Liman Operasyonlarnn evresel Etkileri Environmental Impacts of Port

Liman Operasyonlarının Çevresel Etkileri Environmental Impacts of Port Operations Muhammet BORAN ve Nigar ALKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Karadeniz Technical University Sürmene Faculty of Marine Science 27 -29 Haziran 2018 Giresun

LİMAN/PORT Deniz taşımacılık sisteminin en önemli unsurlarından biri olan limanlar, gemilerin yükleme boşaltma yaptıkları, barındıkları, yakıt kumanya ve diğer ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerdir. Ports, which are one of the most important elements of the maritime transport system, are places where vessels loaded and unloaded, sheltered and meted their needs. Limanların projelendirilmelerinde yer seçimi yapılırken; Ekolojik açıdan gerek liman yerleşim alanında ve gerekse de liman ard bölgesi kara ulaşım ağı yanında korunan tür ve alanların varlığı mutlaka göz bulundurulmaktadır. While the selection of the places of the ports; The existence of protected species and areas are taken into account in ecological terms both in the port settlement area and also in the hinterland alongside land transport network.

Limanların Gelişim Sürecinde Çevresel Etkileri/ Environmental Impacts of Port Development Bu olumsuz etkilerin başlıca kaynakları üç grup altında toplanır: 1. Limanının yeri (konumu), - su kalitesi ile kıyı hidrolojisinin değişimine neden olarak sucul flora ve faunaya etkilemesi - dip kontaminasyonuna neden olması -yaşam alanlarının değişimi ve balıkçılık kaynaklarının zarar görmesi. 2. Limanının inşaatı, - deniz ve karada inşaat faaliyetleri - dip taraması ve taranan malzemenin bertrafı - inşaat malzemelerinin taşınımı Major sources of these adverse effects can be categorized into three types: 1. Location of port - affects aquatic fauna and flora through changes of water quality and coastal hydrology - bottom contamination, - destroys bottom - habitat and displaces fishery resources. 2. Port construction, - construction activities in the sea and on land, - dredging, disposal of dredged materials - transport of construction materials.

3. Liman operasyonları - Gemi trafiğinden kaynaklanan emisyon - Gemi kaynaklı atıksuların deşarjı - Gemilerden oluşan sızıntılar - Yük elleçeleme ve depolanması sürecinde çevreye bulaşan maddeler - Elleçeleme ekipmanlarından kaynaklanan kirlilik - Liman- kara taşımacılığı - Liman tarama faaliyetleri 3. Port operation - Emission from ship traffic - Discharge waste water from ship - Spills and leakage from ships - Cargo handling equipment - Land transport to and from the port. - Dredging activities in port

Hava Kirliliği/Air Pollution 1. Limanlardaki egzoz emisyonu: - Gemiler Özellikle ağır yakıtlar kullanmaları nedeniyle gemiler önemli derecede hava kirliliğine neden olmaktadırlar. Gemi kaynaklı hava kirliliğinde en büyük hava kirletici kaynaklar gemilerin ana makineleri ve jeneratörleridir. - Limanda yer alan diğer araç ve ekipmanlar - Limana giriş çıkış yapan araçlar Gemi ve diğer araçlardan yakıt kullanımı sonucu atmosfere bulaşan başlıca hava kirleticiler, azot oksitler (NOX), kükürt oksitler (SO 2), karbondi-monooksit (CO-CO 2), hidrokarbonlar (HC) ve partikül maddelerdir. 2. Kuru dökme yüklerin elleçlenmesi ve depolanması aşamasında havaya bulaşan partikül maddeler. 1. Exhaust emissions in port: -Ships are significant air pollution sources as their high powered main engines often useheavy fuels. - Other vehicles and equipment in the port. - Vehicles entering and leaving the port area. Sulfur dioxide (S 02) nitrogen oxide (N 0 X), carbon di-mono-oxide (CO-CO 2), hydrocarbons (HC) and aprticulae matter emitted from ships vehicles and various equipment used for port activities. 2. Particulate matter (SPM), which originate from dry bulk cargo handling and storage.

Gürültü Kirliliği/Noise Pollution Limanlarda gürültü kirliliğine neden olan kaynaklar çok çeşitlidir: • Yük elleçleme ekipmanları • Liman içi ve ard bölge trafiği • Gemi ana ve yardımcı makinaları: Gemiler yanaşma ve kalkma manevraları esnasında önemli düzeyde gürültüye neden olurlar. Yine limana yanaşmış gemilerde çalışan gemi yardımcı makineleri ile havalandırma sistemleri gürültü kaynağı olarak değerlendirilirler. Gemiler limanda manevra yaparken ana makinalarından yayılan gürültü oldukça yüksektir. Manevraya yardımcı olan diğer ekipmanların oluşturduğu gürültü de buna eklenince gürültü düzeyi daha da artmaktadır Noise in port areas is caused by many sources: • • The operation of cargo handling equipment In- port and hinterland traffic Ship main engines and auxiliary engines Fans

