NTE PLANI ANA RGLERDEN TRETLM RGLER DERS TEKSTL

ÜNİTE PLANI (ANA ÖRGÜLERDEN TÜRETİLMİŞ ÖRGÜLER) DERS (TEKSTİL TEKNOLOJİSİ) HAZIRLAYAN EMRE ERKAN

İÇERİK: Dokuma tekniği ile kumaş oluşturmada kullanılan dokuma örgülerinin önemli bir grubu da türetilmiş örgülerdir. Bir çözgü ve bir atkı sistemiyle meydana gelen basit dokumalar üç temel örgüye dayanarak geliştirilir. Bunlar: Bezayağı ve dimi örgülü dokumalardır. SINIF: 10 SÜRE: 40 KAZANIMLAR: Dokumaşlardaki temel örgü çeşitlerini ve bazı türetilmiş örgülerin kazanımı

1. BEZAYAGI ÖRGÜ DOKUMA ÖRGÜLERI IÇERISINDE EN BASIT ÖRGÜ BEZAYAĞI ÖRGÜSÜDÜR. ATKI IPLIĞININ KUMAŞ ENI BOYUNCA, ÇÖZGÜ IPLIKLERININ BIR ALTINDAN, BIR ÜSTÜNDEN GEÇEREK DIĞER ATKI IPLIĞININ TERS HAREKET YAPARAK OLUŞTURDUĞU ÖRGÜDÜR. BEZAYAĞI ÖRGÜNÜN ÖZELLIKLERI: • BEZAYAĞI ÖRGÜSÜ, EN KÜÇÜK RAPORLU DOKUMA ÖRGÜSÜDÜR. ÖRGÜ RAPORUNDA IKI ÇÖZGÜ VE IKI ATKI IPLIĞI BULUNUR. • ATKI VE ÇÖZGÜ BAĞLANTILARININ EN SIK OLDUĞU DOKUMA ŞEKLIDIR. BU NEDENLE BEZAYAĞI ÖRGÜLÜ KUMAŞLAR DAYANIKLIDIR. • DOKUMAŞLARDA ATKI VE ÇÖZGÜ IPLIKLERININ YÜZME YAPMADIĞI TEK ÖRGÜ ŞEKLIDIR. YÜZME (ATLAMA) DOKUMADA BIR IPLIĞIN DIĞER IPLIK SISTEMINDE IKI VE DAHA FAZLA SAYIDA IPLIK ÜZERINDEN YA DA ALTINDAN GEÇEREK BAĞLANTI YAPMASIDIR. • BEZAYAĞI ÖRGÜLÜ KUMAŞIN HER IKI YÜZÜ DE AYNIDIR. KUMAŞA HERHANGI BIR DESEN OLUŞTURMA IŞLEMI UYGULANMAMIŞSA BEZAYAĞI ÖRGÜNÜN DESEN ETKISI YOKTUR. BEZAYAĞI ÖRGÜSÜ EN BASIT VE DAYANIKLI DOKUMA ÖRGÜSÜ OLDUĞUNDAN PAMUK, YÜN, IPEK VE SENTETIK IPLIKLERLE YAPILAN DOKUMALAR IÇIN UYGUNDUR. GÖMLEKLIK, ELBISELIK, ASTARLIK, PIJAMALIK VE BRANDA KUMAŞLAR, YAĞMURLUKLAR, MUTFAK, TAKIMLARI, NEVRESIMLIKLER, TÜLBENTLER, PERDELIKLER, KOLTUK ÖRTÜLERI GIBI ÇOK GENIŞ KULLANIM ALANINA SAHIPTIR. BEZAYAĞI ÖRGÜNÜN ÇIZIM YÖNTEMI: BEZAYAĞI ÖRGÜSÜ ILE IFADE EDILIR. B HARFI BEZAYAĞINI SIMGELER. BEZAYAĞI ÖRGÜDE RAPOR (1+1=2) IKI ATKI, IKI ÇÖZGÜDEN OLUŞUR. ÖRGÜ RAPORUNDA ILK ÇÖZGÜ IPLIĞI BIRINCI ATKI IPLIĞININ ÜZERINDEN, IKINCI ATKI IPLIĞININ ALTINDAN GEÇER. İKINCI ÇÖZGÜ HAREKETI ISE BIRINCI ÇÖZGÜ HAREKETININ TAM TERSIDIR. YANI ÇÖZGÜ IPLIĞI BIRINCI ATKININ ALTINDAN IKINCI ATKININ ÜZERINDEN GEÇER. BEZAYAĞI ÖRGÜ RAPORUNUN ÇIZIMINDE AŞAĞIDAKI IŞLEM SIRASI UYGULANIR: DESEN K ĞIDI ÜZERINE ÖRGÜ RAPORUNDAKI ÇÖZGÜ VE KATKI SAYISI IŞARETLENIR. ÇÖZGÜ VE ATKI IPLIKLERI NUMARALANDIRILIR. ÇÖZGÜ YÖNÜNDE ILK ÇÖZGÜ HAREKETI 1 DOLU – BIR BOŞ OLARAK AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU ÇIZILIR. SONRAKI ÇÖZGÜ HAREKETI DE ILK ÇÖZGÜ HAREKETININ TAM TERSI OLARAK DOLU KARENIN KARŞISI BOŞ KARE , BOŞ KARENIN KARŞISI DOLU KARE OLACAK ŞEKILDE ÇIZILIR. BU ŞEKILDE BEZAYAĞI ÖRGÜ RAPORU TAMAMLANIR. ÖRGÜ RAPORU ÇÖZGÜ VE ATKI YÖNÜNDE RAPOR TEKRARI YAPILARAK ISTENILEN BOYUTLARDA BÜYÜTÜLEBILIR. RAPOR KISMI FARKLI RENKTE ÇIZILIR. AŞAĞIDAKI ŞEKIL’DE BEZAYAĞI ÖRGÜSÜ 6 ÇÖZGÜ VE 6 ATKIDAN OLUŞACAK BIÇIMDE BÜYÜTÜLMÜŞTÜR. B 1 (6 X 6) ŞEKLINDE IFADE EDILIR. İSTENILEN ÇÖZGÜ VE ATKI SAYISINA GÖRE ÖRGÜ RAPORU ENINE VE BOYUNA YÖNDE TEKRAR EDILIR. ÖRGÜ RAPORUNUN TEKRAR EDILEN KISMI FARKLI RENKLE ÇIZILIR. ŞEKILDE ÖRGÜ RAPORU KIRMIZI, RAPOR TEKRARLARI GRI RENKTE GÖSTERILMIŞTIR.

