GEBELK DNEMNDE BESLENME GEBELK DNEMNDE BESLENME n Gebelik
GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME
GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME n Gebelik döneminde annenin beslenmesi ile anne karnındaki bebeğin sağlığı arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. n Anne karnındaki bebeğin bedensel ve zihinsel olarak büyümesi ve gelişmesi annenin gebeliği süresince yeterli ve dengeli beslenmesi ile mümkündür.
Gebelikte Beslenme Neden Önemlidir? Kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılamak n Vücudundaki depolarını dengede tutmak n Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak n Emzirmeye hazırlık n 3
Gebelik süresince annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi ile bebekte oluşabilecek sorunlar: Erken doğum n Düşük doğum ağırlıklı bebek n Bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebek doğumları n Ölü doğumlar n 4
Normal bir gebelikte anne toplam 10 -12 kg almalıdır n İlk 3 ay 0, 5 - 1 kg/ay n Sonraki aylarda 1, 5 - 2 kg/ay 5
Gebelikte ağırlık kazanımı Düşük kilolu BKI<19 12 -18 kg Normal kilolu BKI=19 -26 11 -16 kg Fazla kilolu BKI=27 -29 7 -11. 5 kg Obez BKI>29 6 -8 kg 6
Bu dönemde özellikle; Kalsiyum, Protein, Demir, Vitaminler (folik asit, B 6, C) ihtiyacı artar 7
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ KALSİYUM (+500 mgr) n Peynir n Süt n Yoğurt n Yeşil yapraklı sebzelerde bulunur Gebelikte ihtiyaç iki kat kadar artar 8
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ PROTEİN (+10 -20 gr) n Kuru Baklagiller Mercimek, Fasulye n Kırmızı ve Beyaz Et n Süt ve Süt ürünleri n Yumurta n Balık 9
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ DEMİR n n n Yağsız kırmızı et Karaciğer Ispanak Kuru kayısı Ton balığı Pekmez Gebeliğin ikinci yarısında alınmalıdır 10
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ FOLİK ASİT (B 9 vitamini) (600 mikro gram) n Ispanak n Yer Fıstığı, Fındık n Kepekli Ekmek GEBELİĞİN İLK ÜÇ AYINDA ALINMALIDIR Yetersizlikte: Premature doğum, anemi, spina bifida (NTD), gebelik zehirlenmesi görülebilir. 11
Spina Bifida 12
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ B 6 vitamini n Protein metabolizması için gereklidir. n Günlük ihtiyaca 0. 6 mg eklenmelidir. 13
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ C VİTAMİNİ (60 -70 mgr) n Portakal, Limon n Karnabahar n Maydanoz n Yeşil ve kırmızı Biber n Domates Folik asidin kullanımı için gereklidir 14
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ LİFLİ GIDALAR n n n Kepekli ekmek Yulaf ezmesi Barbunya, bezelye Ahududu Esmer pirinç Kuru yemiş 15
GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ SIVI ALIMI n n İdrar yolu enfeksiyonu Erken doğum Kabızlık İshalden korur 16
BESLENME İPUÇLARI n n n n Sık / az beslenmeli Taze / katkısız gıdalar kullanılmalı Sebze / meyveler iyi yıkanmalı Etler iyi pişirilmeli (TOKSOPLAZMA ) Günde en az 8 - 10 bardak su Günde 1 - 2 bardak süt içilmeli Yemekte iyotlu tuz kullanılmalı 17
Gebelikte Beslenmeye Bağlı Görülebilen Sağlık Sorunları: 1 - Anemi: Ø Ø Gebelikte artan demir gereksinimin karşılanamaması, Kan hacminin artması, Sık doğumlar ve düşüklerle demir depolarının azalmış olması, Besinlerle alınan demirin vücutta kullanımının düşük olması (özellikle yemeklerle birlikte çay ve kahve alımı demir emilimini azaltır). aneminin başlıca nedenleridir. 18
