Karlatrmal yerel siyaset KISIM10 TORONTOKANADA NCELEMES 1980li yllarda

Karşılaştırmalı yerel siyaset KISIM-10

TORONTO-KANADA İNCELEMESİ • 1980’li yıllarda, İngiltere ve A. B. D. ’de reaksiyoner sağcı iktidarların öncülük ettiği yeni kamu yönetimi uygulamaları, ilerleyen yıllarda hız kazanarak Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde de etkisini göstermiştir. Yeni kamu yönetimi, stratejik planlama ve stratejik yönetim gibi rekabet piyasasına özgü modelleri benimseyen ve daha hızlı, verimli, etkili, hesap verebilir, öngörü sahibi ve stratejik düşünce temelli bir kamu yönetimi oluşturmayı amaçlayan bir paradigmadır.

Stratejik yönetim • Stratejik yönetim ise organizasyonun varlık nedenine uygun misyon, vizyon, amaç ve hedefler oluşturma; bunları uygulamaya yönelik stratejiler belirleme; performans esaslı bütçeleme; stratejileri uygulama ve sonuçları izleme, değerlendirme ve raporlama gibi alt süreçleri içeren; kapsamlı, karmaşık ve bir hayli teknik bir özel sektör modelidir.

Stratejik yönetim • Son yıllarda, yerel yönetimlerde de yaygın bir şekilde kullanılan stratejik yönetim yaklaşımı; başarılı, stratejik, kapsamlı, öngörülü ve sistematik bir yönetim mekanizması oluşturmak amacıyla, New York, Londra, Toronto, Sidney ve Tokyo gibi birçok küresel kent yönetimi tarafından tercih edilmektedir

44 adet seçilmiş meclis üyesi • Toronto, Kanada’nın Ontario Eyaletine bağlı bir kenttir. Belediye yönetimi 44 adet seçilmiş meclis üyesi tarafından yerine getirilmektedir. Kent dâhilinde ikamet eden 55 bin kent sakinin temsil meclis aracılığı ile yerine getirilmektedir. Seçimler 4 yılda bir gerçekleştirilmektedir (Caulfield, 1994: 222). Toronto kent yönetimi Toronto Şehri Yasasına göre yerine getirilmektedir. Söz konusu yasa Ontario eyaletinin yasama sürecinden geçmiştir.

kent meclisi • Kent düzeyinde yönetime dair; görev dağılımı, sorumluluklar ve işbirliğine ait görevler bu yasaya göre hayata geçirilmektedir Toronto’da kent meclisi yasama kaynaklarını uygulatmadaki tek yetkilidir. Bununla birlikte kimi kanun hükmünde kararnamelerin de meclis aracılığı ile çıkarıldığına rastlanmaktadır

KHK’ler • -KHK’ler işbirliği eylemleri, yargı içtihat kararları ve Kanada Ceza Yasası hükümlerini (Bkz. Kanada 2007 Ceza Yasası, madde 123 (1) ve 123 (2), CTMIN. org[web], 2017) tatbik etmede başvurulmaktadır. Toronto belediye meclisi kent yönetiminde görev dağılımının yapılabilmesi amacıyla seçimlerden sonra bazı geçici komitelerin kurulması kararını alabilmektedir • Belediye meclisi aynı zamanda mahalle kurullarının kurulmasına karar verebilmektedir.

Mahalle kurulu kararları • Bu kurullar dar kapsamlı, ilçe meselelerinin, inşa-onarım ve yenileme izinlerinin son olarak da kadastro meselelerinin görüşülmesinde görev alabilmektedir • Mahalle kurulu kararları, belediye başkanı kararlarında olduğu üzere, düzenli tertip edilen onaylama dönemlerinde Belediye Meclisi tarafından onay prosedürüne tabi tutulmaktadır (Malcolmson vd, 2016).

Kent idarecisi • Kent yönetiminde işbirliği ve idareden sorumlu birinci pozisyon Kent idarecisi olup, bu kimse hem belediye başkanına hem de Kent meclisine rapor sunmaktadır • 2005 yılı öncesinde, kentin farklı komisyonerler tarafından idare edilen çeşitli departmanları mevcuttu. Günümüzde, İdare yardımcıları tarafından müdürlük görevi üstlenilerek bu departmanların organizasyon şubelere çevrilmiştir.

rapor • Tüm şube başkanlıkları da Kent İdare Yetkilisine rapor sunmakla mükelleftir. Toronto’da 2015 yılı itibariyle Kent İdarecisi Joseph Pennachetti olarak tayin edilmiştir • Kent idare yetkilisine rapor alt düzey personellere bakıldığında toplamda beş idare amirliğinin var olduğu görülmektedir.

genel idare yetkilisi • Üç adet de kent idare yardımcısı pozisyonu vardır. Söz konusu üç yardımcıdan biri yanı zamanda mali işler şubesi şefliği görevini yerine getirmektedir. İdari işler, proje idaresi gibi görevlere bakan 22 adet müdürlük pozisyonu Toronto’da mevcuttur. • Bununla beraber, 11 adet, genel idare yetkilisi, icrai işler yetkilisi ve de bir adet kent hazine sorumlusu vardır. 3 adet makamın idaresi ise, şef bilgi işlem yetkilisi, şef işbirliği yetkilisi ve de bir adet sağlık idare yetkilisi tarafından gerçekleştirilmektedir

dilekçe başvurusu • Bazı kent idari işler memurlarının doğrudan kent meclisine rapor sunma ve dilekçe başvurusu imkânı mevcuttur. Bunlar genel tahakkuk yetkilisi, içselleştirme komisyoneri, lobi grupları sicil amiri, ombudsman, kent avukatı ve de kent yönetimi sekreteri olarak ayrılmaktadır

