Asesu ar gyfer Dysgu a Meddwl mewn ITM

Asesu ar gyfer Dysgu a Meddwl mewn ITM Symud ymlaen

Gridiau GESD (KWHL) G E Yr hyn rydych chi yn Yr hyn rydych chi GWYBOD EISIAU gwybod/dysgu S D Nodwch/trafodwch SUT rydych chi wedi dysgu (pa strategaethau rydych chi wedi’u defnyddio) Ar ôl gorffen y gwaith/testun, dewch yn ôl i’r grid yma i nodi beth rydych chi wedi DYSGU (beth rydych chi’n ei wybod rŵan). Cymharwch efo’r ddwy golofn gyntaf.

Asesu ar gyfer Dysgu: Nodweddion allweddol Gweithgaredd grŵp: cardiau 1. Unrhyw gardiau nad ydynt yn nodweddu Aag. D? 2. Pa gardiau sy’n cyfeirio at yr addysgu (rôl yr athro)? 3. Defnyddiwch gardiau i ddangos y cysylltiad rhwng dysgu ac addysgu.

Myfyrio ar eich arferion eich hun I ba raddau ydym ni wedi corffori Aag. D yn y dysgu a’r addysgu? Gweithgaredd goleuadau traffig (yn unigol) Grid: Cwestiwn Allweddol 2. (2. 2. 2: Aag. D) Cwestiwn Allweddol 1. (1. 1. 3: Cynnydd)

O ble fyddech chi’n cael tystiolaeth o’r nodweddion hyn? Gweithgaredd: Cardiau Ø mewn parau, cysylltwch y nodweddion Aag. D â thystiolaeth bosibl.

Nodweddion gwersi sy’n datblygu meddwl ac Aag. D

The role of the teacher

The role of the pupil

1. Bwriadau/amcanion dysgu yn erbyn Meini prawf llwyddiant

Meddyliwch. . . • Beth yw’r gwahaniaeth rhwng. . . AMCAN neu FWRIAD DYSGU a MEINI PRAWF LLWYDDIANT?

Pam bod Bwriadau Dysgu a Meini Prawf Llwyddiant yn bwysig? ‘Er mwyn i’r disgyblion gymryd mwy o gyfrifoldeb am y dysgu, mae angen iddynt wybod beth maent am ei ddysgu, sut fyddant yn gwybod eu bod wedi llwyddo, a pham y dylent ei ddysgu yn y lle cyntaf. ’ - (An Intro to Af. L, Learning Unlimited, 2004) Bwriadau Dysgu Meini Prawf Llwyddiant ‘Beth’ a ‘Pam’ ‘Sut beth yw llwyddiant’ © PMB 2007

Beth yw Bwriad Dysgu? ‘Mae bwriad dysgu yn disgrifio’r hyn y dylai’r disgyblion ei wybod, ei ddeall, neu gallu’i wneud erbyn diwedd y wers neu gyfres o wersi. ’ (Learning Unlimited, 2004) Mae Bwriadau Dysgu yn • Nodi beth fydd yn cael ei ddysgu nesaf • Canolbwyntio ar sgiliau y gellir eu trosglwyddo © PMB 2007

Beth yw Meini Prawf Llwyddiant? ‘… mae meini prawf llwyddiant yn crynhoi’r camau allweddol neu’r cynhwysion sydd angen ar y disgybl er mwyn cyflawni bwriad y dysgu – y prif bethau i’w gwneud, eu cynnwys, neu ganolbwyntio arnynt. ’ - Shirley Clarke © PMB 2007

• “Knowing the learning intention is like knowing the rules of a game, but having the success criteria is knowing how to win. ”

WALT : what I am learning today (beth rwy’n ei ddysgu heddiw) WILF : what I am looking for (beth rwy’n edrych amdano)

Egwyddorion Meddwl hanfodol ar gyfer MPLL:

Mae Meini Prawf Llwyddiant Effeithiol yn… • gysylltiedig â’r bwriad dysgu; • benodol i weithgaredd; • cael eu trafod a’u cytuno â’r disgyblion cyn iddynt fynd ati i wneud y gweithgaredd; • rhoi cymorth a chanolbwynt i’r disgyblion wrth iddynt wneud y gweithgaredd; • cael eu defnyddio fel sylfaen ar gyfer rhoi adborth a hunan asesu/asesu cyfoedion. © PMB 2007

