4 3 YUMUAMA DNEMNDE DNYADAK EKONOMK SOSYOKLTREL VE

4. 3 YUMUŞAMA DÖNEMİ’NDE DÜNYADAKİ EKONOMİK, SOSYOKÜLTÜREL VE BİLİMSEL GELİŞMELER 4. 3. 1. Dünya Ticaret Hacmindeki Değişim v 1945 -1970 arası dönemde gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerdeki sömürge bağlantılarını kullanarak ham maddeyi düşük fiyatlardan aldılar. Ayrıca ucuz petrol ve ucuz iş gücü gelişmiş ülkelerin itici gücü oldu. Verimlilik ve kâr oranlarında büyük artış yaşandı. v Batı Avrupa ülkelerinin ekonomileri ciddi yapısal değişimlere uğradı. Ülkelerdeki tarımsal nüfus 1950’lerde %20 -25 iken 1970’lerde yaklaşık %10’a geriledi. v Gübre kullanımındaki artış tarımsal üretimi de artırdı. v Amerikan tarım ihracatı etkisiyle tarımda üretim dünya çapında arttı. Bu artış Üçüncü Dünya ülkelerinin ekonomilerine ağır darbe vurdu. v Sanayideki; Maden kömürü, demir, tekstil gibi eski sanayi sektörlerinde durgunluk görülürken Kimya, elektrik gibi sanayi sektörleri hızla gelişti.

4. 3. 1. Dünya Ticaret Hacmindeki Değişim Ø İngiltere’de maden kömürü, demir ve demirli metallerde üretim oranlarında %50, tekstilde %20 düşüş yaşanırken kimyasalların üretimi yaklaşık iki katına çıktı ve elektrik sanayisi neredeyse %50 arttı. Ø İç tüketimde daha önce görülmemiş boyutlardaki artış yaşandı. Ø Bazı ülkelerde karneye bağlanan tüketim mallarının kıtlığını yaşamış, bu durum bir tüketim açlığı oluşturmuştu. Ertelenmiş ve bastırılmış tüketim arzusu, savaş sonrası hızlı büyümenin itici güçlerinden biri oldu. Ø Tüketimde, yükselen gelir düzeyleri belirleyici oldu. Özel tüketim 1970’lerde Batı Avrupa’da yıllık %4 -5 oranında yükseldi. Ø Avrupa ülkelerinde ihracat arttı. Ø Avrupa’nın ekonomik bütünleşme süreci; büyük ve gümrük tarifesinden muaf, tek bir Avrupa pazarını oluşturdu. Ø AET’ye ülke ekonomileri için olanak yaratan bir ihracat patlaması sağlandı. • 1970 -72 yılları arasında, Avrupa ithalatının %70’i ve ihracatının %72’si Avrupa ülkeleriyle gerçekleştiriliyordu.

4. 3. 1. Dünya Ticaret Hacmindeki Değişim • Dünya ihracat hacmi 1950’de 300 milyar dolardan 1973’te 1, 7 trilyon dolara, yüzyılın sonunda ise 5, 8 trilyon dolara çıkmıştı. • II. Dünya Savaşı sonundaki teknik gelişmelerin sanayi alanında hızlı bir şekilde uygulanışı, sanayide verimliliği artırdı. • Yaşam kalitesinin artması, insanların daha önce lüks olarak görülen ürünlere • (çamaşır makinesi, televizyon vb. ) sahip olmalarını sağladı. • Üretimde devamlılığı sağlayabilmek için reklamlar bu alandaki boşluğu doldurdu. • Reklam sektörü inanılmaz bir hızla gelişti. Büyük firmalar, reklam sektörüne büyük bütçeler ayırdı. Reklamlarla bireylerdeki alım duygusu kamçılanmaktaydı. • Televizyonun reklam dünyasına etkisi büyük oldu.

