Kimyo texnologiya fakulteti Oziqovqat texnologiyasi kafedrasi 63 08

Kimyo texnologiya fakulteti Oziq-ovqat texnologiyasi kafedrasi 63 -08 ООТ gurux talabasi Turgunov Boburmirzo Bahromovichning Yog’-moy ishlab chiqarish korxonasida ishlab chiqarish quvvati 250 t/kun bo’lgan chigitlarni konvektiv quritish texnologiyasi loyixalansin asosiy uskuna quritish dastgohi.

Qurilish joyini texnik-iqtisodiy asoslash. Loyixalanayotgan ombor xo`jaligida Asaka yog` ochiq turdagi xissadorlik jamiyati xududiga joylashtirishda xam ishchi kuchiga, xam iste’molchiga, xam energiya manbaalariga eng qulayligi xisobga olindi. Xo`jalikka mo`ljallangan tuman rivojlangan avtomobil va temir yo`llari, muxandislik tarmog`i, kommunikatsiya tarmog`i korxonalari tizimiga ega. Sexga zarur xomashyolar: tabiiy gaz, turli reagentlar, umum zavod tarmog`iga ulangan suv manbaalari qulay. Ishchi kuchi asosan Asaka shaxri, Andijon tumani, Marxamat tumani va Shaxrixon tumani hududlaridan avtomobil yo`llari orqali shaxar transport tizimidan foydalanib keltiriladi. Sanitariya iqlimi keskin kontinental, issiq yozi mo`tadil qishi bilan tavsiflanadi. Xavoning o`rtacha solishtirma namligi iyulda 30%, dekabrda 68% shamolni yo`nalish tezligi: Yanvarda: janubiy sharq 2 m/s, Iyulda: shimoliy sharq 10 m/s, tuproqni muzlash chuqurligi: 70 kg/m 2, o`rtacha atmosfera bosimi: 714 mm. sim. ust.

Qurilish joyini texnik-iqtisodiy asoslash. Ombor xo`jaligiga, zavodga urug`larni qabul qilish ushun transport va temir yo`li tizimiga yaqin joylashtirdik, sababi urug`lar paxta tozalash zavodlaridan transport va temir yo`l orqali keltirilib sifati tekshirilib ombor xo`jaligiga joylashtiriladi. Ombor xo`jaligidan chigitlar tayyorlov sexining tozalash bo`limiga uzatiladi va quritish uchun yuboriladi, aks xolda, urug`ni yuzasidagi mikroorganizmlar va fermentlar faoliya-ti aktivlashib urug`ning mag`zida nafas olish protsessi kushayganligi sababli, chuqur o`zgarishlar sodir bo`ladi, ya’ni yog` va oqsil moddalari buzila boshlaydi. Uni saqlash davrida suv qizdirib yuboradi va olingan yog` qoramtir tusga kira boshlaydi. Shuning uchun xam loyihalashda qabul qilish va saqlash ishlariga aloxida axamiyat beriladi.

Xomashyo va yordamchi maxsulotlar tavsifi. PAXTADOSHLAR OILASIGA KIRADIGAN BIR YILLIK TOLALI O`SIMLIK. U ASOSAN TOLASIDAN GAZLAMA TO`QISH UCHUN EKILIB KELINGAN. SHUNING UCHUN XAM KO`P VAQTLARGA-CHA CHIGITGA “ SANOAT CHIQINDISI ” DEB QARALIB UNING YOG`INI KO`PAYTIRISH USTIDA SELEK-SIYA ISHLARI OLIB BORILMAGAN. PAXTANING UZUN TOLALI VA O`RTACHA TOLALI SANOAT NAVLARI EKILADI. UZUN TOLALI PAXTADAN QORA CHIGIT, O`RTACHA TOLALI PAXTADAN ESA PAXTA ZAVODLARI-DAGI JIN VA LINT MASHINALARDA TOZALANGANDAN KEYIN XAM 8 -12% LINT QOLADIGAN CHIGIT CHIQADI. BUNDAY CHIGITNING SIRTI KO`KIMTIR LINT VA DELINT BILAN QOPLANGAN BO`LADI. MO-MIQ TARKIBIDA SELLYULOZA, YOG`, MUM, PEKTIN MODDALAR PIGMENTLAR VA MINERAL MODDA-LAR BO`LADI. PAXTA NAVI, TUPROQ, IQLIM SHAROITI VA QO`LLANILADIGAN AGROTEXNIKA TADBIR-LARI CHIGITNING KIMYOVIY TARKIBIGA TA’SIR ETADI. SHUNING UCHUN XAM TURLI TABIIY SHARO-ITDA YETISHTIRILGAN PAXTANING CHIGITI XAR XIL BO`LADI. CHIGITNING MAG`ZI TARKIBI TURLICHA BO`LGAN UZUN XUJAYRALARDAN TUZILIB UN-DA YOG` VA OQSIL MODDALAR BO`LADI. MAG`IZ XUJAYRALARINING PROTOPLAZMASI ALBUMIN GU-RUXIGA KIRADIGAN OQSILLARDAN TASHKIL TOPGAN BO`LIB ISSIQLIK TA’SIRIDA IVIDIGAN BO`LADI. CHIGIT PO`CHOG`I ASOSAN SELLYULOZA VA GEMISELLYULOZADAN IBORAT BO`LIB UNING TARKIBIDA YOG` JUDA OZ – 0. 5%.