Gebelikte anemi; ü ü ü Taşikardi, Yorgunluk, Baş dönmesi, Düşük doğum ağırlıklı bebek doğumu, Bebek ölümlerine neden olabilmektedir. 19
2 - Mide-Barsak Rahatsızlıkları: Gebelikteki hormonal değişikliklere bağlı olarak ; sabah bulantıları, mide yanması gibi mide- barsak rahatsızlıkları görülebilir. Bu rahatsızlıklar beslenmedeki küçük değişiklikler ile hafifletilebilir. 20
n Bulantı ve kusmada; Azar azar ve sık aralıklarla beslenilmeli ü Şikayeti artıran koku ve besinlerden uzak durulmalı ü Sabah yataktan kalkmadan önce kuru besinler (bisküvi, kraker vb) alınmalı, ü 21
Yağlı ve tatlı yiyeceklerden kaçınılmalı ü Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı ü Mide boş bırakılmamalı, kusma endişesi ile besin alımından vazgeçilmemeli. ü 22
n Mide yanmasında; Asitli ve baharatlı besinlerden uzak durulmalı ü Yemekler yavaş yenilmeli ve iyi çiğnenmeli ü Sıvı alımı yemekle birlikte değil, iki öğün arasında tüketilmeli ü Süt ve süt ürünleri geçici olarak mide yanması şikayetini hafifletir. ü Yatmadan önce fazla yemek tüketilmemeli ü 23
Emziklilik Döneminde Beslenme
Emziklilik Döneminde Beslenme Annenin enerji ve besin öğeleri gereksinmesini karşılamak, n Salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini karşılamak açısından önemlidir. n 25
Emziklilikte Enerji İhtiyacı Sütü ile bebeğin ihtiyacını tamamen karşılayan bir anne günde ortalama 700 -800 ml süt salgılar. Bunun için yaklaşık 600 kkal sarf eder. Emziklilik döneminde günlük gereksinime 600 -800 kkal ekleme yapılmalıdır. 26
Beslenmenin Anne Sütüne Etkisi Diyette doymamış yağ asitleri zengin ise anne sütünün doymamış yağ asidi oranı artmaktadır. Diyetin suda eriyen vitamin yönünden zengin olması sütün de vitamin değerini arttırmaktadır. Süt salgılanmasının arttırılması için; günlük sıvı alımı 2, 5 – 3 Lt. olmalıdır. 27
Emzikli kadınlar için önerilen günlük enerji ve besin öğeleri: Besin Öğeleri Enerji ( kkal) Protein (g) Demir (mg) Kalsiyum (mg) Vit. A (IU) Tiamin - B 1 (mg) Riboflavin - B 2 (mg) Niasin(mg) Vitamin C (mg) Normal 2000 - 2100 55 -65 15 -24 5000 0. 8 - 0. 9 1. 2 - 1. 3 13. 2 -15. 2 50 Emziklilik Ek 600 -800 12 -15 5 500 3000 0. 4 5 30 28
Emzikli Kadınlar İçin Gerekli Günlük Besin Tür ve Miktarları Besin Grupları Normal Süt, yoğurt, 2 su bardağı Peynir 1 dilim Et-yumurta, k. baklagil 1 yumurta (12 kaşık k. baklagil) Emziklilik(Ek) 2 -3 s. b 3 dilim 1 yumurta kadar (4 kaşık k. baklagil) Taze meyveler 2 -3 pors. Sebze 2 pors. Ekmek 3 -6 dilim 3 -4 dilim Tahıllar( Pirinç, bulgur) 1 -2 porsiyon 2 -3 pors. Yağ 20 -30 gr. Şeker 20 -40 gr. 29
Öneriler Kalsiyum yönünden zengin olan süt ve ürünleri, yeterli miktarda tüketilmelidir. n Vitaminlerden zengin taze sebze ve meyveler, diyette her öğünde yer almalıdır. n D vitamini, besinlerde yeterli miktarda bulunmamaktadır. Bu nedenle emzikli anne ve bebek, güneşten yeterince faydalanmalıdır. n 30
Öneriler Yemeklerde mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. n Sebze ve meyveler, bol su ile yıkanmalıdır. n Hazır besin tüketiminden kaçınılmalıdır n 31
