2 5 kapitulua HEZKUNTZA ETA EUSKARA 2 5

+ 2. 5. kapitulua + HEZKUNTZA ETA EUSKARA

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA Diagnostikoaren kapitulu hau bi azpiataletan egituraturik dago eta bakoitzak bere sekzioak ditu: ü Hezkuntzaren azpiatala. Batetik, Getxoko neska-mutilek, gazteek eta helduek hezkuntza sistemaren maila desberdinetan duten partaidetzari buruzko datuak aurkezten eta aztertzen dira. Bestetik, udalaren hezkuntza baliabide batzuk aurkezten dira, zehatzago neska-mutilen berdintasuna sustatzen dutenak. ü Euskararen azpiatala. Getxoko errealitate soziolinguistikoari buruzko datuak aurkezten dira; udalerrian euskara ikasteko eta normalizatzeko dauden baliabideak azaltzen dira eta herritarrek ematen dieten erabilera aztertzen da. HEZKUNTZA PANORAMIKA: 0 -2 URTEKO HAURRESKOLA Udalaren irakaskuntza zerbitzuak Getxoko Haurreskolari buruz 2016 ko urtarril, otsail eta martxorako emandako datuek erakusten dute nesken kopurua txikiagoa izan dela hilabete guztietan, bai 0 urtetik 1 era bai urtebetetik 2 urtera. Hiru hilabete horietan, batez besteko kopuruak %42 koak izan dira neskentzat eta %58 koak mutilentzat; alde hori nahiko koherentea da biztanle kopuruekin, mutil gehiago jaiotzen baitira neskak baino. 2. 5. 1. grafikoa. Getxoko Haurreskolan matrikulatutako ikasleak (%), sexuaren arabera. 2016 ko urtarril-martxoa. (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako datuetan oinarrituz) Sexuaren eta adinaren araberako banaketari dagokionez, Getxoko Haurreskolan adibide berri gisa ematen ditugu 2016 ko otsaileko datuak. 2. 5. 2. grafikoa. Getxoko Haurreskolan matrikulatutako ikasleak (%), sexuaren eta adinaren arabera. 2016 ko otsaila. (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako datuetan oinarrituz) 46 2016 ko otsaila Neskak 32 Mutilak 30 Guztira 42% Neskak Mutilak 18 14 16 58% 0 -1 urte 0 -1 años 1 -2 años urte 1 -2

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: LEHEN ETA BIGARREN HEZKUNTZAKO ZENTROAK Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Unibertsitate Sailak 2015 -2016 ko ikasturtean eskainitako datuen arabera, 2015 -2016 ko ikasturtean Getxoko ikastetxeetan matrikulatutako ikasleen kopuru osoa 7. 802 pertsonakoa zen; horietatik 3. 705 neskak ziren (%47, 5) eta 4. 097 mutilak (%52, 5). Ikastetxe motaren arabera, %53 zentro publikoetan matrikulaturik zegoen eta %47 zentro pribatuetan. Beheko grafikoetan ikus daiteke ereduka zentro publikoen ikasleen %67, 8 D ereduan matrikulaturik daudela; zentro pribatuetan kopuru hori %32, 5 era baino ez da iristen. Azpimarratu beharra dago Getxoko ikastetxeetako ikasle guztiak ez daudela udalerrian erroldaturik. Aldi berean, Getxoko neska-mutilen kopuru garrantzitsua beste udalerri batzuetako zentro pribatuetan matrikulaturik dago. Hala ere, ez da posible bi kasuei buruzko datu zehatzik eman; horregatik, faktore horiek ez dira aintzat izan azterketan. 2. 5. 3. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan matrikulatutako ikasleak, ikasketa mailaren eta sexuaren arabera. 2015 -2016 (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako Eusko Jaurlaritzaren datuetan oinarrituz). 752 677 Ikastetxe Mutilak publikoak Neskak 524 448 408 367 349 218 224 156 Haur Hezkuntza Lehen Hezkuntza DBH Batxilergoa Heziketa Zikloak 699 678 578 Getxoko Udalaren Hezkuntza Sailak gida bat argitaratzen du udalerriko ikastetxeen berri emanez, haurren eta gazteen matrikulazioa errazteko. Aurreko orrialdetan ikusi bezala, ikastetxe publiko eta pribatuak daude, adin tarte desberdinei begira: haur hezkuntza (0 -6 urte), Lehen Hezkuntza (7 -11 urte), Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza (12 -16 urte), Derrigorrezkoaren ondorengo Bigarrena (1617 urte) eta bestelako irakaskuntzak. ikastetxe Mutilak pribatuak Neskak 438 429 466 103 80 Haur Hezkuntza Lehen Hezkuntza DBH Batxilergoa 77 31 Heziketa Zikloak

