Etik Dr Hatice MUTLU EYSON Etik kelimesi Yunan

Etik Dr. Hatice MUTLU EYİSON

Etik kelimesi Yunan dilinden köken olarak; “karakter” anlamını içeren “ethos” kelimesinden türetilmiş felsefenin, ahlaki değerleri inceleyen dalıdır.

Etik Nedir TDK: Ahlaki, ahlak ile ilgili olan, etik ve töre bilimi, bir çok meslek dalları arasında kişilerin uyması veya yapmaktan kaçınması gereken davranışlar olarak tanımlanır.

Ortak Etik Değerler Doğruluk - Dürüstlük Güvenilir olma Sadakat Adalet Yardım etme Saygı gösterme Dayanışma Yalan söylememe

Ortak Etik Değerler Başkasının hakkını yememe Başkasının özerkliğine saygı gösterme Karşısındakinin güç durumundan yararlanmama Başkasının acısını paylaşma Herkesi eşit kabul etme Kaynakların adil dağıtılması vb.

Etik kelimesi bireysel olarak tanımlanabilmekle birlikte meslek etiği şeklinde iş ahlakını ve meslek sınırlarını da tanımlayabilmektedir. Etik; iş hayatı içindeki davranış biçimlerini irdeleyen, düzenleyen bir disiplindir. Toplumdaki belirli bir mesleğin, işin, kurumun veya grubun davranış standartlarıdır.

MESLEKİ ETİK Meslek etiği iş hayatında yer alan bireylere meslekilerinin prensip ve standartları konusunda rehberlik eder. Etik evrensel kazanımları genel olarak tüm mesleklere yansıtılmasını mümkün kılar. Meslek etiği ise belirli bir meslek gurubunu kişisel eğilimlerden uzaklaştırıp mesleki kurallara uymaya yönlendirirdir.

ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (Kanun No: 5176, Kabul Tarihi: 25. 05. 2004) Bu Kanunun amacı; kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir.

Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz.

İş Sağlığı Profesyonelleri İçin Uluslararası Etik Kurallar Rehberi (International Code Of Ethics For Occupational Health Professionals) İş Sağlığı Uluslararası Komisyonu (International Commission on Occupational Health - ICOH) Genel Sekreterliği tarafından ilk baskısı 1992 yılında, 2. baskısı 1994’te, 3. baskısı 1996’da yapılmış, ilk güncelleme 12 Mart 2002 tarihinde onaylanmıştır. ICOH tarafından hazırlanan ve tüm hekimler için var olan etik kurallardan ayrı olarak uluslararası iş sağlığı etik kuralları bu rehberde yer almaktadır.

ICOH İLKELERİ Temel ilkeler: İş sağlığı profesyonelleri için Uluslararası Etik Kuralların temel aldığı ilke ve değerler aşağıdaki 3 başlıkta özetlenmiştir:

1. İş sağlığının amacı, işçilerin bireysel ve toplu olarak sağlığına ve sosyal refahına yönelik hizmetlerin sunulmasıdır. İş sağlığı uygulaması en yüksek profesyonel standartlara ve etik ilkelere göre gerçekleştirilmelidir. İş sağlığı profesyonelleri, çevre ve toplum sağlığına katkıda bulunmalıdır.

2. İş sağlığı profesyonellerinin görevleri arasında, işçinin yaşamını ve sağlığını koruma, insan onuruna saygı ve iş sağlığı politikaları ile programlarında en yüksek etik ilkeleri geliştirme yer alır. Profesyonel davranış, dürüstlük, tarafsızlık, sağlık verilerinin gizliliğini ve işçilerin özel bilgilerini korumayı da içermektedir.

3. İş sağlığı profesyonelleri, görevlerini yerine getirirken tam profesyonel bağımsızlığa sahip olması gereken uzmanlardır. Görevleri için gerekli olan yeterliliği edinip sürdürmeli ve işlerini doğru uygulamayla ve profesyonel etik kurallara uygun biçimde yürütmelerini sağlayacak koşulları talep etmelidirler.

