Duyarllk ve zgllk Sensitivity and Specificity Ar Gr

Duyarlılık ve Özgüllük Sensitivity and Specificity Arş. Gör. Kamber KAŞALİ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TEMEL TIP BİLİMLERİ BİYOİSTATİSTİK 22. 03. 2011

Tıpta gözle ya da mikroskopla görme ile bile %100 kesin tanı konulabilen hastalık sayısı pek fazla değildir. O halde hekim tanıya nasıl gidecektir? işte duyarlılık ve özgüllük derecesi yüksek testleri kullanmak ilk akla gelen olasılıktır. Burada iki tür test kullanılabilir. Ya olumsuz çıkınca hastalığın bulunmadığını gösteren testler ya da olumlu çıkınca hastalığın varlığını gösteren testler.

DUYARLILIK Duyarlılık veya sensitivite biyoistatistikte kullanılan bir terim; bir testin, gerçek hastalar içinden hastaları ayırma yeteneğini gösterir. Bir testin duyarlılığın %100 olması, o testin tüm hastaları doğru olarak tanımlayabildiğini gösterir. Bu nedenle eğer bir test tarama amacı ile kullanılıyorsa duyarlılığı yüksek (yanlış negatiflik oranı düşük) olmalıdır.

ÖZGÜLLÜK Özgüllük veya spesifite biyoistatistikte kullanılan bir terim; bir testin, gerçek sağlamlar içinden sağlamları ayırma yeteneğini gösterir. Bir hastalığın doğrulanması gereken durumlarda özgüllüğü yüksek olan test (yanlış pozitiflik oranı düşük) tercih edilir. Bir testin özgüllüğünün %100 olması, testin sağlıklı insanların hepsini doğru tanımlayabildiğini gösterir.

HASTALIK + - Total Test + a b a+b a/a+b PPV Test - c d c+d d/c+d NPV Total a+c b+d a+b+c+d a/a+c Duyarlılık d/b+d Özgüllük

DUYARLILIK: Hastalık varken testin pozitif çıkma olasılığı. ÖZGÜLLÜK: Hastalık yokken testin negatif çıkma olasılığı. POZİTİF TAHMİNİ DEĞER (PPV): Test pozitif iken hastalığın bulunma olasılığı. NEGATİF TAHMİNİ DEĞER (NPV): Test negatif iken hastalığın bulunmama olasılığı.

ÖRNEK HASTALIK + - Total Test + 25 2 27 25/27 PPV Test - 5 68 73 68/73 NPV Total 30 70 100 25/30 Duyarlılık 68/70 Özgüllük

KULLANILAN TESTLER EIA: Enzimlerin katalitik özelliklerinden faydalanarak nicel madde konsantrasyonu tespit şeklidir. ELİSA: Klinik analizde yaygın olarak kullanılan heterojen bir tekniktir. Reaksiyon bileşkelerinden biri katı faz yüzeyine bağlanır. Bağlanma özgül olmayan adsorbsiyon, kimyasal veya immünokimyasal bağlanma olabilir ve serbest işaretli reaktifi bağlı olandan ayırma işlemini kolaylaştırır. EMİT: Homojen bir EIA’dır. Ayırma işlemi gerektirmediğinden kolay bir ölçümdür ve birçok ilaç, hormon ve metabolit ölçümlerinde kullanılır. CEDIA: Homojen tip EIA’dır. Genetik mühendisliği teknikleri kullanılarak geliştirilen ilk EIA’dır.

Floroimmünölçüm (FIA): İşaretleyici olarak floresans molekül kullanılır. Antikor bağlama polarizasyon derecesini düzenler. Polarizasyondaki bu değişme ve buna bağlı olarak antijen konsantrasyonu ölçülebilir. Radyoimmünölçüm (RIA): işaretleyici olarak radyoaktif maddeler kullanılır. Değişik vucut sıvılarında bir çok madde bu yöntemle hesaplanabilmektedir.

RIA İLE TESPİT EDİLEBİLEN BAZI ANALİTLER İnsülin C-Peptit Glukagon Gastrin Sekretin Anjiotensin Hormonlar ve İlişkili Faktörler PTH Kalsitonin ACTH Seratonin TSH Androjen FSH Östradiol LH Aldosteron h. CG Endorfin Somatostatin Enkefalin Kortikosteroit Progesteron Prolaktin Tiroksin

İlaçlar, Vitaminler Kardiak glikozidler İlaç kötü kullanımı Antibiyotikler Enzimler C-1 Esteraz Fruktoz 1, 6 Difosfataz Karbonik Anhidraz SSS depresanlar Folik asit Vitamin B-12 Vitamin A Aldoz Reduktaz Plazminojen, Plazmin Karboksipeptidaz B Tripsin, kimotripsin