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: LEHEN ETA BIGARREN HEZKUNTZAKO ZENTROAK 2. 5. 4. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan matrikulatutako ikasleak, sexuaren eta ereduaren arabera. 2015 -2016. (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako 1475 Eusko Jaurlaritzaren datuetan oinarrituz) Ikastetxe publikoak 1320 Erkaketari jarraituz, interesgarria da ikustea neska eta mutilen arteko proportzioa nahiko aldatzen dela ikastetxe publiko eta pribatuen artean. Publikoetan mutilak 2. 251 dira eta neskak 1. 872 baino ez; 379 ko aldea, 2015 -2016 ko ikasturtean. Getxoko zentro pribatuetan, ostera, proportzioa orekatuagoa da eta 1. 846 mutil ditugu eta 1. 833 neska. Mutilak 554 Neskak 342 219 208 3 A B 655 D E. Berezia 666 611 pribatuak Ikastetxe 550 2 2. 5. 5. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan matrikulatutako ikasleak, sexuaren arabera (%). 2015 -2016 (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako Eusko Jaurlaritzaren datuetan oinarrituz) Ikastetxe publikoak Ikastetxe pribatuak 617 580 %45, 40 %54, 60 %50, 1 8 %49, 8 2 Neskak Mutilak Neskak A B D Ikus dezakegunez, zentro publikoetan ikasleak batez ere D ereduan biltzen dira; aitzitik, zentro pribatuetan A edo B ereduen kopurua askoz nabarmenagoa da. Demografikoki eskola adinean dauden neska-mutilen kopurua hain bestelakoa ez denez gero, interesgarria litzateke jakitea non dauden matrikulaturik Getxoko ikastetxeetako estatistiketan agertzen ez diren neskak. Litekeena da neska horiek inguruko udalerrietako ikastetxeetako ikasleak izatea, eta neska horien “neurriz gaindiko babesaz” hitz egin dezakegu, familiek nahiago baitute kalitate hobekotzat hartzen dituzten ikastetxeetan matrikulatu (balorazio hori oso subjektiboa izanagatik ere).

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: LEHEN ETA BIGARREN HEZKUNTZAKO ZENTROAK 2. 5. 6. grafikoa, Getxoko ikastetxeetan matrikulatutako ikasleak, ikasketa mailaren, sexuaren eta ereduaren arabera. 20152016. (Azterlan honetarako prestatua, Getxoko Udalaren Hezkuntza Zerbitzuak emandako Eusko Jaurlaritzaren datuetan oinarrituz) 510 465 Ikastetxe publikoak 408 352 277266 231 168173 123 39 32 A 86 77 64 116124 111 92 81 20 20 3 2 B D A B D 50 51 E. Especial A B 6 D A B D A Neskak Ikastetxe pribatuak Mutilak 262 231 217 201 222 220 192 178 160 152 138 132 135 114 109 111 103 80 77 31 A B D A A

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: BATXILERGOKO DATUAK Batxilergoko ikasketen datuak aztertzen badira 2014 -2015 erako, ikus daiteke nesken kopurua handiagoa dela Humanitateetan eta Gizarte Zientzietan, bereziki zentro pribatuetan; aitzitik, mutilena handiagoa da Zientzietan eta Teknologian, bai publikoetan bai pribatuetan. Azterlana amaitzerakoan, ez zegoen eskuragarri 2015 -2016 ko informazio hori. 2. 5. 7. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan batxilergoa egiten ari diren ikasleak, sexuaren eta espezialitatearen arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) Ikastetxe Mutilak pribatuak Neskak Ikastetxe Mutilak publikoak Neskak 119 121 129 107 67 60 45 33 Humanitateak eta Giza Zientziak eta teknologia 2. 5. 8. grafikoa. Getxoko zentroetan batxilergoa egiten ari diren ikasleen banaketa sexuaren eta espezialitatearen arabera. 20142015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) Ikastetxe Mutilak pribatuak Neskak Ikastetxe Mutilak publikoak Neskak 50, 4% 45, 3% 49, 6% 54, 7% Humanitateak eta Giza Zientziak eta teknologia 57, 7% 42, 3% Humanitateak eta Giza Zientziak 47, 2% 52, 8% Zientziak eta teknologia

