2 9 kapitulua EMAKUMEEN KONTRAKO INDARKERIA 2 9

+ 2. 9. kapitulua + EMAKUMEEN KONTRAKO INDARKERIA

+ 2. 9. 1. EREMU POLIZIALA GENERO INDARKERIA: UDALTZAINGOAREN ETA ERTZAINTZAREN DATUAK, 2012 -2015 2. 9. 1. grafikoa. Genero indarkeriaren biktimak izandako emakume kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa. 2012 tik 2015 erako bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintzaren eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). 93 85 74 74 2012 2013 2014 2015 2. 9. 2. grafikoa. Genero indarkeriaren biktimak izandako emakume kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa, adin tartearen arabera. 2015. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintzaren eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). > 19 urte (4 kasu) 4%4% 5% 24% 22% 20 -30 urte (18 kasu) 31 -40 urte (30 kasu) 41. 50 urte (16 kasu) 51 -60 urte (3 kasu) 41% > 60 urte (3 kasu) Udalerriko indarkeria kasuen azterketa estatistikoa egitea ez da zeregin erraza: artatutako kasuei buruzko datuak hainbat arlo edo zerbitzutan daude, eta gehienetan ez da posible informazioa gurutzatzea. Hala ere, honakoa egin liteke (eta zenbaitetan egiten da): datuak gurutzatzea biktimen anonimotasunari eutsiz, identifikaziorako kode zifratuak erabiliz. Beste alde batetik, erakunde batzuek zailtasunak dituzte euren datuak sistematizatzeko eta gizarteratzeko, eta ez dute parte hartzen protokoloen mahaien bileretan, nahiz eta horietan egon. Guztiarekin ere, kapitulu honetan jorratuko ditugu udal mailan eskuratu ahal izan ditugun daturik azpimarragarrienak. Ertzaintzak eta udaltzaingoak emandako datuei jarraikiz, 20122015 eko epean bi organismo horiek urtean batez beste genero indarkeriaren biktimak izandako 81, 5 emakume artatu dituzte. Artatutako emakume biktimen kopuruak gora jarraitu du 2014 ra arte (93) eta nabarmen jaitsi da 2015 ean 74 ra, hau da, 2014 an baino 19 kasu gutxiago izan dira. Udaleko teknikariekin (udaltzaingoa, oinarrizko gizarte zerbitzuak eta Berdintasun Zerbitzua) egindako elkarrizketetatik ondorioztatzen da ez dela erraza datu hori interpretatzea. Bestelako egoeretan salaketen kopurua jaistea albiste ona bada, indarkeria matxistaren eremuan salaketen kopurua jaistea izan daiteke zailtasun handiagoak izan direla biktimengana iristeko; halaber, biktimek behar adinako konfiantza izan behar dute sistema judizialean nahiz laguntza baliabide sozial eta ekonomikoetan, salaketa bat jartzeko, Adinari dagokionez, ikusten da artatutako emakumeen %87 areago inguru jakinda prozesua zenbaitetan konplexua eta zalantzazkoa 20 urtetik 50 era bitarteko adin tartean dagoela, hau da, dela. emakume gazte eta helduak, gainerakoak baino kopuru handiagoan animatzen direnak baliabide publikoei laguntza eskatzera indarkeriatik ateratzeko. Bestalde, 19 urtetik beherakoak eta 51 urtetik gorakoak dira salaketa gutxien jartzen dituztenak indarkeriaren kasuan; horrek ez du esan nahi emakumezko horien artapena alde batera utzi behar denik adin tarte horietan, premia zehatza izan baititzakete (adibidez, erasotzaileen mendekotasun ekonomiko handiagoak).

+ 2. 9. 1. EREMU POLIZIALA GENERO INDARKERIA: UDALTZAINGOAREN ETA ERTZAINTZAREN DATUAK, 2012 -2015 Ertzaintzak eta udaltzaingoak 2013 tik 2015 era bitartean artatutako emakumeen adin tarteari dagokionez, honakoa ikusten dugu: • Azterketa orokor batek adierazten du erreferentziazko 3 urteetan artatutako emakumeen %83, 7 k 20 eta 50 urte artean zituela. • 19 urtera bitartean artatutako emakumeen batez besteko proportzioa urtean %5, 5 ekoa izan da; 2014 an artatu dira adin horretako kasurik gehien (7 kasu). • 20 urtetik 30 era bitartean artatutako emakumeen batez besteko proportzioa urtean %26, 1 ekoa izan da. Erreferentziazko 3 urteetan artatutako adin tarte horretako emakumeen proportzioa jaitsi da; izan ere, 2013 an guztien %27, 1 izan ziren eta 2015 ean %24, 3. • 31 urtetik 40 ra bitartean artatutako emakumeei dagokienez, batez besteko proportzioa %34, 7 koa izan da urtean; dena dela, 2015 ean artatutako kasu guztien %41 izan ziren. • 41 urtetik 50 era bitartean artatutako emakumeen batez besteko proportzioa urtean %23, 3 koa izan da. 2014 an artatutako kasu guztien %25, 8 izan ziren; 2015 ean, ordea, kopurua %21, 6 ra jaitsi zen. 2. 9. 3. grafikoa. Genero indarkeriaren biktimak izandako emakume kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa, adin tartearen arabera. 2013 tik 2015 erako bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintzaren eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). > 19 urte 20 -30 urte 31 -40 urte 41 -50 urte 51 -60 urte > 60 urte • 51 urtetik 60 ra bitartean artatutako emakumeen batez besteko proportzioa urtean %5, 1 koa izan da. 2014 an artatutako kasu guztien %6, 5 izan ziren; 2015 ean, ordea, kopurua %4, 1 era jaitsi zen. • Azkenik, 60 urtetik gora artatutako emakumeen batez besteko proportzioa urtean %5, 4 koa izan da. 2014 an artatutako kasu guztien %7, 5 izan ziren; 2015 ean, ordea, kopurua %4, 1 era jaitsi zen. 2015 Oharra: ez 2014 orokorrik. 2013 > 60 urte 51 -60 urte 41 -50 urte 31 -40 urte 20 -30 urte > 19 urte 4 udaltzaingoaren 18 30 3 3 dago eta 16 Ertzaintzaren 2012 ko 7 25 24 24 6 7 3 23 32 19 4 4 datu

