wyzwania uwzględniono propozycje Zespołów; - analizę SWOT (przygotowaną na podstawie analiz cząstkowych Zespołów); - założenia odnośnie systemu realizacji i monitorowania; - opis polityk, dokumentów oddziałujących na realizację Strategii (Agenda 2030, Europa 2020…. ). Prowadzono prace związane z ramami finansowymi strategii (wydatki rozwojowe, ramach PS, WPR, WPRyby oraz środki krajowe). Kolejnym krokiem będzie prezentacja SZRWRi. R na posiedzeniu Komitetu Koordynacyjnego ds. Polityki Rozwoju (prawdopodobnie w maju br. ) oraz przekazanie projektu Strategii do

Układ SZRWRi. R oraz obszary SOR Cel główny SZRWRi. R Ekonomicznie, społecznie i środowiskowo stabilny sektor rolnospożywczy oraz racjonalnie zagospodarowane obszary wiejskie jako atrakcyjne miejsce zamieszkania, pracy i rekreacji. • Filar I Cel główny SOR Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym, środowiskowym i terytorialnym. • Filar II Cel szczegółowy I -Trwały OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI ROLNEJ wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną JAKOŚĆ ŻYCIA I ŚRODOWISKA NA OBSZARACH WIEJSKICH Cel szczegółowy II – Cel szczegółowy III – Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi społecznemu i gospodarczemu Obszary wpływające na osiągnięcie celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju SPRAWNA ADMINISTRACJA ROLNA • Filar IV Kapitał ludzki Cyfryzacja i społeczny POZAROLNICZE MIEJSCA PRACY I AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO • Filar III Transport Energia Środowisko Bezpieczeństwo narodowe

Struktura SZRWRi. R: Kierunki interwencji CEL GŁÓWNY SZRWRIR EKONOMICZNIE, SPOŁECZNIE I EKOLOGICZNIE STABILNY SEKTOR ROLNO-SPOŻYWCZY ORAZ ZAGOSPODAROWANE OBSZARY WIEJSKIE JAKO ATRAKCYJNE MIEJSCE ZAMIESZKANIA, PRACY I REKREACJI FILAR I Opłacalność produkcji rolnej Kierunki interwencji I. 1. Innowacje, cyfryzacja i przemysł 4. 0. w systemie żywnościowym I. 2. Zagwarantowanie jakości i bezpieczeństwa żywności FILAR II Jakość życia i środowiska na obszarach wiejskich II. 1. Rozwój infrastruktury technicznej obszarów wiejskich III. 1 Rozwój przedsiębiorczości i tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach II. 2. Dostępność cyfrowa obszarów wiejskich III. 2. Wzrost umiejętności i kompetencji mieszkańców wsi I. 3. Modernizacja i zmiany strukturalne II. 3. Dostępność wysokiej jakości usług publicznych I. 4. Uczciwa konkurencja i skrócenie łańcucha dostaw II. 4. Rewitalizacja wsi i małych miast gospodarstw I. 5. Budowa nowych modeli współpracy i integracja sektora I. 6. Zarządzanie ryzykiem w sektorze rolno-spożywczym I. 7. Poszerzanie i rozwój rynków zbytu FILAR III Pozarolnicze miejsca pracy i aktywne społeczeństwo II. 5. Działania na rzecz pozytywnych zmian demograficznych II. 6. Gospodarowanie zasobami środowiska i przestrzenią dla przyszłych pokoleń i wzrostu gospodarczego II. 7. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom II. 8. Gospodarka o obiegu zamkniętym i biogospodarka (w tym OZE) III. 3. Rozwój inicjatyw oddolnych, na rzecz poprzez tworzenie kapitału społecznego i Partnerstwa Publiczno. Prywatne III. 4. Rozwój ekonomii i solidarności społecznej na obszarach wiejskich FILAR IV Sprawna administracja rolna IV. 1. Zaplecze badawczo-rozwojowe 4. 0. IV. 2. Nowoczesne doradztwo rolnicze IV. 3. System oświaty rolniczej odpowiadający na wyzwania rozwojowe IV. 4. Efektywny system nadzoru w łańcuchu rolno-spożywczym IV. 5 Stabilne finansowanie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich IV. 6. Zintegrowane zarządzanie rozwojem obszarów wiejskich