İŞ SAĞLIĞI ÇALIŞANLARININ GÖREVLERİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR? 1. Amaçlar ve danışmanlık rolü 2. Bilgi ve uzmanlık 3. Politika ve program geliştirilmesi 4. Önleme ve hızlı hareket etmenin vurgulanması 5. İyileştirici eylemlerin izlemi 6. Güvenlik ve sağlık bilgileri 7. Ticari sırlar 8. Sağlık izlemi 9. İşçiyi bilgilendirme 10. İşvereni bilgilendirme

11. Üçüncü kişilere yönelik tehlike 12. Biyolojik izlem ve araştırmalar 13. Sağlığın desteklenmesi 14. Toplumun ve çevrenin korunması 15. Bilimsel bilgiye katkı

İŞ SAĞLIĞI PROFESYONELLERİN ÇALIŞMA KOŞULLARI NELERDİR? 1. Yeterlilik, doğruluk ve tarafsızlık 2. Profesyonel bağımsızlık 3. Eşitlik, ayrım gözetmeme ve iletişim 4. İş sözleşmelerinde etik hüküm 5. Kayıtlar 6. Tıbbi gizlilik 7. Toplu sağlık verileri 8. Sağlık profesyonelleriyle ilişkiler 9. Suiistimalle mücadele 10. Sosyal taraflarla ilişkiler 11. Etiği destekleme ve denetim

İSG MEVZUATIMIZDA ETİK ICOH İlkeleri – 17. Profesyonel Bağımsızlık : İş sağlığı profesyonelleri, işlevlerini yürütmede tam bir profesyonel bağımsızlık aramalı, bunu sürdürmeli ve gizlilik kurallarına dikkat etmelidirler. İş sağlığı profesyonelleri, özellikle sağlığa ve güvenliğe karşı tehlike oluşturan mesleksel riskler konusunda, işveren, işçi ve temsilcilerine önerilerde bulunurken, hiçbir koşul altında yargılarının ve beyanlarının bir çıkar çatışmasından etkilenmesine izin vermemelidirler.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU 6331 Sayılı Kanun ( 20/6/2012) MADDE 8 – (1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür. (2) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir.

İşyeri hekimlerinin yükümlülükleri MADDE 17 – (1) İşyeri hekimleri, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile işçinin kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

ICOH İlkeleri – 21. Tıbbi Gizlilik : Bireysel tıbbi veriler ve tıbbi araştırma sonuçları, iş sağlığı hekimi ya da iş sağlığı hemşiresinin sorumluluğu altında korunan gizli tıbbi dosyalara kaydedilmelidir. Tıbbi dosyaların erişimi, iletilmesi ve açıklanması, yerel düzeyde geçerli olan tıbbi veriler hakkında ulusal yasa ve yönetmeliklere ve sağlık profesyonelleri ile tıbbi meslek sahipleri için ilgili ulusal etik kurallara göre düzenlenir.

İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK (20 Temmuz 2013 ) Mesleki bağımsızlık ve etik ilkeler MADDE 42 – (1) İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve bu Yönetmelik kapsamındaki eğitimlerde görevlendirilenler; a) Sağlık ve güvenlik riskleri konusunda, işveren ve çalışanlara önerilerde bulunurken hiçbir etki altında kalmazlar. b) Hizmet sundukları kişilerle güven, gizlilik ve eşitliğe dayanan bir ilişki kurar ve ayrım gözetmeksizin tümünü eşit olarak değerlendirirler.

c) Çalışma ortamı ve koşullarının düzenlenmesinde, kendi aralarında, yönetici ve çalışanlarla iletişime açık ve işbirliği içerisinde hareket ederler. (2) Mesleki bağımsızlığın sonuçları hiçbir şekilde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilenlerin aleyhine kullanılamaz ve yapılan sözleşmelere mesleki anlamda bağımsız çalışmayı kısıtlayabilecek şartlar konulamaz. (3) İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile bu Yönetmelik kapsamındaki eğitimlerde görevlendirilenlerin hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini ve uzmanlık bilgilerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde sürdürür.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ (27. 10. 2010, 27768) MADDE 12 – (1) İSGB ve OSGB’ler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak amacıyla; e) İşçilerin yaptıkları işler, işyerinde yapılan risk değerlendirme sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş muayeneleri, periyodik sağlık muayeneleri sonuçları ve iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, işyerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından, sorumludurlar.

Kaynakça 1. 2. 3. 4. Altın, M. , & Taşdemir, Ş. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği. Eğitim Yayınevi. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (https: //www. resmigazete. gov. tr/eskiler/20 12/06/20120630 -1. htm) Özkiliç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara. Selek, H. S. (2016). İş sağlığı ve güvenliği (İSG): temel konular-teori-uygulamayönetmenlik. Seçkin Yayıncılık.