Fiilden Treyen sim ve Sfatlar Trkede sfat nne

Fiilden Türeyen İsim ve Sıfatlar

• Türkçede sıfat; önüne geldiği ismi, nitelik, nicelik, yer, sıra vb. bakımlardan niteleyen/belirten kelime olarak tanımlanabilir. – İsme “nasıl” sorusu sorularak niteleme sıfatları; “hangi” sorusu sorularak işaret sıfatları bulunabilir. • Fiiller “hafızalı” kelimelerdir; isimleşirken ya da sıfatlaşırken, eski tümleçlerini ve hatta öznelerini de yanlarına alarak isim ya da sıfat haline gelebilir. – Örneğin; fiile sorulan “nasıl” sorusunun cevabı, zarf tümlecini verir. Fiilden türemiş bir sıfata “nasıl” sorusu sorulduğunda köken aldığı fiilin eski zarf tümleci bulunabilir. – Örneğin; fiile sorulan “neyi” sorusunun cevabı, nesneyi verir. Fiilden türemiş bir sıfata “neyi” sorusu sorulduğunda köken aldığı fiilin eski nesnesi bulunabilir.

Tümleç Dolaylı Tümleç (Yer Tamamlayıcısı) Nesne (Düz Tümleç) (-e, -den) Belirtili Belirtisiz (kimi, neyi) (ne) Zarf Tümleci (nasıl, ne zaman, ne yönde, niçin, ne kadar)

• İngilizcede fiillerden (verb, V); sıklıkla Ving ve V 3 formunda sıfat ve isimler türetilmektedir. • Verbal adjective (participle) – fiillerden türeyen sıfat (sıfat-fiil, ortaç) • Verbal noun (gerund) – fiillerden türeyen isim (isim-fiil)

Ving Sıfatlar • Ving fiil sıfatlaştırılırken, fiilin köküne ”-an, -en” gibi ekler eklenir. • “improving case” ifadesinde “case (vaka)” ismine “nasıl” sorusunu sorarak sıfatını bulabiliriz. – improve: iyileş-(mek) – improving: iyileş-en – “nasıl” vaka? iyileşen vaka • “rapidly improving case” ifadesinde “improving (düzelen)” sıfatına “nasıl” sorusunu sorarak onun köken aldığı fiilin eski zarf tümlecini bulabiliriz. – “nasıl” iyileşen? hızla iyileşen – rapidly improving case: hızla iyileşen vaka

• İngilizcede sıfat, ismin sağında veya solunda yer alabilir. – A rapidly improving case = a case improving rapidly = hızla iyileşen bir vaka. • Nesnesiyle birlikte sıfatlaşan bir fiil, ismin sağında bulunur: – a drug inducing headache: • nasıl ilaç? tetikleyen ilaç –sıfat • neyi tetikleyen? baş ağrısını tetikleyen –eski nesne- • Eğer “eski nesne - fiilden türeyen sıfat” ikilisi ismin solunda söylenmek istenirse araya “tire (–)” işareti koymak uygun olur. Bu durumda çeviri soldan sağa doğru yapılır. – a headache-inducing drug: baş ağrısını tetikleyen bir ilaç

• the glands secreting hormone = the hormone-secreting glands = hormon salgılayan bezler • the hormones promoting growth = the growth-promoting hormones = büyümeyi destekleyen hormonlar • protein binding iron = iron-binding protein = demir bağlayan protein • the polymorphonuclear cells blocking the lumen = the lumen-blocking polymorphonuclear cells = lümeni tıkayan polimorfonükleer hücreler

V 3 Sıfatlar • “-mış, an” ya da “-ılmış, -nmış, -ılan, -nan” gibi eklerle V 3 formda sıfatlar türetilebilir. • hypoglycemia induced by insulin – “nasıl” hipoglisemi? tetikle-nmiş hipoglisemi – ne ile tetiklenmiş? insülin ile tetiklenmiş –eski zarf tümleci– şu şekilde de yazılabilir: insulin-induced hypoglycemia = insülinle tetiklenmiş hipoglisemi • tire (-) olduğunda çeviri daima soldan sağa doğru yapılır! • the leg broken: kırılan (kırılmış, kırık) bacak • The increased glucose levels stimulate the pancreas. = Artan (artmış) glukoz seviyeleri pankreası uyarır.

Ving İsimler • Ving fiil isimleştirilirken, fiilin köküne ”-ma, -me” gibi ekler eklenir. • Bleeding – bleed: kana-(mak) –fiil– bleeding: kanama –isim-

• A bleeding wound can be quite dangerous. = Kanayan bir yara oldukça tehlikeli olabilir. –sıfat • Bleeding is the loss of blood from the circulatory system. = Kanama, dolaşım sisteminden kanın kaybıdır. –isim-

V 3 İsimler • V 3 formdaki sıfatlar herhangi bir ismi nitelemeksizin isim görevinde kullanılabilir. – Treatment of a broken femur involves the restoration of the normal anatomical position of the bone fragments. = Kırık (kırılmış) bir femurun tedavisi, kemik fragmanlarının normal anatomik pozisyonunun restorasyonunu içerir. – sıfat– My leg was broken by my friend yesterday. = Bacağım, dün arkadaşım tarafından kırıldı. – edilgen fiil– His leg was broken when he arrived at the emergency room. = Acil servise geldiğinde bacağı kırık (kırılmış) idi. –isim-

• Unfortunately, both obesity and metabolic syndrome are increased worldwide. = Ne yazık ki, dünya çapında hem obezite hem de metabolik sendrom artmıştır. • Deaths and diseases are increased worldwide due to water contamination. = Su kirliliği nedeniyle dünya çapında ölümler ve hastalıklar artmıştır.

Alıştırma • Examining patients is the doctor's central task. – isim mi? sıfat mı? – uygun çeviri nedir? – nasıl hastalar? – muayene eden (sıfat-fiil) hastalar (isim), doktorun temel görevidir. –anlam olarak uygun değil (is’den dolayı gramer olarak da uygun değil)– -muayene etme (isim-fiil) – neyi muayene etme? hastaları (eski nesne) – hastaları muayene etme, doktorun temel görevidir. –anlam ve gramer olarak uygun-

• noun: isim • verbal noun: isim-fiil (gerund) • adjective: sıfat – descriptive adjective: niteleme sıfatı – demonstrative adjective: işaret sıfatı • • verbal adjective (participle): sıfat-fiil verb: fiil adverb: zarf complement (object): tümleç subject: özne preposition: edat (ilgeç) phrase: kelime grubu pronoun: zamir