Wymiar terytorialny SZRWRi. R Podstawa prawna – ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (art. 13) q Diagnoza sytuacji (w tym SWOT), powinna uwzględniać zróżnicowania terytorialne; q Cele rozwoju, w tym kierunki interwencji z uwzględnieniem zróżnicowań terytorialnych; Zasada terytorialnego podejścia w strategiach → polityka rozwoju uwzględnia specyficzne potrzeby/potencjały terytoriów (dostrzeganie różnorodności, koordynacja horyzontalna, zarządzanie wielopoziomowe). Zadania do zrealizowania: a) diagnoza – dodano wymiar terytorialny (gminy/powiaty/województwa); b) wykorzystanie i większe zregionalizowanie analiz SWOT; c) ocena możliwości dopasowania regionalnego kierunków interwencji (poprzez ocenę trafności

Wymiar terytorialny SZRWRi. R a) Diagnoza Dostęp do Internetu o szybkości 100 MB/s [w %

Wymiar terytorialny SZRWRi. R propozycja zaangażowania Zespołów b) analiza SWOT • Większe zregionalizowanie analiz SWOT poprzez opracowanie analizy na poziomie grup powiatów/indywidualnych powiatów, tj. NUTS 3 albo NUTS 4. • Ewentualnie analizy SWOT na poziomie województwa (NUTS 2). • Niezależnie od powyższego proponuje się: • przypisanie wag „ 0, 1 -5” - (w celu określenia siły oddziaływania) na rozwój obszarów wiejskich i sektora rolnospożywczego; • dokonać oceny przedstawionych cech (pod względem jednoznaczności zapis, określenia potencjału endogenicznego - niektóre cechy zbyt ogólne lub brakuje cech ukazujących specyfikę regionu); • ponowną analizę poprawności przypisania cech do poszczególnych województw (np. korzystane warunki do prowadzenia produkcji metodami integrowanymi i ekologicznymi – wskazano 6/16 województw)

Wymiar terytorialny SZRWRi. R – NUTS 3 albo NUTS 4 Od 1 stycznia 2018 r. w Polsce funkcjonuje 97 jednostek NUTS (Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych): NUTS 1 – 7 jednostek („makroregiony”): • Makroregion Północny (województwa: kujawsko-pomorskie, warmińskomazurskie); • Makroregion Północno-Zachodni (województwa: lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie); • Makroregion Południowo-Zachodni (województwa: dolnośląskie, opolskie); • Makroregion Południowy (województwa: małopolskie, śląskie); • Makroregion Wschodni (województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie); • Makroregion Centralny (województwa: łódzkie, świętokrzyskie); • Makroregion Województwo Mazowieckie. • NUTS 2 – 17 jednostek („regiony” - województwa lub ich części): • 2 regiony w województwie mazowieckim: Mazowiecki regionalny i Warszawski stołeczny; • pozostałe 15 województw. • NUTS 3 – 73 jednostki (podregiony grupujące powiaty) [mapa na stronie internetowej http: //stat. gov. pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/klasyfikacja-nuts -w-polsce/].

Wymiar terytorialny SZRWRi. R – NUTS 3 oraz NUTS 4 NUTS 1 NUTS 2 NUTS 3 Miasto Kraków Krakowski Tarnowski Małopolskie Nowosądecki Nowotarski MAKROREGION POŁUDNIOWY Oświęcimski Częstochowski Bielski Śląskie Rybnicki Bytomski Gliwicki Podział Polski na jednostki Katowicki Sosnowiecki Tyski NUTS 4 (powiat) Miasto Kraków Powiat bocheński Powiat krakowski Powiat miechowski Powiat myślenicki Powiat proszowicki Powiat wielicki Powiat brzeski Powiat dąbrowski Powiat tarnowski Powiat m. Tarnów Powiat gorlicki Powiat limanowski Powiat nowosądecki Powiat m. Nowy Sącz Powiat nowotarski Powiat suski Powiat tatrzański Powiat chrzanowski Powiat olkuski Powiat oświęcimski Powiat wadowicki Powiat częstochowski Powiat kłobucki Powiat myszkowski Powiat m. Częstochowa Powiat bielski Powiat cieszyński Powiat żywiecki Powiat m. Bielsko-Biała …. …. …. 4 (powiaty) …. …. ….

