III TURZMN GELMESNE ETK EDEN UNSURLAR Gnmzde ekonomik

III. TURİZMİN GELİŞMESİNE ETKİ EDEN UNSURLAR Günümüzde ekonomik ve teknolojik unsurlar turizm talep ve arzını daha yoğun şekilde etkilemektedir. Turizmin tarihi gelişimi; A-Endüstri Devrimi Öncesi B-Endüstri Devrimi Sonrası ENDÜSTRİ DEVRİMİ ÖNCESİ *Turizmin tarihsel geçmişi, yazıyı ve tekerleği bulan Sümerler’e kadar götürülmektedir. Sümerler ticareti başlatanlar, Fenikeliler İlk gezginlerdir. Seyahat nedenleri: *Ticaret, *Din, *Sağlık.

Eski Mısır: M. Ö. 3000 yıllarında gezginlerin en fazla ziyaret ettikleri yerlerin başındaydı. Babil Krallığı: Hammurabi'nin yasalarında yiyecek-içecek satışlarına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Eski Yunan: M. Ö. 700 yıllarında "Olimpiyat Oyunları"nın başlamasıyla bu ülkeye çok sayıda turist gelmiştir. Tarihçi ve coğrafyacı Heredot, M. Ö. 480 -421 arasında ülkesinin ilk turistlerinden biri olmuştur. Anadolu, Yunanistan, Mezopotamya, Filistin ve Afrika’yı gezerek anılarını Historia adlı tarih kitabında topladı. Romalılar: Ulaşımda ilk düzenli yolları ve ulaştırma araçlarını geliştirmişlerdir. Günde 120 -150 km. yol alabiliyorlardı. İlkçağ uygarlıkları, karayolu olmaması nedeniyle, denizyolunu (kürek ya da yelken gücü) kullanmışlardır. Karayolundan ise, hayvan gücüyle çekilen basit arabalarla ya da at üstündeki yolculuklardan yararlanmışlardır. Romalılar döneminde ise karayollarının geliştirilmesi, yol üzerinde hanların inşa edilmesi zorunluluk haline gelmiştir.

Romalılarda Olimpiyat Oyunları’na, piramitlere ve kaplıcalara dönük bir seyahat eğilimi vardı. Geniş bir alanı egemenlik altında bulundurmaları, seyahatleri kolaylaştırmıştır. M. Ö. 312 yılında yaklaşık 90 yıl süren ve Via Appia diye adlandırılan ve imparatorluğun tüm topraklarını kapsayan seyahat amacıyla inşa edilen en önemli yoldur. Ortaçağ İpek Yolu olarak tanımlanan, Batı Avrupa’yı Ortadoğu üzerinden Hindistan ve Çin’e bağlayan ticaret yolu üzerinde tüccarlar gidip dönerek mal alıp satmaktaydı. *Ortaçağ'da turizme damgasını vuran en önemli unsur, dini yerlerin ziyaret edilmesidir. *Haçlı seferlerinin etkisiyle (M. S. 1095 -1270) Kudüs’e gelen Hıristiyanlarda (inanç turizminde) artış görülmüştür *Ortaçağ’da maceracı gezginler görülmektedir: Örneğin Marco Polo. Görevlendirme ile 17 yıl doğu ülkelerini dolaşmıştır. Anılarını, II Milione (Dünyanın Tanıtımı) adlı kitapta topladı. Rönesans Dönemi (14. -15. yüzyıl) *Özellikle sanatsal çalışmaların yoğunluk kazandığı merkezlere yönelik kültür amaçlı seyahatler artmıştır. *Bu dönemdeki seyahatler özellikle İtalya’ya yöneliktir.

17. Ve 18. yüzyıllar *Amerika kıtasının bulunması, dünya turu seyahatleri, seyahatlere olan ilgi ve merakı arttırmıştır. *Vasco de Gama, Christopher Colombus, Macellan ve Piri Reis gibi denizciler, Avrupa’da seyahat arzusunu yaygınlaştırmıştır. *Macaristan’da atlı arabalar geliştirilmiştir ve tüm kıta Avrupa’sına yayılmıştır. *Kaplıca turizmi yeniden ilgi görmeye başlamıştır. *Aristokrat sınıfında yer alan aileler, çocuklarını bir ile üç yıl süreyle eğitim seyahatlerine gönderirlerdi. Bu seyahatlere "Grand Tour" (Büyük Tur) adı verilmiştir. (Roma, Napoli, Venedik, Floransa gibi kentler gezilirdi. )