Meini Prawf Llwyddiant Effeithiol WALT : Rydym yn dysgu: - ysgrifennu testun i berswadio a rhoi gwybodaeth. - adnabod meini prawf llwyddiant Gweithgaredd: Ysgrifennu hysbyseb i ddenu ymwelwyr i’ch ardal chi Byddaf wedi llwyddo os: • Os byddaf wedi ysgrifennu hysbyseb dda. • Bydd pobl yn mwynhau darllen fy hysbyseb. • Byddaf wedi cynhyrchu hysbyseb ddeniadol. Byddaf wedi llwyddo os: • Byddaf wedi rhoi gwybodaeth ar beth sydd o ddiddordeb yn yr ardal i wahanol fathau o ymwelwyr. • Byddaf wedi rhoi fy syniadau ar ffurf paragraffau. • Byddaf wedi defnyddio teitlau ac is-deitlau. • Byddaf wedi defnyddio ansoddeiriau positif. • Byddaf wedi defnyddio adferfau i werthu fy ardal. • Byddaf wedi defnyddio berfau gorchmynnol. • Byddaf wedi cynhyrchu rhai brawddegau estynedig. © PMB 2007

Modelu Defnyddiwch enghreifftiau o waith i: lunio meini prawf llwyddiant grisialu dealltwriaeth trafod ansawdd gan ddefnyddio dau ddarn dangos sut i lwyddo a gwella

Meini prawf llwyddiant: enghreifftiau mewn ITM • • Ysgrifennu hysbyseb i ymwelwyr Cyflwyniad llafar ar eich ardal chi ITM a TGCh: Photostory ITM a TGCh: Comic life

2. Cwestiynu Effeithiol

Cwestiynu Effeithiol Mae cwestiynau da sy’n ymestyn dysgwyr yn rhan hanfodol o’r broses ddysgu ac wrth wraidd arferion ffurfiannol da.

Beth yw pwrpas cwestiynu yn y dosbarth?

Pwysigrwydd Cwestiynu Ysgogi a herio dysgwyr Procio’r meddwl Ysgogi’r cof a gwybodaeth Darganfod beth mae dysgwyr yn ei wybod a’i ddeall eisoes Dadansoddi camddealltwriaeth ac anhawsterau Cefnogi dysgwyr i ddatblygu eu meddwl a’u hymatebion / flaenorol fel man cychwyn ar gyfer gwybodaeth a dealltwriaeth o’r newydd Er mwyn gofyn i ddysgwyr i esbonio, cyfleu a chefnogi barn Er mwyn arwain dysgwyr wrth iddynt strwythuro eu dysgu eu hunain

Categori Pwrpas Enghreifftiau Rheolaeth ddosbarth Ymwneud â chynnal Oes gennych chi y wers bren mesur a phensel? Cwestiynau gwybodaeth (caeedig) Gwirio dealltwriaeth Oes angen collnod a galw i gof yma? Cwestiynau lefel uwch (penagored) Datblygu dealltwriaeth ac ymestyn y meddwl Ai darn ysgrifennu gwrthrychol yw hwn, pam?

Effective Questioning “The language classroom need to be question rich , from both teachers and learners, as part of an ongoing pedagogical dialogue to move learning forward” Dr Jane Jones Head of Teacher Education, King’s college, London

Agored neu Gaeedig Gall cwestiynau caeedig fod yn ddefnyddiol ond nid ydynt yn dda am wneud i ddisgyblion ddefnyddio sgiliau meddwl diriaethol, annog siarad na sicrhau dealltwriaeth. Mae cwestiynau agored yn fwy tebygol o wneud hyn gan wella’r dysgu. e. e. Aethoch chi allan neithiwr? Beth wnaethoch chi ar ôl ysgol neithiwr?

Meddwl ar lefel uwch Meddwl ar lefel is

Cwestiynu Effeithiol Tasg: Ø Mewn parau, edrychwch ar gwestiynau 1 – 12 Ø Cysylltwch y rhain â mathau cwestiynau Bloom

Toolkit Bloom • Cwestiynau ar gyfer Dysgu • Bôn cwestiynau effeithiol • Cwestiynau Bloom ar gyfer Meddwl o ansawdd • 30 cwestiwn • Blociau adeiladu Bloom: enghreifftiau o weithgareddau ITM.