+ 2. 9. 1. EREMU POLIZIALA GENERO INDARKERIA: UDALTZAINGOAREN ETA ERTZAINTZAREN DATUAK, 2012 -2015 Nazionalitateari dagozkion datuek erakusten dute 20132015 eko epean artatutako emakume gehienek Espainiako nazionalitatea zutela eta, ondoren, Latinoamerikakoak azaltzen ziren. 2013 an, emakume autoktono eta Latinoamerikakoen proportzioa artatutako kasuen %91, 8 izan ziren, 2014 an %95, 7 eta 2015 ean %89, 2. Halaber, erreferentziazko epe horretan gora egin zuen artatutako europar jatorriko emakumeen kopuruak. Kolektibo hori 2013 an artatutako kasu guztien %3, 5 izan zen, %4, 3 2014 an eta %6, 9 2015 ean. Azkenik, “bestelakoak” izeneko kategorian artatutako 2. 9. 4. grafikoa. Genero izandako emakumeak %4, 6 izanindarkeriaren ziren 2013 anbiktimak eta %4, 1 2015 ean. kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa, nazionalitatearen arabera. 2013 tik 2015 era bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintzaren eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). 61 39 38 39 2013 28 28 2014 2015 3 Espaina Latinoamerika 4 5 Europa 4 0 3 Besteak Oharra. 2013 an “bestelakoak” kategoriak Marokoko 2 emakume, Ghanako emakume 1 eta Filipinetako beste bat jasotzen ditu. 2015 ean, Marokoko 1 eta Irakeko 2. 2012 -2015 eko kopuru orokorrak aintzat hartuz, ikus daiteke, 2014. urtean izan ezik, Espainiako eta atzerriko nazionalitatea zuten emakumeen kopurua nahiko orekatua izan dela. Beraz, 2014 an atzerriko emakumeak artatzeko goranzko kopurua aski deigarri da. Hala ere, Bizkaiko 2013 eta 2014 ko egoerarekin erkatuz gero, ikusten da lurralde historikoan Espainiako nazionalitatea duten biktimen 2/3 proportzioa eta atzerritako nazionalitatea duten 1/3 biktimena ohikoena dela estatistiketan. Beraz, Getxon atzerritarren oreka edo kopuru handiagoa zehatzago aztertu 2. 9. 5. grafikoa. beharko litzateke. 100% Genero indarkeriaren 90% biktimak izandako emakume kopurua, 80% Ertzaintzak eta 70% udaltzaingoak 60% artatutakoa, 50% Espainiako edo 40% atzerriko 30% nazionalitatea izatearen arabera. 20% 2012 -2015. (Azterlan 10% honetarako prestatua, 0% 2. 9. 6. grafikoa. Ertzaintzaren eta. Genero indarkeriaren biktimen udaltzaingoaren 100% kopurua, Ertzaintzak datuetan oinarrituz). eta udaltzaingoak Getxo eta 80% Bizkaian artatutakoa, 60% Espainiako edo 40% atzerriko 20% nazionalitatearen arabera. 2013 -2014. 0% (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintza, udaltzaingo eta Bizkaiko Indarkeriaren Behatokiaren datuak 32 37 46 37 39 36 61 38 Espainiar nazionalitateak 2012 Beste 2013 2014 526 32 543 1066 61 1101 Bizkaia Getxo 46 39 Getxo 2015 2013 Bizkaia 2014

+ 2. 9. 1. EREMU POLIZIALA GENERO INDARKERIA: UDALTZAINGOAREN ETA ERTZAINTZAREN DATUAK, 2012 -2015 SEXU ERASOAK Udaltzaingoaren eta Ertzaintzaren baterako estatistikek beren-beregi aipatzen dituzte sexu erasoak 2013 an eta 2014 an, kasu bakoitzean Espainiako nazionalitatea duten emakumeen bi kasuekin. Guztiarekin ere, estatistiketan udaltzaingoak 3 eraso kasu jartzen ditu "sexu askatasun eta osotasunaren kontra", zehatzago 2 emakume autoktonori eta Poloniako bati dagozkionak. 2015 ean udaltzaingoaren estatistikek 20 urtetik 40 urtera bitarteko emakumeei egindako 2 eraso kasu jasotzen dituzte eta urte horretan ez da “sexu erasorik” agertzen bi segurtasun gorputzen baterako estatistiketan. 2. 9. 7. grafikoa. Etxeko indarkeriaren biktimak izandako gizon eta emakume kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa. 2012 tik 2015 era bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintza eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). 42 28 2013 26 2014 Ertzaintzak eta udaltzaingoak etxeko indarkeriaren edo familia barrukoaren gainean emandako datuek erakusten dute 2012 -2014 ko epean batez beste urtean 25 kasu artatu direla. Hala ere, 2015 ean artatutako kasuen kopurua 42 koa izan zen (2014 an baino 16 gehiago). 2013 -2015 eko epeko bilakaerari dagokionez, etxeko indarkeriaren edo familia barrukoaren ondorioz artatutako gizon eta emakume artatuen adinaren tarteari erreparatuz gero, honakoa ikusten da: • Azterketa orokor batek adierazten du erreferentziazko 3 urteetan artatutako gizon eta emakumeen %44, 8 k 50 urtetik 60 urtera bitarteko adina zuela. • 19 urtera arte: adin tarte horretan artatutako pertsonen urteko batez besteko proportzioa %10, 4 an kokatzen da; 2015 ean adin horietako pertsonarik gehien artatu zuten (7). 21 2012 ETXEKO INDARKERIA/FAMILIA BARRUKOA 2015 Halaber, udaltzaingoaren eta oinarrizko gizarte zerbitzuen pertsonalari egindako elkarrizketatik ondorioztatzen da kasu gehienetan biktimak eta erasotzaileak autoktonoak direla. Gainera, delituak kasu gehienetan semeek edo alabek egiten dizkiete aita edo amei. Antza denez, etxeko edo familia barruko indarkeria kasuak loturik daude drogen eta alkoholaren gehiegizko kontsumoarekin eta arazo psikiatrikoekin, beste indarkeria kasu batzuetan baino sarriago.

