MADDENN YAPISI VE ISI MADDENN YAPI TALARI VE

MADDENİN YAPISI VE ISI MADDENİN YAPI TAŞLARI VE ATOM ELEMENTLER VE BİLEŞİKLER MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

1. MADDENİN YAPI TAŞLARIATOMLAR A. q Maddenin Sınıflandırılması 1. Katı Tanecikler arasınduk yoktur. Genleşir. Sıkıştırılamaz 2. Sıvı Tanecikler arasında boşluk azdır. Konulduğu kabın şeklini alır. Azda olsa sıkıştırılabilir Genleşir. q 3. Gaz Tanecikler arasında büyük boşluklar vardır. Yayılır. Genleşir. Konulduğu kabın şeklini alır, sıkıştırabilir. Molekül: İki yada daha çok atomun oluşturduğu kümelere molekül denir. q

ATOMUN TARİHÇESİ John Dalton: Atomlar maddenin en küçük yapı taşıdır ve bölünemez. J. J. Thomson: Atomun yapısında atomdan daha küçük parçacıklarda vardır. Ernest Rutherford: Atomun yapısında bulunan Küçük parçacıklar atomun merkezinin etrafında dolaşır. Katı, Sıvı ve Gazların Genleşme-Sıkışma Özellikleri Katı, sıvı gazlar genleşebilir. Gazlar katı ve sıvılara göre daha fazla genleşir. Sıvılar ve gazlar sıkıştırılabilir, katılar sıkıştırılamaz. Gazlar sıvılara göre daha fazla sıkıştırılabilir. Maddenin Sıkışma-Genleşme Özellikleri ile Tanecikli Yapıları Arasındaki İlişki Maddelerin sıkışma ve genleşme özellikleri maddeyi oluşturan taneciklerin arasındaki boşluk miktarına bağlıdır. Tanecikleri arasındaki boşluk miktarı en fazla olan gazlar, sıvılar ve katılara doğru gider.

2. ELEMENTLER-BİLEŞİKLERMOLEKÜLLER Element: Aynı cins atomlardan oluşan maddelere element denir. Bileşik: Farklı atomlar içeren saf maddelere bileşik denir. (İki yada daha fazla cins atomdan oluşmuş maddelere bileşik denir. ) Molekül: İki yada daha çok atomun oluşturduğu topluluğa molekül denir. (Hem elementlerin hem de bileşiklerin molekülleri olabilir. ) Saf madde: Hep aynı birimlerin (taneciklerin)yan yana gelmesiyle oluşan maddelere saf madde denir. Karışım: İki yada daha fazla maddenin kimliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşan maddelere karışım denir. Saf madde de aynı moleküller yana gelir. Karışım da farklı moleküller yana gelir. Karışımlar iki şekilde bulunur. 1. Homojen karışımlar(Çözeltiler): Özellikleri her yerinde aynı olan ve dışarıdan bakıldığında tek bir madde gibi görünen karışımlardır. Örnek: Şekerli su, tuzlu su. 2. Heterojen karışımlar: Özellikleri her yerinde aynı olmayan ve dışarıdan bakıldığında birden fazla madde varmış gibi görünen karışımlara denir. Örnek: Kum-Su, Tebeşir tozu-Su, Ayran, Yağ-Su, Benzin-Su

3. MADDENİN HALLERİ VE TANECİKLİ YAPISI Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunur. Katıları oluşturan tanecikler arasında boşluk olmadığı için akma özelliği yoktur. Sıvılar ve gazları oluşturan tanecikler arasındaki boşluk, taneciklerin hareket etmesine ve yer değiştirmesine sebep olur. Bu nedenle gazlar ve sıvılar akma özelliğine sahiptir. Sıvılar ve gazlar öteleme hareketi yapar. Öteleme hareketi: Taneciklerin birbirini iterek hareket etmesi, yer değiştirmesidir.

1 - MADDENİN TANECİKLİ YAPISI Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Madde, doğada fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak 3 halde bulunur. • Madde hangi halde olursa olsun bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur. Maddeleri oluşturan tanecikler bazı maddelerde atomu bazı maddelerde de molekülü temsil eder. • Maddeyi oluşturan taneciklerin arasında boşluk bulunur. • Madde hangi halde olursa olsun maddeyi oluşturan tanecikler hareket halindedir. Bu nedenle maddeyi oluşturan taneciklerin hareketlerinden dolayı hareket (kinetik) enerjileri vardır. • Maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı ve taneciklerin hareketi maddenin haline göre değişir.

- ISI ENERJİSİNİN MADDENİN TANECİKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Maddeler ısıtıldığında ya da soğutulduğunda maddeyi oluşturan taneciklerin hızları ve aralarındaki boşluk miktarı değişirken maddeyi oluşturan taneciklerin büyüklüklerinde (belirgin olarak) değişme olmaz. Maddeyi oluşturan tanecikler görülemeyecek kadar küçük olduğu iç in ısı alan veya ısı veren maddelerde değişme olur.

ISI ENERJİSİNİN MADDELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ : Isı bir enerji çeşididir ve maddeler üzerinde 3 türlü değişiklik yapabilir. Bunlar; • Sıcaklık Değişimi • Hal Değişimi • Boyut Değişimi (Genleşme veya Büzülme)

SICAKLIK DEĞİŞİMİ : Sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir. Sıcaklık, maddenin aldığı veya verdiği ısı enerjisinin bir göstergesidir. Bir madde dışarıdan ısı enerjisi aldığında yani madde ısıtıldığında, verilen ısı enerjisini maddeyi oluşturan tanecikler alır ve tanecikler bu enerjiyi hareket enerjisine dönüştürür. Yani maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri artar. Bu nedenle de maddenin sıcaklığı artar. Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde yani madde soğutulduğunda maddeyi oluşturan taneciklerin ısı enerjisine dönüşür.

HAL DEĞİŞİMİ : Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin ısı enerjisi etkisiyle bir halden diğerine dönüşmesine hal değişimi denir. Hal değişimi olayı ısı enerjisi sayesinde gerçekleşir. Madde hal değiştirdiğinde o maddeyi oluşturan taneciklerin sayısı ve büyüklüğü değişmez, sadece taneciklerin birbirlerine olan uzaklığı ve yaptıkları hareket değişir.

BOYUT DEĞİŞİMİ (GENLEŞME VEYA BÜZÜLME) : Dışarıdan ısı enerjisi alan maddelerin hacimlerinde meydana gelen artışa genleşme denir. Dışarıya ısı enerjisi veren maddelerin hacimlerinde meydana gelen azalmaya büzülme denir. Bir madde dışarıdan ısı enerjisi aldığında yani madde ısıtıldığında, maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri artar. Taneciklerin hareket enerjileri artınca titreşim hızları artar ve tanecikler birbirlerinden uzaklaşırlar. Bu nedenle de maddenin hacmi artar yani madde genleşir. Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde yani madde soğutulduğunda, maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri azalır. Taneciklerin hareket enerjileri azalınca titreşim hızları azalır ve tanecikler birbirlerine yaklaşırlar. Bu nedenle de maddenin hacmi azalır yani madde büzülür.