Ape Lange Voorhout 94 2514 EJ Den Haag

Ape Lange Voorhout 94 2514 EJ Den Haag Tel: 070 -3114855 Aarts · de Jong · Wilms · Goudriaan Public Economics bv www. ape. nl The Dutch Cure 12 november 2010 ACIS symposium 12 -112010 www. Ape. nl 1

OVERZICHT • • • The Dutch Disease Diagnose: moral hazard Therapie: privatisering (o. a. ) Effect: spectaculair Lessen ACIS symposium 12 -112010 2

The Dutch Disease: uitgaven AO als % BBP ACIS symposium 12 -112010 3

EU-landen: dagen ziekteverzuim in afgelopen 12 maanden EU-gemiddelde: 8, 4 dagen (2000) ACIS symposium 12 -112010 4

Diagnose: moral hazard Door verzekeringsdekking verandert het risicogedrag van: • verzekerden (werknemers) • andere partijen die belang hebben bij de verzekering (voorbeelden: WAO, ZVW) Gedragsverandering is groter, naarmate de risicodefinitie meer subjectieve elementen bevat, zoals: • “ziekte” • “arbeidsongeschiktheid” • “passend werk” ACIS symposium 12 -112010 5

Therapie Beheersing moreel risico door kostenconfrontatie: • eigen risico's/eigen bijdragen: werknemer (1987, TBA), werkgever (WULBZ, VLZ) • premiedifferentiatie: werkgever (Pemba, WGA) Beheersing moreel risico door objectivering: • nauwkeurige definitie van het risico (TBA, ASb) • zorgvuldige uitvoering (schade-inspectie) door middel van marktwerking (WULBZ, WAZ, Pemba, WGA), omdat het risico particulier te verzekeren is. ACIS symposium 12 -112010 6

Wat is een sociale verzekering en wat is privatisering van een sociale verzekering? SOCIAAL PARTICULIER verplicht vrijwillig Solidariteitsvorm kans, risico, inkomen kans Polisvoorwaarden uniform naar keuze Verzekeraar publiek monopolie concurrent Uitvoering publiek monopolie concurrent omslag rentedekking Consumptie Financieringswijze Schaal van privatisering: WAZ – WULBZ – WGA – IVA, (ZW-vangnet) ACIS symposium 12 -112010 7

ziekteverzuim en werkloosheid, 1971 -2008, effect van WULBZ: -16% ACIS symposium 12 -112010 8

WAO/WIA-instroom als % beroepsbevolking, 1971 -2009 structurele daling na 2001? ACIS symposium 12 -112010 9

succes van ingrepen na 2001 (door privatisering? ) • instroom 2009: 29. 000 (70% minder dan in 2001) • oorzaken: (Van Sonsbeek en Gradus, ESB 2010) - premiedifferentiatie (Pemba, WGA) – 13% - Poortwachter (WVP) – 22% - Schattingsbesluit (ASb) – 13% - WIA (WGA-IVA) – 23% totaal ACIS symposium 12 -112010 – 70% 10

WIA-instroom 2006 2007 2008 2009 beoordeelde WIA 35. 322 aanvragen 37. 254 39. 858 41. 043 afwijzingen (minder dan 35% ao) 17. 315 (49%) 16. 635 (45%) 16. 931 (42%) 16. 690 (41%) toekenningen 18. 007 (100%) 22. 136 (100%) 24. 947 (100%) 28. 727 (100%) waarvan: IVA 3. 795 (21%) 4. 279 (20%) 5. 114 (20%) 5. 536 (19%) WGA 14. 212 (79%) 17. 857 (80%) 19. 833 (80%) 23. 191 (81%) volledig tijdelijk 8. 906 (50%) 11. 512 (52%) 15. 289 (62%) 18. 539 (65%) gedeeltelijk (35% - 80% ao) 5. 306 (30%) 6. 345 (28%) 4. 544 (18%) 4. 652 (16%) waarvan: ACIS symposium 12 -112010 11

Percentage vangnetters (WW’ers en flexwerkers) ACIS symposium 12 -112010 12

verloop werkhervattingskans, na 9 maanden ziek ACIS symposium 12 -112010 13

Lessen: voorwaarden voor succesvolle privatisering van ao-regelingen • Overheid moet de geprivatiseerde taken en verantwoordelijkheden (“producten”) zo duidelijk mogelijk omschrijven. Zie succes WVP. • Bij handhaving van wettelijke verzekeringsplicht moet de wet een subtiel evenwicht zien te vinden tussen onnodig gebruik en ongewenste armoede. ACIS symposium 12 -112010 14