Pojcie monopolu jego rodzaje monopol peny monopol naturalny
- Slides: 6
Pojęcie monopolu, jego rodzaje (monopol pełny, monopol naturalny) i cechy.
Monopol pełny występuje wówczas, gdy spełnione są następujące warunki: � Na rynku działa jeden producent (sprzedawca) i wielu kupujących; � Nie ma możliwości wejścia na rynek opanowany przez jednego producen ta - monopolistę, co może wynikać z przyczyn technicznych (wymagany pa tent), ekonomicznych (wysokie nakłady finansowe na budowę nowej firmy, np. fabryki samochodów) lub administracyjnoprawnych (ustalony przez państwo mo nopol spirytusowy, tytoniowy itp. ); � Produkty są zróżnicowane, nie mają bliskich substytutów; � Uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją.
Najczęściej wymienia się następujące źródła monopolu: Rząd lub władze lokalne przyznają firmie prawo do wyłącznej produkcji danego produktu lub świadczenia danej usługi, � Przedsiębiorstwo może wejść w posiadanie patentu, praw autorskich lub znaków firmowych, uniemożliwiających powielanie technologii lub produktów przez innych producentów, dzięki czemu zdobywa monopolistyczną pozycję na rynku, � Monopol może wynikać z prawa własności do specyficznych, niepowta rzalnych, występujących w niewielkiej ilości zasobów naturalnych, potrzebnych do produkcji danego dobra. Specyficznymi monopolistami są też wybitni artyści, których dzieła są niepowtarzalne, �
Monopol naturalny jest to sytuacja istniejąca na rynku dóbr i usług gdzie istnieje tylko jeden przedsiębiorca wytwarzający dane dobro lub usługę, a występowanie więcej niż jednego producenta byłoby utrudnione oraz ekonomicznie nieuzasadnione. � Barierami wejścia na taki rynek są np. : � bardzo wysokie nakłady inwestycyjne � duże koszty stałe � konieczność istnienia dużej grupy odbiorców do osiągnięcia zysku � niepodzielność procesu technologicznego � Przykładami gałęzi, gdzie występują monopole naturalne są: energetyka, gospodarka wodno-ściekowa, telekomunikacja, kolej. Zjawisko monopolu naturalnego związane jest z występowaniem dużych korzyści skali. �
Równowaga w modelu monopolu naturalnego Q - produkcja P - cena MR - przychód krańcowy LAC - długookresowe koszty przeciętne LMC - długookresowe koszty krańcowe
Cechy monopoli naturalnych mają tendencję do zawyżania cen, co pozwala na osiągnięcie zysków większych niż byłoby to możliwe w przypadku istnienia konkurencji doskonałej. � jako że jest jedynym producentem dobra lub usługi nie odczuwa nacisku na minimalizację kosztów funkcjonowania � przedsiębiorstwa działające w oparciu o model monopolu naturalnego nie wykazują aktywności w zakresie innowacji � w monopolu nie przykłada się dużego znaczenia do jakości obsługi klientów oraz odpowiadania na ich potrzeby. � jako że monopol ma wyłączność na danym rynku może wykazywać skłonność do wkraczania na inne rynki i eliminowania działających tam przedsiębiorców �