HN 216 ORTAA HNDSTAN TARH VE KLTR 7

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ 7. HAFTA MAURYA İMPARATORU KRAL AŞOKA II Doç. Dr. Yalçın Kayalı Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Hindoloji Anabilim Dalı

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Mahāvamşa’ya göre, üçüncü büyük Buddhist konsey Aşoka’nın devrinde ve onun imparatorluk himayesinin altında toplanmıştır. Buddhist gelenekte Pāṭaliputra’da toplandığı belirtilen konseyin başkanlığını ise büyük ermiş Moggaliputta Tissa yapmıştır.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Bu konseyde alınan kararlardan belki de en önemlisi, çeşitli bölge ve ülkelere, Buddhist misyonerlik faaliyetlerini yönetmek için gönderilecek olan Buddhist keşişlerin seçilmiş olmasıydı. Buna göre; Kaşmir ve Gandhara’ya Maççhantika, Yavana ya da Yunan diyarına Mahārakşīta, Himalayalara Maççhima, Aparantaka’ya (Hindistan’ın Batı sınırlarının ötesi) Dharmārakşīta, Mahişamandala’ya (Mysore ve civarı) Mahādeva, Suvarnabhumi’ye (Uzak Doğu) Sona ve Uttara; Seylan’a ise (Şri Lanka) Mahandra görevlendirildi.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka, Buddhist inanç, gelenek-görenek, töre ve kuralların tamamını Dhamma olarak anılan kavramla karşılamaktaydı. Ülkesindeki tüm insanların da bu öğretiye bağlı olarak yaşamasını isterdi. Buddhist Dhamma inancının temelinde, her türlü ve her şeye karşı olan şiddetten uzak durma öğretisi yatmaktadır.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka’nın Dhamma’sı olarak anılan buyruklar sırasıyla şu şöyledir; 1. Hiçbir hayvan, kurban edilmek amacıyla kesilmeyecek. 2. Şaşalı kabile ziyafetleri verilmeyecek, israftan uzak durulacak. 3. Anne ve babaya hürmet edilecek, asi gelinmeyecek. 4. Eşe, dosta, akrabaya cömert davranılacak, Brahmanlara ve keşişlere hayırda bulunulacak.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ 5. Yaşayan hiçbir varlığa zarar verilmeyecek. 6. Tasarruflu olunulacak, gereksiz harcamalarda bulunulmayacak. 7. Erdemli bir insan olmaya çalışılacak. 8. Kalp Temizliği. 9. Minnettarlık. 10. Sadakat gibi duyguların gelişimine önem verilecek. 11. Hastalık, evlilik, doğum ya da bir yolculuğa çıkarken şans getirmesi için yapılan törenlerden, verilen ziyafetlerden vazgeçilecek.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ 12. Hoşgörülü olunulacak. 13. Dhamma’nın ilkelerinden taviz verilmeyecek. Dhamma her zaman iyidir ve insanı mutlak huzura, kurtuluşa götürecek yegâne yol odur. 14. Acımasızca davranışlardan, öfke, gurur, ihtiras, şehvet ve yozlaşma gibi duygulardan vazgeçilecek. Maurya ülkesinde yaşayan her birey bu kurallara uyacak ve Dhamma’nın eksiksiz olarak uygulanması için etrafındakileri de aydınlatacak

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka, ömrünün geri kalanını bu kuralların uygulanması ve uzak diyarlarda da bilinmesi için harcayarak geçirdi. Kapilavastu, Sārnath, Şrāvastī, Bodhgāya, Kuşinagara’ya yaptığı ziyaretlere Dhamma gezisi adını verdi.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka, Dhamma’nın örnek bir uygulayıcısı olarak yaşamış, Dhamma’yı yaymak için saray tahammüllerini dahi değiştirmiştir. Halkın sorunlarıyla yakından ilgilenmiş, şefkat ve merhamet duygusuyla onları kucaklamıştır.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka dönemine ait Buddhist kültüre özgü mimari eserlerde de geleneksel anlayışın dışına çıkılmış ve kendine özgü yeni bir tarz benimsenmiştir. Bu durumun bilinen en çarpıcı örneğini, Barabar ve Nagarcuni’deki taşa oyulmuş mağaralar oluşturmaktadır. Mağara duvarlarında uygulanmış olan cilalama tekniği, Hint’te ilk kez bu dönemde uygulanmış olup sanat tarihçileri tarafından kıymetli addedilmiştir.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Mimari malzeme olarak, yaygın bir biçimde, taşın kullanılmaya başlanması da Maurya İmparatorluğu’nun Aşoka dönemine denk gelmektedir. Taş işçiliğindeki olağanüstü sanatsal gelişim. John Marshall gibi bilim insanlarını da derinden etkilemiş ilgili döneme ait yapıtların “hem tarz hem de teknik olarak bir başyapıt olarak değerlendirilmesi gerektiğini” vurgulamıştır.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Yaklaşık otuz yedi yıl boyunca Maurya tahtında kalan Aşoka, MÖ 232’de ölmüş ve yerine oğulları geçmiştir. Ancak ilgili dönem hakkındaki bilgilerimiz oldukça sınırlı olup kesin bir sıralamadan söz etmek söz konusu değildir. Ancak net bilinen bir gerçek var ki Aşoka’nın ölümünden sonra, yaklaşık elli yıl daha varlığını sürdüren Maurya İmparatorluğu, kral Brihadratha döneminde MÖ 180’de resmen yıkılmıştır.

HİN 216 ORTAÇAĞ HİNDİSTAN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ Aşoka’nın ölümünden sonra ise tahta, Aşoka yazıtlarda da adı geçen oğlu Tivara’nın geçtiği; ancak edebi kaynaklarda ise diğer oğulları Mahendra ve Kunala’nın Maurya tahtı için mücadele ettiği aktarılmaktadır. Ayrıca Vayu Purāṇa’da Kunala’nın sekiz yıl tahtta kaldıktan sonra yerini kardeşi ve son Maurya kralı Brihadratha’ya bıraktığı kaydedilmiştir. Yine Purāṇa metinlerinde Brihadratha’nın, Yavana yani Yunan istilalarına karşı koyamadığı ve savunma mücadeleleri sırasında komutanı Pushyamitra’nın ayaklanması sonucunda tahttan indirildiği belirtilmektedir.