Serum Proteinler TBG Ig. G, Ig. M Fibrinojen Miyoglobin Properdin Ferritin Virüs ve Allerjenler HBs. Ag Mürin Lösemi Virüsü Monkey Virüs Ig. E RAST

Tümör Belirteçleri AFP Tiroglogulin Β-2 Mikroglobulin CA-242 CA-50 NSE

Analitlerin Duyarlılık ve Özgüllükleri ADI TEST DUYARLILIK ÖZGÜLLÜK ÖLÇME ARALIĞI Gizli kan Rapid test %97. 3 %98. 4 10 ng/m. L α- Fetoprotein Card test %100 %98. 3 20 ng/ml. P. falciparum rapid test %95 Anti-CCP Ig. G-yakalama test %92. 8 %98. 2 8 U/m. L Anti-HBc Yarışma prensibi %100 %99. 7 0, 8 PEI U/m. L Anti-HBs Sandviç prensibi %97. 5 %100 2. 0 IU/L Anti-HCV Sandviç prensibi %100 %99. 1 free βh. CG Sandviç prensibi %87. 5 %100 0. 1 IU/L HIV Ag Elisa %99. 3 %99. 8 4, 0 pg/m. L HIV combi Sandviç prensibi %96. 9 %99. 7 6 U/m. L Troponin-T test %64. 7 %74. 1 PAPP-A Sandviç prensibi %87. 5 %100 Rubella Ig. M µ-Yakalama test %79. 8 %98. 3 P. falciparum malaria rapid test %92. 3 %97. 2 4 m. IU/L

ADI TEST DUYARLILI K ÖZGÜLLÜK ÖLÇME ARALIĞI LSA Rezorsinol yöntem %75 %89 19 mg/dl MCA EIA (Sandiviç tekniği) %43 %90 17 U/ml CA 125 EIA (Sandiviç tekniği) %53 %33 43 U/ml CA 15 -3 EIA (Sandiviç tekniği) %90 %70. 8 1, 00 U/m. L CA 19 -9 EIA (Sandiviç tekniği) %42 %70 54 U/ml Ferritinin EIA %48 %62 261 ng/ml CEA EIA (Sandiviç tekniği) %16 %100 8 ng/ml AFP Rapid test %3 %96 24 IU/ml NSE EIA (Sandiviç tekniği) %34 %77 18 NG/ML TSA Modifiye erlich %88 %55 89 MG/DL

KAYNAKLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. KOÇAR İ. H. “Tıbbi Karar Verme” http: //tr. wikipedia. org/wiki/Duyarlılık http: //tr. wikipedia. org/wiki/Özgüllük Andy (Ai) Ni. “Categorical Data Analysis (CHL 5210) Tutorial Presentation” Ekim 9, 2007 TOSUN M. “Randomize Seçilen Kişilerde Serbest Androjen İndeksi İle Serum Serbest Testesteron Değerlerinin Karşılaştırılması” İstanbul, 2005 Rajesh Baheti, Purnima Laddha, RS Gehlot, . “Value of Troponin-T Test in the Diagnosis of Acute Myocardial Infarction” JIACM 2002; 3(1): 55 -8 Celal Karlıkaya, Sarper Erdoğan, Atila Akkoçlu, Gülgün Oktay, Gül Güner, Eyüp Sabri Uçan, Arif Hikmet Çımrın, . “Akci¤er Kanserinde Çoklu Tümör Belirleyicisi Analizi” Toraks Dergisi, 2003; 4(3): 248 -259 Dima “Human Fecal Occult Blood FOB Rapid Test Device” Cobas “Antibody to cyclic citrullinated peptide (anti-CCP)” Cobas “Antibodies to hepatitis B core antigen (anti-HBc)” Cobas “Antibody to hepatitis B surface antigen (anti-HBs)” Cobas “Antibody to hepatitis C virus (anti-HCV)“ Cobas “CA 15 -3 II Cancer Antigen 15 -3” CLIAwaived, INC “(α- Fetoprotein) One-Step AFP Card Test” Cobas “free βh. CG free β-subunit of human chorionic gonadotropin” Cobas “HIV Ag - human immunodeficiency virus type 1 (groups M and O) p 24 antigen” Cobas “HIV combi HIV-1 antigen and total antibodies to HIV-1 and HIV-2” Cobas “PAPP-A Pregnancy-associated plasma protein A” Cobas “Rubella Ig. M antibodies to Rubella virus “ Stephane Proux, Lily Hkirijareon, Chatee Ngamngonkiri, Stephen Mc. Connell and Francois Nosten. , “Paracheck-Pf®: a new, inexpensive and reliable rapid test for P. falciparum malaria“ volume 6 no 2 pp 99 -101 Şubat 2001.

Teşekkürler