Desant na Drvar 25 maj 1944 god Desant

Desant na Drvar 25. maj 1944. god.

Desant na Drvar

• Zbog neuspješnih ofanziva na partizane (bitka na Neretvi, bitka na Sutjesci) i neuspјelih atentata na Tita, njemačka komanda se odlučila za novu operaciju, čiji glavni cilj nije bio da se unište partizanski odredi, već da se ukloni ili zarobi Vrhovni štab NOVJ i da se tako dobije strateška prednost sve dok se potpuno ne unište odredi NOV i POJ.

• Za dan napada Nemci su uzeli dan proslave Titovog rođendana, očekujući da će partizane zateći nespremne. • Usljed čestog izviđanja neprijatelja avionima, kao i direktnih opomena od britanskog obavještajnog centra, Vrhovni štab je preduzeo izvesne mjere za slučaj napada Njemaca iz vazduha. Premešten je i štab britanske vojne misije. Čak je jedna brigada bila smještena u samom Drvaru. • Njemci su napad otpočeli u šest časova izjutra 25. maja 1944. godine. Prvo su žestoko bombardovali čitav prostor, a zatim su počeli

• Čim su se spustili, njemački padobranci su odmah stvorili svoje baze i smjesta prelazili u napad. • Kod svakog nemačkog padobranca nalazila se po jedna Titova fotografija. • Uoči napada, Tito je došao u pećinu u Drvaru, gde je večerao s gostima, tako da ga je napad zatekao u pećini. • Sovjetske i britanske misije su bile izvan Drvara, pa njima nije pritila nikakva direktna opasnost. • Kada je počelo bombardovanje iz vazduha, Tito i ostali članovi Vrhovnog štaba su se sklonili u pećinu. • U međuvremenu su se prizemljili padobranci, a jedna grupa je odmah krenula u pravcu pećine. • U tom trenutku nijedna desetina Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba nije se nalazila kod Tita, osim jednog ordonansa, jer su sve desetine bile raspoređene kod sovjetske i britanske misije, kao i na raznim drugim dužnostima u gradu.

• Mićo Janković, zamjenik komandanta Pratećeg bataljona, koji se nalazio u štabu bataljona u centru grada, čim je vidio da padaju padobranci, zgrabio je svoju mašinku i sa još jednim saborcem pojurio ka pećini. Iza mosta na reci Unac naletio je na četiri njemačka padobranca koji su išli prema pećini, i pošto ih je spazio prije nego što su oni njega ugledali, otvorio je vatru iz mašinke i sve ih ubio. • Njemci su neprekidno bacali pojačanja u grad. • Napadali su i po njivama na kojima su se nalazile i radile drvarske djevojke i odmah ih hvatali i poslije streljali.

• Od vojnih jedinica u Drvaru i njegovoj užoj okolini nalazila se jedino Viša oficirska škola, ali gotovo svi polaznici ove škole bili su izašli u zoru da uče, pa su se razmestili po okolnim šumarcima, mahom svi bez oružja. Kada su vidjeli da se padobranci spuštaju, pojurili su u zgradu, ali osim revolvera, uglavnom nisu imali drugog oružja. Ipak, pojedine grupe iz oficirske škole počele su da pružaju organizovaniji otpor. • Njemci su prije podne streljali veliki broj seljaka u Drvaru. Svim zarobljenicima postavljali su kao prvo pitanje: “Gde je Tito? ” Kako nije htio da odgovori, Njemci su ubijali sve od reda. • U gradu je bjesnela žestoka bitka. Čitav Okružni komitet SKOJa za Drvar je poginuo. • Nemački padobranci bili su pali tačno pred kuću u kojoj su se nalazili skojevci i odmah je blokirali, tako da iz nje niko nije mogao izaći. U zgradi je bilo šest članova OK SKOJ-a za Drvar i sekretar Sreskog komiteta SKOJ-a za Drvar. Tokom borbe, omladinci su vraćali nazad bombe koje su im Nemci ubacivali kroz prozor.

• Pećina u kojoj se nalazio Vrhovni štab bila je pod stalnom vatrom njemačkih padobranaca. • Kurir Edvarda Kardelja je izašao je na otvor pećine da osmotri kretanje Njemaca, ali je bio pogođen jednim snajperskim metkom u glavu. • Tito i Kardelj su se probili iz pećine oko 11 sati prije podne. U međuvremenu bitka se i dalje razvijala.

• Iz Srba (udaljenost preko 20 km vazdušnom linijom) je usiljenim maršem stigla odmah iza podneva Treća lička brigada i iz marša se upustila u borbu sa nemačkim padobrancima, kojih je bilo blizu hiljadu. U protivnapadu partizani su oslobodili američkog novinara Stojana Pribićevića, kog su Nemci u zoru zarobili sa još tri saveznička novinara. • Ličani su vrlo brzo potisli Nemce i suzbili ih na drvarskom groblju. Tu su borbe vođene sve do jutra, kada su se probili nemački tenkovi preko Petrovca i Oštrelja. • Tito se 3. juna, sa nekoliko pripadnika Vrhovnog štaba, svojim psom, šefom sovjetske vojne misije generalom Kornejevim i Vivijen Strit, vršiocem dužnosti britanske vojne misije, sovjetskom Dakotom sa Kupreškog polja, prebacio u italijanski Bari[1]. Amerikanci su evakuisali pripadnike svoje vojne misije i ostalih 74 pripadnika glavnog štaba, Titove telohranitelje kao i 118 ranjenih partizana[1]. Tri dana kasnije je Vrhovni štab prebačen na ostrvo Vis.

Tito ispred pećine

Titiva pećina u Bastasima