MICZAKI ZWIERZTA O MIKKIM NIESEGMENTOWANYM CIELE MICZAKI n

MIĘCZAKI ZWIERZĘTA O MIĘKKIM, NIESEGMENTOWANYM CIELE

MIĘCZAKI n n n żyją głównie w wodach morskich, ale także w wodach słodkich i na lądzie, zwierzęta osiadłe lub wolno żyjące, dwubocznie symetryczne lub asymetryczne, miękkie ciało, w którym wyróżniamy głowę, nogę i worek trzewiowy, okryty płaszczem. W worku trzewiowym znajdują się narządy wewnętrzne, u większości gatunków płaszcz wytwarza wapienną muszlę, muszla stanowi szkielet zewnętrzny,

WYBRANE GROMADY MIĘCZAKÓW Ślimaki Małże Głowonogi ślimak winniczek pomrów wielki stożek królewski błotniarka moczarowa szczeżuja wielka omułek jadalny ostryga wielka sercówka pospolita ośmiornica pospolita mątwa zwyczajna łodzik kałamarnica olbrzymia

POKRYCIE CIAŁA - jednowarstwowy nabłonek z gruczołami: śluzowymi, Ø produkującymi substancje do budowy muszli: konchiolinę Ø - muszla 3 - warstwowa: I. zewnętrzna (rogowa) II. środkowa (porcelanowa) III. wewnętrzna (perłowa) - muszle: jednoczęściowe – u ślimaków dwuczęściowe – u małży złożone z kilku płytek - chitony

BUDOWA ANATOMICZNA UKŁAD POKARMOWY - JELITO PRZEDNIE: otwór gębowy gardziel z tarką pokrytą ząbkami i przewody gruczołów ślinowych uchodzących do gardzieli żołądek trzustkowątroba (gruczoł wątrobowo-trzustkowy) wydzielający enzymy trawienne - JELITO ŚRODKOWE - JELITO TYLNE z otworem odbytowym z przodu ciała

UKŁAD ODDECHOWY n n zel skr n Narządy oddechowe umieszczone w jamie płaszczowej Mięczaki wodne – skrzelodyszne Mięczaki lądowe – płucodyszne a

UKŁAD KRWIONOŚNY n ŚLIMAKI I MAŁŻE n GŁOWONOGI - otwarty – krew wylewa się do - prawie zamknięty jam ciała - serce w worku osierdziowym - serce ma 2 lub 3 przedsionki (1 komora, 1 lub 2 przedsionki) położone po stronie brzusznej położone „na grzbiecie” - dodatkowo serce skrzelowe - krew: - krew niebieska bezbarwna (hemolimfa) czerwona (hemoglobina) niebieska (hemocyjanina) - 2 obiegi krwi: - 1 obieg krwi § duży (serce – ciało – serce) § mały (serce – skrzela – serce)

UKŁAD NERWOWY - zwoje głowowe obrączka okołogardzielowa - zwoje nożne - zwoje płaszczowe, - zwoje trzewiowe, - PNIE NERWOWE: biegną wzdłuż ciała, połączone SPOIDŁAMI GŁOWONOGI: najwyższy stopień rozwoju pod względem budowy i koncentracji zwojów – tworzą MÓZG, - wykazują złożone formy zachowań, uczą się i zapamiętują, - inteligencją dorównują niektórym ptakom i ssakom, - oczy podobne do oczu kręgowców (akomodacja)

UKŁAD WYDALNICZY - parzyste nerki - moczowody uchodzą do jamy płaszczowej - wodne – wydalają amoniak i mocznik - lądowe – wydalają kwas moczowy UKŁAD ROZRODCZY - rozmnażają się wyłącznie płciowo, - rozdzielnopłciowe i obojnacze, - morskie – zapłodnienie zewnętrzne - ślimaki lądowe – zapłodnienie krzyżowe, - jajorodne – większość, niektóre jajożyworodne - rozwój prosty – głowonogi i ślimaki płucodyszne - w rozwoju złożonym – larwy - TROCHOFORA , WELIGER

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE GROMAD Cecha Ślimaki środowisko życia ląd, wody słodkie i słone muszla jednoczęściowa, zwykle asymetryczna i spiralnie zwinięta cechy budowy dobrze wykształcona głowa, zanik dwubocznej symetrii u wielu gatunków Małże Głowonogi wody słodkie i słone wody słone złożona z dwóch symetrycznych części u większości słabo rozwinięta i ukryta wewnątrz ciała, rzadziej zewnętrzna, spiralnie zwinięta i wielokomorowa brak głowy, słabo rozwinięte narządy zmysłów noga przekształcona w ramiona i lejek, silna koncentracja układu nerwowego, oczy ze zdolnością akomodacji

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE GROMAD Cecha Ślimaki Małże Głowonogi odżywianie się roślinożerne, drapieżne, padlinożerne, niektóre pasożyty filtratory, pobierają zawiesinę organiczną drapieżne oddychanie płuca lub skrzela w jamie płaszczowej pełzanie większość prowadzi osiadły pływanie tryb życia poruszanie się

ŚLIMAKI n n n n mają niesymetryczne ciało, najczęściej okryte spiralnie zwiniętą muszlą ślimaki pozbawione muszli POMROWY na głowie znajdują się czułki i oczy w jamie gębowej, na języku znajduje się rogowa płytka z ząbkami, zwana tarką, która służy do zdrapywania i rozcierania pokarmu do poruszania służy im noga niektóre gatunki hoduje się w celach konsumpcyjnych (winniczek, ślimaki morskie), niektóre ślimaki są żywicielami pośrednimi pasożytów (błotniarka) Ślimak winniczek Błotniarka stawowa

MAŁŻE n n n n n wodne, na ogół zagrzebane w piasku lub mule, ich ciało jest otoczone muszlą dwuklapową połączoną więzadłem klinowata noga służy im do rycia w piasku lub poruszania się, dzięki specjalnej substancji mogą się przyczepiać do podłoża, większość gatunków nie ma oczu, jeśli pod płaszcz dostanie się ziarno piasku, płaszcz je owinie i zacznie odkładać subst. perłową (tylko PERŁOPŁAWY produkują perły o wartości kamieni szlachetnych) są filtratorami wód, bo odżywiają się szczątkami organicznymi odławiane i hodowane w celach konsumpcyjnych (ostrygi, sercówki, omółki), masowo występujące małże zakłócają funkcjonowanie urządzeń portowych, elektrowni wodnych

GŁOWONOGI n n n drapieżne, sprawnie pływające duże zwierzęta morskie, mają duże oczy i silne rogowe szczęki do rozszarpywania zdobyczy, noga jest przekształcona w długie i rozgałęzione ramiona, rozmieszczone wokół otworu gębowego, muszla może być wielokomorowa zewnętrzna (łodzik) lub wewnętrzna, zredukowana (kałamarnica), mają zdolność zmiany barwy ciała w celu ochrony lub odstraszenia przeciwnika. Zmiana barwy ciała służy im też do porozumiewania się, odławia się i hoduje w celach konsumpcyjnych (ośmiornice, mątwy, kałamarnice)

ZNACZENIE MIĘCZAKÓW n n n n Są pokarmem dla innych zwierząt i człowieka Są szkodnikami upraw, np. truskawek Niszczą urządzenia portowe i łodzie (świdrak okrętowy) Muszle są wykorzystywane jako dekoracje albo kolekcjonowane Używa się ich w jubilerstwie (perły), Są bioindykatorami (wskaźnikami) czystości wód, Muszle niektórych głowonogów są skamieniałościami przewodnimi (AMONITY, BELEMNITY)