Türk’ler de Turizm *Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurduğu kervansaraylar çağdaş turizm tesislerinin ilk örnekleridir. Anadolu’daki önemli hanlar ve kervansaraylar; *Sarıhan (Saruhan): Avanos-Ürgüp kara yolu üzerinde, Nevşehir'e 25, Avanos'a 6 kilometre uzaklıktadır. Bir Selçuklu eseri olan Sarıhan'ın 1238 yılında yapıldığı tahmin edilmektedir. *Ağzıkara Han: Aksaray-Nevşehir karayolu üzerinde, Aksaray'a 17 kilometre uzaklıkta olup, Anadolu'daki en önemli hanlardan birisidir. 1231 -1236 tarihleri arasında yapıldığı anlaşılmaktadır. *Sultan Han: Aksaray-Konya karayolu üzerinde, Aksaray'a 42 kilometre uzaklıkta Sultanhanı kasabasında bulunan Sultan Han, 1229 yılında Selçuklu Sultan I. Alaaddin Keykubad tarafından yaptırılmıştır. *Zazadin Han: Konya'ya 22 kilometre uzaklıkta, Aksaray-Konya karayolundan 5 kilometre içerde Tömek köyü yakınında olan ve Saadeddin Köpek Hanı diye de anılan Zazadin Han, 1235 -1236 yıllarında yapılmıştır. *Kızılören Hanı: Konya-Beyşehir karayolu üzerinde, Konya'ya 41 kilometre uzaklıkta olan Kızılören Hanı, 1206 -1207 tarihlerinde Selçuklu sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır.

*Ertokuş Hanı: Beyşehir-Eğirdir karayolu üzerinde, Gelendost ilçesinin Yeşilköy mevkiindedir. (1233) *Susuz Han: Burdur-Antalya karayolunun 2 kilometre içerisinde, Bucak ilçesine bağlı Susuzköy'ün içindedir. (12371246) *Kırkgöz Han, Alarahan vd. *Adana-Ceyhan-Kurtkulağı Kervansarayı *Afyon-İhsaniye-Döğer Kervansarayı *Tokat-Pazar-Mahperi Hatun Kervansarayı *Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı *Yollar , köprüler gibi olanaklar sunulmuştur ve Osmanlı döneminde bile kullanılmıştır. *Evliya Çelebi, 50 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki her yeri gezdi. 17. yy. da anılarını 10 ciltlik Seyahatname adlı eserde topladı. *Müslümanlık kabul edildikten sonra, hac amaçlı seyahatler artmıştır.

ENDÜSTRİ DEVRİMİ SONRASI *Turizm, günümüzdeki çağdaş durumuna "Endüstri Devrimi" ile birlikte ulaşmıştır. Endüstri Devrimi Sonrası Turizmin Gelişmesine Etki Eden Unsurlar; *Toplum yapısında değişiklik olmuştur. Kırsal kesimden kente göç başlamıştır. *Matbaanın ortaya çıkışı yazılı malzemelerin çoğaltılmasını sağlamıştır. *Yeni sömürge ve kolonilerin keşfi ve istilası, bu bölge zenginliklerinin Batı Avrupa ülkelerine akmasına neden olmuştur. *Batı Avrupa'da kapitalizme geçiş süreci başlamıştır. *Sosyal sınıf kavramı ortaya çıkmış ve sosyal sınıflar hiyerarşisi, aristokratların aleyhine bozulmuştur. *Eğitim soyluların tekelinden kurtularak, yaygınlık kazanmıştır. *Üretim, nakliye ve pazar ilişkisi, ulaşım sistemini geliştirmiştir. *"Sosyal adalet" ve "sosyal refah" kavramları egemen olmaya başlamıştır. *Toplumdaki yoksul ve korunmaya muhtaç insanların devlet tarafından koruma altına alınması, yardım edilmesi ve bu kişilere asgari bir yaşam düzeyinin sağlanması.

*Kentler, büyük şehirler, metropoller haline gelmeye başlamıştır. *Kitlesel iletişim yaygınlaşmış ve dünya buna bağlı olarak hızla küçülmüştür. *Düzenli olarak artan gelir ile birlikte, insanların satın alma gücü de artış göstermiştir. Böylece turizme ayrılan pay artmıştır. *Teknolojik gelişmeler sayesinde üretim için gerekli olan çalışma süresi azalmıştır. Bu durum, boş zamanları artırmıştır. *Satın alma gücündeki artışı, tüketim alışkanlıklarındaki değişiklikler izlemiştir. *Çalışanlara ücretli tatil ile birlikte pek çok hak tanınmıştır. *Bilinen ilk "paket tur” 1841 yılında, trenle Thomas Cook tarafından gerçekleştirilmiştir. Thomas Cook, 1865'te Londra’da ilk seyahat acentesini açmış, ilk tur organizatörlüğünü gerçekleştirmiştir.