Estyn Strategaeth ac arweiniad ar gyfer arolygu llythrennedd ar gyfer disgyblion rhwng 3 ac 18 oed • Addysgu – Pa mor dda y mae’r addysgu …? • yn defnyddio cwestiynau treiddgar i wella dealltwriaeth dysgwyr? • yn helpu dysgwyr i fanylu ar eu hatebion a gwneud cysylltiadau dysgu?

Gweithgareddau mewn ITM a Thacsonomi Bloom Tasg: Cardiau ØGweithiwch mewn parau ØPenderfynwch ar ba lefel o feddwl (tacsonomi Bloom) y mae pob tasg yn perthyn iddi.

Pa strategaethau y gallwn ni eu defnyddio i gael plant i ymateb yn well?

Pa strategaethau allwn ni eu defnyddio i gael disgyblion i ymateb yn well? • A fydd newid fy ffordd o gwestiynu yn gwella ansawdd yr atebion? • A yw’r math o gwestiynau rwy’n eu gofyn yn gwella cymhelliant dysgwyr? • ymestyn amser aros, meddwl-paru-rhannu • defnyddio cwestiynau anghywir yn hytrach na’u hanwybyddu • cynllunio cwestiynau cyn y gwersi

Amser aros • Hanfodol er mwyn Øgadael i ddysgwyr feddwl sut i ymateb Ødatblygu sgiliau meddwl. • Strategaethau i’w defnyddio: Ø Dim dwylo fyny ØMeddwl-paru-rhannu ØPartneriaid siarad ØByrddau gwyn bach

Cwestiynu a Metawybyddiaeth

BETH? METAWYBYDDIAETH EFFEITHIOL PAM? SUT? PRYD? PWY?

Beth rydw i’n gorfod ei wneud? Sut rydw i’n gwybod? Gwneud synnwyr o’r dasg Beth gallwn ei ddefnyddio yma? Pam defnyddiais hyn o’r blaen? Ble rydw i wedi defnyddio hyn o’r blaen? Gwybodaeth a dealltwriaeth o’r strategaethau a’r dulliau Gwneud cysylltiadau Metawybyddiaeth Beth weithiodd yn dda? Sut gall fod o gymorth y tro nesaf? Monitro a gwerthuso dysgu Sut cyrhaeddais i yma? Beth ydwyf angen nesaf? Gwybodaeth a dealltwriaeth o brosesau ac egwyddorion meddwl

Weithiau Bob amser Byth Rhowch y cwestiynau ar y cardiau mewn categorïau yn ôl pa mor debygol ydyn nhw o hybu a datblygu metawybyddiaeth. Cofiwch, bydd gofyn ichi gyfiawnhau unrhyw benderfyniadau… Ystryriwch sut y gallwch wella rhai cwestiynau er mwyn helpu i’w symud i gategori gwahanol.

Efallai Pryd gwnewch chi hyn eto? Bob amser Byth Sut ewch chi ati i chwilio ar y rhyngrwyd? Pam rydych chi’n hoffi’r llyfr yma? Ble rydych chi wedi Oes gan y ffynhonnell duedd? Beth yw ffotosynthesis? defnyddio Sut gwyddoch chi? trefn diemwnt o’r blaen? Beth oedd yn anodd i chi yn y Sut mae hyn yn debyg i’ch Pam byddwch chi’n chwilio ar gweithgaredd? dyluniad cynharach? y rhyngrwyd? Ddylai hyn wella’ch ateb? Beth yw’ch barn chi am y gerdd hon? Ble cawsoch chi’r syniad? Allwch chi sôn am eich stori? Oes ffordd arall i wneud hyn? Beth rydych chi’n ei hoffi am y llun rydych chi wedi’i dynnu?

Gweithiwch fel pâr gyda'ch cyfaill siarad Edrychwch yn ofalus ar y geiriau a gawsoch • Pa eiriau ydych chi'n meddwl sy'n perthyn i'w gilydd? • Pam ydych chi'n meddwl hyn? • Sut ydych chi'n penderfynu pa geiriau sydd wedi'u cysylltu â'i gilydd? • Beth ydych chi'n meddwl y mae'r geiriau cysylltiedig yn ei olygu? • Sut ydych chi'n gwybod hyn?

