DEFINICIJA FOLKLORA ISTORIJAT POJMA Evropa i SAD Folkloristika

DEFINICIJA FOLKLORA ISTORIJAT POJMA Evropa i SAD Folkloristika

Folklor 19. veka n n n Folklor – “narodno znanje” Vilijam Džon Tomas uvodi pojam folklor 1846 n n Nostalgija za prošlošću i želja da se dokumentuje sve što bi svedočilo o postojanju nacionalnog identiteta i svesti Narodno stvaralaštvo seljaštva – glavni predmet sakupljanja

Definicija folklora n n n Nema preciznih definicija Najčešće se navode nabrajajuće, kao npr. mitovi, bajke, priče, legende, poslovice, zagonetke, narodne pesme, muzika, igra, verovanja, običaji, narodno zanatstvo, narodno graditeljstvo, itd. Nijedna nabrajajuća definicija ne uspeva da obuhvati sve što bi moglo da se smatra – folklorom, zato su nepotpune.

Definicija folklora n n n Folklor je generički, opšti, višeznačan pojam koji obuhvata raznovrsne oblike narodnog znanja i stvaralaštva Kolektivno i anonimno Prenošenje s generacije na generaciju usmenim putem i praksom

Dvostruki koreni folklora Dve osnovne koncepcije 19. veka koje su uticale na razvoj proučavanja folklora: n Romantizam i nauka o književnosti literarni ili književni folkloristi, filološki pristup n Kulturni evolucionizam u antropologiji antropološki folkloristi i etnolozi, istorijski pristup n

Romantičarski pristup folkloru n n Pod uticajem romantizma u Nemačkoj razvija se jak centar za proučavanje germanske mitologije Rad Braće Grim imao je velikog uticaja na intelektualce u Evropi koji slede njihov rad u svojim zemljama

Kulturnoevolucionistički pristup folkloru Edvard Tajlor i kulturni evolucionizam – folklor objašnjava kroz teorija survivala n 1890. nastaje definicija folklora koja ga smešta u istorijske nauke: n Upoređivanje i identifikacija prežitaka ili survivala arhaičnih verovanja i običaja u tradiciji modernih vremena n

Sličnosti između filološkog i antropološkog pristupa n n Smatraju folklor specifičnošću ruralnih i nerazvijenih sredina unutar civilizovanih i modernih društava Evrope evropsko seljaštvo kao „egzotičan drugi“: uverenje da njihov život, običaji i narodno stvaralaštvo odslikavaju prošlost koja nestaje

Razlika između romantičarskofilološkog i antropološkog koncepta n n Romantizam: folklor je relikt narodnog duha i identiteta i ima svoj odraz u narodnom jeziku > proučavanje narodne književnosti Antropološki kulturni evolucionizam: folklor se smatra prežitkom primitivnog sistema razmišljanja i verovanja koji se održao i u moderno doba u civilizovanom društvu > razvoj etnologije kao nauke

Devolutivna teorija n n Naučnici 19. veka imali su devolutivan pristup folkloru: smatrali su ga pojavom “na umoru”, nečim što ubrzano nestaje usled modernizacije, urbanizacije i obrazovanja onog sloja stanovništa – seljaštva –koje je bilo “stvaralac folklora” Zbog devolutivnog pristupa nisu uočavali promene ni nove pojave, tako da je savremeni folklor ostao za dugo vremena zanemaren

Devolutivna teorija unutar evolucionizma n n Evolucionizam je smatrao da se društveni i kulturni život progresivno razvija. Unutar takvog razvoja neke pojave odumiru, nestaju da bi ustupile mesto razvijenijim i naprednijim formama. sve što je bilo nazadno ili prežitak nekog ranijeg stadijuma koji je nestajao, bilo je “osuđeno na odumiranje” – devoluciju.