The rainy waters carry polluter waste to the sea on the deck Gemi Kaynaklı Kirleticiler/Ship Sourced Pollutants Limanlarda su kirliliğine neden olabilecek muhtemel kaynaklar: • Sintine, balast suları ve evsel nitelikli atık suların deşarjı • Ambar yıkama suları ile güvertenin yıkanması sonucu oluşan yağlı ve deterjanlı suların denize verilmesi • Gemi bordasında raspa ve boya işlemlerinin yapılması • Yağmur sularının güvertedeki kirletici atıkları denize taşıması • Yakıt alımı esnasında yakıtın kaza sonucu denize sızması • Gemi makinası soğutma suyuna yağ karışması ve bunun soğutma suyu ile denize boşalması • Şaft sızdırmazlık yağı ile güverte donanımlarında bulunan hidrolik sistemlerden sızan yağın denize bulaşması. Potential sources of water pollution in ports: • Discharge of bilge water, ballast water and sewage • Hold washing water and washing water of the deck which contain oil and detergent • The rainy water that carries pollutants from deck to the sea • Oil mixed to the cooling water of the ship and discharged to the se with it • Discharging of shaft sailing oil into the sea.

Tehlikeli Yükler/Dangerous Good Gemiler ile taşınan tehlikeli yükler bulundukları çevre için önemli sorunlar oluşturmaktadır. Bu yüklerin birçok türü limanlarda elleçlenmekte gemiler tarafından taşınmaktadır. Kostik soda, sülfürik asit, nitrik asit, fosforik asit, amonyak, kömür ve katran ürünleri bu grup ürünlere örnek olarak verilebilirler. Bu maddelerin limanlar veya terminallerde elleçlenmesi esnasında kaza sonucu çevreye bulaşması limanların çevresinde önemli problemlerin oluşmasına neden olurlar. Hazardous cargo poses a special danger to the surrounding environment an community. Many different types of hazardous cargo are transported by ships and handled and stored in ports, including substances such as caustic soda, sulphuric acid, nitric acid, phosphoric acid, ammonia, coal and tar products, and many petrochemical products.

Zehirli Boyalar/Antifouling Deniz araçlarının su içinde kalan yüzeylerine kabuklu, alg ve mikroorganizma gibi canlıların yapışmasıyla oluşan tabakaya fouling denir. Foulingin pek çok olumsuz etkisi nedeniyle deniz araçlarının karine kısmı anti-fouling boya ile boyanırlar. Geçmişte kullanılan ancak günümüzde yasaklanan tribütilkalay (TBT) ihtiva eden boyaların deniz çevresine önemli zararlar verdiği belirlenmiştir. TBT’nin toksik etkileri deniz ekolojisi bakımından son derece önemlidir. Deniz suyunda TBT düşük konsantrasyonda bulunsa dahi alglerin, omurgasızların, kabukluların ve balıkların üreme ve gelişimini olumsuz olarak etkilemektedir. TBT yasaklandıktan sonra kullanılmaya başlanan bakır ihtiva eden boyalar da deniz canlılarına toksik etki etmektedir. The surfaces of vessels under the waterline are prone to fouling; hence, antifouling is needed for reducing the friction between ship hulls and the surrounding water. The antifouling substances leach into the water and subsequently the bottom. This leaching process presents danger, as a number of these compounds are found to be highly toxic, such as biocide antifoulings. TBT (organotin tributylin) has been widely used by the shipping industry as an antifouling product. TBT affects the reproduction and development of invertebrates, crustaceans and fishes. Copper-containing paints that have been started to be used after the TBT ban, are also toxic to marine life.

Dip Taraması/Dredging Liman ve çevresinde bulunan deniz alanlarındaki dip sedimentleri limanlardaki faaliyetler sonucu kirlenmektedir. Kontaminasyon daha çok organik ve inorganik kirleticilerden kaynaklanmaktadır. Deniz dibi tarama materyalinde poliaromatik hidrokarbonlar (PAH) poliklorobifeniller (PCB), pestisitler ve tribütilkalay gibi yüksek toksisiteli organik bileşikler, ağır metaller, nitrat ve fosfat gibi maddeler bulunmaktadır. Liman taramalarında deniz suyunda bulanıklık oluşması, tarama sahasındaki yaşam alanlarının tahribi ve bentik canlıların telef olması, siltasyon hızının değişimi, liman içi sularda oksijen azalması, tarama sonucu dipten alınan malzemenin denizin başka alanlarına dökülerek kontamine olmuş materyalin kirliliğe neden olması, karşılan ekolojik problemlerdendir. The bottom sediments in the harbor and surrounding marine areas are polluted after the activities in the ports. Contamination is mostly caused by organic and inorganic pollutants. The marine dredging material contains high toxic organic compounds such as polyaromatic hydrocarbons (PAH), polychlorobiphenyls (PCBs), pesticides and tributyltin, and inorganic heavy metals, nitrates and phosphates. Dredging causes turbidity in sea water, destruction of living areas in the dredging area and damage of benthic organisms, the change of siltation rate, the decrease of oxygen in the waters of the port.