+ 2. 9. 1. EREMU POLIZIALA GENERO INDARKERIA: UDALTZAINGOAREN ETA ERTZAINTZAREN DATUAK, 2012 -2015 Datuak adin tarteka aztertuz gero, agerian dago “etxeko” indarkeriaren problematika gora egiten ari dela gazteen artean (30 urtetik beherakoen artean) eta adinekoen artean (50 urtetik gorakoen artean): • 20 tik 30 urtera: adin tarte horretan artatutako pertsonen urteko batez bestekoa %14, 3 an dago. Kasu horretan, datuek erakusten dute bilakaera goranzkoa dela artatutako biktimen kopuruan; izan ere, 2013 an artatutako kasu guztien %10, 7 izan ziren, 2014 an %14, 5 eta 2015 ean %16, 7. • 31 tik 40 urtera: urteko batez bestekoa %17 ra iristen da eta 2014 an artatu zen adin honetako pertsona kopururik handiena (8). • 41 etik 50 urtera: adin tarte horretan artatutako pertsonen batez besteko proportzioa %19, 9 ra iristen da. • 51 tik 60 urtera: adin tarte horretan artatutako pertsonen batez besteko proportzioa %24 ingurukoa da; 2015 ean artatu zen adin honetako pertsona kopururik handiena (13). • 60 urtetik gorakoak: 60 urtetik gorakoen artean artatutako pertsonen urteko batez bestekoa %14, 7 ra iristen da. Datuek erakusten dute bilakaera goranzkoa dela adin tarte horretan artatutako biktimen kopuruan; izan ere, 2013 an 3 pertsona zenbatu ziren, 2014 an 5 eta 2016 an 6 kasu. 2. 9. 8. grafikoa. Etxeko indarkeriaren biktimak izandako gizon eta emakume kopurua, Ertzaintzak eta udaltzaingoak artatutakoa, adin tartearen arabera. 2013 tik 2015 era bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, Ertzaintza eta udaltzaingoaren datuetan oinarrituz). > 60 urte 51 -60 urte 41 -50 urte 31 -40 urte 20 -30 urte > 19 urte 2015 2014 2013 > 19 urte 7 1 3 20 -30 urte 31 -40 urte 41 -50 urte 51 -60 urte 7 1 8 13 4 8 5 3 3 5 6 8 > 60 urte 6 5 3

+ 2. 9. 2. GIZARTE EREMUA: EREMUA BIKTIMEN AHOLKULARITZA SATEVI-Indarkeriaren Biktima diren Emakumeentzako Informazio eta Artapen Zerbitzu Espezializatua 2. 9. 9. grafikoa. SATEVIren 900 840 111 telefonoan artatu eta Getxon erroldatutako pertsonen eta artapenen kopuruaren bilakaera. 2011 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, SATEVIren datuetan oinarrituz). 121 105 95 77 75 63 59 64 50 54 Artatze kopurua Pertsona kopurua 2011 2012 2013 2014 2015 2. 9. 10. grafikoa. SATEVIk Getxon artatutako pertsonen eta artapenen kopurua, Bizkaian eta EAEn izandako kopuru osoaren aldean. 2015. Azterlan honetarako prestatua, SATEVIren datuetan oinarrituz). Pertsona kopurua 2015 Artatze kopurua 2015 % GETXO 2015 /CAE SATEVI Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzak bultzatutako zerbitzua da. 2015 ean artapenak kasuen %21, 9 an hurbileko pertsonei eman zitzaizkien (23 pertsona) eta %78, 1 ean biktimari berari (82 emakume). Profesional bakar batek ere ez zuen zerbitzura deitu. Datu estatistikoek erakusten dute beti izaten direla artapen gehiago artatutako pertsonak baino; horrek adierazten du zerbitzuak aholkuak emateko dei bat baino gehiago jaso ohi duela artatutako kasu bakoitzeko. Getxo Bizkaiarekin estatistikoki erkatuz gero, ikusten da batean zein bestean jaitsiera txiki bat izan dela zerbitzuaren erabileran 2011 tik 2013 ra bitartean; hala ere, 2014 eta 2015 ean izandako artapen kopuruak berriro ere egin du gora. Agerian dago zerbitzua egonkorturik dagoela eta oso erabilgarria dela urrunetik artatzeko lanabes gisa; horrek biktimei eta haien senideei ahalbidetzen die informazioa 2. 9. 10. grafikoa. SATEVIren 900 840 111 telefonoan artatu eta Bizkaian eskuratzea modu anonimoan, hala nahi izanez gero. eta EAEn erroldatutako pertsonen eta artapenen kopuruaren bilakaera. 2011 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, SATEVIren datuetan oinarrituz) 2, 0% 3, 9% 3, 0% 6, 4% % GETXO 2015 /Bizkaia 2011 2012 2013 2014 2015 1 2602 2662 1758 1695 1632 2 1115 987 908 972 1070 3 4954 4504 3170 3029 3541 4 2310 1981 1725 1817 2102

+ 2. 9. 2. GIZARTE EREMUA: EREMUA BIKTIMEN AHOLKULARITZA UDALEKO ARTAPEN JURIDIKOKO ZERBITZUA, 2015 Getxoko legezko aholku zerbitzuari dagokionez, 2. 9. 1. taulak erakusten du 2015 ean 100 pertsonarekin izan zirela hitzorduak (83 emakume eta 17 gizon); horietatik %80 baino gehiago artatu zituzten (68 emakume eta 15 gizon). 2. 9. 1. taula. Getxoko legezko aholku zerbitzuek herritarrei eskainitako artapena. 2015. urtea. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen datuetan oinarrituz) 2. 9. 11. grafikoa. Getxoko legezko aholku zerbitzuek herritarrei eskainitako artapena, adin eta sexuaren arabera. 2015. urtea. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen datuetan oinarrituz) 18 -30 urte 31 -45 urte EMAKUME AK GIZONAK GUZTIRA 46 -55 urte 83 17 100 56 -64 urte Artatutako pertsona kop. 68 15 83 > 64 urte Aurretik artatutako pertsona kop. 6 2015. URTEA Hitzordu kop. 6 19 2 23 8 1 12 7 Emakumeak 1 5 Gizonak 7 Adinari dagokionez (2. 9. 11. grafikoa), ikusten dugu emakumezkoen kasuan gehienek (%61, 8) 31 urtetik 55 urtera bitarteko adina zutela (42). Bestalde, zerbitzu honetara jo zuten gizonen %50 inguru 65 urtetik gorakoa zen. 2. 9. 12. grafikoa. Getxoko legezko aholku zerbitzuek herritarrei eskainitako artapena, nazionalitate eta sexuaren arabera. 2015. urtea. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen datuetan oinarrituz) Emakumeak 4 13 Gizonak 12 Espaina 1 1 Bolivia Azkenik, nazionalitateari dagokionez, 2. 9. 12. grafikoak erakusten du zerbitzu honetara jo zuten pertsonen %83 k baino gehiagok Espainiako nazionalitatea zutela. Kolonbia Paraguay 57 Peru Beste batzuk 13

