BAKTER VRUSLARI Fajlar 1 BAKTERYOFAJLAR Bakteriyofajlar ayn hayvan

BAKTERİ VİRUSLARI (Fajlar) 1

BAKTERİYOFAJLAR Bakteriyofajlar, aynı hayvan virusları gibi iç kısımlarında DNA veya DNA / RNA Baş / Kapsid RNA’lardan birini içeren NÜKLEİK ASİT Yaka Kontraktil Kuyruk ile bunun etrafını çevreleyen KAPSİD’ten oluşmuş Kuyruk İğnesi Kuyruk Fibrilleri infeksiyöz ajanlardır. 2

Fajların Sınıflandırılması n Elektron mikroskopla, bakteriyel virusların morfolojik özellikleri hakkında ayrıntılı bilgiler edinilmiştir. n Bakteriyel virusların morfolojileri oldukça değişik ve komplikedir. n Hayvan virusları; genellikle oval, yuvarlak veya mermi biçiminde olmalarına kaşın, bakteriyel viruslar kuyruklu, kuyruksuz, yuvarlak, oval, flamentöz ve pleomorfik bir morfolojiye sahiptirler. n Yapılan sınıflandırmalar genel olarak iki gruba indirgenmiştir. 1. Bradley Klasifikasyonu 2. Ackermann Klasifikasyonu 3

Bradley Klasifikasyonu A B C D E F 4

Fajların Morfolojileri n Baş kısmı, küçük protein alt ünitelerinden (Kapsomer) oluşur ve buna KAPSİD adı verilir. n Baş kısmına uzun ve ince bir KUYRUK bağlanmıştır. n Kuyruk etrafında bunu dışarıdan çevreleyen Kontraktil ve Helikal bir yapı özelliği taşıyan bir Protein Kılıf bulunur. n Bazı fajlarda kuyrukla başın birleşme bölgesinde çok küçük bir Yakalık vardır. n Kuyruğun distal ucunda hekzagonal bir şekilde Kuyruk Levhası, buna bağlanmış ve bakteriye tutunmayı sağlayan 6 uzun ve ince Kuyruk Fibrili ve kısa Kuyruk İğnesi bulunur. 5

6

Fajların Serolojik Özellikleri n Fajlar; antijenik yapıda olup antifaj serumlar tarafından nötralize edilirler. n Bir faj proteininde birçok antijenik farklı molekül / komponent bulunabilir. n Örneğin: Kapsid, Kuyruk fibrilleri, Kuyruk kılıfı vs. n Fajlar genellikle bakteri türlerine özeldir. Diğerler bakterilere etkisizdir. n Örneğin: Bacillus anthracis’in fajı sadece bu etkeni lize eder. n Bir kısım olgularda da faj konak bakteri tarafından absorbe edilmesine karşın lizis oluşturmamaktadır. 7

Fajların Serolojik Özellikleri n Fajlar, bakterilerde PROFAJ halinde bulunurlar. n Eğer bir bakteride profaj varsa veya hücre lizojenik bir bakteri (içinde lizis yapmayan faj bulunursa) karakteri taşıyorsa, genellikle ikinci kez aynı fajla süper infekte olamaz. n Çünkü önceden oluşan represör proteinler yeni giren fajı sınırlandırır ve infeksiyonu engeller. 8

Fajların Üremeleri n Fajların kendi konakçılarında veya duyarlı bakteride infeksiyon oluşturmaları 4 aşamada gerçekleşir: 1. Adsorbsiyon: Fajın bakteriye bağlanması. 2. Penetrasyon: Fajın genetik materyalinin bakteriye transferi. 3. Latent Dönem: Fajların bakteri içinde üremeleri ve olgunlaşması. 4. Lizis ve Dışarı Çıkış: Olgun fajların lize olan bakteriden dışarı çıkışları. 9

Fajların Üreme Aşamaları 1 2 3 1. Adsorbsiyon 2. Penetrasyon 3. Latent Dönem 4. Lizis ve Dışarı Çıkış 4 10

11 Fajların Üreme Aşamaları

12

Adsorbsiyon n Fajların bakteriye bağlanmasıdır. n Kuyruklu olanlar kuyruklarıyla, diğerleri ise fajın yüzeyiyle bağlanır. 13

Penetrasyon n Adsorbsiyondan kısa bir süre sonra fajın genetik materyali hücre içine enjekte edilir. 14

Latent Dönem / Transkripsiyon n n Bu dönemde genetik materyalin replikasyonu ve proteinlerin sentezi gerçekleşir. Bir süre sonra faj olgunlaşır 15

Lizis ve Dışarı Çıkış n n n Fajlar sayı olarak çoğalmışlardır ve hücre duvarı lize olur. Olgunlaşmış viruslar lize olmuş hücreden dışarı çıkar. Yeni generasyon olgun viruslar bir başka hücreye adsorbe olurlar 16

17

Faj İnfeksiyon Tipleri 1. Litik İnfeksiyon: Bazı virulent fajlar konakçı bakterilerin katı besi yerindeki kolonileri üzerinde üreyerek gözle görülür büyüklükte lizis zonları (plaklar) meydana getirirler. n Bunlara litik odaklar veya dejenerasyon odakları denir. n Fajlar sıvı besiyerinde berraklaşma oluştururlar. 2. Nonlitik İnfeksiyon: Bu tür infeksiyonda hücre lize olmaz (Temperate fajlar). Genelde bu olgu flamentöz fajlarda görülür. 18

Faj İnfeksiyon Tipleri 19

20

Faj İnfeksiyon Tipleri 3. Lizojenik Form (Latent İnfeksiyon): n Bazı fajlar konakçının içine girdikten sonra faj DNA’sı konakçı genomu ile birleşir ve onun bir devamı haline gelir (Profaj). n Böyle bakteride lizojeni meydana gelir. n Lizojenik formlar, genellikle temperate (ılımlı, litik olmayan) fajlardan kaynaklanır. 21

Bakteriyofajların Bulundukları Yerler ve İzolasyonları n Bakteriyofajlara genellikle bakterilerin bulundukları her yerde rastlanabilir. n Bu nedenle sindirim sisteminde, dışkıda, lağım sularında, derelerde, göllerde, gübreli topraklarda, denizlerde vs. fajlar bulunur ve buralardan kolayca izole edilebilirler. n Diğer bir izolasyon kaynağı da kendilerinde profaj bulunan lizojenik bakterilerdir. n Faj izolasyonu için çoğunlukla gaita veya gaitalı sıvılar tercih edilir. 22

Bakteriyofajların İzolasyonu n Önce 5 gr gaita alınarak 50 ml’lik bir besi yerinde inkübe edilir. n Sonra üreyen kültür yüksek devirde santrifüj edilir. n Üst sıvı alınarak milipor (0. 2 µm) filtrelerden geçirilir. n Tüm bakteriler filtreye takılır ancak fajlar süzüntüye geçer ve filtratta toplanır. n Fajın varlığı, katı besi yerinde üretilen bakteri kolonilerinin üzerine ekilerek belirlenebilir. 23

24

25