Posledice devolutivnog pristupa n Prikupljanje folklora i stvaranje zbirki različitog usmenog stvaralaštva bio je glavni zadatak folklora zbog straha da će nestati

Folklor 19. veka i nacionalni identitet n n Izučavanje folklora bilo je praćeno snažnim osećanjem nacionalizma, kao odlike nacionalnog identiteta i kulture Nacije ili etničke grupe koje su smatrale da im je identitet ugrožen najizraženije su se bavile folklorom, poput skandinavskih, slovenskih germanskih naroda

Folklor (ni)je slika prošlosti n n Identifikacija folklora sa prošlošću nije rezultat prirode folklornog materijala kao takvog već rezultat vladajućih naučnih i ideoloških koncepata tokom druge polovine 19. i početkom 20. veka Nije se uviđalo da folklor može biti i aktivna, savremena pojava!

Osnova folklora u Srbiji u 19. i početkom 20. veka n n n Pod uticajem rada Vuka St. Karadžića, folklor je bio duboko prožet romantičarskim i nacionalnim konceptima. Isticao se dobro očuvan i raznovrstan folklor uglavnom zbog patrijarhalne tradicije i sklonosti ka ekspresivnom izražavanju kroz narodno stvaralaštvo Rad na folkloru je odlikovao filološki i istorijski pristup, u manjoj meri etnografski Glavne teme proučavanja: epske i lirske pesme i neki prozni žanrovi

Rana etnologija i folklor n n n Prvu definiciju folklora s etnološke tačke gledišta dao je Tihomir Đorđević u tekstu “O folkloru” Etički, vaspitni i politički značaj folklora Folklor kao “moćno sredstvo za određivanje nacionalnih granica”

Kritika ranijeg proučavanja folklora u Srbiji/Jugoslaviji n n n Nedostatak modernih pristupa i analitičkih radova Usmerenost na sakupljanje i deskripciju Zapostavljen odnos prema folkloru kao živoj činjenici i aktuelnom stvaralaštvu Usmerenost na proučavanje zbirki Vuka Karadžića Prevaga filološkog i istorijskog pristupa, sa malo ili nimalo primene etnoloških, antropoloških i socioloških teorijsko-metodoloških pristupa

Američki koncept folklora n n 1888. godine osnivaju se Američko folklorno društvo i njegov časopis Journal of American Folklore (JAF). Prvi predsednik američkof folklornog društva i urednik časopisa JAF bio je Vilijam Vels Njuel (William Wells Newell) koji preuzima evropski koncept folklora kao survivala

Doprinos američkog pristupa folkloru n n 1. proširilo je razumevanje folklornih grupa prenoseći pažnju sa dominantne evropske tradicije folklora kolonizatora na tradicije Afro-Američke populacije i imigranata 2. proučavanje folklora robova 3. proučavanje folklora u gradovima gde su Crnci živeli na severu SAD, kao i imigranti u industrijskim oblastima 4. Uočavanje folklora kao živog, dinamičnog i aktuelnog procesa

Promena u pristupu folkloru u SAD n n n odbacivanja pojma survival uočavanje savremenih oblika folklora kao dinamične i aktivne tradicije uočavanje različitih etno i socijalnih grupa kao folklornih grupa proučavanje folklora u gradovima proširivanje polja istraživanja na savremene oblike folklora: urbane legende, internet, mediji interdisciplinarni pristup

Folkloristika – savremeni termin n n Folklor – dvojako značenje: kao građa koja se proučava i kao nauka koja tu građu proučava Potreba da se izbegne ambivalentnost pojma “folklor” dovela je do stvaranja novog termina za nauku Folklor – predmet proučavanja, građa Folkloristika – nauka koja se bavi folklorom

Folkloristika n Termin FOLKLORISTIKA i njegovo razgraničenje od folklora prvi predlaže američki folklorista Alan Dandes 1965. godine u knjizi The Study of Folklor

Literatura n n n Elliott Oring, The Devolutionary Premise: A Definitional Delusion? Western Folklore, Vol. 34, No. 1. 1975, 36 -44. Alan Dundes, The American Concept of Folklore, Journal of the Folklore Institute, Vol. 3, No. 3, 1966, 226 -249. Eric Montenyohl, Divergent Paths: On the Evolution of "Folklore" and "Folkloristics“, Journal of Folklore Research, Vol. 33, No. 3. 1996, 232 -235.