Ontario • Toronto kenti kuzey Amerika’da beşinci büyük şehirdir ve yaklaşık 7. 8 milyar dolarlık bir genel bütçeyle idare edilmektedir. • Ontario idaresinde 2. 5 milyar dolarlık bir bütçe fonu aktarımı yapılmıştır. Böylelikle Toronto kendi genel bütçesiyle Toronto kamu sağlığı idaresini yönetmektedir.

bütçe kalemleri içindekiler • Toronto kamu kütüphanesi ve Toronto hayvanat bahçesi gibi 2. 0 milyarlık bir bütçe kalemi genel bütçe içerisinde yer almaktadır. 1. 7 milyar dolarlık kalem doğrudan kullanım ve cari işlere, 900 milyon dolarlık bir kalem ise, sermaye finansı ve diğer programlara ayrılmıştır

kent yönetimi tarihi • Toronto’da kent yönetimi 1834 yılında kurulmuştur. İlk belediye başkanının adı W. Lyon Mackenzie’ dir • Başkanlık ve meclis seçimleri önceki dönemlerde bir yıllık, iki veya üç yıllık farklı periyotlarda yapılmış olsa da günümüzde 4 yılda bir yapılması kararı 2006 dan beri uygulanmaktadır. • Yoksulluk vergileri, kişisel vergiler ve kurum vergileri Toronto kent yönetimi tarafından toplanmaktadır.

Büyükşehir Belediyesi • 1954 yılında Büyükşehir Belediyesi kurulmuştur. Ontario Eyalet Yönetimi tarafından oluşturulan toplulukların idaresi bu yeni bölge idaresi mekanizmasına dâhil edilmiştir. East York, Etobicoke, Forest Hill, Leaside, Long Branch, Mimico, New Toronto, North York, Scarborough, Swansea, Weston ve York toplulukları bu söz konusu tanınırlığı olan gruplardır

Büyükşehir idaresi • Bölge idaresi mekanizması Toronto’da yer alıyor olmasına rağmen kendine bağlı başka belediyeler de mevcuttur. Bu belediyeler yukarıda sayılan topluluklara da kırsal da hizmet amaçlı kurulmuş olabilmektedir. • Büyükşehir idaresi gerek Toronto’nun kendi alt düzey belediyesinden gerekse de diğer söz konusu belediyelerden borç alabilmekte veya vergi toplayabilmektedir.

yeni alt yapı projeleri • Böylelikle kent dışı ve mücavir alandan da büyükşehir belediyeciliği için vergi toplanabilmektedir. Toronto bölge idaresi, üst geçit projeleri, su tesis sistemleri, toplu ulaşım hizmetleri sunma projeleri üzerine odaklanmıştır • Yerel belediyelerden de vergi toplanması suretiyle yeni alt yapı projelerinin tamamlanabilmesi için servet vergisi uygulamasına da yıllık olarak karar verilebilmektedir

Büyük Toronto İdare Bölgesi • 1967’de bazı küçük belediyeler birbirleriyle veya büyük olanlarla birleşmeye gitmiştir. 1998’de Etobicoke, North York, East York, York ve Scarborough gibi büyük çaplı belediyeler de Toronto’ya eklenmiştir. Peel, York, Durham, Healton ve City of Toronto adlı 5 bölge günümüzde, Büyük Toronto İdare Bölgesi olarak geçmektedir

Ontario Bölge Belediyesi • Bu dört altbölge dahilinde toplam 25 yerel belediye de Büyük şehir belediyesi çatısı altındadır. Ayrıca Toronto büyükşehir belediyesi de Ontario Bölge Belediyesine bağlı bir görünüme sahiptir. Bu belediyeler (bölge belediyeleri ki bunların Kanada’da sayısı 5’tir) daha çok sembolik nedenler ve projelerin ortak idaresinden sorumludur

Kanada Anayasası • Kanada’nın federal yapısı, yönetimlerarası ilişkiyi üç seviyede düzenlemektedir. Ülkedeki federal, bölgesel ve yerel seviyedeki örgütlenme her seviyede farklılaşan bir yetki paylaşımı ile diğer federal devletlerden farklı bir yapı göstermektedir. • Kanada Anayasası’na göre (md. 92 -8), yerel yönetimler eyalet hükümetlerine bağlı olarak faaliyet gösteren yapılardır. Bu durum, yerel yönetimleri her alanda etkilemektedir.

10 eyalet ve 3 bölge yönetimi • Ancak, son zamanlarda gerek federal devlet gerekse de eyaletler, yerel yönetimleri eyalet yönetimlerinin bir uzantısı şeklinde görmeme; güçlü ve bağımsız kurumlar olarak değerlendirme yönünde mesafe katetmiştir • Kanada’da 10 eyalet ve 3 bölge yönetimi bulunmaktadır. Bunlar; Alberta, British Columbia, Manitoba, New Brunswick, Newfoundland ve Labrador, Kuzeybatı Bölgesi, Nova Scotia, Ontario, Nunavut, Prens Edward Adası, Quebec, Saskatchewan ve Yukon’dur

Totonto Kent Yasası’’ • Toronto kentinin bağlı olduğu Ontaio eyaletinde, yerel yönetimlerle ilgili yasal çerçeve, eyaletteki tüm yerel yönetimleri ilgilendiren 2001 tarihli ‘‘Belediye Yasası’’ • ‘‘Totonto Kent Yasası’’ (City of Toronto Act) ve ‘‘Planlama Yasası’’ (Planning Act) ile çizilmektedir

