GEZ YAZISI SEYAHATNAME Yazarlarn yurt iinde ya da

GEZİ YAZISI (SEYAHATNAME)

Yazarların yurt içinde ya da yurt dışında yaptıkları gezilerde, gördüklerini anlattıkları eserlerin ortak adıdır.

AMAÇ Yurt içinde ve yurt dışında görülen yerlerin doğal güzelliklerini, toplumsal yaşamlarını, gelenek ve göreneklerini tanıtmaktır.

ANLATIM Anlatım, değişiklikler gösterir. Yeri gelir hikâyeye dayanır; yeri gelir bir portre çizilir, tasvir yapılır. Konuşmalar da bulunabilir.

ÖZELLİKLERİ • Gezilen yerlerin hiç bir yere benzemeyen özellikleri belirtilir. • Gezilen yerlerde yaşayan insanların kültürel özellikleri (ırk, dil, hayat tarzı, folklorik özellikleri vb. ) belirtilir. • Gezilen yerlerin tarihî, mimarî ve uygarlık özellikleri belirtilir.

• Gezilen yerlerin teknolojik ve ekonomik alandaki gelişmeleri belirtilir. • Tarih, coğrafya, toplum bilim, hukuk gibi bilim dallarına kaynaklık eder. • Gezi yazısı gazete ve dergilerde yayımlanacak ölçüde yazılabileceği gibi, kitap hâlinde de yazılabilir.

TÜRK EDEBİYATINDA GEZİ YAZISI Gezi türü, edebiyatımızda yeni değildir. Divan edebiyatı zamanından beri "Seyahatname" adı altında türlü eserler bulunmaktadır.

Gezi türüyle ilgili ilk eser Evliya Çelebi’nin (1611 -1682) on cilt olarak yazdığı Seyahatname adlı eseridir. Evliya Çelebi, bu eserinde gezip gördüğü memleketlerin tarihi, insanları, âdetleri, yaşayış tarzları ve her türlü özellikleri hakkında geniş ölçüde bilgi vermiştir. Eser, Anadolu, Kafkasya, Arap ülkeleri, Balkanlar ve Orta Avrupa açısından da çok önemli bir kültür atlasıdır. Evliya Çelebi, gözlemlerinin yanı sıra yazılı kaynaklardan aldığı bilgilerle, yorum ve değerlendirmelerle de eserini zenginleştirmiştir.

Bazı sefaretnameler ile tarihî, coğrafî konularda yazılmış pek çok eser gezi yazısı özelliği gösteren bölümler taşırlar.

Tanzimattan İtibaren Ahmet Mithat, Avrupa’da Bir Cevalan. Ahmet İhsan Tokgöz, Avrupa’da Ne Gördüm. Cenap Şahabettin, Hac Yolunda. Ahmet Haşim, Frankfurt Seyahatnamesi. Reşat Nuri, Anadolu Notları.