Kuvvet ve hareket KUVVETLER Cisimlerin hareket durumlarn veya

Kuvvet ve hareket

• KUVVETLER • Cisimlerin hareket durumlarını veya şekillerini değiştirebilen etkiye kuvvet denir. Etki ettiği cismin şeklini değiştirmesi ve esnek cisimlerin uzayıp sıkışması gibi olaylar, kuvvetin statik etkisinin sonucudur. Duran cismi hareket ettirmesi, hareket halindeki cismin hızında değişiklik yapması, kuvvetin dinamik etkisinin sonucudur.

• Kuvvet vektörel bir büyüklük olduğundan, vektörlerin bütün özellikleri kuvvetler için de geçerlidir. SI birim sisteminde kuvvet birimi newton (N) dur

• Dinamometre • Kuvvet dinamometre ile ölçülür. Esnek yaydaki uzama miktarı, dinamometreye asılan cismin ağırlık kuvveti ile doğru orantılıdır. Dolayısıyla yaydaki uzama, kuvvetin büyüklüğünün bir ölçüsü olarak alınabilir.

• Bileşke Kuvvet • İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete bileşke kuvvet denir. Kuvvetlerin herbirine ise bileşke kuvvetin bileşenleri denir. Bileşke kuvvet R sembolü ile gösterilir.

• a) Aynı Doğrultudaki Kuvvetlerin Bileşkesi. Aynı noktaya uygulanan ve aynı yönlü olan kuvvetlerin bileşkesinin büyüklüğü, kuvvetlerin cebirsel toplamına eşittir. R = F 1 + F 2 dir. Bu durumda kuvvetler arasındaki açı a = 0° olduğundan bileşke kuvvetin şiddeti maksimum değerde olur.

• Aynı noktaya uygulanan kuvvetler zıt yönlü iseler bileşke kuvvetin şiddeti, vektörlerin şiddetinin yine cebirsel farkına eşit olur. R = F 1 �F 2 dir. Kuvvetler zıt yönlü iken aralarındaki açı a = 180° olduğundan bileşke kuvvetin şiddeti minimum değerde olur.

NOT: • İki kuvvetin bileşkesinin büyüklüğü, kuvvetlerin cebirsel toplamından büyük , farkından küçük olamaz Kuvvetler arasındaki açı büyüdükçe bileşke kuvvetin şiddeti azalır

• Temas Gerektiren Kuvvetler: 1. Bizim sandalyeyi hareket ettirmemiz. 2. Topa vurmamız ya da durdurmamız 3. Saçımızı taramak 4. rüzgarın cisimleri hareket ettirmesi 5. Duvarda delik açmak için uygulanan kuvvet gibi…

• Kuvvet Çe. Sitlidir Çevremizdeki varlıklar dönerek, zıplayarak, yuvarlanarak hareket eder. Cansız varlıkların hareket etmesi için kuvvet uygulamak gerekir. Cisimleri hareket ettirmek amacıyla uygulanan kuvvet, itme ya da çekme olabilir. Arabayı çeken atlar, çocuğun arabasını iten anne, vagonları çeken lokomotif, topa tekme vuran çocuklar, hareket ettirdikleri cisimlerle fiziksel temas halindedir. Duran cisimlere fiziksel temas halinde uygulanan kuvvet, cisimleri hareket ettirir.

• Şekildeki sopa ile etki yaptığı beyaz top temas halindedir. İlk topun hareketi sonucunda oluşan çarpışma nedeniyle bu topun temas ettiği diğer toplar da hareket eder. Bu topların hareketini sağlayan, temas kuvvetleridir.

• Temas Gerektirmeyen Kuvvetler: 1. Kazağımızı çıkardığımızda saçımızı etkileyen kuvvet 2. Saçımıza sürdüğümüz tarağın küçük kağıt parçalarını çekmesi. 3. Mıknatısın demir, kobalt ve nikeli çekmesi. 4. Çıtıdan kiremitin düşmesi gibi…. • Yünlü kumaşa sürttüğümüz tarağı çok az açılmış bir musluktan akan suya yaklaştırdığımızda suyu çeken kuvvet temas gerektirmeyen kuvvettir.

• Cisimleri yalnızca temas kuvvetleri mi hareket ettirir? Bütün kuvvetlerin etkiledikleri cisimlere temas etmeleri gerekmez. Bazı kuvvetler cisimleri uzaktan etkiler. • Yün kazağa sürtülen plastik kalem, yerdeki küçük kağıt parçalarına yaklaştırılırsa, kağıtları çeker. • Mıknatıs toplu iğnelere yaklaştırılırsa, iğneler mıknatıs tarafından çekilir

• Ağacın dalından kopan meyve, yerçekimi kuvvetinin etkisiyle yere doğru düşer. Fiziksel temas olmadan cisimlere etki edebilen kuvvetlere temas gerektirmeyen kuvvetler denir.

• Uçan kuşlar ve kelebekler, yürüyen ya da koşan insanlar, tünele giren tren, limana yaklaşan gemi, hava alanından kalkan uçak, havanın hareketi ile oluşan rüzğar hareket halindedir.

• Bir cismin hareketli mi, hareketsiz mi olduğuna karar verebilmek için konumunun ve konumundaki değişikliklerin doğru olarak tanımlanması gerekir. Hareketli ya da hareketsiz cisimler tanımlanırken sabit bir nokta seçilerek tanımlanması uygun olur. Bu sabit noktaya referans noktası denir.

• Bir cismin sabit kabul edilen bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesine hareket denir. • Bir hareketlinin hareketi süresince geçtiği farklı noktalar sırasıyla birleştirilirse hareketlinin yörüngesi bulunur.

• Bir hareketlinin hareketi boyunca izlediği yörüngenin uzunluğuna yol denir. • Yol X harfi ile gösterilir. • Hareketli yol alırken geçen zaman t harfi ile gösterilir. • Bir hareketlinin birim zamanda aldığı yola sürat denir. sürat V harfi ile gösterilir.

• Sürat=alınan yol/geçen süre • V=X/t