Kent Konseyi • Toronto yerel yönetiminde, genel yönetim ve kentin yasal düzenlemelerinin yapılmasında en önemli rolü, Toronto Kent Konseyi (City Council) üstlenmektedir. • Kent Konseyi, belediye başkanı ve kent bölgelerini temsil eden toplam 44 üyeden oluşmaktadır. Konsey üyeleri, ayrıca topluluk konseylerinin ve çeşitli komitelerin üyesi statüsündedir

Ontario Planlama Yasası • Kent Konseyi, stratejik yönetim sürecinde etkin bir rolü olan ve temel stratejik çerçeveyi çizen ‘‘Toronto Resmi Planı’’nın (Toronto Official Plan) hazırlanmasından sorumludur. • Resmi planın yasal zemini ise ‘‘Ontario Planlama Yasası’’ndan kaynaklanmaktadır

kentin stratejik yönetimi • 5 yıl vadeli ve 30 yıl öngörülü olarak hazırlanan ve kentin stratejik yönetiminde büyük resmi çizmekte olan resmi plan, kentin fiziksel değişimini yönetmekte; sosyal ekonomik ve çevresel amaç, hedef ve politikaları içermektedir. Öte yandan, içerdiği süreçler ve kavramlar açısından stratejik plana göre daha uzun vadelidir. Örneğin, uzun vadeli bir kavram olan‘‘sürdürülebilirlik’’ kavramı, resmi planda geniş bir çerçevede yer almaktadır.

• Resmi plan, Ontario Belediye Meclisi (Ontario Municipal Board) tarafından onaylanmaktadır • 2015 yılında kabul edilen son resmi plan, beş bölüm olarak yayınlanmış; ancak aynı yıl içerisinde revize edilerek yedi bölüm haline getirilmiştir.

• Toronto yerel yönetiminde önem arz eden ikinci bir plan, yine konsey tarafından hazırlanan ‘‘Toronto Stratejik Planı’’dır. • Son stratejik plan, 2013 -2018 dönemini kapsamaktadır. Resmi plandaki vizyon tanımlamaları üzerine kurgulanan stratejik plan vizyon, amaç ve hedefler açısından daha detaylı bir anlatıma sahip olmakla birlikte; resmi plana göre daha kısa vadeli amaçlara yöneliktir. Stratejik plan, diğer planlar ile birlikte resmi planın uygulanmasına yardımcı olmakta ve bütünleyici bir fonksiyon görmektedir

Kent Planlama Birimi • Toronto’da stratejik planların oluşturulma sürecinde, konseyin en önemli yardımcısı, ‘‘Kent Planlama Birimi’’ (The City Planning Division)’dır. Kent Planlama Birimi, diğer birimler ve paydaşlarla işbirliği halinde, kentin stratejik amaç ve hedeflerini belirlemektedir. Ancak, birim çalışmaları, konseyi bağlayıcı olmamakta, tavsiye niteliği taşımaktadır

• Stratejik planların tatbik unsuru olan uygulama planları ise çeşitlilik arz etmekte ve spesifik alanlarda hazırlanmaktadır. Sayıca epeyce fazla olan uygulama planları, hem resmi planın hem de stratejik planın uygulanmasına yardımcı olmaktadır

Kent yerel yönetimine ait mevcut uygulama planları aşağıda sıralanmıştır (Toronto Official Plan, 2010, Sec. 1 -6):

birleşik planlama ve performans yaklaşımı • Bütçe ve finansal planlama, ‘‘birleşik planlama ve performans yaklaşımı’’ çerçevesinde yapılmaktadır. Performans esaslı olan bütçe, çok yıllı hazırlanmaktadır. Bütçeleme süreci, uzun dönemli projeler ve finansal planlama, önceliklerin belirlenmesi, performans izleme, değerlendirme ve raporlama ile birlikte düşünülmektedir.

birleşik planlama • Bütçe, konsey hedefleri, stratejik plan hedefleri, resmi plan vizyonu ve hedefleri, hizmet sunumu hedefleri ile uyumluluk arz etmektedir. Diğer bir ifade ile, bütçeleme stratejik planlama, performans izleme, etkinlik ve verimliliği ölçme süreçleri ile iç içe geçmiştir

Toronto Planlama Yasası • Stratejik yönetim sürecinin izlenmesi ve değerlendirmesi görevi, konsey tarafından yerine getirilmektedir. Toronto Planlama Yasası’nda öngörüldüğü üzere, konsey, her beş yılda bir resmi planda gözden geçirmeye ya da yenilemeye ihtiyaç olup olmadığını değerlendirmektedir. Ayrıca, sürecin başarısı, temel hedefler bağlamında periyodik aralıklarla izlenmekte ve değerlendirilmektedir. Böylelikle, resmi plandaki stratejilerin başarı seviyesi tespit edilmeye çalışılmaktadır.

community improvement plans • İzleme ve değerlendirme sonrasında, ikincil planlar (secondary plans), topluluk kalkınma planları (community improvement plans) ve stratejik yatırım değişiklikleri ortaya çıkabilmektedir • İzleme ve değerlendirme aşamasında bir diğer önemli unsur faaliyet raporlarıdır. Kent Planlama Birimi tarafından hazırlanan faaliyet raporları, bir önceki yılın başarı değerlendirmesi, bir sonraki yılın çalışma planı ve kaynak bekleyen projelerini içermektedir. Yıllık faaliyet raporu konseyin onayına sunulmaktadır