+ 2. 9. 2. GIZARTE EREMUA: EREMUA BIKTIMEN AHOLKULARITZA UDALEKO ETA ALDUNDIKO ARTAPEN JURIDIKOKO ZERBITZUA, 2015 2. 9. 13. grafikoa. Getxoko aholku zerbitzu juridikoak herritarrei eskainitako artapena, kontsulta arrazoien eta sexuaren arabera. 2015. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen datuetan oinarrituz) Emakumeak Gizonak Banantzeak/ Dibortzioak (tratu txarrik gabe) Banantzeak /Dibortzioak (tratu txarrak) 27 Tratu txarrak 8 14 Udal zerbitzuak artatutako emakume batek salaketa bat jartzeko erabakia hartzen badu, Ertzaintzara jotzeko adierazten zaio eta, haren bidez, legezko foru aholku zerbitzura. 2 4 Eraso sexualak Etxebizitza 7 1 4 7 1 Tratu Seme-alabak 7 Oinordetza, ondasunak, zorrak txarren 7 kasu Adinak: 30, 37, 39, 40, 42, 51, 58 Espainiako nazionalitatea: 6; EBkoa ez den nazionalitatea: 1 Bikotekideak (6 kasu) edo bikotekide ohiak (kasu 1) emandako tratu txarrak) Oharra: Ez dugu infomaziorik, tratu txarrak izandako 7 banaketa/dibortzio kasuen inguruan, ez eta sexu erasoaren kasuaren inguruan ere 5 1 2 Oinarrizko Gizarte Zerbitzuek nabarmentzen dute udal artapen juridikoko zerbitzuek batez ere banaketa dibortzio kasuak artatu ohi dituztela, baina kasu horietariko batzuetan indarkeriazko esperientziak ere azaltzen direla. 2015 erako sexuaren arabera banaturik lortutako datuak arreta handiagoz aztertuz gero, ikus dezakegu Getxoko aholku zerbitzuan honako kontsulta arrazoiak azaltzen direla: • Banaketa/dibortzio prozesua (tratu txarrik gabekoa) izan da kontsulta gehienen arrazoia emakumezkoen kasuan (27); horren ondoren, legezko ezgaitasunekin zerikusia duten arrazoiak azaltzen dira (14). • Era berean, beste 14 emakume arreta juridikoko zerbitzura hurbildu dira, tratu txarrak direla eta (horietatik, 7 banaketa edo dibortzio prozesuan zeuden). • Proportzio txikiagoan, herentziekin, ondasunekin eta zorrekin erlazionatutako kontsultak ditugu (7), eta etxebizitzarekin zerikusia dutenak (4). • Legezko ezgaitzeak kontsulta gehienen arrazoia izan dira (5); horren ondoren, banaketa/dibortzio prozesuak agertu dira (tratu txarrik gabe). Proportzio txikiagoan, herentziekin, ondasunekin eta zorrekin erlazionatutako kontsultak ditugu (2),

+ 2. 9. 2. GIZARTE EREMUA: EREMUA BIKTIMEN AHOLKULARITZA UDALEKO ARTAPEN PSIKOLOGIKOKO ZERBITZUAK 2. 9. 2. taula. Udaleko arreta psikologikoko baliabidean indarkeriaren problematikarekin artatutako emakumeak, Getxon. 2014 eta 2015. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen eta Bizkaiko Indarkeria Behatokiaren datuetan oinarrituz) Indarkeriaren arazoa duten emakumeen kopurua, guztira 2014. URTEA 2015. URTEA 16 15 2. 9. 14. grafikoa. Udaleko arreta psikologikoko baliabidean indarkeriaren problematikarekin (tratu txarrak) artatutako emakumeak, Getxon. 2011 -2015 eko bilakaera. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuen eta Bizkaiko Indarkeria Behatokiaren datuetan oinarrituz) 16 15 12 Guztietatik sexu indarkeriaren kasuak 1 1 Guztietatik, tratu txarren kasuak etxean 15 14 9 4 Tratu txarren kasuak (etxekoak) : 2011 2012 2013 2014 2015 Kasu berriak: 2014 an 7 eta 2015 ean 4 2014 an eta 2015 ean Getxoko Artapen Psikologikoko baliabideak guztira 31 emakume artatu ditu indarkeriaren arazoarekin. Bilakaerak (2011 -2015) erakusten du igoera handia izan dela erabiltzaile horien kopuruan 2014 tik aurrera. Emakume etorkinak: 2014 an 5 eta 2015 ean 2 Oinarrizko gizarte zerbitzuek aipatzen dute zerbitzu hori ez dagoela espezializaturik genero indarkeriaren gaietan, eta salaketak jartzen dituzten emakume gehienak Foru Aldundiaren arreta psikologikoko zerbitzuak, ZUTITUk, artatu ohi dituela, gai horretan espezializaturik baitago (jarraian zenbait datu eskainiko ditugu zerbitzuaren gainean). Hala ere, interesgarria da aipatzea Getxoko arreta psikologikoko zerbitzuak maiz artatzen dituela krisialdiren bat duten emakumeak; tratamenduan zehar, emakume horietariko batzuek indarkeria matxistaren esperientziaren bat azaltzen dute, urteak igaro arren, eguneroko bizitan oraindik ere modu negatiboan eragin ohi diena.