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: MATRIKULAZIOAK NAZIONALITATE ETA JATORRIAREN ARABERA Ikasleen datuak nazionalitatearen eta jatorriaren arabera erkatzeko, zenbait iturri izan ditugu kontuan; erreferentziatzat 2014 -2015 eko ikasturtea hartu dugu. Estatistika ofizialek ikasleen nazionalitate datua baino ez dute ustiatzen baina jatorriari eta gurasoei buruzko informazio nahikorik eman gabe; hala, udalaren Immigrazio eta Kulturartekotasun Unitateak erabaki zuen informazio hori ikastetxeei zuzenean eskatzea, Euskara Zerbitzuak aurrera eramandako Euskaren IV. Diagnostiko Soziolinguistikoaren markoan. 2. 5. 9. grafikoa. Atzerriko nazionalitateko ikasleak Getxon, sexuaren eta herrialdearen arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) 194 153 Mutilak EUSTATek atzerriko nazionalitatea duten ikasleen gainean emandako datuak aintzat hartzen direnean, ikasle guztien %6, 5 dira 2014 -2015 eko ikasturtean. Hala ere, ikastetxeetan egindako inkestak agerian jarri du atzerriko jatorria duen ikasle kopurua handiagoa dela, honela ulertuz gero : Neskak 65 49 32 23 • Espainiako nazionalitaterik EZ duena; 27 19 • Aita edo ama atzerrian jaio zaiona Zoritxarrez, ez dago sexuaren arabera sailkatutako daturik, baina jasotako datuek erakusten dute atzerriko jatorria duten ikasleak %14 inguru direla, betiere haur hezkuntzatik ziklo profesionaletara doazen ikasketa mailei begira. Hego EB (27 Amerika herrialde) Asia Erdi Amerika 12 11 Afrika 6 9 4 1 Europear EEBB beste lurraldeak 1 1 Ozeania

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: LHZ-KO DATUAK EUSTATen datuak aztertzen badira Lanbide Heziketako Zikloaren (LHZ) 2014 -2015 eko ikasketei dagokienez, ikusten da nesken kopurua txikiagoa dela maila ertaineko LHZn nahiz goi mailako LHZn, %28, 3 eta %39, 8 koa, hurrenez hurren. Datuak espezialitateen arabera aztertuz gero, neskak batez ere biltzen dira maila ertaineko LHZren osasunean eta administrazio/kudeaketan eta goi mailako LHZren osasunean eta komunitatearen zerbitzu sozio-kulturaletan. 2. 5. 10. grafikoa. Getxoko zentroetan LHZ egiten ari diren ikasleak, sexuaren arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATen datuetan oinarrituz) 2. 5. 11. grafikoa. Getxoko zentroetan LHZ egiten ari diren ikasleak, sexu eta espezialitatearen arabera. 20142015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATen datuetan oinarrituz) Maila ertaineko LHZ 130 Goi mailako Lanbide Heziketa 86 62 Erdi mailako 236 Lanbide Heziketa 32 20 Mutilak 31 29 93 Neskak 96 33 15 6 - 5 - a a oak nika inua keta sun niko fisik ktro dea ante Osa eka e u a l r k m M e e en du eta tze eta ailu l jar rika tea zioa ibilg Kiro Fab izita / r istra a t n k o i rai Ele Adm Gar Goi mailako LHZ 30 30 30 10 1 2 26 8 36 29 5 ak oa oak una nika ioak kanik ikazio Osas omunitar a fisik ta elektro e Me a komun duer z k t r e a io ja a z ik t l e t so ae Kiro Fabr trizita rbitzu matik Elek Infor ko ze a r e t r Giza 9