Öneriler n n n Çay tüketimi azaltılmadır. Hazır meyve suları, asitli içecekler yerine, taze sıkılmış meyve suları ve ayran tercih edilmelidir. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. 32
Öneriler Şeker boş enerji kaynağı olduğundan, şeker yerine pekmez tüketilmelidir. n Hekim önerisi olmadan ilaç kullanılmamalıdır. n 33
Bebeklerde Beslenme
Beslenmenin çocuk ve erişkin sağlığına kısa ve uzun dönemdeki etkileri; UNICEF 2001 Beyin gelişimi Doğum öncesi ve sonrası beslenme Büyüme ve kas kitlesi Beden kompozisyonu Glikoz, yağ, protein, hormonlar, reseptör/gende metabolik bozukluklar Eğitimde başarı Bağışıklık ve çalışma gücü Diabet Kalp hast Hipertansiyon, kanser İnme, yaşlanma 35
Bebeklerde Beslenme 0 -6 ay Anne sütü, bebek için ilk doğal besindir. İlk 6 ay sadece anne sütü verilmelidir. n 6. aydan sonra anne sütünün yanında uygun zaman ve miktarda ek besinlere başlanmalıdır. n Emzirme 2 yaşına kadar devam etmelidir. n 36
Beslenme büyümeyi etkiler Bebekler ilk 6 ay içinde ayda 500 -1000 gram, sonraki 6 ay içinde ayda 400 -600 gram ağırlık kazanırlar. n Bir bebek 6. ayda doğum ağırlığının 2 katına, bir yaşın sonunda 3 katına ulaşır. n Bebeklerin boyu ilk 6 ayda 16 cm, ikinci 6 ayda 8 cm uzar. n 37
Doğal beslenme n n Kolostrum (altın suyu ) daha kıvamlı, yağ yönünden fakir, Na, K, Mg, kalsiyum gibi minerallerden ve bebeği enfeksiyondan koruyan hücre, antikorlar yönünden zengindir. Emzirmenin başlangıcında karbonhidratça zengin ön süt, sonunda yağca zengin son süt salgılanır. 38
Anne sütü ve inek sütü bileşimi Bileşim (100 ml) Anne sütü İnek sütü 87, 6 87, 2 Kalori (kcal) 67 66 Laktoz (gr) 6, 8 4, 9 Yağ (gr) 3, 8 3, 7 K vit 1, 5 6 D vit 5 2. 5 A vit 75 41 C vit 5 1. 1 Su (ml) 39
Anne sütü ve inek sütü bileşimi-2 Bileşim (100 ml’de) Anne sütü İnek sütü Klor (m. Eq) 1, 2 2, 7 Kalsiyum (mg) 34 120 Fosfor (mg) 15 95 Magnezyum (mg) 40 120 Sodyum (m. Eq) 0, 7 2, 5 1, 4 5 -50 3, 5 70 -220 Potasyum (m. Eq) Flor (µg) 40
Anne sütü ve inek sütü bileşimi-3 Eser element (L) Anne sütü İnek sütü Demir (mg) 0, 8 0, 5 Çinko (mg) 3 -5 İyot (µg) 30 -70 47 Bakır (µg) 400 300 E. vit 0. 25 0. 07 Riboflavin 40 145 Niasin 160 82 41
Anne sütü ile beslenme (Doğal beslenme) n n n Steril, ekonomik Bebeğin sindirim sistemi için uygun Tuz az, böbrekleri az yorar Beta-laktoglobulin bulunmaz Serum proteinleri kazeinden fazla Taurin (büyüme, demir emilimi) yüksek Su ihtiyacını karşılar Egzema ve pişikleri önler Enerji değeri yüksektir Sindirime yardımcı olan amilaz, lipaz gibi enzimleri içerir. Bu nedenle sindirimi kolaydır. İleri yaşlarda kanser, alerji, MS, diabet, obezite daha az 42
Anne sütünün avantajları n n n n Anne sütünde bulunan laktobasillus bifidus süt çocuğunu E. Coli gibi enfeksiyonlardan korur. Anne sütündeki proteinlerin % 60 -80’i biyolojik olarak daha önemli olan serum proteinidir. Protein konsantrasyonu inek sütünden az olmasına rağmen süt çocuğunun protein gereksinimini ilk 4 -6 ay tek başına karşılar. Anne sütündeki esansiyel yağ asidi inek sütünden beş kat fazladır. Linoleik asitçe zengin (doku yapımı, beyin gelişimi) Laktoferrin oranı yüksek Demir ve çinkonun barsaktan emilimi yüksek İnek sütündeki demirin % 5 -10’u emilirken anne sütünde bu oran % 50 -60’dır. Vitamin ve mineral içeriği düşük ama emilim yüksek bu 43 nedenle böbrek solüt yükü düşük.