+ 2. 9. 2. GIZARTE EREMUA: EREMUA BIKTIMEN AHOLKULARITZA ARTAPEN PSIKOLOGIKOKO ZERBITZUA ETA ALDUNDIAREN BESTELAKO ZERBITZUAK 2015 ean Foru Aldundiaren arreta psikologikoko zerbitzuak (ZUTITU) Getxon erroldatuta zeuden eta tratu txarren biktimak izan ziren 57 emakume artatu zituen, gehienak Espainiako nazionalitatea zutenak. Hala, 57 espedienteetatik %63 baino gehiago kasu berriak izan dira. Aldi berean, sexu erasoen biktimak izandako 5 emakume artatu zituen (4 kasu berri), bai eta zeharkako biktimak izandako 3 emakume (2 kasu berri) eta 5 adin txikiko Ere (2 kasu berri, horiek guztiak emakumeak). Azkenik, 3 gizon erasotzaile artatu zituen, (kasu berri 1). Baliabidea zuzenean eskura daiteke (harremanetarako telefonoa BFAren webgunean 2. 9. 4. taula. Emakumeen kontrako etxeko indarkerian agertzen da) edo Osakidetzak, Ertzaintzak edo espezializatuta dagoen eta famili arloan esku hartzeko gizarte zerbitzuek eta prestatutako BFArenegindako programa, deribazioen Getxo. 2015. bidez, (BFAren abar. datuak) KASU AURREK BERRIA O GUZTIRA K KASUAK EMAKUME KOP. 1 3 4 Atzerritarrak 0 1 1 GUZTIEN % %4 %3, 03 Desgaituak ARDURAPEKO SEME-ALABAK Neska kop. 0 0 0 %0 0 7 7 %8, 33 0 3 3 %7, 14 Mutil kop. ARTATUTAKO PERTSONAK GUZTIRA 0 4 4 %9, 52 1 10 11 %5, 98 2. 9. 3. taula. Getxon bizi eta Aldundiaren Arreta Psikologikoko baliabidean (ZUTITU) artatutako helduak eta adin txikikoak. 2015. (Azterlan honetarako prestatua, Foru Aldundiaren datuetan oinarrituz) KASU BERRIAK AURREKO GUZTIRA KASUAK BALIABIDEAREN KOPURU OSAREN GAINEAN (%) TRATU TXARREN BIKTIMAK 36 21 57 %5, 2 IZANDAKO EMAKUME KOPURUA Atzerritarrak (Errumania, Maroko, Venezuela eta Uruguaiko kasu 1 eta 3 3 6 %5, 3 Boliviako 2) Ezgaitasunarekin (1 fisikoa, 1 2 1 3 %6, 8 psikologikoa) SEXU ERASOEN BIKTIMAK 4 1 5 %10 IZANDAKOAK ZEHARKAKO BIKTIMAK 2 1 3 %4, 3 IZANDAKOAK GIZON ERASOTZAILEEN 1 2 3 %3, 1 Getxon kokaturik eta emakumeen kontrako etxeko indarkerian KOPURUA espezializaturik dagoen BFAren famili jarduketako programak 11 BIKTIMAK IZANDAKO ADIN 2 3 5 %4, 8 pertsona artatu zituen 2015 ean; horietatik 4 emakumeak ziren (1 atzerrian TXIKIKOAK Neska kop. (3 neska 2 5 jaiotakoa) eta 7 seme-alaba eta 4 3 mutil). Hamaika kasu%6, 6 horiek Mutil kop. kasu 0 guztien 0 0 ziren. Oinarrizko 0 zerbitzuak 2015 ean artatutako %5, 98 izan gizarte zerbitzuek adierazi dute etxeko indarkeriaren biktimak izandako emakumeekin izandako famili jarduketak zenbait erronka dituela eta eskuhartzeak zail ditzaketen zenbait faktore daudela: ondorengoen presentzia, pertsona autoktonoen eta immigranteen arteko elkarbizitza eta abar. • BFAren Larrialdiko Harrera Zerbitzuan 3 emakume hartutakoak 2015 ean • BFAren egonaldi ertain eta luzeko Harrera Zerbitzuan hartutakoak 0 emakume 2015 ean • Laneratzeko eta Gizarteratzeko BFAren Zerbitzuan hartutakoak Emakume 1 2015 ean

+ 2. 9. 3. AUTONOMIA EKONOMIKOAREN SUSTAPENA LANBIDEK INDARKERIA MATXISTAREN BIKTIMAK IZANDAKO EMAKUMEZKOEI ESKAINTZEN DIEN ARTAPENA Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzua: Etxean tratu txarren eta sexu indarkeriaren biktimak izandako emakumeak artatzeko erakunde arteko II. Akordioaren ondoriozko egituretan duen ordezkaritza Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren menpean dago zuzenean. Ofizialki atxikirik ez dagoen arren, II. Akordioa koordinatzeko egituretan parte hartzen jarraitzen du. Lanbideko bulegoek genero indarkeriaren biktimak artatzeko tutore bat izan behar dute gutxienez, prestakuntza zehatz eta osagarria izango duena. Langile horiek ere erreferentzia gisa jarduten dute biktimaren izaera formalki egiaztatzeko modurik egon ez den kasuetan, baldin eta lankideren batek aholkua eskatzen badio ohiko artapenen batean. Diru Sarrerak Bermatzeko Errentaren eskaerak (DSBE): arautegiak ahalbidetzen du prestazioa eskuratzeko baldintzak malgutzea (Diru Sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Legea aldarazten duen 4/2011 Legea). Era berean, üErroldako urtebete baizik ez da eskatzen; gainerako eskatzaileei hiru urte. üEz zaie urtebete eskatzen elkarbizitza unitate independentean; eta 18 urtetik aurrera kobra dezakete, oro har eskatzen diren 23 urteren aldean. üEnplegu bati uko egin diezaiokete eta lanaldiaren murrizketa edo eszedentzia eskatu. üEtekin ekonomikoei dagokienez, elkarbizitza unitate berezi gisa kobra dezakete bi urtez, betiere ohiko etxebizitza utzi ondoren bizi behar izan duten familiartekoen diru sarrerak kontuan hartu gabe. üEz dira zenbatzen biktima gisa jaso ditzaketen xede laguntza guztiak. Biktimak izan arren, babes agindu bat ez duten emakumeek DSBE eska dezakete, prestazioaren gainerako eskatzaileek bezala. Lanbiden genero indarkeriaren biktimaren baldintza egiaztatzeko baliozko dokumentazioa: 1. - Sei hilabeterako baliozko autoa, egiaztapenarekin batera. Autoak behin-behineko balioa duen agiria da, harik eta epaia eman arte; normalean hori gertatu arte, ez dira sei hilabete baino gehiago igarotzen. 2. - Bi urterako baliozko epaia, babes neurririk ez badago. Epaiak babes agindurik ezartzen ez badu, 2 urteko baliozkotasuna izango du, baina harekin batera babes agindu bat badago, emakumearen aldekoena den irizpidea aplikatuko da. 3. - Babes agindua duen epaia, agirian iraupen denbora ezartzen duena. Emakumearen aldekoena den irizpidea aplikatuko da. 4. - Biktimaren egiaztapena: egoera edozein momentutan egiaztatzeko balio duen dokumentua. 5. - Fiskaltzaren txostena. Etxebizitzaren prestazio osagarria (EPO): EPOren dekretuak ezartzen du ezin dela etxebizitza bat jabetzan edo gozamenean izan eta beste etxebizitza baterako laguntza hau kobratzea, ohikoa izan arren. Hala ere, jabetzako etxebizitza utzi behar izan duten biktimei dagokienez, ahalbidetzen zaie beste etxebizitza baterako laguntza kobratzea, zirkunstantzien arabera. Baina, bestalde, exijitzen zaie jabetzako etxebizitzagatik dagozkien eskubide ekonomikoak betearaztea (adibidez etxe hori alokatuz). Prestakuntza eta enplegu zerbitzua : Genero Indarkeriaren Kontra Babesteko Neurriei buruzko abenduaren 28 ko 1/2004 Lege Organikoak zenbait babes neurri ezarri zituen, tratu txarrak jasandako emakumearen independentzia ekonomiko eta autonomia pertsonala errazteko. Hala, batetik, sustatzen du enplegu eskatzaile gisa dauden emakume horiei zuzendutako programa zehatzak sortzea eta, bestetik, genero indarkeria jasaten duten langileei laguntzeko eta babesteko ekintzak abiaraztea.

