V Hkmet Sistemleri I HKMET SISTEMLERINE KLASIK YAKLAIM

V. Hükümet Sistemleri - I HÜKÜMET SISTEMLERINE KLASIK YAKLAŞIM PARLAMENTER SISTEM – YARI BAŞKANLIK SISTEMI – BAŞKANLIK SISTEMI

Hükümet Sistemlerinin Klâsik Tasnifi Parlamenter Sistem Ortaya Çıkış: Evrimsel Tipik Örneği: İngiltere Yarı Başkanlık Sistemi Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım Tipik Örneği: Fransa - 1958 Başkanlık Sistemi Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım Tipik Örneği: ABD - 1791

Parlamenter Sistem q Yürütme erkinin, yasamadan kaynaklandığı ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olduğu bir sistemdir (EPSTEIN). q Yürütme organı iki kanatlıdır ve yürütmenin etkin kanadı yasamanın içinden çıkar. q Yürütmenin ikinci kanadı «Devlet Başkanı» olup, rejimin tipine göre Monark veya Cumhurbaşkanı olabilir. q Yasama ve Yürütme organları, belli koşullar altında birbirlerinin hukukî varlıklarına son verebilir.

Parlamenter Sistem – Örnekler q Birleşik Krallık q Almanya q İtalya q Çek Cumhuriyeti q Yunanistan

Yarı Başkanlık Sistemi Halk tarafından seçilen ve önemli yetkilerle donatılmış bir Cumhurbaşkanı’nın yanında, Parlamento’nun içinden çıkan ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olan bir bakanlar kurulunun bulunduğu bir sistemdir (DUVERGER). q Fransız «V. Cumhuriyet Anayasası» Sistemi olarak bilinir; Anayasa’da 1958 yılında yapılan kapsamlı değişikliklerle hayata geçirilmiştir. q «Cohabitation» olarak anılan ve yürütme organının farklı kanatlarında farklı siyasî eğilimlere sahip kişilerin bulunması sonucunda ortaya çıkan sorunlarla ilişkilendirilir. q Demokratikleşmenin 3. Dalgası ile çoğulcu siyasal yaşamı benimseyen başka ülkelerde de uygulamalarına rastlanmaktadır. q

Yarı Başkanlık Sistemi - Örnekler q Fransa (1958 sonrası) q Polonya q Romanya

Başkanlık Sistemi q Hem Yürütme organının başı olan Başkan’ın, hem de Yasama Organı’nın halk tarafından seçildiği ve karşılıklı olarak birbirlerinin hukukî varlıklarına son veremedikleri bir sistemdir. q Günümüzün en bilinen ve başarılı örneği, Amerika Birleşik Devletleridir. q «Governmet Shutdown» olarak anılan ve bütçe yetkisini elinde bulunduran Yasama’nın Yürütme’ye harcama yetkisi vermemesi üzerine çıkan krizlerle ilişkilendirilir. q Hem Federal Devlet biçimlerinde, hem de Üniter Devlet biçiminde uygulanması mümkündür.

Başkanlık Sistemi - Örnekler q Amerika Birleşik Devletleri q Arjantin q Brezilya q Kazakistan q Kolombiya