Anne sütünün avantajları-2 n n Anne sütündeki Ca/P oranı 2: 1 dir. Bu oran kalsiyumun absorbsiyonunu arttırmaktadır. Anne sütü alan bebeklerde barsak enfeksiyonları, pnömoni, menenjit, obezite sıklığı daha azdır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde allerji ve kronik hastalık daha az görülür. İnek sütü ile beslenen bebeklerde diş çürüğü iki kat fazladır. 44
Anne sütünün antienfektif özellikleri Ig. A, Ön sütte kandan 50 -100 kat fazla. AS’deki immunglobulinlerin %90’ını oluşturur. Mukozayı korur. Ig. G ve Ig. M Annenin geçirmiş olduğu hastalıklara karşı korur. Bifidus faktörü Laktobasillus bifidusun büyümesini sağlar. Bu bakteri patojen bakterilerin barsakta çoğalmasını engeller. Lizozim Bakteriolitik enzim Laktoferrin Demirbağlar. E. Coli’nin üremesini engeller. Proteaz inhibitörleri İmmunoglobulinlerin sindirimini engeller. Kompleman Bakteri duvarının parçalanmasına yardımcı olur. B 12 vit. ve folat Bağırsakta B 12 ve folatı bağlar mikrop üremesini engeller Bağlayıcı protein Antistafilokokal faktör Stafilokokların üremesini engeller İnterferon Antiviral ajan Makrofajlar Fagositoz yapar. Lizozim, laktoferrin, C 3 ve C 4 sentezi yapar. 45
Doğal olmayan beslenme- mamalar İlk 6 ayda anne sütü alamayan bebeklerin beslenmesinde ilk seçenek formül süt (mama) verilmesidir n Formül sütle beslenme en az 6 ay, mümkünse 1 yaşına kadar devam edilmelidir n İnek sütü 1 yaşından önce verilmemelidir n İlk 6 ayda serum(Whey) protein (adapte) olan mamalar tercih edilmelidir. İkinci 6 ayda kazein içeren mamalar verilebilir n 46
Doğal olmayan beslenme- inek sütü n n n n AS ve hazır mama kullanılamayan bebeklerin beslenmesinde temel besin kaynağı inek sütüdür. 6 aydan küçük bebeklerde inek sütü iyice kaynatılır (2 -3 dk) İnek sütü 100 ml süt + 50 ml kaynatılmış su + 5 gr şeker ( 1 silme tatlı kaşığı) Koyun sütü 50 ml süt+50 ml su+5 gr şeker Bu karışımlardan 150 ml/kg tüketilmeli Doğal olmayan beslenmede ek besinler 6. aydan erken başlanabilir. 3. aydan önce başlanmamalı (enzim sistemleri gelişmediğinden). Bu dönemde inek sütü verilen bebeklere yoğurt 2: 1 47 sulandırılarak verilebilir.