3. Hunan Asesu neu Asesu Cyfoedion

Hunan asesu/asesu cyfoedion gan ddefnyddio meini prawf llwyddiant • TGCh: Ø Photo story Ø Comic life • Cyflwyniad llafar • Tasg ysgrifennu

4. Adborth effeithiol

Trafodwch! Da iawn! Ymdrech dda! Wedi’i ysgrifennu’n dda efo llawer o bwyntiau da! Angen tanlinellu’r dyddiad a’r teitl!

Adborth buddiol Mae angen i adborth • ddweud wrth dysgwyr beth sy’n digwydd yn eu dysgu • bod o fudd er mwyn helpu i’r dysgwr symud ymlaen • bod yn ansoddol • cyfeirio at sgiliau

Estyn Strategaeth ac arweiniad ar gyfer arolygu llythrennedd ar gyfer disgyblion rhwng 3 ac 18 oed Marcio ac asesu • A yw’r marcio yn gyfoes? • A oes llawer o fylchau yn llyfrau’r disgyblion, neu waith ar goll? A yw’r athro yn sylwi ar hyn? • A oes polisi marcio cyffredin o fewn, a rhwng pynciau, nid yn unig mewn graddio ond o ran cywiro sillafu, gwella cyflwyniad, ac ati? • A yw’r sylwadau ar lyfrau’r disgyblion yn ddiagnostig ac a ydynt yn dangos disgyblion sut i wella? • A yw disgyblion yn mynd i’r afael â sylwadau athrawon, e. e. i ailddrafftio, cywiro neu gwblhau gwaith? • A oes hunanfarcio neu farcio gan gyfoedion a hunanasesu neu asesu gan gyfoedion? • A ddefnyddir ‘pecynnau canllawiau’ a matricsau marcio ar gyfer darllen ac ysgrifennu?

Enghreifftiau • Rygbi! • Defnyddio camgymeriadau i wella/atgyfnerthu’r dysgu.

Targedau i wella ysgrifennu Tasg: Mewn parau, edrychwch ar y daflen: Ø ADVICE FOR IMPROVEMENT – TARGETS (Newbridge comprehensive school – MFL dept) Trafodwch y cwestiynau hyn: • • A yw’r targedau yn ddefnyddiol? A ydynt yn helpu dysgwyr i symud ymlaen? A ydynt yn fuddiol? Fyddech chi’n gallu ychwanegu targedau?

Tasg Beth rydym yn ei ddysgu: Amcan dysgu: Cynllunio dilyniant dysgu ble mae Aag. D a Meddwl yn rhan o’r dysgu a’r addysgu. Dim angen creu gweithgareddau, dim ond TRAFOD a CHYNLLUNIO yn unig! Beth rwy’n edrych amdano: Ø Ø Ø Gweithiwch mewn parau Dewiswch grŵp blwyddyn/dosbarth neilltuol Cytunwch ar dasg ysgrifennu (math o ysgrifennu/pwrpas/cynulleidfa) Cynlluniwch gyfres o weithgareddau cyn i’r dysgwyr fynd ati i wneud y dasg ysgrifennu Defnyddiwch yr adnoddau a ddarperir: Sut i ddatblygu Aag. D a Meddwl, Grid Aag. D, taflen wedi’i lamineiddio, toolkit Bloom, enghreifftiau o hunan asesu/asesu cyfoedion, syniadau o’r cyflwyniad (TGCh). Meini prawf llwyddiant: Mae angen i chi gynnwys: Ø bwriadau/amcanion dysgu Ø ffyrdd o adnabod y meini prawf llwyddiant (defnyddio modelau/parau/athro/? ) Ø Penderfynu ar y math o asesu: hunan asesu/asesu cyfoedion/asesiad athro Ø Cynllunio ffyrdd o adrodd yn ôl mewn ffordd fuddiol Ø Defnyddio o leiaf 3 gwahanol OFFERYN o’r toolkit

Camau nesaf?

