PODZIA MATERII MATERIA SUBSTANCJE PROSTE PIERWIASTKI ZOONE MIESZANINY

PODZIAŁ MATERII MATERIA SUBSTANCJE PROSTE PIERWIASTKI ZŁOŻONE MIESZANINY JEDNORODNE NIEJEDNORODNE ZWIĄZKI CHEMICZNE

WŁAŚCIWOŚCI METALI • Ciała stałe (wyjątek Hg – ciecz) • Srebrzysta lub szara barwa (wyjątki: Au – barwa żółta, Cu – barwa czerwonobrązowa, Cs – barwa złocista) • Metaliczny połysk • Kowalność • Ciągliwość • Dobre przewodnictwo cieplne i elektryczne • Wysokie temperatury wrzenia i topnienia • Niektóre metale oddziałują z magnesem (Fe, Co, Ni) WŁAŚCIWOŚCI NIEMETALI • Różne stany skupienia • Różne barwy • Zwykle brak połysku • Nie są kowalne • Zwykle nie przewodzą prądu elektrycznego i ciepła • Maja niskie temperatury wrzenia i topnienia • Nie oddziałują z magnesem

ZJAWISKO FIZYCZNE, A REAKCJA CHEMICZNA ZJAWISKO FIZYCZNE REAKCJA CHEMICZNA Przemiana, w której nie Przemiana, w wyniku której zmienia się rodzaj materii, a powstają nowe substancje o tylko pewne właściwości (np. innych właściwościach. stan skupienia, kształt, barwa) • Powstawanie szronu, mgły • Sublimacja jodu • Topienie parafiny, lodu • Parowanie wody • Mielenie kawy • Spalanie magnezu, siarki, sodu itp. • Ogrzewanie cukru • Rdzewienie żelaza • Kwaśnienie mleka • Zobojętnianie kwasu zasadą

METODY ROZDZIELANIA MIESZANIN 1. Sączenie ( filtracja) Proces przepuszczania mieszaniny niejednorodnej przez sączek z bibuły umieszczony na lejku. Na sączku (filtrze pozostaje ciało stałe, a klarowna (przezroczysta) ciecz (przesącz) spływa do zlewki. (np. woda + piasek, filtracja wody wodociągowej) 2. Dekantacja Proces polegający na oddzieleniu ciała stałego od cieczy przez zlanie klarownej cieczy znad osadu. ( np. woda + kreda) Sedymentacja – opadanie na dno naczynia cząsteczek ciała stałego w cieczy pod wpływem siły ciężkości. 3. Destylacja Proces polegający na rozdzieleniu składników mieszaniny ciekłej jednorodnej. Wykorzystuje się tu różnice temperatur wrzenia poszczególnych składników mieszaniny. Ciekłą mieszaninę jednorodną umieszcza się w kolbie destylacyjnej podłączonej do chłodnicy. Mieszaninę ogrzewa się, kontrolując na termometrze jej temperaturę. Składniki mieszaniny kolejno – w miarę wzrostu temperatury – zostają odparowane, a ich pary skraplają się w chłodnicy i ściekają do podstawionego naczynia (odbieralnika). (np. etanol + woda)

4. Zastosowanie rozdzielacza Użycie rozdzielacza jest możliwe, gdy dwie ciecze nie mieszają się ze sobą, tworząc mieszaninę ciekłą niejednorodną o wyraźnej granicy pomiędzy nimi (różne gęstości składników mieszaniny). (np. woda + olej) 5. Odparowanie do sucha Polega na ogrzewaniu mieszaniny, w wyniku którego ciecz odparowuje, a w naczyniu pozostaje ciało stałe. (np. woda + sól) 6. Metody mechaniczne Polegają na mechanicznym rozdzieleniu składników mieszanin niejednorodnych, np. przy użyciu sita, magnesu. (np. siarka + żelazo) 7. Krystalizacja Polega na wydzielaniu się z roztworu nasyconego substancji w postaci kryształków wskutek np. odparowania wody (lub innego rozpuszczalnika). (np. woda + sól)

PORÓWNANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH I MIESZANIN ZWIĄZEK CHEMICZNY MIESZANINA SKŁAD Stały, ściśle określony skład jakościowy i ilościowy Zmienny skład jakościowy i ilościowy WŁAŚCIWOŚCI Składniki nie zachowują Składniki zachowują pewne swoich właściwości swoje właściwości OTRZYMYWANIE Otrzymuje się go w wyniku reakcji chemicznej Otrzymuje się ją w wyniku procesów fizycznych ROZKŁAD Można ją rozdzielić w wyniku procesów fizycznych Można go rozłożyć w wyniku reakcji chemicznej

POWIETRZE SKŁADNIKI POWIETRZA STAŁE ZMIENNE AZOT – 78%, TLEN – 21%, INNE GAZY – 1% (GAZY SZLACHETNE, WODÓR) PARA WODNA, OZON, TLENEK WĘGLA (IV), PYŁY, DYMY

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH GAZÓW AZOT TLENEK WĘGLA (IV) WODÓR ZAPACH bezwonny BARWA bezbarwna mniejsza większa mniejsza słaba dobra słaba ------------ palny zapalone łuczywko gaśnie, woda wapienna mętnieje zapala się z charakterystycznym dźwiękiem, a zmieszany z powietrzem lub tlenem spala się wybuchowo GESTOŚĆ WZGLĘDEM POWIETRZA ROZPUSZCZALNOŚĆ W WODZIE PALNOŚĆ WYKRYWANIE zapalone łuczywko gaśnie żarzące łuczywko zapala się

OTRZYMYWANIE TLEN • Reakcja rozkładu termicznego tlenku rtęci (II) 2 Hg. O → 2 Hg + O 2↑ • Ogrzewanie manganianu (VII) potasu KMn. O 4 → K 2 Mn. O 4 + Mn. O 2 + O 2 ↑ WODÓR • Reakcja metalu aktywnego z kwasem Mg + 2 HCl → Mg. Cl 2 + H 2 ↑ 2 Na + H 2 SO 4 → Na 2 SO 4 + H 2 ↑ TLENEK WĘGLA (IV) (DWUTLENEK WĘGLA) • Spalanie węgla C + O 2 → CO 2 • Utlenianie tlenku węgla (II) 2 CO + O 2 → 2 CO 2 • Rozkład termiczny węglanów Ca. CO 3 → Ca. O + CO 2

GAZY SZLACHETNE HEL • Napełnianie balonów, sterowców • Butle do nurkowania głębinowego (mieszanina z tlenem) • Lasery • Energetyka jądrowa – chłodziwo prętów paliwowych • Na powłoce walencyjnej dublet elektronowy NEON • Lampy neonowe np. w latarniach morskich ponieważ przechodzą przez mgłę • lasery ARGON • Wypełniacz przestrzeni między szybami w nowoczesnych oknach • Lasery • Gaz ochronny przy spawaniu i cięciu metali

GAZY SZLACHETNE KRYPTON • Lampy żarowe, • lampy do oświetlania domów • reflektory samochodowe • Wypełniacz przestrzeni między szybami w nowoczesnych oknach KSENON • Telewizory plazmowe • Lasery • W silnikach pojazdów kosmicznych RADON • W medycynie

EFEKT CIEPLARNIANY tlenek węgla (IV), metan KWAŚNE DESZCZE tlenki siarki, tlenki azotu ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY DZIURA OZONOWA freony SMOG spaliny samochodów (tlenki siarki, tlenki azotu, tlenki węgla, sadza, pyły