MENDEBALDEKO MUSIKAREN HISTORIAREN SORRERA AINTZIN AROAREN JARRAIPENA Nahiz
MENDEBALDEKO MUSIKAREN HISTORIAREN SORRERA AINTZIN AROAREN JARRAIPENA
Nahiz eta ez ditugun ikasiko hemen, txinatar, hindu, japoniar edo hegoekialdeko Asia bezalako ekialdeko zibilizazioetako Musika, behintzat aipatu, hauetan ere Musikaren garapena, beste sistema batzuekin garrantzitsua izan zelako. Orain, Greziako Musikan zentratuko gara, gure Mendebaldeko Musikaren aurrebideratzean eragin zuzena izan zuelako.
MENDEBALDEKO MUSIKAREN SORRERA AINTZIN AROA I. Sarrera II. Aintzinako Grezia III. Hasierako Kristau Eliza
I. Sarrera �Erdi Aroa hartu ohi da musikaren historia aztertzeko abiagunetzat. Horren karia, funtsean, haren aurreko garaiei buruzko agiri-iturririk eza da.
I. Sarrera �Erdi Aroa hartu ohi da musikaren historia aztertzeko abiagunetzat. Horren karia, funtsean, haren aurreko garaiei buruzko agiri-iturririk eza da. � Erromatar inperioarekin hasten da Erdi Aroa.
I. Sarrera �Erdi Aroa hartu ohi da musikaren historia aztertzeko abiagunetzat. Horren karia, funtsean, haren aurreko garaiei buruzko agiri-iturririk eza da. � Erromatar inperioarekin hasten da Erdi Aroa. � Erromak, Greziako kultura aurreratua, ia dena kopiatu egin zuen.
I. Sarrera �Erdi Aroa hartu ohi da musikaren historia aztertzeko abiagunetzat. Horren karia, funtsean, haren aurreko garaiei buruzko agiri-iturririk eza da. � Erromatar inperioarekin hasten da Erdi Aroa. � Erromak, Greziako kultura aurreratua, ia dena kopiatu egin zuen. � Horregatik, gure Mendebaldeko zibilizazioaren aurrebideratzean, Aintzinako Greziak garrantzi handia du.
II. 1. Eraginak Greziar Musikan Greziar musika, beste aintzinako eta aurreratuagoak zeuden zibilizazio batzuen eraginpean egon zen; horien artean: ü Mesopotamiarra
ü Etruskotarra ü egipziarra
Aintzinako Greziako mapa
II. 2. MUSIKA HITZAREN JATORRI ETA ZENTZUA MOUSIKÉ �Musika hitza “Mousike” hitzetik dator. Hitz honek Musen artea esan nahi du eta greziarrentzat poesia, dantza eta musika bat ziren. MUSIKAREN JAINKOZKO JATORRIA �Musikak jainkozko jatorria zuen eta batzuk gaixotasunak sendatu , jarrerak aldatu eta horrelakoak egin zitzazkeela pentsatzen zuten.
II. 3. MUSIKA HEZIKETAN Greziar hiritarrek txikitatik jasotzen zuten musika prestakuntza. Gaiarik garrantzitsuena zen eskolan gimnasiarekin batera.
Greziar eskola Rafaelek marraztua Berpizkundean Platon eta Aristotele eskolako eskaileretatik jaisten.
Sakontzen… Musika arte eta literatura alorreko prestakuntzaren barruan sartu ezezik, heziketa moralean ere jasotzen zen. Musika arimari, hots, harmoniari estuki lotua zegoen. Jakintza arlo matematiko-filosofikotzat jotzen zen, eta bai arte praktikotzat ere, olerkigintza, dantza, edo gimnasia arloko jarduerei lotutakotzat hain juxtu. Homerotaz gogoratu beharra dugu Ulisesen abenturak idatzi bait zituen bere: �Iliada �Odisea
Homerotaz gogoratu beharra dugu poesiagintzan hemen: �Iliada, eta bere �Odisea, non Ulisesen abenturak kontatzen dizkigun.
II. 4. FILOSOFIA ETA MUSIKA Greziar filosofoak ohartuta zeuden Musikak gizartean eta moralean zuen garrantziaz Hiru aipatuko ditugu PITAGORA PLATON ARISTOTELE
• ARISTOTELE • Musikak duen alderdi hedonista , gozamenezkoa nabarmendu zuen. • PLATON • Alde batetik, Musikak eta arimak duten lotura aztertu zuen; bestetik, hezkuntzan Musikak zuen garrantzia. • PITAGORAS • Astroak, Matematikak eta Musikak dituzten erlazio numerikoak aztertu zituen.
II. 5. MUSIKA-TRESNAK Greziarrek erabiltzen zituzten musikatresna batzuk, ondorengoak ziren. Lira Siringa Zitara Aulos Klarinetea Hidraulisa Korneta edo tronpeta Etab.