Nodweddion Rhagoriaeth Estyn Yr Addysgu Eleni, fel yn y blynyddoedd blaenorol, roedd nodweddion yr addysgu rhagorol yn cynnwys: ✓ cynllunio a pharatoi gofalus ac ystyrlon a oedd yn cynnwys disgyblion; ✓ defnyddio dulliau arloesol o gynllunio a chyflwyno’r dysgu; ✓ hyrwyddo dysgu gweithredol drwy herio a defnyddio ysgogiadau sy’n eu cymell; a ✓ gofyn cwestiynau agored craff i ysgogi ymatebion manwl a fyddai’n datblygu medrau cyfathrebu hyderus.

Nodweddion: Addysgu Yr athro yn cymryd rhan yr ‘hwylusydd’ • Amgylchedd dysgu gynhaliol ac ysgogol. • Amcan(ion) y wers yn glir. • Cwestiynau / gweithgareddau sy’n cysylltu’n ôl i brofiadau/dysgu blaenorol. • Cynllunio bwriadus ar gyfer datblygu sgil/sgiliau ac/neu wybodaeth a dealltwriaeth. • Defnydd priodol o strategaethau asesu ar gyfer dysgu. • Gweithgareddau disgybl-ganolog sy’n addas a heriol ar gyfer yr ystod gallu. Pob disgybl yn cael eu cynnwys. • Cyfleoedd i ddisgyblion wneud gwaith pâr neu grŵp a thrafod eu syniadau. • Cwestiynu effeithiol, agored ac adeiladol gan yr atho/rawes. Caniatau amser i feddwl. • Yr athro/awes yn rhoi adborth buan a chyson i’r disgyblion yn ystod y wers er mwyn symud y dysgu yn ei flaen.

Nodweddion: Dysgu • Ymateb brwdfrydig gan y dysgwyr – maent wedi ymroi yn llwyr i’r wers. • Dwyn i gof ac adeiladu ar sgiliau a profiadau dysgu blaenorol. • Y dysgwyr yn penderfynu ar y meini prawf llwyddiant. • Dysgwyr yn dangos datblygiad yn y sgil(iau), gwybodaeth ac/neu ddealltwriaeth benodol. • Y disgyblion yn egluro eu hymatebion. • Dysgwyr yn hunan-asesu/asesu cyfoedion • Y dysgwyr yn myfyrio ar beth meant wedi dysgu. • Ymwybyddiaeth o ba strategaethau dysgu maent yn eu defnyddio, pam a pha mor effeithiol ydynt. • Y dysgwyr yn cysylltu’r dysgu ag agweddau eraill yn y pwnc, â phynciau eraill ac â sefyllfaoedd pob dydd. Mae’r cyswllt rhwng yr addysgu a’r dysgu yn arwain at ddysgwyr cydweithredol/ annibynnol.

Siwrne Ddysgu DECHRAU • Amcanion yn glir gan gynnwys cyfeiriad at sgiliau • Ysgogiad • Cwestiynu/gweithgareddau sy’n cysylltu’n ôl i brofiadau/dysgu blaenorol C W E S T I Y N U DIWEDD Ymglymiad Gweithgareddau disgyblganolog ‘Cyflymder’ addas Dosbarth – grŵp – pâr Her Strategaethau dysgu amrywiol Clustnodi amser digonol i sicrhau bod y dysgwyr yn danogs: • beth maent wedi dysgu • ymwybyddiaeth o ba strategaethau dysgu maent wedi eu defnyddio • dealltwriaeth o ba mor effeithiol oedd eu dysgu. Myfyrio ar yr amcan(ion) dysgu/MPLL Trafod y cam nesaf yn y dysgu. Mwynhad Disgwyliadau uchel

Gridiau GESD (KWHL) E S G Yr hyn rydych chi eisoes yn GWYBOD Yr hyn rydych chi EISIAU gwybod/dysgu √ √ Nodwch/trafodwch SUT rydych chi wedi dysgu (pa strategaethau rydych chi wedi’u defnyddio) D Ar ôl gorffen y gwaith/testun, edrychwch eto ar y grid yma i nodi beth rydych chi wedi DYSGU (beth rydych chi’n ei wybod rŵan). Cymharwch efo’r ddwy golofn gyntaf.