Amerika’da 1848’de başlangıçta posta taşımacılığı amacıyla kullanılan American Express Company, kitle turizminde önemli bir gelişmedir. Kıtadaki önemli bir diğer gelişme, demir yollarının yapılması ve 1896 yılında ülkenin bir uçtan bir uca demir yolu ile bağlanmasıdır. Bu gelişme, seyahati güvenli ve ucuz hale getirmiştir. Bu konuda Avrupa’daki en önemli gelişme ise; 1876 yılında Belçika’da Wagon-Lits firmasının kurulmasıdır. 1920’lerde otomobil çağı başlamıştır. Karayolu ağlarının genişlemesi otomobillerin ucuzlayarak kullanımın yaygınlaşması, insanların hareketliliğini önemli ölçüde arttırmıştır. 20. y. y. başlarında en büyük ilgiyi toplayan seyahatler; Avrupa ve Amerika arasındaki transatlantiklerle yapılan seyahatler olmuştur. (Kruvaziyer taşımacılığı) Paris, Venedik, İstanbul arasında (Wagon Lits şirketine ait olan) Orient Express seyahatleri (1883 -1977), zengin üst sınıfın ilgi gösterdiği seyahatler olmuştur.

Turizmin Gelişmesine Etki Eden Unsurlar; 1. Boş Zamanın Artması Çalışma süresi, günde 12– 14 saatten 8 saate inmiştir. Artan emeklilik süresi, turizm açısından. "üçüncü yaş turizmi"ni gündeme getirmiştir. 2. Ücretli Tatil Hakkı Pek çok ülkede yıllık ücretli tatil hakkı tanınmış olup, bu durum yılın on bir ayı çalışan bireylerin, bir ayı kendilerine ayırıp seyahat etmelerine yol açmaktadır. 3. Teknolojik Gelişmeler Ulaştırma araçlarında hız, ucuzluk, toplu ulaşım, güvenlik ve rahatlık sağlanmıştır. Kitle iletişim araçlarındaki (telefon, TV, internet) çeşitlilik, turizmin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu gelişmeler, gelecekte aracı kurumların ortadan kalkmasına neden olabilir. (Aracı Kurumlar; Seyahat Acenteleri, Tur Operatörleri vd. ) 4. Gelir Düzeyinin Artması Gelir olmadan turizmden söz edilemez. Bireylerin gelir düzeyinin artması ile turizm hareketlerine katılmaları arasında doğru yönde bir ilişki vardır.

5. Kentleşme ve Nüfus Artışı Sanayileşmenin, yapılaşmanın ve nüfusun artması, çevre kirliliği, kentlerde yaşamı zorlaştırmaktadır. Kentlerin bu olumsuz gelişme süreci insanları bu ortamdan uzaklaşmaya güdülemektedir. 6. İnsan Ömrünün Uzaması “Üçüncü yaş turizmi” üzerinde olumlu yönde etkide bulunmaktadır. Yeterli geliri olan ve sağlıklı olan insanlar emeklilik dönemlerinde bolca seyahat etmektedir. 7. Sosyal Güvenlik Sosyal güvenlik, yarını güvence altına almak anlamına gelmektedir. Kişinin geçici veya sürekli olarak çalışmasına engel bir durum nedeniyle ücretinin kesilmesi durumunda, geleceğini güven altına almayı amaçlar 8. Seyahat Özgürlüğü İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin (1948) 13. maddesi tüm insanlara özgürce seyahat hakkını tanımıştır. "Vize"ler, turizmde seyahat özgürlüğünün engellenmesine yol açan örneklerdendir.

9. Turizm Bilincinin Oluşması Yoğun iş yaşamının insanlarda uyandırdığı dinlenme ve eğlenme gereksinimleri, yenilik isteği ve merak gibi unsurlar turizm bilincinin oluşmasını sağlamıştır. 10. Kültür ve Eğitim Düzeyinin Artması Kültürel değerleri görmek ve eğitim amacıyla yapılan seyahatler turizmi olumlu yönde etkilemektedir. Özellikle dil öğrenme amaçlı seyahatlerde ABD ve İngiltere büyük gelir sağlamaktadır. Eğitim düzeyinin yükselmesi de bireylerin seyahate çıkmasını olumlu etkilemektedir. 11 -Sendikaların Ortaya Çıkışı 12 -Girişimciliğin Etkisi 13 -Çevre Bilincinin Artması 14 -Yeni Ekonomiler 15 -Küreselleşme Eğilimleri

Kaynakça: 1 -https: //yigm. ktb. gov. tr/TR-9998/onemli-hanve-kervansaraylar. html 2 -Genel Turizm, Nazmi Kozak, Meryem A. Kozak, Metin Kozak