AVUSTRALYA İNCELEMESİ-SYDNEY • Federal bir devlet olan Avustralya’da, altı eyalet ve iki bölge yönetimi bulunmaktadır • Bu yönetimler, Güney Avustralya, Queensland, Australian Capital Territory, Kuzey Bölgesi, Tasmania, Victoria, Batı Avustralya ve New South Wales’tir

Konseyler • Yerel yönetimler bu eyalet ve bölge yönetimlerine bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Yerel yönetimlerin hukuki zemini, eyalet ya da bölge yönetimlerinin yasal mevzuatları tarafından oluşturulmakta; bu birimlere konsey (council) ismi de verilmektedir. • Konseylerin amaç ve hedefleri, süreçleri, eylem ve faaliyetleri eyalet yasaları çerçevesinde belirlenmektedir

Sidney kenti • Sidney kenti, New South Wales eyaletinin başkentidir • Bu bağlamda, New South Wales eyaletinde faaliyet gösteren 152 konseyden birisidir. Konseyler, New South Wales eyalet yapılanması içerisindeki ‘‘Yerel Yönetim Birimi’’nin sorumluluğundadır. Bu birimin en önemli görevi, eyelet sınırları içerisinde yer alan yerel yönetimlere yasal zemin oluşturmak ve onların genel politikalarını belirlemektir

Sidney kenti 2 • New South Wales’te stratejik yönetim süreci, yerel yönetimlerden sorumlu genel müdürlük tarafından hazırlanan ‘‘Entegre Planlama ve Raporlama Kılavuzu’’ çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Bu kılavuz; stratejik plan, kaynak stratejisi ve bütçe, perfromans programı, uygulama planı, topluluk katılım stratejisi, yıllık rapor ve konsey çevre raporu gibi belgelerin hazırlanması, geliştirilmesi, gözden geçirilmesi ve içeriği gibi konularda gereklilikleri tespit etmektedir

Sidney kenti 3 • Konseyler, kılavuzda ortaya konulan çerçeve ile bağlıdır. Genel müdürlük, bu kılavuzu zaman gözden geçirme ve değiştirme yetkisine sahiptir • Sidney yerel yönetimi, New South Wales Yerel Yönetimler Yasası çerçevesinde faaliyet göstermektedir. New South Wales Yerel Yönetimler Yasası’na göre, Sidney’in de dahil olduğu eyalet sınırları içerisinde bulunan tüm yerel yönetimler, en az on yıl süreli stratejik plan hazırlamakla yükümlüdür. Bu planlar, stratejik amaç ve hedefleri ve bu hedefleri gerçekleştirmek için geliştirilen stratejileri kapsamaktadır

Stratejik planlar oluşturulurken yerel yönetimlerin (kanunda ‘‘council’’ olarak geçer) dikkate alması gereken prensipler şunlardır • Kent liderliği, sosyal, çevresel ve ekonomik meseleleri (sürdürülebilirlik) katılımcı bir anlayışla işlemek, • �Eşitlik, erişilebilirlik, katılım ve haklar gibi sosyal adalet mekanizmalarını gözetmek, • �Gerekli alanlarda bilgi toplamak, • �Eyalet hükümetine ait eyalet planı ve diğer eyalet ve bölge planları ile uyumlu bir plan hazırlamak. Stratejik planlar, olağan bir seçimi takip eden Haziran ayının 30’uncu gününde, yeniden gözden geçirilmek zorundadır.

Sidney kenti 4 • Sidney için hazırlanan son stratejik plan, ‘‘Sürdürülebilir Sidney 2030’’ (Sustainable Sydney 2030) planıdır. Bu plan, iklim değişikliği, küresel ekonomik rekabet, ulaşım, azalan alım gücü, sosyal sorunlar, yaşam standartları, altyapı ihtiyaçları ve ulaşılabilirlik ve kapsayıcılık gibi temel kavramlar üzerine kurgulanmıştır • Sürdürülebilir Sidney 2030’un en belirgin özelliği, geniş vatandaş katılımı mekanizmaları içermesidir. Şöyle ki; stratejik planlama öncesinde, kent genelinde 12. 000 civarında kentli ile direkt görüşülmüştür.

Sidney kenti 5 • Bu görüşmeler, 30 Sidney kenti(community forums), 11 paydaş brifingi (stakeholder briefings), 9 yuvarlak masa paydaş toplantısı vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir. • Ayrıca, 157. 000 kişiye ulaşan şehir görüşmeleri (city talks), 8 ilkokul semineri, Aborjin ve Torres Strait Adalıları ile gerçekleştirilen 6 forum, vizyon 2030 özel web sitesi ve sosyal medya tartışma grupları gibi üst düzey katılım mekanizmaları oluşturulmuştur.

Sidney kenti 6 • Planda, bu katılım mekanizmalarına ilaveten, geleceğe yönelik yeni katılım mekanizmaları oluşturmak yönünde yoğun bir gayret gösterilmekte olduğu belirtilmektedir Stratejik planın uygulanmasından konsey sorumludur.

Konsey • Konsey, bunu sağlamak için her yılın başlangıcından önce, perfromans programı ile uyumlu bir uygulama planı (operational plan) hazırlamakla yükümlüdür. Uygulama planı, konseyin kaynak politikasını da içermektedir. Uygulama planının taslağı, diğer planlarda olduğu gibi en az 28 gün süre ile kamuoyuna arz olunmakta; geri bildirimler konseyce mutlaka dikkate alınmaktadır.

Stratejik yönetim süreci 1 • Uygulama planı kesinleştikten sonra, 28 gün içerisinde konseyin resmi sitesinde yayınlanmaktadır Stratejik plan gibi bütçe ve finansal yönetim görevleri de konseyin sorumluluğundadır Konsey, finansal bilgilerini her yıl raporlamak ve uzun vadeli kaynak stratejisi oluşturmakla yükümlüdür.

