KENT SOSYOLOJS Sanayi Devrimi ve Sonras Kentlemesi Prof

KENT SOSYOLOJİSİ Sanayi Devrimi ve Sonrası Kentleşmesi Prof. Dr. Erol Demir Ankara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü erol. demir@humanity. ankara. edu. tr

Sanayi Devrimi ve Kent – Ders İçeriği �Sanayi devrimini mümkün kılan gelişmeler �İngiltere’nin dönemsel özellikleri �Sanayi devriminin kent üzerinde getirdiği değişiklikler ◦ Nüfus artışı ◦ Politik sonuçlar ◦ Kenar Mahalle �Sanayi devrimi kentleşmesinin temel unsurları

Sanayi Devrimi ve Kent �Sosyolojide kente bakarken nüfusun yapısına, toplumsal ve ekonomik özelliklere, toplumsal ilişki biçimlerine ve üretim şekillerine odaklanılmaktadır. �Kentin tarihsel gelişimine bakmak toplumun özelliklerine dair bilgi verir. Sanayi Devrimi ve kente olan etkisini anlamak bu açıdan önemlidir.

Sanayi Devrimini Mümkün Kılan Gelişmeler �Kömür ocakları: enerji kaynağı olarak kömür üretimi �Demir üretiminin artması �Buhar motorunun keşfi ve kullanımı (James Watt) Yalnızca üretim için değil; demiryolları, gemiler için (ticaret açısından) önemlidir. Tüm bu gelişmelerin sonucu olarak fabrika üretimine geçiş.

Sanayi Devriminin İngiltere’de Gerçekleşmesine Olanak Veren Faktörler �Manchester kenti sanayileşmenin sembolü haline gelmiştir. �İngiltere, su açısından oldukça zengin bir bölgedir (nehirler ve akıntılar) ve enerji kaynakları çok zengindir (kömür). �Ülkenin denize açılması (konumu) ticaret açısından önemlidir. �Girişimcilik ilerlemiştir. �Makine sanayiinde gelişmeler meydana gelmiştir.

Sanayi Devriminin Kent Üzerinde Getirdiği Değişiklikler �Nüfus artışı (Avrupa’da 14üncü yy'de nüfus artış hızı %2, 5’ken 1850 -1950 arasında %100 e çıkmıştır). Sebepleri: �Tarımsal üretimdeki artış �Küresel ticaret �Sağlık koşullarının gelişmesi �Göç

Sanayi Devriminin Kent Üzerinde Getirdiği Değişiklikler �İdeoloji ve Politik Sonuçlar/Gelişmeler ◦ Rekabet ve piyasaya vurgu ◦ Özgür, serbest, denetimsiz piyasa – laissez faire ◦ Kenti de serbest bırakmak: kentsel planlama eksikliği, kirlilik. «Kömürkent»

Sanayi Devriminin Kent Üzerinde Getirdiği Değişiklikler �Çöküntü Bölgesi: Slum ◦ Artan kent nüfusunda konut ihtiyacı meydana gelmektedir. ◦ Şehrin dışına taşınan üst sınıfların konutlarını birkaç yoksul aile birlikte kiralamaktadır. ◦ Konutların maliyeti azalmakta, prestij düşmektedir: yoksul mahalleler oluşmaktadır.

Sanayi Devriminin Kent Üzerinde Getirdiği Değişiklikler �Çöküntü Bölgesi: Slum ◦ Bu alanlar, daha sonra işçi sınıfının yoksulluğunun fark edilip araştırılmasına ve önlemler alınmasına etkisi olmuştur. ◦ İşçi sınıfı örgütlenmesinde önemlidir. ◦ Konut biçiminin toplumsal yaşamı etkilemesinin örneğidir.

Sanayi Devrimi Kentleşmesinin Temel Unsurları �Fabrika ◦ Yeni kent organizmasının çekirdeğini oluşturmaktadır. ◦ Çevre ve hava kirliliğine yol açmaktadır. �Demiryolu ◦ Hammadde taşımacılığı ve ticaret için ulaşım sağlamaktadır. ◦ Fabrika ve demiryollarının kent merkezinde olması, kirlilik getirmesi, kötü yapılaşmayı beraberinde getirmiştir. �Çöküntü Bölgeleri