Doğal olmayan beslenmede katı besinlere geçiş için hazır olma belirtileri 1. 2. 3. 4. Doğum kilosunun iki katına ulaşma Günde 950 ml’nin üzerinde mama tüketme 3 saatten daha sık aralıklarla beslenmek istemek Açlığa bağlı sürekli huzursuzluk göstermek 48
Doğal olmayan beslenmede karşılan sorunlar n n n n Solunum yolu ve orta kulak iltihabı sık (sırt üstü ve düz yatarak beslenmeden kaçının) Gaz sancıları sık Alerjik sorunlar erken çıkar Mide boşalma süresi kısa, kusma sık Normal konsantrasyonda hazırlanmazlarsa ağırlıkta sapma, şişmanlık veya kilo alamama Uzun süreli biberon kullanımı ortodontik sorunlara yol açar. Biberon deliklerinin küçük olması bebekte huzursuzluk, büyük olması gaz sancısına neden olur. 49
Biberonla besleme n n n n Kullanıldıktan sonra artan mama tekrar verilmemelidir Biberon temizliğine çok dikkat edilmelidir Biberon deliği uygun boyutta olmalıdır Mamalar kutularında belirtilen ölçülere göre hazırlanmalıdır Kaynatılmış, ılıtılmış su kullanılmalıdır Bebek anne kucağında yarı dik pozisyonda emzirilmelidir Öğün süresi 5 -30 dakika olmalıdır 50
6 -12 Ay beslenme: Ek besinler 51
Ek Besinler n n n Anne sütü ile beslenen bebeklerde ek gıda 6. ayda başlanır. Bu dönemde bebeğin yaşadığı yerdeki sulardaki florid miktarına göre florid desteği yapılmalıdır. Bu dönemde günde 400 IÜ D vit devam edilmeli 52
Ek besinlere 6. ayda başlamanın nedenleri n n Artan enerji gereksinimi AS veya mama ile karşılanamaz. Doğumda sağlanan Fe ve çinko depoları tükenir. Farklı tat ve kıvamlar bebekte ısırma ve çiğneme becerisini arttırır Çiğneme becerisi ağız ve dil koordinasyonunu arttırır 53
Ek besinlere neden erken başlanmaz n n n n Anne sütünden tam yararlanamama Büyüme açısından bir üstünlük yok Çiğneme becerisi 4. aydan önce gelişmez Baş kontrolü tam gelişmemiş Böbrek fonksiyonları yeterli değil Sindirim sistemindeki enzimler yetersiz Katı besinler boğulmalara yol açar … 54
7. AY: Yoğurt Meyve püresi Sebze püresi Pekmez Yum. sarısı tam Et , bitkisel yağlar 6. AY: Yoğurt Meyve-sebze suyu Pekmez Yumurta sarısı(1/8) Şekersiz muhallebi 0 -6. AY: Sadece ANNE SÜTÜ 8. AY: Tahıl (iyi ezilmiş) ev yemekleri Pastörize peynir 12. AY: Ev yemekleri 55
Nörolojik gelişmeye bağlı olarak bebeklerin tüketebilecekleri besin niteliği Ay Mevcut beceri/refleksler 0 -6 ay Emme ve yutma Erken sesli çiğneme hareketleri, güçlü emme Öğürme refleksi dilin ortasından 1/3 arka kısmına kayması 4 -7 7 -12 12 -24 Tüketilebilecek besin niteliği sıvı püre kıvamı Dille kaşığı temizleme, ısırma, dilin yan hareketlerinde gelişme ve besinin dişlere Doğru itilme hareketi ezilmiş ve parçalanmış Döndürme tarzında çiğneme hareketi erişkin tipi 56
Enfeksiyon riskini azaltmak için şunlara dikkat edilmeli 1. 2. 3. 4. 5. Eldeki tüm yaralar ve kesikler kapatılmalı Besinlerle temas etmeden önce eller yıkanmalı Besinlerin üzerine öksürmek ve hapşırmaktan kaçınılmalı Hazırlanan besinler örtülmeli ve 10 ºC’nin altında saklanmalı Tekrar ısıtılan besinler duman çıkaracak şekilde (>82 ºC ve 2 dk) ısıtılmalı. 57
Ek Besinlern 4 -6 ay ¨ Anne sütü ¨ Mama ¨ Yoğurt ¨ Sebze püreleri n Havuç, patates, kabak, bezelye, domates ¨ Meyve püreleri n Elma, muz, şeftali, portakal ¨ Sebze ve meyveler taze olmalıdır ¨ Alerji yapma riski yüksek olan turunçgiller, yumurta, ekmek, balık ve et ilk verilecek besinler arasında yer almaz. 58