Stratejik yönetim süreci 2 • Uzun vadeli kaynak stratejisi, stratejik plandaki amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak performans esaslı olarak hazırlanmakta on yıl vadeli bir finansal plan, on yıl vadeli bir varlık yönetimi planı ve dört yıl vadeli bir işgücü geliştirme planı gibi unsurları içermektedir Stratejik yönetim sürecinin izlenmesi ve değerlendirilmesi konseyin sorumluluğundadır.

performans • Konsey, stratejileri uygulamak için gerekli temel faaliyetleri detaylı bir şekilde ortaya koyan bir performans programı hazırlamaktadır. Bu plan, temel hizmet alanlarına yönelik olarak belirlenen stratejilerin ve hedeflerin başarıya ulaşmasındaki etkinlik seviyesini ölçmeye yarayan bir yönteme sahip olmalıdır. Olağan seçimlerden sonra, dört yıl vadeli olarak hazırlanan performans programı, taslak halindeyken en az 28 gün süreyle kamuoyuna arz olunmaktadır. Bu süre zarfında gelen geri bildirimler, performans programının kabulünden önce mutlak suretle dikkate alınmaktadır.

Faaliyet raporları • Öte yandan, perfromans programı, altı aylık sürelerle konseye raporlanmaktadır. Raporlama sürecinin aksatılmadan yerine getirilmesinden genel müdür (general manager) sorumludur Performans programının başarı seviyesinin ölçülmesini sağlayan unsur ise yıllık faaliyet raporlarıdır. Konsey, hizmet yılının bitişini takip eden beş aylık süre içinde, stratejik amaç ve hedeflerin gerçekleşme oranını ve uygulama planlarının başarı seviyesini tespit etmek amacıyla, bir yıl vadeli bir faaliyet raporu yayınlamaktadır. Faaliyet raporları, denetlenmiş finansal raporları da içermektedir. Yıllık faaliyet raporunun bir örneği, konseyin internet sitesinden ilan olunmaktadır

ABD • Amerika Birleşik Devletleri’nde mahalli idareler eyaletlerin bir kuruluşu şeklinde yapılandırılmıştır. ABD’nde mahalli idarelerin kökeni 18. yüzyıla dayanmaktadır. ABD Anayasası’nda mahalli idarelere ilişkin düzenleme bulunmamaktadır. Eyaletler anayasanın genel kurallarını ihlal etmemek şartıyla iç düzenlerini istedikleri gibi belirleme yetkilerine sahiptirler • Yerinden yönetim anlayışının hâkim olduğu ülkede mahalli idare birimlerinde standart bir modelden söz etmek mümkün değildir. Bu mahalli idarelerin birçok farklı biçimleri ve örgüt yapıları vardır.

Mahalli idarelerin biçimi • Mahalli idarelerin biçim ve sayılarındaki değişiklik her birimin politik yapısına göre değişmektedir (Libonati, 2001: 1). Bununla birlikte ABD’ndeki mahalli idareler genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: • Vilayet (County) • Belediye Yönetimi ( Municipal) • Kasaba Yönetimi ( Township) • Okul Bölgesi ( School District) • Özel Bölge ( Special District)

Mahalli idarelerin biçim 2 • ABD’de, vilayet, belediye yönetimi, kasaba- köy yönetimi, okul bölgeleri ve özel amaçlı ilçe yönetimleri olmak üzere 2012 yılı itibariyle 90. 056 mahalli idare birimi bulunmaktadır. Günümüzde ortaçağda olduğundan daha az mahalli idare birimi olması şaşırtıcı değildir ancak yine de 1970’lerle kıyaslandığında bunların sayısının günümüzde daha fazla olduğu görülmektedir. Veriler mahalli idare birimi sayıları- nın azaldığını göstermektedir, bu sonucun doğmasında özel amaçlı bölgelerin azalmasının rolü olabilir

Yapı 1 • 1952 ve 2012 yılları arasındaki 60 yıla ait her bir on yıla ilişkin verileri gösteren Tablo 1 geçen süreç içerisinde mahalli idare birimlerinin sayısında azalma olduğunu, bu azalmayı yüzdesel olarak ele alırsak % 22, 8’lik bir azalma olduğunu ortaya koymaktadır. ABD belediye yönetimi sayılarının az çok sabit kaldığı, benzer bir şekilde kasaba ve köy yönetimlerinin sayısında da çok büyük değişiklikler olmadığı görülmektedir.

Yapı 2 • Ancak özel amaçlı ilçe yönetimleri incelendiğinde ise kayda değer değişiklikler gözlenmektedir. Okul bölgeleri bu 60 yıllık süre içerisinde % 80, 8’lik bir azalma göstermişken, özel bölgelerde ise % 210’luk bir artış meydana gelmiştir. ABD’de mahalli idare birimleri içinde özel bölgelere yönelik büyük bir eğilimin olduğu ifade edilebilir.

Vilayet (County) • Eyaletlerin çoğunda county meclisleri birden fazla üyeden oluşan karar alma ve yürütme yetkileri bulunan bir organdır. Bu meclislerin karar alma yetkileri, kendi görev ve fonksiyonlarıyla sınırlı kalmak üzere mali veya düzenleyici nitelikte kararlardan ibarettir. Mali nitelikli kararları; vilayet vergilerini toplamak, kamusal işler için kaynak tahsis etmek ve idarenin borçlarını azaltmaktır. Düzenleyici nitelikte kararları ise; sağlıkla ilgili tüzükler çıkarmak, özel bölgelerin tespitine ilişkin tüzükler çıkarmak, işyeri ve eğlence yeri belgeleri vermek, havai fişek türü patlayıcı maddelerle ilgili düzenlemeler yapmak biçimindedir.

