V Hkmet Sistemleri I HKMET SSTEMLERNE KLASK YAKLAIM

V. Hükümet Sistemleri – I HÜKÜMET SİSTEMLERİNE KLASİK YAKLAŞIM PARLAMENTER SİSTEM – YARI BAŞKANLIK SİSTEMİ – BAŞKANLIK SİSTEMİ

Hükümet Sistemlerinin Klâsik Tasnifi Yarı Başkanlık Sistemi Parlamenter Sistem Ortaya Çıkış: Evrimsel Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım Tipik Örneği: Fransa - 1958 Tipik Örneği: İngiltere Başkanlık Sistemi Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım Tipik Örneği: ABD - 1791

Parlamenter Sistem q Yürütme erkinin, yasamadan kaynaklandığı ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olduğu bir sistemdir (EPSTEIN). q Yürütme organı iki kanatlıdır ve yürütmenin etkin kanadı yasamanın içinden çıkar. q Yürütmenin ikinci kanadı «Devlet Başkanı» olup, rejimin tipine göre Monark veya Cumhurbaşkanı olabilir. q Yasama ve Yürütme organları, belli koşullar altında birbirlerinin hukukî varlıklarına son verebilir.

Parlamenter Sistem – Örnekler q Birleşik Krallık q Almanya q İtalya q Çek Cumhuriyeti q Yunanistan

Yarı Başkanlık Sistemi q Halk tarafından seçilen ve önemli yetkilerle donatılmış bir Cumhurbaşkanı’nın yanında, Parlamento’nun içinden çıkan ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olan bir bakanlar kurulunun bulunduğu bir sistemdir (DUVERGER). q Fransız «V. Cumhuriyet Anayasası» Sistemi olarak bilinir; Anayasa’da 1958 yılında yapılan kapsamlı değişikliklerle hayata geçirilmiştir. q «Cohabitation» olarak anılan ve yürütme organının farklı kanatlarında farklı siyasî eğilimlere sahip kişilerin bulunması sonucunda ortaya çıkan sorunlarla ilişkilendirilir. q Demokratikleşmenin 3. Dalgası ile çoğulcu siyasal yaşamı benimseyen başka ülkelerde de uygulamalarına rastlanmaktadır.

Yarı Başkanlık Sistemi - Örnekler q Fransa (1958 sonrası) q Polonya q Romanya

Başkanlık Sistemi q Hem Yürütme organının başı olan Başkan’ın, hem de Yasama Organı’nın halk tarafından seçildiği ve karşılıklı olarak birbirlerinin hukukî varlıklarına son veremedikleri bir sistemdir. q Günümüzün en bilinen ve başarılı örneği, Amerika Birleşik Devletleridir. q «Governmet Shutdown» olarak anılan ve bütçe yetkisini elinde bulunduran Yasama’nın Yürütme’ye harcama yetkisi vermemesi üzerine çıkan krizlerle ilişkilendirilir. q Hem Federal Devlet biçimlerinde, hem de Üniter Devlet biçiminde uygulanması mümkündür.

Başkanlık Sistemi - Örnekler q Amerika Birleşik Devletleri q Arjantin q Brezilya q Kazakistan q Kolombiya