+ 2. 9. 3. AUTONOMIA EKONOMIKOAREN SUSTAPENA LANBIDEK INDARKERIA MATXISTAREN BIKTIMAK IZANDAKO EMAKUMEZKOEI ESKAINTZEN DIEN ARTAPENA 2. 9. 5. taula. DSBEri buruzko datuak, 2015. (Iturria: LANBIDE). KASU KOP. Genero indarkeriaren biktimak izandako emakumeak, DSBEren hartzaileak direnak: kasuak guztira 174 Genero indarkeriaren biktimak izandako emakumeak, DSBEren hartzaileak direnak: 2015 eko altak 150 2. 9. 6. taula. Lanbideren datuak, Getxo eta EAEri buruzkoak. 2015. (Iturria: azterlan honetarako prestatua, Eusko Jaurlaritzaren LANBIDEren datuetan oinarrituz). EMAKUMEA K GETXON EMAKUMEA K EAE-N Genero indarkeriaren biktimak diren emakumeak, gizarteratzeko errenta aktiboa kobratzen dutenak: 0 130 Genero indarkeriaren biktima diren emakumeak, DSBE jasotzen dutenak: kasuak guztira 4 2015 EKO DATUAK 174 1 150 DSBE jasotzen duten 65 urtetik gorako emakumeak, genero indarkeriaren edo etxeko indarkeriaren tratu txarren adierazlea dutenak 1 29 EZ DAGO ESKURAGAR RI 6 Aurreko guztietatik, 2015 ean lan eskatzaile gisa inskribatu eta genero indarkeriaren biktimak izandako emakumeak: 2015 eko altak Genero indarkeriaren biktimak diren emakumeak altan edo etenaldian 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 149 86 2 4 EZ DAGO ESKURAGAR RI 382 162 153 150 90 35 2009 Aurreko guztietatik, genero indarkeriaren biktimak, DSBE jasotzen dutenak: 2015 eko altak Genero indarkeriaren biktimak diren emakumeen kopurua, Lanbiden enplegu eskatzaile gisa erregistratutakoak: kasuak guztira 2015/12/31 n 2. 9. 15. grafikoa. EAEn erroldatuta dauden eta indarkeriaren biktimak izan diren emakumeen laguntzak (1/2004 Loren 27. art. ). 2009 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzaren datuetan oinarrituz). 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzak eskainitako datuek erakusten dute EAEn 2012 tik 2015 era indarkeriaren biktimak izandako emakumeei emandako diru-laguntzen kopurua handitu dela. Izan ere, 2012 tik urtero batez beste 153, 5 laguntza eman dira eta aurreko epean (2009 -2011) urtero batez beste 70, 3 ematen ziren. Halaber, Lanbidek DSBEren gainean emandako datuek adierazten dute EAEn laguntza hori jasotzen duten eta indarkeriaren biktimak diren 174 kasuetatik 150 ri alta eman zaiela 2015 ean. Getxon erroldatuta dauden eta laguntzaren jasotzen duten emakumeei dagokienez, Lanbideren datuek adierazten dute indarkeriaren 4 biktimak DSBE jaso zutela (horietariko bati alta hartu zuen 2015 ean). Era berean, 65 urtetik gorako beste emakume batek, genero indarkeriaren tratu txarren adierazlea zuenak, laguntza hori jaso zuen 2015 ean. Azkenik, indarkeriaren 6 biktima enplegu eskatzaile gisa erregistratuak izan ziren, horietariko 2 ri alta eman zitzaien 2015 ean.

+ 2. 9. 3. AUTONOMIA EKONOMIKOAREN SUSTAPENA INDARKERIAREN BIKTIMEK AURKEZTU ETA EMANDAKO DIRU-LAGUNTZAK (1/2004 LO) ETXEBIDEREN DATUAK, GETXON 2009 tik 2015 era Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzak emandako datuei jarraikiz, guztira diru-laguntzetarako 27 eskaera izapidetu ziren Getxon erroldatuta zeuden eta indarkeriaren biktimak izan ziren emakumeei zuzendutakoak; horietatik 22 eman ziren (%80 baino gehiago). Bestalde, Etxebidek eskainitako datuek adierazten du 2015 eko bigarren seihilekoan indarkeriaren biktimak izandako 10 emakumeren espediente aktibo zeudela. Emakume horiek Getxon erroldaturik zeuden eta etxebizitza eskatzen zuten. Bakar bat ere ez da esleitu. 2. 9. 16. grafikoa. Getxon erroldatuta dauden eta indarkeriaren biktimak izan diren emakumeen laguntzak (1/2004 LOren 27. art. ). 2009 -2015 (Azterlan honetarako prestatua, Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Politiketarako Sailaren Gizarte Zerbitzuen Zuzendaritzaren datuetan oinarrituz) 2. 9. 7. taula. Getxon erroldatuta dauden eta genero indarkeriaren biktimak izan diren etxebizitza eskatzaileen espedienteen egoera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, Eusko Jaurlaritzaren Etxebideren datuetan oinarrituz). 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Aurkeztutako eskaera kopurua Onartutako eskaera kopurua 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2 1 10 0 2 7 5 2 0 7 0 1 7 5 AKTIBOAK ADJUDIKATUAK ALTAK 2014 an guztira 9 0 1 2015 eko 1. seihilekoa 11 0 0 2015 eko 2. seihilekoa 10 0 0 Oharra: datuak sei hilerik behin eguneratzen dira data zehatz batean; hori dela eta, seihilekoak ezin “isola” daitezke. Beraz, metatutako datuak dira.

+ 2. 9. 4. ERASOTZAILEAK ERASOTZAILEEN JATORRIA ETA ERASOAK ERAGIN ZITUZTEN FAKTOREAK Atal hau prestatu da Cristina Barruesa Camposek prestatutako “Genero indarkeriari buruzko azterketa kriminologikoa: Getxoko espediente polizialen azterketa bat” izeneko dokumentuan azaltzen diren datuetan oinarrituz. Dokumentuan udaltzaingoaren datuak ustiatu dira, 2013 an eta 2014 an genero indarkeriaren inguruan zabaldutako espedienteei dagokienez. Txosten hau ez da ohiko azterketa bat, erasotzaileei buruzko datuak ezin azter baitaitezke jarraian udal mailan. Txostenak genero ikuspegia modu koherentean jasotzen ez badu ere, arretaz baloratu beharreko datuak ematen ditu. 2. 9. 17. grafikoa. Erasotzaileen jatorri geografikoa Getxon, 2013 eta 2014 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren datuetan oinarrituz) Tokiko Atzerritarra 2. 9. 18. grafikoa. Erasoak eragin zituzten faktoreak Getxon, 2013 eta 201 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren datuetan oinarrituz) Alkohola 31, 1 Beste batzuk 24, 4 Zeloak 47% 15, 6 Banatzea 53% Arazo sikologikoak 14, 4 5, 6 Arazo ekonomikoak 4, 4 Drogak 4, 4 Erasotzaileen jatorri geografikoari buruz eskuragarri dauden datuek adierazten dute 2013 eta 2014 an %47 k atzerriko jatorria zutela. Hori bat dator biktimen jatorriari buruzko datuekin, arestian aipatu bezala, urte horietan gehienak ez baitira Espainiako nazionalitatekoak izan. Adinari dagokionez, erasotzaileen %75 ek baino gehiagok 39 tik 46 ra bitarteko urte izan dituzte. Bestalde, atal honetan aukeratutako azterketa kategoriak gorabeheratsutzat jotzen ditugun arren, erasoak eragin zituzten arrazoiei dagokienez, eraso gehienak alkoholaren kontsumoari lotuta agertu ziren (kasuen %31, 1), jelosiei lotuta (%15, 6) eta erlazioaren hausturari lotuta (%14, 4). Neurri txikiagoan azaltzen dira arazo psikologikoak, arazo ekonomikoak eta drogen kontsumoari lotutako bestelakoak. Azpimarratu beharra dago sailkaturik ez dauden bestelako faktoreen kopuru handia (%24, 4); azken horrek ez du ahalbidetzen azterketa behar bezala doitzea.