• Yeni teknolojiler aynı zamanda dünyada yeni rekabet unsurlarını da beraberinde getirmiştir. Uluslararası piyasalarda bilginin güç olduğu kavramı ortaya çıkmştır. • Sonuç olarak tarım ve sanayi devrimlerini yaşayan insanlık, yeni teknolojilerle birlikte bilgi çağı olarak ifade edilen yeni bir çağa girmiştir. Bu süreç; toplumların sosyal, siyasal, askeri, ekonomik, sanat, estetik, mimari, anlayışındaki standartlara doğrudan etki ederek yeni üslup ve yaklaşımlar getirmiştir. • • Emin ÖZÜMAĞI Zengibar Anadolu Lisesi Tarih Öğretmeni

4. 3. 2. ABD’de Irkçılık Karşıtı Hareketler

4. 3. 2. ABD’de Irkçılık Karşıtı Hareketler • 1960’lı yılların ABD’sinde ırk ayrımcılığının sona erdirilmesi için büyük bir mücadele verilmekteydi. • İç savaş sonrasında köleliğe son verilen ABD’de, 1868 ve 1870 yıllarında anayasada yapılan düzenlemelerle siyahlara siyasi haklar verilmişti. • Ülkenin güneyinde kurulan Ku Klux Klan (Ku Klaks Klan) örgütü, (Abd'de kuzey-güney savaşından sonra güneyde 24 Aralık 1865'te ABD'nin Tennessee eyaletinde kurulan, siyahi karşıtı, beyaz üstünlükçüsü ve göçmen karşıtı, ırkçı bir gizli örgüt. ) bu hakların engellenmesi ve siyah vatandaşların baskı altına alınması için çalışmaktaydı.

4. 3. 2. ABD’de Irkçılık Karşıtı Hareketler • Irkçılığa karşı savaş, Rosa Parks’ın (Roza Parks)1955’te Alabama’da bir belediye otobüsünde yerinden kalkmamasıyla başladı. • Parks, otobüsün siyahlara ayrılmış yerinde oturuyordu. Birkaç beyaz yolcu ayakta kalmıştı. Yasa gereği beyaz bir yolcu ayakta kalırsa bir siyahın yerinde oturabilirdi. Parks, şoförün yaptığı uyarıya rağmen yerinden kalkmadı. Rosa Parks’ın otobüste yerini bir beyaza vermeyi reddetmesi, siyahların bir yıl sürecek otobüs boykotunu başlattı.

4. 3. 2. ABD’de Irkçılık Karşıtı Hareketler • 1958’de ırkçılığa karşı mücadelenin önderliğini, Baptist mezhebinin siyahi papazı Martin Luther King(Martin Lüter King) üstlendi. • 1960’ta siyahlar, lokantaların beyazlara ayrılmış bölümlerinde oturma eylemlerine başladılar. • 1961’de de mücadelelerini sürdüren siyahlar, eyaletler arası otobüs yolculuklarında beyazların koltuklarına oturma eylemleri gerçekleştirdiler. • 1964’te ülkenin kuzeyindeki çeşitli kentlerde ayaklanmalar yaşandı. • Bazı siyahlar din değiştirerek Müslüman olmaya başladı. Bu hareketin liderlerinden biri olan Malcolm X (Malkom iks) (El Hac Malik El Şahbaz), 21 Şubat 1965’te öldürüldü. • 4 Nisan 1968’de M. L. King de öldürüldü. • Bunun üzerine 125 kentte şiddet olayları yaşandı. • 1969’da ABD Yüksek Mahkemesine bir siyahi üye atandı, aynı mahkeme okullardaki ırk ayrımına son verilmesini istedi. • 1968 Meksika Olimpiyatları’nda Amerika’yı temsil eden iki atlet, Amerikan millî marşı çalınırken ellerine taktıkları siyah eldivenleriyle yumruklarını kaldırıp, başlarını indirerek ülkelerindeki ırk ayrımcılığını protesto ettiler.

MALCOM X (El Hac Malik El Şahbaz) (1925 -1965) “İster kurşun atıyor olun ister oy, hedefinizi iyi seçiniz. Kuklayı değil kuklacıyı vurmalısınız. ” El Hac Malik El Şahbaz Hristiyan bir vaizin oğlu olan Malcom (küçük yaşta babasını ırkçı bir saldırı sonucu kaybetmiştir. Ailesi dağılmış ve diğer kardeşleri gibi devlet korumasına alınarak ıslah evinde kalmaya başlamıştır. Ortaokulda avukat olmaya karar vermiş, en sevdiği öğretmeninden siyah olduğu için bu hayalini gerçekleştiremeyeceğine dair aldığı tepki, kendisini çok derinden yaralamıştır. Martin Luther King Malcolm X (Malkom iks) (El Hac Malik El Şahbaz 1968 Meksika Olimpiyatları’nda siyah eldiven protestosu… Emin ÖZÜMAĞI Zengibar Anadolu Lisesi Tarih Öğretmeni