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: GETXOKO IKASLEAK UNIBERTSITATEETAN Azkenik, Getxon unibertsitate zentrorik ez dagoen arren, Getxon erroldaturik dauden eta EAEn unibertsitate ikasketak egiten ari diren ikasleei buruzko datuak eskuragarri ditugu. EUSTATen datuek erakusten du 2013 -2014 an (daturik gaurkotuenak) 3. 419 getxotar matrikulaturik zeudela EAEko unibertsitateetan. 2. 5. 12. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan LHZ ikasten ari diren ikasleak, sexuaren arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) Emakumeak 52% 53% Gizonak 50% Espezialitateei dagokienez, alderik agerikoenak Osasunaren Zientzietan daude, horietan emakumeak gehiengoa baitira (emakumeak %76, 58 eta gizonak %23, 42), eta Ingeniaritzan eta Arkitekturan, horietan gizonek kopuru handiagoak baitituzte (gizonak %69, 21 eta emakumeak %30, 79). Errealitate hori zentro publiko eta pribatuetan errepikatzen da. 2. 5. 13. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan LHZ ikasten ari diren ikasleak, sexuaren eta espezialitatearen arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) Unibertsitate publiko eta pribatuak 48% 47% 50% 1 750 1 500 Guztira Publikoa Pribatua 1 250 1 000 Horietatik 1. 770 gizonak ziren (%52) eta 1. 649 emakumeak (%48); %66, 1 k (2. 260 ikasle) zentro publikoetan ikasten zuen eta %33, 9 k (1. 159 ikasle) pribatuetan; halaber, gizonek publikoetan zuten kopurua guztizkoa baino handiagoa zen (%3, emakumeen %47 ren aldean). Aitzitik, zentro pribatuetan gizonen kopurua emakumeenaren parekoa da. 750 500 250 - Lehen eta Bigarren bigarren zikloa (1) Emakumeak 155 7 Gizonak 176 32 Guztira 331 39 Lehen zikloa (2) Gradua 14 31 45 1 277 1 359 2 636 Master Doktoratua ofizialak k 95 77 172 101 95 196

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA PANORAMIKA: GETXOKO IKASLEAK UNIBERTSITATEETAN Ikasleen banaketa ikastetxe publiko eta pribatuen arabera; hona hemen datuak: 2. 5. 14. grafikoa. Getxoko ikastetxeetan LHZ ikasten ari diren ikasleak, sexuaren, espezialitatearen eta zentro motaren arabera. 2014 -2015. (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) 1 000 Ikastetxe publikoak 750 500 250 Arteak eta Osasun Humanitat Zientziak eak TOtal Chicos Chicas Ikastetxe pribatuak 133 52 81 170 84 86 Azkenik, ikusten da ikasleen kopururik handiena graduko ikasketetan biltzen dela; horietan gizonak gehiengoa dira. Emakumeek gizonak gainditzen dituzte master eta doktoregoko ikasketetan. 306 79 227 Giza Ingenieritz zientziak a eta Ez da jaso eta Arkitekt. . . zientzi. . . 908 689 54 470 478 30 438 211 24 - Arteak eta Humanitatea k Total 47 Chicos 20 Chicas 27 Osasun Zientziak 74 10 64 Giza Ingenieritza zientziak eta Ez da jaso eta Arkitek. . . zientz. . . 713 188 137 352 129 66 361 59 71 2. 5. 15. grafikoa. EAEko unibertsitateetan dauden Getxoko ikasleak, sexuaren eta ikasketa mailaren arabera. 2013 -2014 (Azterlan honetarako prestatua, EUSTATeko datuetan oinarrituz) Unibertsitate publiko 1 750 eta pribatuak 1 500 1 250 1 000 750 500 250 - Lehen eta Bigarren bigarren z. . . zikloa (1) Emakumeak 155 7 176 32 Gizonak Guztira 331 39 Lehen zikloa (2) 14 31 45 Gradua 1 277 1 359 2 636 Master Doktoratua ofizialak k 95 101 77 95 172 196