Xomashyo va yordamchi maxsulotlar tavsifi. Chigit yog`ining fizik va kimyoviy xossalari quyidagicha : Qotish temperaturasi 0 o C Nurni sindirish ko`rsatkichi (20 o da) 1. 472 -1. 474 Yod soni 110 -120 Sovunlanish soni 191 -199 20 o C da solishtirma og`irligi 0. 918 -0. 932 Rodan soni 65 Reyxert-meyssli 0. 2 -1. 0 Gener soni 96. 2 Yog` kislotalari titri 28 -20 o O`t olish darajasi 243 o C Kislota soni 1. 3 bo`lganda 236 o Asetil soni 15 Yonish issiqligi 9. 4 kal/g 19. 7 o Cda kristallashdagi suyuqlanish issiqligi 20. 6 kal/g

Tayyor maxsulot tafsifi. Paxta chigitining fizik-kimyoviy ko`rsatkichlari. Zichligi 20 o Cda g/sm 3 0. 923 -0. 931 Sinish ko`rsatkichi 20 o C 1. 472 -1. 475 Qovushqoqlik 20 o Cda 67. 2 -196. 6 Sovunlanish soni, mg KOH 188. 1 -196. 6 Rodan soni, % yod 64. 2 -98. 1 Gener soni 95. 6 -86 Gidroksil soni, mg KOH 2. 24 -10. 22 Sovunlanmagan modda miqdori, % 0. 1 -0. 56 Ketaferol, mg % 81 -160 Sterol, % 0. 26 -0. 57 Gassipol miqdori 0. 08 -2. 27 Gassipol va unung xossalari 0. 12 -2. 53

Tayyor maxsulot tafsifi. Paxta yog`i sifat ko`rsatkichlari. Press tavsifi va yog` Ko`rsatkichlar nomlanishi Oily nav Birinchi nav Ikkinchi nav Xidi Rafinatsiyalanmagan yog`ga , begona xidlarsiz. Kislota soni, mg KOH Rangli 1 sm xolda 35 sariq-qizil birlikda Namligi, % Yog`siz moddalar, % Sovunlanmaydigan moddalar, % 4. 0 16 0. 2 0. 1 1. 5 6. 0 60 0. 2 1. 5 12 aniqlanm aydi. 0. 3 1. 5

Mexnatni muxofaza qilish. Planlashtirilgan ta’mirdan tashqari, urug` qabul qilinadigan temir va avtomashina yo`llari doim tizatilgan, toza va ortiqcha asbobanjomlardan xolis bo`lishi lozim. Shnekli va lentali transport vositalari ishga yaroqli, moylangan, kuz va qish davrida yog`in-sochindan himoyalangan bo`lishi kerak. Avtomashinada keltirilgan chigitni tushirish vaqtida panshaxa va belkurak bilan ishlash alohida ehtiyotkorlikni talab qiladi. Chunki mashina ustida panshaxa va belkurak bilan ishlayotgan ishchilar beixtiyor bir-birini shikastlab qo`yishi yoki pastda turib mashinadan tushayotgan chigitni surib turgan ishchilarni qo`qqisdan urib yuborishi mumkin. Shuning uchun yaxshisi chigitni o`zi to`kuvchi mashinada tashigan ma’qul. Ko`pincha zavodlarga chigit vagonda jo`natiladi. U vaqtda zavod territoriyasidagi temir yo`l orqali vagonlar motovoz, parovoz yoki teplovoz yordamida chigit omborlari yoniga keltiriladi. Zavod temir yo`li atrofida bu ishga daxli bo`lmagan begona odamlar yurishi man qilinadi. Parovoz (motovoz) manyovr qilib yurgan vaqtda signal beruvchi uskunalar bo`lishi, zavod temir yo`lida yuruvchi vagon, sisterna yoki platformalarning tezligi belgilangan normadan oshmasligi kerak. Vagonni qo`l kuchi bilan itarib yurish man etiladi, chunki odamlar vagonlar orasida qolib ketishi, bosishi va oyoqqo`llari shikastlanishi mumkin.

Atrof muxitni muhofaza qilish. O`z –o`zidan yonib ketish temperaturasi 4650 C, chaqnash temperaturasi 2350 C bo`ladi. Shulxa chorva mollariga berishga mo’ljallanligi uchun 10 kunda bir marta erkin gassipolning massa miqdori aniqlanadi. Shulxaning zichligi 1. 34 -136 kg/m 3. Paxta shulxasi atrof muhitga zararli chiqindilar chiqarmaydi. Paxta shulxasi chigiti tozalashda pnevmatik separatsiyalashda chiqindi va siklon puxlar xosil bo`ladi holos. Chiqindilar tosh, metal, tuproq moddalari zavod tashqarisiga chiqariladi. Chiqindilar zarasiz inson organizmiga xavf keltirmaydi. Siklondan chiqqan organik chang tarkibida mineral chiqindilar iborat bo`ladi. Organik chang va mineral chiqindilar tomoq burun kasalliklarini keltirib chiqaradi. Chigitni tozalash va chaqish separatsiyalash sexlarida ventilatsiya sistemalari o`rnatilishi kerak. Organik chang va mineral chiqindilar tozalangandan keyin xavo atmosferaga chiqarib yuboriladi. 1

E’tiboringiz uchun raxmat.