Wymiar terytorialny – nowe podejście z zastosowaniem wyników SWOT Przykład – poziom województwa - przypisane wartości prezentują Zmodernizowany i konkurencyjny Dobre Stosunkowo Bliskie i znaczące sektor Korzystne warunki wyposażenie korzystna struktura rynki zbytu zarówno do prowadzenia przetwórstwa Dobre warunki techniczne agrarna regionalne, krajowe Wysokowydajn Wielokierunkowoś klimatycznoprodukcji metodami rolnoi technologiczne gospodarstw jak i zagraniczne na e rolnictwo ć produkcji rolnej glebowe integrowanymi spożywczego gospodarstw rolnych w artykuły rolnoi ekologicznymi posiadający rolnych województwie spożywcze wysoki potencjał produkcyjny Rolnictwo i sposób wypełnienia tabeli przetwórstwo - mocne strony województwo DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKOPOMORSKIE LUBELSKIE Wysoka jakość żywności wytwarzanej w zakładach przemysłu spożywczego, Wzrastający poziom wykształcenia, coraz większa otwartość na rozwiązania innowacyjne, Skala ocen: od 0 (brak zjawiska) do 5 (bardzo wysoka, najlepsza strona) 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 LUBUSKIE 3 1 2 3 3 0 0 0 ŁÓDZKIE 3 3 3 0 3 3 3 MAŁOPOLSKIE 3 1 3 3 0 3 3 3 MAZOWIECKIE 2 2 1 2 2 2 2 OPOLSKIE 5 5 5 5 5 PODKARPACKIE 3 3 3 3 3 PODLASKIE 3 3 3 0 0 0 0 POMORSKIE 3 3 3 3 3 ŚLĄSKIE 2 2 2 2 2 ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKOMAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKI E 2 2 2 2 2 5 5 5 5 5 5 5 5

Wymiar terytorialny – nowe podejście z zastosowaniem wyników SWOT Przykład – poziom powiatu - przypisane wartości prezentują sposób Dobre Duża, rosnąca warunki dla Kultywowanie aktywność bogatych rozwoju Tereny o Wysoki Rozwinięta zawodowa tradycji i wysokich Wysoka Znaczne Dobry stan Obszary wiejskie - mocne turystki w poziom sieć i ekonomiczna, zwyczajów, walorach atrakcyjność zasoby środowiska tym aktywności komunikacyjn szczególnie strony inwestycyjna naturalnego agroturystyki zachowanie przyrodniczych i społecznej a w zakresie dziedzictwa rekreacyjnych i turystyki działalności prozdrowotn kulturowego pozarolniczej ej województ powiat Skala ocen: od 0 (brak zjawiska) do 5 (bardzo wysoka, najlepsza wo 1 bialski 2 2 2 2 2 LUBELSKIE wypełnienia tabeli Korzystne położenie regionu w przestrzeni europejskiej i krajowej Relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna Duże zasoby dla energii Liczne odnawialnej obszary o m. in. biomasy, znacznym źródeł stopniu termalnych, zalesienia energii wiatrowej i słonecznej strona) 2 2 2 biłgorajski 5 5 5 5 3 chełmski 3 3 3 3 4 hrubieszowski 3 3 3 5 3 3 3 3 3 5 janowski 4 4 4 5 4 4 4 4 4 6 krasnostawski 0 0 0 5 0 0 0 0 0 7 kraśnicki 0 0 5 5 5 4 1 0 0 8 lubartowski 0 0 0 0 9 lubelski 0 0 0 0 10 łęczyński 0 0 0 0 11 łukowski 0 0 0 0 12 opolski 0 0 0 0 13 parczewski 4 4 4 4 14 puławski 1 1 5 1 1 2 15 radzyński 2 2 2 2 16 rycki 3 3 3 3 17 świdnicki 1 1 1 18 tomaszowski 2 2 2 2 19 włodawski 3 3 3 3 20 zamojski 5 5 5 5