• Yürütmeye ilişkin yetkileri ise; vilayet emlakinin yönetimi, bazı görevlilerin atanması, county adına imzalanacak anlaşmalarda müzakere yapılması ve seçimlerin yönetilmesidir. Zaman içerisinde county meclislerinde çok sayıda ihtisas meclisleri ve komisyonları ortaya çıkmıştır. Bu komisyonların görev alanları farklılık göstermekle birlikte genellikle sosyal güvenlik, sağlık, hastaneler, kütüphaneler, seçimler, arazi kıymet takdiri, planlama, özel alanların tespiti, personel, dinlenme ve eğlence, havaalanları, okulların finansmanı, tarım gibi oldukça geniş bir yelpazede hizmet sunmaktadırlar

Belediyeler • Belediyelerin kurulmasında yetki eyaletlere aittir ve kanunla tüzel kişilik kazanırlar. Eyaletler tarafından kurulan belediyelerin kurulma şartları ve prosedürü eyaletten eyalete farklılıklar göstermektedir. Kimi belediyelerde kurulma şartı olarak asgari nüfus şartı gözetilirken, kimilerin de ise arazi büyüklüğü şartı gibi koşullar aranmaktadır Kentlerin yönetim kuruluşu olan belediyeler, o yörede oturanların talebi üzerine yapılan referandum sonucu çoğunluğun oyları üzerine kurulmaktadır. Söz konusu beldeye referandum sonrasında bir yetki belgesi verilmekte ve bu belge o belediyenin anayasası niteliği taşımaktadır

• Belediyelerin yetkileri eyaletten eyalete değişiklik göstermesinin yanı sıra aynı eyaletlerde kentten kente göre de değişiklik olabilir. Her kent kendisine verilen statüye göre hak ve yetkilerle donatılmıştır. Büyük kentler çok daha büyük haklara sahipken küçük kentlerin hakları daha az seviyelerde olmaktadır. Mahalli idare kuruluşları arasında hizmetlerin paylaşımı konusuna bakıldığında ise kamu hizmetlerinin hangi birim tarafınca yerine getirileceğinin detaylıca kanunlarda düzenlendiği görülmektedir

• ABD kentleri ve yerleşim bölgeleri arasında büyük farklar görülmektedir. ABD sınırları içerisinde en az belediye bulunduran eyaletler Hawaii (bir adet), en fazla belediye bulunduran eyalet ise Illinois’tir (yaklaşık 1. 300 adet). Belediyelerin nüfusu da çeşitlilik göstermektedir. Ülkede bir yandan 2012 yılı itibariye nüfusu 1 milyonu aşan dokuz kent ve bunların başında 8 milyon nüfuslu New York gelmekle birlikte diğer bir yandan da artık insanların yaşamadığı, fakat hukuken sona erme işlemini gerçekleştirmemiş belediyeler de bulunmaktadır. Ülkedeki belediyelerin % 70’inden fazlasının nüfusu 2. 500’ün altındadır.

• 1990 ile 2000 yılları arasında hızla gelişen kentler arasında yer alan Austin, Texas % 41 oranında büyürken, Baltimore, Maryland, Detroit ve Michigan gibi kentlerin nüfusu aynı dönemde azalmıştır. Amerikan eyalet ve mahalli idareler arasındaki değişmeyen tek ortak nokta, 21. yüzyılın sorunlarına yanıt bulma amacıyla gerçekleştirdikleri siyaset, yönetim ve vergilendirme alanlarındaki modernleşme çabaları olduğu ifade edilmektedir Belediye yönetimlerinin sayısı 1942’de 16. 220 iken 2012 yılında 19. 519’ye yükselmiştir.

Kasabalar • Kasabalar, bazı yörelerde oldukça önemli görevler ifa etmektedirler. New England eyaletinin temel mahalli idare birimi olmaları dolayısıyla burada okulların idaresi de dâhil olmak üzere önem arz eden mahalli hizmetleri yürütmektedirler. Diğer bazı eyaletlerde de belediyelerle ortak olarak yerine getirdikleri önemli hizmetler vardır. Ülke genelinde en sık rastlanan görevleri; kütüphane, su, kanalizasyon ve çöp imha işleridir. Bazı eyaletlerde ise sadece kırsal nitelikli hizmetler sunarlar ABD genelinde 16 bin civarında kasaba yönetimi bulunmaktadır. Bunlardan sadece 100 kadarının nüfusu 50 binin üzerinde, yaklaşık 10 bin tanesinin nüfusu ise 1. 000’in altındadır.

