KONTRREFORMACJA Kontrreformacja ruch religijny kulturalny i polityczny trwajcy

  • Slides: 12
Download presentation
KONTRREFORMACJA

KONTRREFORMACJA

Kontrreformacja - ruch religijny, kulturalny i polityczny, trwający od połowy XVI do schyłku XVII

Kontrreformacja - ruch religijny, kulturalny i polityczny, trwający od połowy XVI do schyłku XVII wieku, mający na celu zahamowanie i przeciwstawienie się szerzącej się reformacji oraz odzyskanie przez Kościół katolicki dominującej pozycji. Niektórzy historycy używają terminu reforma katolicka, aby podkreślić, że źródeł tego ruchu można szukać we wcześniejszym okresie i, że nie była to tylko reakcja na protestantyzm. Działania kontrreformacyjne obejmowały szeroki zakres dziedzin: eklezjologia zgromadzenia zakonne ruchy religijne działania polityczne

PRZYCZYNY • Występujące w Kościele zachodnim poważne nadużycia i problemy wewnętrzne były przyczyną wystąpień

PRZYCZYNY • Występujące w Kościele zachodnim poważne nadużycia i problemy wewnętrzne były przyczyną wystąpień wielu duchownych i uczonych, którzy krytykowali istniejący stan rzeczy (rozluźnienie dyscypliny kościelnej, symonię, powszechną ignorancję duchowieństwa, liczne przywileje stanu duchownego i Kościoła, wielorakie i często szkodliwe obciążenia na rzecz duchowieństwa i Kościoła, etc. ). Wołania o odnowę rozlegały się już od XIII wieku, jednak kuria rzymska za wszelką cenę starała się utrzymać istniejący status quo. Narastające problemy prowadziły czasami do kryzysów, które czasami wybuchały z różną gwałtownością. Jednolity i planowy nurt odnowy wewnątrz Kościoła widoczny był pod koniec XV wieku jedynie w Hiszpanii, gdzie kardynał Franciszek Jiménez de Cisneros (1436 -1517) rozpoczął reformę Kościoła hiszpańskiego (wspieraną zresztą przez monarchię). Wielokrotnie wołania o sobór powszechny zaowocowały zwołaniem V Soboru laterańskiego (1511 -1517), z którym wiązano nadzieje wprowadzenia koniecznych reform, jednak sobór ten po raz kolejny pokazał, że Kościół nie jest zdolny do samoodnowy ze względu na dążenie papiestwa do utrzymania zdobytej władzy i przywilejów

 • Sytuację pogarszał fakt, że duchowieństwo stanowiło do 10% populacji w wielu miastach

• Sytuację pogarszał fakt, że duchowieństwo stanowiło do 10% populacji w wielu miastach Europy Zachodniej. Podstawą bytowania duchowieństwa były opłaty za odprawiane msze. Zarówno przeciętny średniowieczny proboszcz jak i ksiądz w miastach był słabo lub w ogóle nie wykształcony. Każdy, kto chciał zostać kapłanem, uczył się u proboszcza najpotrzebniejszych rzeczy. Wykształcenie teologiczne na poziomie uniwersyteckim otrzymywali na ogół (a i to nie zawsze) jedynie kapłani zakonni. Kapłani w miastach nie byli żadnymi duszpasterzami, a jedynie kapłanami "mszalnymi", a o zachowaniu przez nich celibatu nie mogło być mowy. Tak wielka ilość zakonów żebraczych oraz duchownych, którzy utrzymywani byli z datków, była obciążeniem dla społeczności lokalnych i powodowała liczne napięcia. Wystąpienie Marcina Lutra w roku 1517, które miało miejsce kilka miesięcy po zakończeniu V Soboru Laterańskiego, nastąpiło więc w okolicznościach sprzyjających szybkiemu rozwojowi reformacji. Kościół rzymskokatolicki zaczął tracić wpływy najpierw w Niemczech, następnie w Szwajcarii i Skandynawii oraz w innych krajach.

 • W początkowym okresie reformacji sam Luter odwoływał się do soboru powszechnego, mając

• W początkowym okresie reformacji sam Luter odwoływał się do soboru powszechnego, mając nadzieję na przedstawienie tam swoich nauk, jednak zarówno Leon X, jak i kolejni papieże, byli niechętni zwołaniu takiego soboru obawiając się uszczuplenia swojej władzy. Drogę do zachowania istniejącego status quo widzieli przede wszystkim w prowadzonej przez Rzym polityce zewnętrznej, zaś działania w kierunku odnowy moralnej zbywano tłumacząc się koniecznością dopilnowania pilnych spraw zewnętrznych (zagrożenie ze strony Imperium osmańskiego, wojny pomiędzy krajami katolickimi, etc. ). Kiedy jednak idee reformacji zaczęły szerzyć się w północnych Włoszech, papiestwo nie mogło pozostać dłużej obojętne, ponieważ dalsze zwlekanie groziło marginalizacją papiestwa.