+ 2. 5. 1. HEZKUNTZA KOHEZKUNTZAREN POLITIKAK GETXON Hezkuntzaren gaiari buruzko atalei amaiera eman aurretik, komeni da ikastetxeek balio aldaketari eta kohezkuntzaren politikei begira egindako ahaleginak nabarmentzea. Getxoko zenbait ikastetxek Nahiko programan parte hartu dute, Emakundek berdintasunaren, errespetuaren eta indarkeriarik ezaren alde bultzatzen duen proiektu kohezitzailea, 2003 tik EAEko ehun bat ikastetxetan abiarazi dena, 6. 000 ikaslerekin baino gehiagorekin. Programak oinarritzat hartzen ditu giza eskubideak, bereziki egunerokoan duen aplikazioa eta ikasleek sozializatzen dituzten genero rolen azterketa. Xede nagusia da haurren garapen integrala indartzea potentzialtasun guztietan, estereotipoak eta genero rola bazter utziz. 2013 -2015 ko epean, Gobela ikastolak Nahiko programan parte hartu zuen ikastetxeetariko bat izan zen; hala, laguntza teknikoa eta materiala jaso zuten, ikasgelan erabiltzeko, eta irakasleei prestakuntza saio eta mintegiak eman zizkieten. Halaber, programak familiarentzako koadernoak argitaratzen ditu, ikasleek hiru hilerik behin jasotzen dituztenak etxean erabiltzeko. Berdintasun Zerbitzuak ikastetxeetan aurrera eramandako ekintzak batez ere egin dira abian jarri eta sendotutako bi programaren inguruan: • “Berandu ez heltzeko” hezkuntza afektibo eta sexualeko programa bat da, 2015 -2016 ko ikasturtean Lehen Hezkuntzako 6. ean eta DBHko 2. ean eman da Lehen Hezkuntzako 8 ikastetxetan, Bigarreneko 2 tan eta Getxo-Leioako Lanbide Heziketan. Guztira 195 neskak eta 2002 mutilek parte hartu zuten antolatutako 24 taldeetan, urtean ordu eta erdiko 4 saio jasoz (Getxo-Leioako zentroan izan ezik, bertan taldeka egindako 5 ordu izan baitziren, kontsultak indibidualak egiteko aukerarekin. Ikastetxe eta institutuetan irakasleei eta ikasleen ardura duten helduei (aita, ama eta hezitzaileak) zuzendutako informazio eta prestakuntza hitzaldiak eskaini dira, ikasgelan esku hartu aurretik eta ondoren. • Bestalde, Eraldatzen programa zenbait ikastetxetako DBHko ikasleei zuzentzen zaie tratu txarrak atzemateko eta prebenitzeko. 2015 -2016 ko ikasturtean 2 orduko 3 saio egin ziren talde bakoitzarekin. Lehenik eta behin, identitatearen eraketarekin erlazionatutako edukiak jorratu ziren, sexu-generoaren sistema, matxismo eta henbrismoaren kontzeptuak eta feminismoa. Bigarren saioan ikasleek maitasunez hitz egiten dute ea non ikasten dugun maitatzen, zein den maitasun erromantikoaren mitoa eta nola bideratzen diren bikote harremanak. Azkenik, hirugarren saioan indarkeriaren espirala ikasten da eta baliabideen gaineko informazioa eskaintzen da.