Özel amaçlı yönetim birimleri • Özel amaçlı yönetim birimleri, diğer üç mahalli idare türünden farklı olarak, belirlenmiş bir amacı gerçekleştirmek veya hizmeti yürütmek üzere kurulan mahalli idare birimleridir. Yıllar itibariyle artış gösteren özel bölgeler faaliyet alanları ile sınırlı görevleri yerine getirmektedirler. Bazen birden fazla olmakla birlikte, birbiriyle yakından ilgili hizmetler için de özel amaçlı birimlerin kurulduğu gözlenmektedir. Başlıca hizmet konuları; eğitim, su, kanalizasyon, konut, yangınla mücadele, çevre kirliliğinin önlenmesi, tabii kaynakların korunması ve ulaşımdır. Özel bölgelerin en büyüğü havaalanlarını, köprüleri ve otobüs terminallerini işleten New York Terminal Otoritesi’dir

örneğin • Okul yönetimlerinin meclisleri, eğitimle ve okulların yönetimiyle ilgili olarak olduk- ça geniş yetkilere sahiptirler. Yıllık bütçenin hazırlanması ve kabulü, okul çevresinin vergi sınırlamalarını belirlemek, seçmenlerin onayıyla tahvil çıkarmak, okul müdürleri ile eğitim ve yönetim personelini atamak, müfredat programını ve eğitsel faaliyetleri tespit etmek, okulların tür ve derecelerini belirlemek, okullar ve rekreasyon alanları için yer tespitine ve inşaat planlarına ilişkin olarak diğer yönetim birimleriyle işbirliği yapmak gibi yetkiler bunlar arasındadır (Türker, 1999: 603 - 604).

Örneğin Özel amaçlı ilçeler • Özel amaçlı ilçeler aslında üye eyaletin, sınırlı bir bölgede sulama, su temini, kanalizasyon, mezarlık ve kirlilik denetimi sağlamak için kurulmuş siyasal bir alt bölü- müdür. Ancak bu alt bölümün faaliyet alanı her bir üye eyalette ayrıdır. Üye eyaletlerden yaklaşık dörtte birindeki özel ilçelerin faaliyet alanları diğer mahalli idari birimlerin sınırlarını kapsamaktadır. Buna karşın kendine özgü faaliyet alanına sahip özel ilçelerde bulunmaktadır • Özel ilçelerin 2012 yılına ilişkin rakamı 38. 266’dır.

• ABD’de merkez ile mahalli idareler arasında ilişki yerel idareye saygı temeline dolayısıyla yerel idareye müdahalede bulunmamaya dayanmakta mahalli idareler ile merkez arasındaki ilişki eyalet yönetimi ile gerçekleşmektedir (Şahin, 1999: 135). 2012 itibariyle 90. 056 olan mahalli idare birimi ile merkezi idare arasındaki ilişkilerin karmaşık bir yapı arz ettiği ifade edilebilir. Federal Anayasal Kanun, genellikle eyalet gücünü ve yerel güçsüzlüğü geleneksel motiflere göre ayarlamıştır. Ama federal doktrinde güçlü bir akım, siyasal kültürlerinde yerel bağlılığı yansıtmaktadır

vergi • ABD’de eyaletlere vergi alma hakkı tanınmakla birlikte anayasa ile bu yetkiye çeşitli sınırlamalar getirildiği görülmektedir. Öncelikle dış ticaret üzerinden alınan vergileri tahsil yetkisi sadece federal yönetime verilmiştir. Bunun dışında eyaletler anayasa ile kendilerine tahsil yetkisi verilmiş alanlarda vergilendirme yetkilerini kullanma imkânları bulunmaktadır

İlişki vesayete dair • ABD’de merkezi ve mahalli idarelerin yönetiminde dört eğilim hükümetlere toplama, saklama, dağıtım ve bilgilerin kullanılmasını gerektiren açık politikaların temininde kritik bir ihtiyaç doğurmuştur. İlk olarak, federalizmin değişen taleplerine cevap vermede, merkezi hükümet finansmanında ve federal hükümetin ilk sorumluluğu programların idaresinde daha büyük bir rol üstlenmiştir. İkinci olarak merkezi ve mahalli idareler eğitim ve ekonomik kalkınma gibi geleneksel alanlardaki sorumlulukları artmaktadır. Üçüncü olarak, federal istatistiksel politikalar temel olarak son on yıl boyunca değişmiş, federal hükümet tarafından toplanan bilgilerde azalma ile sonuçlanmıştır

hizmet • Amerika Birleşik Devletleri, birçok kamu hizmetinin çeşitli mahalli idare birimleri tarafından sağlandığı bir devlet modeli ile yönetilmektedir. Yerinden yönetim anlayışının hâkim olduğu ABD’de mahalli idarelere ilişkin her bir eyaletin farklı anayasası olduğu için mahalli idare yapıları eyalet bazında değerlendirilmesi gereken bir konudur. Kamu yönetim sisteminin merkezi yönetimden sonraki en büyük ve en önemli parçası olan mahalli idareler, merkezi yönetimle birlikte kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde görev alan kuruluşlardır. Yasal olarak mahalli idareler eyalet tarafından kurularak yetkilendirilmekte ve sadece eyalet kanunlarının onlara verdiği hakları kullanmaktadırlar

Yerel Sınai Kalkınmayı Anlamak: Kuramdan Pragmatik Yerel Siyasalara • Türkiye‘nin bölgesel ekonomik politikalarının karşıya olduğu küresel ekonomik çerçeve de hızlı bir değişim sergilemektedir. Ulus ötesi şirketler eliyle gelişen değer zincirleri, dış kaynak kullanımı ve dönüşen değer zinciri yönetimi tarzlarından ötürü küresel çapta karşılıklı bağımlılık devasa ölçeklerde artış göstermektedir. Bu zincirleri yöneten şirketlerin finansallaşması‘ sonucu başlıca kaygı bir yandan üretim risklerini dışsallaştırırken diğer yandan hissedarlar için değer yaratmaya everilmektedir.

şirketler • Bu Şirketler giderek kaynakların sahibi ve fikri mülkiyet haklarının, teknolojinin ve finansal akımların yöneticisi rolünü üstlenmekte, böylece üretimi taşeron imalatçılara devrederken bu diğer değerlerden kar elde etme yoluna gitmektedir. Bir yandan da bu süreçte, özellikle koruma fonları alanındaki ―akıllı ve biçimlendirilmiş spekülasyon yoluyla finans kurumlarından ve finansal aracılardan yardım almaktadır. Ancak Türkiye‘deki imalatçılar uluslararası Şirketlerin yönettiği bu değer zincirlerinin alt kademelerinde faaliyet göstermektedir.