+ 2. 9. 4. ERASOTZAILEAK BIKTIMAREKIN DUEN ERLAZIOA, ELKARBIZITZA EGOERA ETA TRATU TXAR MOTA Erlazioari buruzko datuek adierazten dute kasu guztietan indarkeria biktimaren bikoteak edo bikotekide ohiak eragin dutela. Aldi berean, datuek adierazten du erasoen %70, 6 egin zirela erlazio afektibo baten testuinguruan; aitzitik, kasuen %29, 4 an erlazioa hautsirik zegoen edo haustear. Bestalde, nabarmendu beharra dago kasuen %60 an biktima eta erasotzailea etxe berean bizi zirela. Tratu txar motari dagokionez, kasurik gehienetan indarkeria fisikoa izan da (%44, 1), horren ondoren indarkeria fisiko eta psikologikoa (%31, 6) eta, azkenik, indarkeria psikologikoa (%23, 7). 2. 9. 21. grafikoa. Indarkeria mota. Getxo, 2013 eta 2014 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren 44, 1% datuetan oinarrituz)) 31, 6% 23, 7% 2. 9. 19. grafikoa. Biktimak erasotzailearekin duen erlazioa, Getxon, 2013 eta 2014 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren datuetan oinarrituz) Bikote sentimentala 0, 7% 50, 7% a Senar- emazteak 19, 9% Bikote sentimental ohia 19, 2% Senar-emazteak ohia 5, 5% Senar-emazteak banatze prozesuan 4, 7% 2. 9. 20. grafikoa. Elkarbizitza (erasotzaileak eta biktimak) Getxon, 2013 eta 2014 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren datuetan oinarrituz) Bai Fisiko a la oa logiko sexua ologik oa eta ta psik e ik g a lo ik Fis Psiko Bestalde, biktimekin erlazionaturik dagoen eta txostenean azaltzen datua erantsi dugu: 2013 an eta 2014 an udaltzaingoari hurbildu zitzaizkion emakume guztietatik %47, 9 k erabaki zuen salatzea eta prozedurari jarraitzea behin betiko epaia izan arte. Zentzu horretan, emakumeen %7, 5 ek salatzea erabaki arren, ez zuen prozedura amaitu eta %44, 6 k ez zuen inolako salaketarik jarri. Ez 40% 60% 2. 9. 22. grafikoa. Salaketa aurkezten duten biktimak Getxon, 2013 eta 2014 an. (Azterlan honetarako prestatua, Cristina Barruesa Camposek prestatutako txostenaren datuetan oinarrituz) 47, 9% 44, 6% 7, 5% Bai Ez Bai baina ez dute jarraitu porzedura

+ 2. 9. 5. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK BALIABIDE ESKURAGARRIAK ETA INDARKERIA MATXISTAREN ERAGINA Genero indarkeria etxeko edota familia barrukoa: Artapen psikologikoko baliabidea • Azterketa orokor batek adierazten du Ertzaintzak eta udaltzaingoak genero indarkeriaren kasuetan artatutako emakumeen %83, 7 k 20 eta 50 urte artean zituztela. • Getxoko Arreta Psikologikoko Zerbitzuak 2014 an eta 2015 ean artatutako kasuen %90 baino gehiago etxeko tratu txarren kasuak izan ziren. Baliabide horretan indarkeriazko kasuekin artatutako emakumeen kopuruaren bilakaerak (2011 -2015) ageriko igoera erakusten du erabiltzaileen zenbatekoan 2014 tik aurrera. • Emakumeei buruzko jatorri datuak aztertuta, ikus daiteke artatutako emakume gehienek Espainiako nazionalitatea zutela; ondoren Latinoamerikakoak azaltzen dira. Halaber, erreferentziazko epean Europako jatorria duten emakumeen proportzioa hazi da. • 2012 -2014 an urtean batez beste etxeko edo familia barruko indarkeriazko 25 kasu artatu dira. Dena den, 2015 ean artatutako kasuen kopurua 42 koa izan da (2014 an baino 16 gehiago). • Azterketa orokor batek adierazten du etxeko edo familia barruko indarkeriaren biktimak izandako gizonen eta emakumeen %44, 8 k 50 eta 60 urte artean zituztela. Legezko udal aholku zerbitzua: • 2015 ean guztira 100 pertsonari eman zitzaien hitzordua (83 emakume eta 17 gizon). Horietatik %80 baino gehiago artatu zituzten (68 emakume eta 15 emakume), era guztietako arazoak direla eta, horien artean genero indarkeriarekin (14 emakume) eta sexu erasoekin (emakume 1) zuzenean edo zeharka lotutako gaiak. • Nazionalitateari dagokionez, zerbitzura bertaratutako pertsonen %83 k baino gehiagok Espainiako nazionalitatea zuten. • Azkenik, adinaz denaz bezainbatean, ikusten dugu emakume gehienek (%61, 8) 31 eta 55 urte artean zituztela (42). Beste alde batetik, zerbitzu honetara bertaratutako • 2015 ean Foru Aldundiaren Artapen Psikologikoko Zerbitzuak (ZUTITU) tratu txarren biktimak izandako 57 emakume artatu zituen guztira; gehienek Espainiako nazionalitatea zuten. 57 espedienteetatik %63 baino gehiago kasu berriak izan dira. Indarkeriaren biktimak izandako emakumeak guztira, OGZek artatutakoak • Oinarrizko gizarte zerbitzuek aktiboki parte hartzen dute etxeko eremuan tratu txarren edo indarkeria sexualaren biktimak izan diren emakumezkoen artapena hobetzeko tokiko jarduketa protokoloaren Jarraipen Batzordean. 2015 ean protokoloaren lehen edizioan parte hartu dute, bai eta udaleko hirugarren berdintasun planaren ebaluazioan ere. Protokoloan ezarritakoari men eginez, oinarrizko gizarte zerbitzuek indarkeriazko 35 egoeratan parte hartu dute; horietariko 30 Ertzaintzari jakinarazi eta 5 udaltzaingoari helarazi zaizkio (33. or. , OGZen 2015 eko memoria). Bestelako baliabideak • EAEn indarkeriaren biktimak izandako emakumeei emandako diru-laguntzei dagokienez, nabarmentzekoa da 2012 tik 2015 era igoera bat izan dela. 2012 tik urtean batez beste 153, 5 laguntza eman dira, aurreko epean (2009 -