Horietan bi ziren garrantzitsuenak LIRA � Hari punteatua. � 7 soka ditu, honela grekoen modoen teoriarekin bat egiten du. �Apolo jainkoarekin erlazionatua : ordena, antolamendua, eguna, …. adierazten ditu.
AULOSA • Txirula bikoitz bat da • Dioniso jainkoarekin erlazionatua dago: mozkorraldiaren, gauaren, desordenaren, …jainkoareki n. • Dioniso jainkoaren ohorez egindako antzezpenak “ditirambo” izena zuen eta bertan aulosa interpretatzen beste ekintza batzuen artean.
II. 6. MUSIKA ETA BERE ANTOLAMENDU TEORIKOA Grekoek euren sistema tonala asmatu zuten, zortzidun eta bitarteetan ezarri eta zenbakizko erlaziotan oinarritua. Zalantzik ez dago Mendebaldeko Musikaren bilakaeran izan duen garrantzian.
v. Zortzidunak modutan egituratzen dira; sistema perfektuan, moduak zazpi ziren. Lau funtsezkoak: dorikoa, frigioa, lidioa eta mixolidioa; eta gainontzekoak eratorriak. v. Poetikari zuzen lotzen zitzaion erritmoa; lirika klasikoaren oin metrikoajk zituen oinarri, ondoko parekotasunak ezarrita: silaba luzea, soinu luzea; silaba laburra, soinu lñaburra, zenbait oin erritmikotan sintetizaturik.
II. 7. IDAZKERA MUSIKALA Dakigunez greziarrek idatzizko musika ere utzi zuten. Idazkera hau alfabetikoa zen. Honen adibide bat “Seikiloseko Epitafioa” da.
II. 8. DRAMA Dramak, kanpoko antzeztokietan aurkezten ziren. Milaka pertsona sartzen ziren hauetan. Musikak ere partehartzen zuen bertan: • Musikoren bat aulosa jotzen • Abesbatza exkaxa bat aktoreei ez tapatzeko baxu kantatzen • Eta dantzariak orchestra izeneko lekuan
� Geroag o aktore berak musiko eta dantzarietan bihurtuko ziren, bainan o, aktoreak �Kristo aurreko azken mendeetan opera antzeko zerbait izatetik, akrobazi, komikotasun, entretenimendu huts izatera pasa zen eta musikoaren prestigioa asko jaitsi zen.
�Erromatarrek Greziako musikaren okerrena jaso zuten: Kalitate baxuko Musika Anekdota bat aipatu : Ba al dakizue zein den?
Aintzinako Erroman, batez ere herri-espektakuloetan, haundiki eta soinu askorekin egiten zen dena: Milaka abeslarirekin Ehundaka tronpeta-jolerekin Pandero, danbor eta txindatekin
Eta aipatu behar dugu, greziarrek asmatu zuten eta erromatarrek asko estimatzen zuten organo hidraulikoarekin ere. Organo hontatik abiatuta sortu zen gaur ezagutzen dugunorganoa
III. HASIERAKO KRISTAU ELIZA Hasierako musika kristauaren bila
325. Urtean “Milaneko hitzarmenarekin” Konstantino enperadoreak askatasuna ematen du Kristautasuna praktikatzeko �Lehenengo kristauak ez zuten nahi izan abesti erromatar paganuak sartu beraien lehen kantuetan. �Honela Orientera jo zuten lehen melodien bila eta, �Hebreotar herritik Salmoak hartu zituzten eta lurralde Helenikoetatik Himnoak.
Erromatarren Inperioa bitan banatu zenean, Italian Elizak musika berri bat egiteko lana hartu zuen; Bizanzion berriz, greziar tradizioarekin jarraitu zuten.
Elizak lantzen zuen musikan judeotar eragina nabaritzen hasi zen. �Judeotar herriaren musikak, Mesopotamia, Egipto edo Greziatik eragina jaso zuen, beraz Europa kristauan egiten zen musikak, aintzinako kultura hauekin zerikusi handia zuen.
David eta bere lira aipatu adibidez eta honen seme Salomon: Jerusalenen tenplo bat eraiki zuen honek, bainan Nabucodonosor errege asiriarrak suntsitu ondoren beste bat eraiki zuen. Bigarren tenplo hontan abesbatza eta orkestra omen zeuden. Gero abesbatza bakarrik, musikatresnak, erlijio ekintzetarako aproposak ez zirelakoan baztertu bait ziren. Tradizio hau kristau elizetara pasa zen; mendeetan ahotsak bakarrik onartu ziren eta gizonezkoak baziren hobe.
Lau errito mota sortuko dira tokiaren arabera: Erromatarra Bizantziarra Zeltiarra Hispaniarra
Musika herrikoia bere aldetik aurrebideratzen jarraitu zuen, nahiz eta Eliza hau desagertarazten saiatu. Hala ere ez zaigu iritsi, idazten zen Musika bakarra Elizan egiten zena zelako.
- Slides: 38