2 grupta kalkınma • Geldiğimiz noktada yerel ekonomik kalkınma alanında, tamamı gelişmiş ülkeler bağlamında geliştirilmiş ancak daha geniş bir uygulama alanı bulmuş iki grup kuram söz konusudur: • �Ekonomistlerce geliştirilen içsel kalkınma kuramları (diğer adıyla ‗yeni ekonomik coğrafya‘), • �Ekonomik coğrafya, ekonomik sosyoloji ve benzeri diğer sosyal bilimcilerce geliştirilen kurumsalcı kuramlar (yeni bölgeselcilik ve iç içe geçmişlik düşünceleri)

içsel bölgesel büyüme kuramı • içsel bölgesel büyüme kuramı, soyut matematiksel usa vurumdan yararlanarak büyümeyi bir dizi ‗yapay veri‘ ile açıklamaya çalışır. Bu kuram şirketleri rasyonel, karını maksimize etmeye çalışan özneler olarak görür. Gerçekliği denge temelli modeller kullanarak anlayabileceğini varsayar • Bu yaklaşımın temelinde, girişimciler bilgi ve yeniliğe yatırım yaptıkça ortaya çıkan yaparak öğrenme, bilgi aktarımı ve Schumpeter tarafından öngörülen ―yaratıcı yıkım‖ süreçleri temelinde ilerleyen ―içsel teknolojik değişim (―toplumsal sermayesi ve ―insan sermayesi de dahil olmak üzere) yer alır

• Bu modeller, soyut ve sınanması güç modellerdir. Ancak bu alanda denenen sınama ve analiz çabaları, bölgesel ekonomik değişimin belirleyicisi olarak 5 ‗yapay verinin‘ altını çizmektedir: • 1. teknolojik değişim ve yenilikçilik; • 2. insan sermayesinin, araştırmanın ve eğitimin desteklenmesi; • 3. kümelenme ve dışsallıklar; • 4. bilgi aktarımı (girişimcilik ve yeni şirket kurulumlarını da kapsar); • 5. sektörel uzmanlaşma ve/veya çeşitlenme

Bölgeselciliğin yerelliği • Ekonomik etkileşimlerdeki toplumsal ilişkileri vurgulayan iç içe geçmişlik kavramı, yerel ekonomik büyümeye ilişkin, ―yeni sanayi odakları, öğrenen bölgeler, ―yenilikçilik ortamı, ―bölgesel yenilikçilik sistemleri, ―kümelenmeler‖ ve ―yaratıcı sınıf konularındaki tamamlayıcı bir dizi yazından beslenen güçlü bir modelin ortaya çıkmasına önayak olmuştur • Bu fikirlerin tümüne birden ―yeni bölgeselcilik adı verilmektedir Bu yaklaşımlarda ortak düşünce, piyasa koşullarının farklı bölgesel ekonomik büyüme eğilimlerinin tek belirleyicisi olmadığı, yerel ekonomik büyümenin coğrafi yakınlık, süregelen şirketler arası etkileşim ve bilgi alışverişi, uzun dönemli işbirliğine dayalı alıcı-satıcı ilişkileri, sosyal sermayenin (güven, karşılıklılık ve sadakat) oluşturulması ve yerel kurumsal yoğunluğun sağladığı destekleyici dokunun bir sonucu olduğudur

• Bu çerçevede şu fikirlerden yola çıkan bir dizi açıklayıcı çerçeve ortaya konmuştur: • esnek üretim, esnek uzmanlaşma; kümelenme ve rekabetçi üstünlükler • �iç içe geçmişlik modeli (endüstriyel bölgeler, öğrenen bölgeler, yenilikçilik ortamı) • �girişim bölümlenmesi; ve • �yaratıcı sınıf

Politikaya gitmek • Kuramsal düşün politikaya dönüşümünde (ve bu süreçteki olası sapmalarda) iki aşama olduğu görülmektedir. Bunların ilki siyasetçiler ve politika belirleyiciler düzeyinde bulunmaktadır. Bu dönüşüm bu düzeydeki kişilerin gerçek meselelerle gerçek zamanlı olarak yüze olmalarından ileri gelmektedir. Vermeleri gereken kararlarda ekonomik kuramın yanıt bulamadığı siyasal zorunluluklar söz konusudur. Siyasetçiler ve politika belirleyicilerin hazır yanıtlata ihtiyacı vardır.

elitizm • Bu da, yabancı uzmanların geliştirdiği ―yol gösterici‖ kuramlara araştırmacıların ve danışmanların entelektüel ağırlık ve önem atfedilmesine ve dolayısıyla bu kuramları çekici kılıp yerel bilginin ve yerel araştırmacı ve danışmanların hassasiyetlerinin gölgede kalmasına neden olmaktadır. ikinci aşama yerel uygulayıcılar düzeyinde mevcuttur. Bu dönüşümde bir aşama daha gerçekleşmektedir. Avustralya‘daki bulgular bize yerel düzeydeki uygulayıcıların yapmaları gereken işi başarılı olduklarını ve ulusal bürokrasinin daha üst düzeyleriyle iletişim halinde olduklarını göstermek üzere tanımlama eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu da, yerel uygulayıcının iş akışını söz konusu üst düzey bürokratlar kontrol ettiğinden şaşırtıcı olmaktan uzaktır