Materie Stof stof of stof Materie Materie is

Materie Stof, stof of stof?

Materie • Materie is een ander woord voor stof! – Het woord stof heeft meerdere betekenissen! – Welke stof bedoelen we? • Niet het “stof” om kledij van te maken! • Maar alle “stof” in het heelal! – Zonnen, manen, planeten, … – Water, ijzer, zout, suiker, papier, …

Materie • Materie komt hier op aarde in drie vormen voor: (aggregatietoestanden) – Vaste stof : bv ijsblokje – Vloeibare stof: bv water – Gasvormige stof: bv waterdamp

Materie • Zowel de levende als de niet-levende natuur bestaat uit “materie” of “stof”! – Een bloem bestaat uit materie • Levende of organische materie – Een zandkorrel bestaat uit materie • Niet-levende of anorganische materie

Materie • Materie of stof bestaat uit verschillende zeer kleine deeltjes die we zelfs met een microscoop niet kunnen zien! • We noemen deze deeltjes “moleculen” en stellen ze voor door “bolletjes” van verschillende grootte en kleur. • We spreken van het deeltjesmodel!

Materie • Zuivere stof – Opgebouwd uit één soort moleculen • Bv: keukenzout Vaste zoutkristallen (één soort moleculen) • Mengsel – Opgebouwd uit twee of meer soorten moleculen • Bv: Mineraalwater Water met mineralen (3 soorten moleculen)

Materie • Deeltjesmodel van een vaste zuivere stof • De moleculen liggen tegen elkaar, kunnen enkel trillen en zijn niet samendrukbaar! – Bv: ijsblokje

Materie • Deeltjesmodel van een vast mengsel – Het beeld van Ambiorix bestaat uit brons! – Brons is een mengsel van koper en tin De blauwe deeltjes zijn koper en de groene deeltjes zijn tin!

Materie • Deeltjesmodel van een vloeibare zuivere stof (of vloeistof) • De moleculen liggen niet tegen elkaar, kunnen over elkaar rollen en zijn niet samendrukbaar! – Bv: water

Materie • Deeltjesmodel van een vloeibaar mengsel – Wijn bestaat o. a. uit water en alcohol! – Wijn is een mengsel van deze vloeistoffen De blauwe deeltjes zijn water en de grijze deeltjes zijn alcohol!

Materie • Deeltjesmodel van een gasvormige zuivere stof (of gas) • De moleculen liggen ver van elkaar, kunnen vrij bewegen en zijn samendrukbaar! – Bv: waterdamp

Materie • Deeltjesmodel van een gasvormig mengsel – Lucht bestaat vooral uit zuurstofgas, stikstofgas, waterdamp en koolstofdioxidegas ! – Lucht is een mengsel van deze stoffen – Lucht is samendrukbaar: fietspomp! de blauwe deeltjes zijn waterdamp, de rode deeltjes zuurstofgas, de groene deeltjes stikstofgas en de zwarte deeltjes koolstofdioxidegas!

Materie (faseovergang) • Materie kan van de ene aggregatietoestand overgaan in de andere door een – Temperatuursstijging of verwarming – Temperatuursdaling of afkoeling • We noemen deze overgang een faseovergang! • We bekijken nu enkel de faseovergangen bij zuivere stoffen!

Materie (Faseovergang) • Materie kan bij opwarmen van de ene aggregatietoestand overgaan in een andere aggregatietoestand! – IJs gaat over in water en water gaat over in waterdamp • Vast -> vloeibaar -> gasvormig

Materie (Faseovergang) We verwarmen een bepaalde vaste stof smelten

Materie (verwarmen) IJs in bekerglas Water in bekerglas Smelten Vast Vloeibaar

Materie (Faseovergang) We verwarmen een bepaalde vloeibare stof verdampen

Materie (verwarmen) Water in bekerglas Waterdamp in en buiten glas Verdampen Vloeibaar Gas

Materie (Faseovergang) We verwarmen een bepaalde vaste stof snel vervluchtigen

Materie (Faseovergang) – !! vast -> gasvormig!! – ijs gaat over in waterdamp: damp die je ziet als je de diepvriezer in de zomer opent. – Oorzaak van deze faseovergangen? • Een snelle of grote verwarming of temperatuursverhoging

Materie (verwarmen) IJs in bekerglas Waterdamp in en buiten glas Vervluchtigen Vast Gas

Materie (Faseovergang) • Materie kan bij afkoelen van de ene aggregatietoestand overgaan in een andere aggregatietoestand! – Waterdamp gaat over in water en water gaat over in ijs • Gasvormig -> vloeibaar -> vast

Materie (Faseovergang) We koelen een bepaalde gasvormige stof af condenseren

Materie (afkoelen) Waterdamp in en buiten glas Water in bekerglas Condenseren Gas Vloeistof

Materie (Faseovergang) We koelen een bepaalde vloeibare stof af stollen

Materie (afkoelen) Water in bekerglas IJs in bekerglas Stollen Vloeistof Vast

Materie (Faseovergang) We koelen een bepaalde gasvormige stof snel af vervasten

Materie (afkoelen) Waterdamp in en buiten glas IJs in bekerglas Vervasten Gas Vast

Materie (Faseovergang) – !! gasvormig -> vast!! – waterdamp gaat over in ijs: “rijp” die je ziet op de bomen in de winter. – Oorzaak van deze faseovergangen? • Een snelle of grote afkoeling of temperatuursverlaging

Materie(faseovergang) • In twee gevallen heeft de verwarming of de afkoeling geen faseovergang tot gevolg: – Een vaste stof verder afkoelen • Deeltjes komen nog dichter bij elkaar – Bv: telefoonkabels die in de winter krimpen en doorhangen in de zomer – Een gas verder opwarmen • Deeltjes gaan nog verder uit elkaar – Bv: ballonnen die in de zomer uitzetten en krimpen in de winter

Materie • Niet alle stoffen , zoals papier en hout, hebben de drie aggregatietoestanden! – Papier en hout kan je niet smelten! • Ken je de oorzaak? Bij te hoge verwarming brandt papier op!