+ 2. 9. 5. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK BALIABIDE ESKURAGARRIAK ETA INDARKERIA MATXISTAREN ERAGINA Jarraian, diagnostikoan abiarazitako tailer kualitatiboetan bildutako iritziak azaltzen dira: • Kezkarik gehien sorrarazten duen gaietariko batek gazteekin zerikusia dauka; izan ere, sentsibilizatuak izateko beste kolektibo batzuek baino aukera gehiago izan badituzte ere, errealitateak adierazten du egiteko bide luze geratzen dela. Izan ere, aipatzen da gazte jendeak bakarrik kolpeak eta erailketak identifikatzen dituela indarkeriarekin, adierazpide sinboliko eta psikologikoenak bazter utziz. Gazteei zuzendutako sentsibilizazio programei dagokienez, kanpaina horiek ez dira guztiz errotzen. Gainera, aipatzen da sentsibilizazio gaietan lan egiten ari diren erakundeek zeregin handia egiten ari direla (udala, Eusko Jaurlaritza eta abar), baina alderdi asko kontra dituzte (telebista, filmak eta komunikabideak, oro har). • Halaber, berdintasunaren arloan gizarte sektore guztiei zuzendu beharreko oinarrizko prestakuntza sustatzeko premia aipatzen da; izan ere, funtsezkotzat jotzen da indarkeriaren ikuspegi integralagoa bultzatzerakoan. Ikuspegi horretatik, hezkuntza arloan jarduteko garrantzia aipatzen da, batik bat gizon eta emakumeek gizartean geure gain hartu behar ditugun rolei dagokienez. • Indarkeria ezagutzen jakiteko transmititu beharreko gaitasun eta ezagutzei dagokienez, zehazten da garrantzitsua dela edade guztietako gizonekin zaintzaren arloan lan egitea eta ez dela lan guztia emakumeekin bakarrik egin behar. • Bestalde, emakumeen kasu zehatzean, garrantzitsua da autodefentsarako ikastaroak eskaintzen jarraitzea. Gainera, emakumeak onik ateratzen diren pertsona gisa eta ez bakarrik biktima gisa jorratzen duten programak sortzeaz hitz egiten da. • Indarkeriaren biktimak diren emakumeen premia zehatzei dagokienez, partaide batzuek adierazten dute ez dagoela haien eskubideei buruzko ezagutza sakonik, eta, aldi berean, aipatzen dute legitimazio soziala falta dela eta batzuk besteek esango dutenaren beldur direla. • Azkenik, OGZek aipatzen dute Getxon ez dagoela 24 orduko arreta zerbitzurik, larrialdietarako.

+ 2. 9. 5. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK POLITIKA PUBLIKOEK ESKU HARTZEKO ARDATZAK EAEn indarkeria matxisten berariazko eremua zuzentzen duten markoek egokitzat jotzen dute 3 eremutan esku hartzea: biktimen babes eta artapen integralean, sentsibilizazioan eta prebentzioan (Emakunde, 2010). Indarkeria matxistaren kasuen jarraipen estatistikoari dagokionez, interesgarria litzateke udal zerbitzuen eta udalez gaindiko zerbitzuen arteko datuak biltzeko irizpide eta mekanismoak harmonizatzen jarraitzea, horrek erraztuko bailuke udalerriko errealitatea eta indarkeriazko kasuen bilakaera hobeto ezagutzeko azterlan zehatzak egitea eta horrela prebentzio, sentsibilizazio eta artapen estrategiak diseinatzea, biktimen egoeraren arabera. Zentzu horretan, oso baliagarria izan liteke honako gaietan gehiago sakontzea ahalbidetuko luketen ikerlanak izatea: erasotzaileen profila, genero indarkeriaren emakume biktimen egoera sozioekonomikoa, etxeko edota familia barruko indarkeriaren eragileak eta abar. Azterketa horiek ematen duten informazioak ahalbidetuko luke inplikatutako teknikari eta politikarien ikaskuntza indartzea eta oso elementu baliotsuak emango lituzke, herritarrei zuzentzen zaizkien sentsibilizazio eta prebentzio politikak hobetzeko eta fenomeno hori emakumeek aurre egin beharreko mendekotasun eta diskriminazio egoerak sorrarazten duen gizartearen pertzepzioa areagotzeko. Zentzu honetan, garrantzitsua da haur eta gazteekin jarduketa goiztiarrak egiten jarraitzea, hezkuntza formaletatik eta ez-formaletatik genero rol eta estereotipoak jorratuko dituzten programen bidez, erlazio afektibo eta sexualen ereduak lantzeko eta emakume gazteei ahalduntzen laguntzeko. Bestalde, prebentzioaren ikuspegi batetik, emakumeen segurtasun pertzepzioa areagotu behar da, ez bakarrik eremu polizialean lan eginez, baizik eta emakumeen partaidetza bultzatuz eremu publikoak eratzerakoan eta etxebizitzak nahiz igarobideak diseinatzerakoan. Genero ikuspegia politika urbanistikoetan txertatzea giltzarria da, eremu arriskutsuak desagerrarazteko eta emakumezkoak askatasunez eta erasoen beldur gabe mugituko direla ziurtatzeko. 2009 an egindako “Hiri Debekatuaren Maparen” proiektua adibide ezin hobea da jarraitu beharreko adibideari dagokionez. Azkenik, artapenari dagokionez, komeni da gogoratzea Getxok etxean tratu txarren eta sexu indarkeriaren biktimak izan diren emakumeen artapena hobetzeko lehen protokoloaren Jarraipen Batzordea duela. Erakundeen arteko lankidetza mekanismoak sendotzeko eta inplikatutako alderdi guztiek beharrezko doikuntza egiteko fororik egokiena da.