Ek Besinler- Sebze püresi başlangıçta havuç, patates, pirinç ve yağ eklenerek yapılır. zaman içinde maydanoz, kabak, ıspanak, kereviz , karnabahar gibi sebzeler eklenir. n Zaman içinde çorbaya bir köfte büyüklüğünde dana kıyma, mevsimlik sebzeler, bulgur, mercimek eklenir. n Yağ olarak zeytinyağı tercih edilir. n 59
Ek besinlern 6 ay ¨ 4 -6 aya ek olarak yumurta sarısı ¨ Beyaz peynir ¨ Ekmek, bisküvi ¨ Pekmez ¨ Kıyma ¨ İnceltilmiş tavuk eti ¨ Bitkisel yağlar 60
Ek besinlern 8 ay ¨ 6 -8 aya ek olarak ¨ Uygun şekilde hazırlanmış sofra yemekleri n Etli dolma, tarhana, şehriye çorbası, makarna ve pilav, etli sebze yemekleri ¨ Baklagiller n Fasulye n Mercimek n Nohut 61
Ek besinlern n n 9 ay ¨ hayvansal yağlar 10 ay ¨ Balık ¨ Karaciğer ¨ Dana eti 12 ay ¨ Acısız ve baharatsız erişkin yemekleri ¨ Onikinci en geç 15. aydan itibaren bebeklere özel bir besin hazırlamaya gerek yoktur. ¨ Çatalla ezilerek veya bıçakla kesilerek verilebilir. 62
9 aylık bebek için örnek menü Kahvaltı: anne sütü veya inek sütü veya hazır mama (100 ml) 1 yumurta sarısı 1 tatlı kaşığı zeytinyağı veya tereyağı 1 tatlı kaşığı reçel yada pekmez 3 -4 adet bisküvi veya 1 dilim ekmek Öğlen: 2 yemek kaşığı (2/3 kepçe) sebzeli köfte yarım veya 1 dilim ekmek İkindi: ¾ kase yoğurt (150 ml) yada anne sütü 1 küçük meyve püre Akşam: 1 kase muhallebi (150 ml) veya 1 kase tarhana çorbası Gece: anne sütü Örnek menü 700 kalori ve anne sütü yada inek sütü alımına bağlı 15 -20 gr protein içerir. Günlük enerjinin %54’ü karbonhidrat, %14’ü protein ve %32’si yağlardan gelmektedir. 63
0 -1 Yaş Döneminde Sakıncalı Besinler Çay n Bitki Çayları n Bal n Şeker n Bakla n 64
Ek Besinlere Başlarken Dikkat Edilecek Kurallar Bebeklerin farklı bir tada alışmaları için o tattaki besinlerle birçok kez karşılaşmalıdır. n 9 -18 ay olan bebeklere mümkün olduğunca farklı tat ve çeşitte besinler verilmeli çünkü bu dönemden sonra tatmadıkları besinleri yemekte zorlanırlar. n 65
Ek Besinlere Başlarken Dikkat Edilecek Kurallar Bebeğe verilecek besinler temiz ve güvenli olmalı. n Gelişimi normal ve sadece anne sütü alan bebeklerde, 6. aydan önce ek besinlere başlanmamalıdır. n Emzirme sıklığı ek besinlere başlandığında da aynı şekilde devam etmeli. n Bebeklere ek besinlere başlandığı andan itibaren su verilmeli. n 66
Yeni besinlere geçerken bir günde birden fazla yeni besine başlanmamalıdır. Diğer bir besine geçerken 3 -5 gün beklenmelidir. n Yeni verilen besin bebek açken verilmelidir. n Her yeni denenecek besinin miktarı; önce bir tatlı kaşığı olmalı, daha sonra miktar giderek arttırılmalıdır. n 67
Hazırlanan ek besin buzdolabında saklanamıyorsa 2 saat içinde tüketilmelidir. n Lezzeti beğenilmeyen besinler, birkaç gün sonra tekrar denenmelidir. n Günlük toplam verilen besin miktarı çocuğun enerjisini ve besin öğelerini sağlamalıdır. n 68
Besinler doğal taze ürünler kullanılarak hazırlanmalıdır. n Çay, asitli içecekler, hazır çorbalar bebeklere verilmemelidir. n 69
Yemek suyu ve et suyu tek başına ek besin değildir. n Besinler uzun süre pişirilmemeli, pişirilmiş besinin suyu dökülmemeli, kavrulmamalı, kızartılmamalı, acılı baharatlı ve tuzlu olmamalıdır. n Bebeklerin besinlerine, 12. aya kadar şeker ve tuz eklenmemelidir. n 70
n Allerji öyküsü olan ailelerin çocuklarına yumurta, balık, domates, çilek gibi allerjen besinler aile öyküsüne göre başlanmalıdır. 71
72
- Slides: 72