Wymiar terytorialny – nowe podejście z zastosowaniem wyników SWOT Dobre warunki dla rozwoju turystki w tym agroturystyki i turystyki prozdrowotnej Kultywowanie bogatych tradycji i zwyczajów, zachowanie dziedzictwa kulturowego Tereny o wysokich walorach przyrodniczych i rekreacyjnych Wysoki poziom aktywności społecznej Rozwinięta sieć komunikacyjna … Ocena znaczenia w regionie (powiat/grupa powiatów) LUBELSKIE (znaczenie w skali 1 -5) MOCNE STRONY Przykład Element SWOT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 bialski biłgorajski chełmski hrubieszowski janowski krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski łęczyński łukowski opolski parczewski puławski radzyński rycki świdnicki tomaszowski włodawski zamojski 2 5 3 3 4 0 0 0 0 4 1 2 3 5 Mapa - ewentualnie

Wymiar terytorialny SZRWRi. R propozycja zaangażowania Zespołów c) analiza w zakresie kierunków interwencji • regionalne ujęcie kierunków interwencji przez ich dopasowanie [propozycja kierunków interwencji SZRWRi. R w tym działań] na poziomie grup powiatów/indywidualnych powiatów, tj. NUTS 3 albo NUTS 4. • Ponadto proponuje się: • dokonać oceny opisu kierunku interwencji (ew. uzupełnienie działań, ew. propozycja nowych kierunków interwencji); • przypisać wagi „ 0, 1 -5” - w celu określenia ważności kierunków interwencji dla rozwój obszarów wiejskich i sektora rolno-spożywczego; • Alternatywnie przypisanie hierarchii kierunkom interwencji (wskazanie trzech kierunków w ramach filara, które powinny być realizowane w powiecie) „ 1”- najważniejszy, „ 2”…. .

Wymiar terytorialny – ocena kierunków interwencji SZRWRi. R Przykład – przypisane wartości prezentują sposób wypełnienia tabeli Ocena wszystkich kierunków interwencji oraz przypisanie wagi Argumenty za takim podejściem: • Możliwość wskazania wszystkich kierunków interwencji; • Możliwość nadania ważności. Argument przeciwko – brak jednoznaczniej priotytetyzacji

Wymiar terytorialny – ocena kierunków interwencji SZRWRi. R Przykład – przypisane wartości prezentują sposób wypełnienia tabeli Ocena maksymalnie 3 kierunków interwencji oraz przypisanie wagi Argumenty za takim podejściem: • jednoznaczna priotytetyzacja; • możliwość nadania ważności. Argument przeciwko – wskazanie jedynie 3 kierunków interwencji

Wymiar terytorialny – ocena kierunków interwencji SZRWRi. R Przykład Kierunki interwencji Przypisanie hierarchii (powiat/grupa powiatów) FILAR I Opłacalność produkcji rolnej I. 1. Innowacje, cyfryzacja i przemysł 4. 0. w systemie żywnościowym I. 3. Modernizacja i zmiany strukturalne gospodarstw I. 4. Uczciwa konkurencja i skrócenie łańcucha dostaw I. 5. Budowa nowych modeli współpracy i integracja sektora I. 6. Zarządzanie ryzykiem w sektorze rolno-spożywczym I. 7. Poszerzanie i rozwój rynków zbytu LUBELSKIE I. 2. Zagwarantowanie jakości i bezpieczeństwa żywności 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 bialski biłgorajski chełmski hrubieszowski janowski krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski łęczyński łukowski opolski parczewski puławski radzyński rycki świdnicki tomaszowski włodawski zamojski Mapa - ewentualnie 2 1 1 1 2 3 3 1 3 3 2 1

Prace wojewódzkich Zespołów – harmonogram dalszych prac Zadania wojewódzkich Zespołów (propozycja do dyskusji): 1. Opracowanie analizy SWOT na poziomie grup powiatów/indywidualnych powiatów, tj. NUTS 3 albo NUTS 4, ewentualnie poziom NUTS 2 (wagi) - 27 kwietnia 2018 r. 2. Ocena trafności i regionalnego dopasowania proponowanych kierunków interwencji SZRWRi. R na poziomie grup powiatów/indywidualnych powiatów, tj. NUTS 3 albo NUTS 4 - 15 maja 2018 r. Przygotowanie analizy przekazanego materiału oraz opis wymiaru terytorialnego kierunków interwencji MRi. RW – koniec maja 2018 r.

Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Strategii, Analiz i Rozwoju