2. BEZAYAĞI ÖRGÜÜNDEN TÜRETİLMİŞ ÖRGÜLER 2. 1. RİPS ÖRGÜ Rips örgüsü bezayağı örgüsünden türetilmiş olan, bağlantı noktalarının çözgü ya da atkı yönünde uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Boyuna ya da enine çizgi görünümlü bir yapıya sahiptir. Rips örgülü kumaşların her iki yüzü de aynı görünüme sahip olup ağır ve dayanıklı bir yapıları vardır. Genellikle gömleklik, kravatlık, elbiselik ve döşemelik kumaşların üretiminde tercih edilmektedir. 2 En küçük düzenli rips örgü raporu ise Rç --------- şeklinde gösterilir. 2

2. 1. 1 ATKI RİPSİ Bezayağı örgüsünün bağlantı noktasının, atkı ipliği istikametinde 2 veya daha fazla özgü ipliği kadar uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bu sebeple kumaşta boyuna yollar oluşturan bir yapısı vardır. Elde edilen bu yapı nedeniyle atkı rips örgüleri boyuna rips örgüleri olarak da adlandırılır. Rapor alanı belirlenirken atkı ipliği daima iki olarak kabul edilir. Çözgü ipliği ise rapor oluşumunda yer alan sayılar toplamı olarak belirlenir. Düzenli ve düzensiz olmak üzere iki şekilde uygulanabilen atkı rips örgülerinde, en küçük düzensiz rips örgü raporu ;

2. 1. 2 ÇÖZGÜ RİPSİ Bezayağı örgüsünün bağlantı noktasının, çözgü ipliği istikametinde 2 veya daha fazla atkı ipliği kadar uzatılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bu durum aynı ağızlık içine birden fazla atkı ipliği atılması anlamına gelmektedir. Bu sebeple kumaşta enine yollar oluşturan bir yapısı vardır. Elde edilen bu yapı nedeniyle çözgü rips örgüleri enine rips örgüleri olarak da adlandırılır. Rapor alanı belirlenmesinde çözgü ipliği daima iki olarak kabul edilirken atkı ipliği verilen rapor büyüklüğüne bağlıdır. 2 En küçük düzenli rips örgü raporu ise Rç --------- şeklinde gösterilir. 2

2. 2 PANAMA ÖRGÜSÜ Panama örgüsü bezayağı örgüsünün bağlantı noktalarının atkı ve çözgü yönünde 2 ya da daha fazla sayıda artırılmasıyla elde edilen örgülerdir. Bezayağı örgülerine göre daha gevşek bir yapıya sahip olan panama örgüleri bu özelliği sayesinde gözenekli bir yapıya sahiptir. Panama örgüleri ile dokunan kumaşların dayanıklılığı bezayağı örgülerine göre daha düşüktür. Yan yana birden fazla ipliğin bir arada bulunması nedeniyle iplik kaymaları oluşabilmektedir. Bu sebeple büyük raporlu örgüler tercih edilmez. Genellikle elbiselik, ceketlik, paltoluk kumaşların üretiminde tercih edilir.

Kaynakça ; http: //www. derstekstil. name. tr/ (7. 12. 2016 01. 14) http: //www. megep. meb. gov. tr (7. 12. 2016 01. 14) http: //www. google. com. tr (7. 12. 2016 01. 14)