CZCI ZDANIA POJEDYNCZEGO Andrzej Cygan Z CZEGO SKADA

CZĘŚCI ZDANIA POJEDYNCZEGO Andrzej Cygan

Z CZEGO SKŁADA SIĘ ZDANIE POJEDYNCZE? • Zdanie pojedyncze składa się z: • Podmiotu • Orzeczenia • Przydawki • Dopełnienia • Okollicznika

PODMIOT • Podmiot – to osoba lub rzecz, która jest wykonawcą czynności lub znajduje się w pewnym stanie, najczęściej odpowiada na pytanie rzeczownika w mianowniku: kto? co? ; np. : • Marek odrabia zadanie. • Pudełko leży na stole.

ORZECZENIE • Orzeczenie – to część zdania wyrażona czasownikiem w formie osobowej, która informuje nas o czynnościach wykonywanych przez podmiot, odpowiada na pytanie: co robi? , co się z nim dzieje? , w jakim stanie się znajduje? ; • Ojciec pisze list. Jutro będę malował swój pokój.

PRZYDAWKA • Aby urozmaicić nasze komunikaty i oczywiście przekazać w nich dodatkowe informacje, posługujemy się przydawką. W zdaniu jest ona określeniem rzeczownika i odpowiada na pytania: • – jaki? jaka? jakie? piękny widok, interesująca książka, pole uprawne • – który? która? które? pierwszy zawodnik, ostatnia runda, tamte góry • – czyj? czyja? czyje? mój piórnik, jej siostra, ich psy • – ile? czego? z czego? pięć litrów, futro lisa, spodnie z bawełny

DOPEŁNIENIE • Dopełnienie jest częścią zdania, która określa orzeczenie (czyli czasownik) i odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich z wyjątkiem mianownika – przypomnijmy więc: kogo? czego? , komu? czemu? , kogo? co? , z kim? z czym? , o kim? o czym? ).

OKOLICZNIK • Jest częścią zdania określającą orzeczenie. Wskazuje na okoliczności towarzyszące czynności lub na cechy tej czynności. Odpowiada na pytania: jak? , kiedy? , dlaczego? , mimo co? , w jakim celu? , pod jakim warunkiem? , w jaki sposób? , gdzie?

WYKRES ZDANIA POJEDYNCZEGO • Poznaliśmy już szczegółowo wszystkie części zdania i funkcje, jakie mogą pełnić. Spróbujmy uporządkować naszą wiedzę i sprawdzić ją na konkretnych przykładach. • Matka mojego najlepszego kolegi z klasy jest bardzo cenioną nauczycielką.

PODSUMOWANIE • Ile mamy rodzajów podmiotu? • Na jakie pytanie odpowiada przydawka? • Podaj rodzaje orzeczenia? • Zdanie dzieli się na 2 grupy. Podaj je. • Jaką część mowy określa przydawka