Liman Ardbölge Trafiği/Port Hinterland Traffic Limanların ard bölgelerinden malların limana taşınması ve limana gelen malların ard bölgelere ulaştırılmasında ulaşım zincirinin verimliliği, mod seçimi ve yakıtların standardı ile kullanılan araçlar çevre kirliliği bakımından son derece önemlidir. Genel olarak demir yolu ile ulaşım, karadaki su yollarının kullanılması ve kısa deniz taşımacılığı gibi ton başına daha az enerji gerektiren sistemler daha az çevre kirliliğine neden olur. Ardbölge ile liman arasında yapılan taşımacılıkta ton başına en az emisyona neden olan taşımacılık modunun seçilmesi çevre problemlerinin en aza indirilmesi bakımından son derece önemlidir. Ayrıca toprak kirliliği, su kaynaklarının kirlenmesi, tehlikeli atıkların oluşması gibi diğer çevresel etkiler de ulaşım yatırımlarının inşaat dönemlerindeki önemli çevresel unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır Efficiency of the transportation chain, the mode selection and the standards of the fuels are very important for the protection of the environment from pollution while the transportation of the goods to the port from the hinterland the transportation of the goods from the port to the hinterland. Systems that require less energy per ton, such as railway transportation in general, use of land waterways and short sea transport, result in less environmental pollution. In addition, other environmental effects such as soil pollution, pollution of water resources and the formation of hazardous wastes are emerging as important environmental factors during the construction period of transportation investments

Sonuçlar ve Öneriler/Results and Suggestions Liman aktivitelerinin çevresel etkileri hem limanın inşaatı aşamasında ve hem de liman operasyonları sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu etkiler daha çok liman ve çevresinde oluşmakta ve su, hava ve gürültü kirliliğine neden olarak, gerek deniz canlılarını ve gerekse de liman ve çevresinde yaşayan insanları olumsuz olarak etkilemektedir. Deniz ve kıyı ekosistemleri birçok bitkisel ve hayvansal canlı için yaşam alanı oluşturmaktadır. Liman inşaatları için yapılan deniz dolguları ve dip taramaları deniz dibinde habitat kayıplarına neden olmaktadır. Özellikle petrol ve petrol türevi maddelerin sulara bulaşması liman içi ve çevresindeki alanlarda başta balıklar olmak üzere birçok deniz canlısını olumsuz olarak etkilemektedir. Bu maddelerin biyo parçalanması sonucu oluşan toksik aromatik ürünler ve parçalanma esnasında oksijen sarfiyatının meydana gelmesi deniz ve kıyı ekosistemlerini etkilemektedir The environmental effects of harbour activities are both at the harbour construction stage and at the end of harbour operations. These effects mostly occur in and around the harbour and cause water, air and noise pollution, negatively affecting marine life and people living in and around the port. Marine and coastal ecosystems are the habitat for many plant and animal life forms. Coastal structure and bottom dredging cause habitat losses in the seabed. In particular, the infiltration of oil and petroleum derivatives into the water negatively affects many marine organisms, especially fishes, within and around the harbour. The biodegradation of aromatic products resulting oxygen consumption that affects the marine and coastal ecosystems

Liman operasyonlarının çevresel etkilerini azaltmak amacıyla çevre yönetim sistemlerini daha sistematik hale getirmek, liman atık alım tesislerinin yeterli kapasitede ve işlevsel olmasını sağlamak, limanlara gelen gemilerin, Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) deniz çevresini korumak amacıyla ortaya koyduğu kurallar çerçevesinde denetimlerinin liman otoriteleri tarafından yapılmasını sağlamak gerekmektedir. Gemi ve liman içerisinde kullanılan araçlardan kaynaklanan gürültü ve hava kirliliğinin azaltılması için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak ve bunları denetlemek, katı atıkların gemilerden usulüne uygun ayrıştırılmış olarak alınmasını sağlamak liman ve çevresinde kirliliğin azaltılması için yapılması gerekenlerdendir. Yine limanlarda gemilerden kaynaklanan emisyonu azaltmak için makine dairesi ve köprüüstü simülatörleri kullanarak limanlar için uygun gemi manevra sistemlerinin belirlenmesi sağlanmalıdır To make the environmental management systems more systematic in order to reduce the environmental effects of port operations, to ensure that the port waste reception facilities are of sufficient capacity and functional and to ensure that the vessels coming to the ports are controlled by the port authorities in accordance with the rules laid down by the International Maritime Organization (IMO). To ensure that the necessary measures are taken to reduce the noise and air pollution caused by the vehicles used in the ship and the port and to supervise them and to ensure that the solid wastes are properly disassembled from the vessels, they must be done in order to reduce the pollution around the port. Again, in order to reduce the emissions from the vessels at the ports, it is necessary to determine the appropriate ship maneuvering systems for the ports by using machine room and bridge simulators.

TEŞEKKÜRLER THANK YOU