 • W listopadzie 1544 roku papież ogłosił kolejną bullę zwołującą sobór powszechny, mający

• W listopadzie 1544 roku papież ogłosił kolejną bullę zwołującą sobór powszechny, mający na celu wytępienie herezji, reformę obyczajów i moralności w Kościele, oraz zaprowadzenie pokoju w świecie chrześcijańskim. Sobór ten ostatecznie odbył się i przeszedł do historii jako Sobór trydencki. Przyjęcie jego uchwał przez kolejne państwa europejskie można uznać za formalny początek odnowy Kościoła rzymskokatolickiego.

 • Ponieważ reformacja była ruchem odwołującym się do racjonalizmu, na tym polu i

• Ponieważ reformacja była ruchem odwołującym się do racjonalizmu, na tym polu i odwołując się do argumentacji racjonalistycznej podjął Kościół katolicki polemikę i walkę o odzyskanie swoich wpływów. Rozwinęła się literatura polemiczna, również pisana w językach narodowych w celu trafienia do szerszych warstw, nieznających łaciny. Obok rozwijało się również kaznodziejstwo. Ignacy Loyola zalecał jak najbardziej plastyczne i realistyczne wyobrażenie sobie medytacji. W architekturze pojawia się bogate wnętrze kościołów (w stylu barokowym).

Sobór trydencki i reforma katolicka • Na Soborze trydenckim (15451563) zdefiniowano kanon Pisma Świętego,

Sobór trydencki i reforma katolicka • Na Soborze trydenckim (15451563) zdefiniowano kanon Pisma Świętego, dogmatykę Kościoła katolickiego oraz uchwalono szereg dekretów dotyczących dyscypliny kościelnej, a także przebudowy kościelnych struktur administracyjnych. Zalecono także opracowanie katechizmu i nauczanie go wiernych, gdyż aż do tej pory Kościół katolicki takiego katechizmu nie miał. Katechizm ten ukazał się kilka lat po zakończeniu soboru (1566). Skutkiem soboru była także reforma liturgii - w 1570 zatwierdzono mszał rzymski (ryt trydencki).

Zakony W XVI wieku powstało kilka nowych zakonów, takich jak teatyni, którzy zostali założeni

Zakony W XVI wieku powstało kilka nowych zakonów, takich jak teatyni, którzy zostali założeni przez św. Kajetana (1480 -1547) i przez Jana Piotra Caraffę, późniejszego papieża Pawła IV(1476 -1559), czy kapucyni założony przez Matteo Serafini da Bascio (1495 -1552). Jednak kontrreformacja związana jest najsilniej z założonym w 1534 przez św. Ignacego Loyolę(1491 -1556) zakonem jezuitów , którego celem była czynna walka z protestantyzmem i odzyskanie dla katolicyzmu utraconych terenów, a także działalność misyjna.

Misje • Kościół katolicki osłabiony w Europie, znalazł nowe tereny ekspansji w koloniach zamorskich

Misje • Kościół katolicki osłabiony w Europie, znalazł nowe tereny ekspansji w koloniach zamorskich - na ten okres datuje się powstanie nowych ośrodków misyjnych w obu Amerykach, Afryce i Azji. Jednym z najbardziej znanych wówczas misjonarzy świata był jezuita Franciszek Ksawery (1506 -1552)

Cele Głównym celem kontrreformacji było odzyskanie przez Kościół katolicki pozycji i wpływów, utraconych wskutek

Cele Głównym celem kontrreformacji było odzyskanie przez Kościół katolicki pozycji i wpływów, utraconych wskutek reformacji. Cel ten realizowano w krajach Europy Zachodniej trzema metodami: 1. Surowe prześladowania innowierców przez aparat państwowy, współdziałający z Kościołem katolickim w zwalczaniu opozycji wyznaniowej (metoda ta stosowana była przede wszystkim w Hiszpanii, a także w posiadłościach Habsburgów w Niderlandach oraz we Włoszech); 2. Nakłanianie władców katolickich do działań zbrojnych przeciwko krajom protestanckim w celu przywrócenia Kościołowi katolickiemu pozycji panującej (metodę tę stosowano przede wszystkim w krajach niemieckich, ale także przeciwko Anglii); 3. Przejściowe tolerowanie istnienia grup innowierczych obok katolicyzmu, aby w sprzyjających okolicznościach zastosować radykalniejsze środki (metodę tę stosowano we Francji, a także w Polsce). Ostatecznym celem kontrreformacji było wymordowanie "zatwardziałych heretyków", to znaczy tych protestantów, którzy mimo perswazji nie chcieli przyjąć religii rzymskokatolickiej.

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