+ 2. 5. 2. EUSKARA ERREALITATE SOZIOLINGUISTIKOA EUSTATeko 2011 ko datuek erakusten dute Getxoko biztanlerik gehienen ama hizkuntza gaztelania dela (%84, 7). Hala ere, %7, 3 ren ama hizkuntza euskara eta %5 ek biak ditu ama hizkuntza gisa. Bestalde, %3 k bestelako hizkuntza bat dute (zehaztu gabekoa). EAE eta Bizkaia mailan, euskara ama hizkuntza duten herritarren kopurua handiagoa da: %18, 7 EAEn eta %12, 7 Bizkaian. 2. 5. 16. grafikoa. Getxoko biztanleria ama hizkuntzaren arabera. 2011. (Azterlan honetarako prestatua EUSTATen datuetan oinarrituz) 5% 3% 7% Euskera Gaztelera Biak Beste bat 85% Etxean hitz egiten den hizkuntzari dagokionez, 2011 ko datuek adierazten zuten Getxoko herritarren %88, 25 ek gaztelaniaz hitz egiten zuela etxean; %4, 2 euskaraz mintzatzen zen, %5, 74 bietan eta %1, 81 beste hizkuntza batean. Datuak berriro ere EAE eta Bizkaikoekin erkatuz gero, bi maila horietan euskalduntze handiagoa dago (EAEko herritarren %13, 7 k euskaraz egiten du etxean eta Bizkaikoen %9, 1 ek). 2. 5. 17. grafikoa. Getxoko biztanleria etxean hitz egiten den hizkuntzaren arabera. 2011. (Azterlan honetarako prestatua EUSTATen datuetan oinarrituz) 6% 2% 4% Euskera Gaztelera Biak 88% Beste bat Bilakaera denboran aztertuz gero, ikusten dugu 2006 tik apur Denboran izandako bilakaera aztertuz gero, ikusten dugu bat handitu dela etxean euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiten 2006 tik nagusiki handitu dela ama hizkuntza gisa euskara duten herritarren kopurua, bai eta beste hizkuntza batean nahiz gaztelania dituzten herritarren kopurua, bai eta mintzatzen direnena ere; hala, etxean euskaraz mintzatzen bestelako ama hizkuntza dutenena ere; halaber, neurri diren biztanleen kopurua %5, 3 tik %5, 74 ra igaro da. Bien apalean izanda ere, euskara ama hizkuntza gisa duten bitartean, gaztelania ama hizkuntza bakar gisa duten herritarren kopurua ere hazi da. Bien bitartean, %86 tik biztanleen kopurua %89, 9 tik %88, 25 era jaitsi da. %84, 7 ra jaitsi dira gaztelania ama hizkuntza bakar gisa Argitara emandako datuei jarraikiz, emakumezkoak kopuru handiagoa dira (%53, 4) euskara ama hizkuntza gisa duten herritarrak. pertsonen artean, udalerrian emakume kopuru handiagoa dagoen aldetik, gainerako hizkuntzekin gertatzen den bezala (%53 gaztelaniari eta %51 bi hizkuntzei dagokienez). Nabarmentzekoa da emakumeen kopuru handia ama hizkuntza gisa bestelako hizkuntza bat duten pertsonen artean (%59); hori azal liteke Getxon atzerriko jatorria duten pertsonen artean emakumeak ere gehiago direlako. Antzera, Getxoko emakumeak kopuru handiagoa dira etxean euskaraz hitz egiten duten pertsonen artean (%53, 8) eta, aldi berean, nabarmentzekoa da etxean beste hizkuntza batean mintzatzen diren pertsonen artean dagoen emakume kopuru handia (%57, 5), aurreko puntuan azaldutako arrazoiengatik.

+ 2. 5. 2. EUSKARA IKASTEKO ZENTROAK ETA ZERBITZUAK 2. 5. 18. grafikoa. Getxoko udal euskaltegiko matrikulazioaren bilakaera guztira eta sexuaren arabera. 2012/13 -2015/16 ko ikasturteak (Azterlan honetarako prestatua, HABEren datuetan oinarrituz) 586 526 511 401 356 344 476 Emakumeak Gizonak 309 185 167 170 Ikasleak 167 2012 -2013 -2014 -2015 -2016 2. 5. 19. grafikoa. Getxoko udal euskaltegiko matrikulazioaren banaketa, sexuaren arabera. 2012/13 -2015/16 ko ikasturteak (Azterlan honetarako prestatua, HABEren datuetan oinarrituz) 185 Emakumeak Hombres Gizonak Mujeres 401 2012 -2013 167 170 344 356 2013 -2014 -2015 167 309 2015 -2016 Getxon hiru euskaltegi homologatu daude: (1) udal euskaltegia, (2) Lauaxeta AEK euskaltegia eta (3) J. A. Agirre euskaltegia. 2014 -2015 eko urtean, Udaleko Euskara Zerbitzuaren datuen arabera, 1. 667 pertsonak jardun zuten euskara ikasten udalerriko euskaltegietan (1. 092 emakume eta 575 gizon). 2010 ean udalak prestatutako azterketa soziolinguistikoaren arabera, udalerriko euskaltegietan matrikulatutako pertsonen kopuruak bilakaera gorabeheratsua izan du: 1998 -1999 an 1. 675 pertsona ibili ziren euskara ikasten, 2001 -2002 an 1. 205 pertsonara jaitsi zen eta 2009 -2010 ean 1. 384 pertsonara igo zen. Gaur egungo datua, ostera, 1. 667 pertsonakoa da, eta horrek Udal euskaltegian adierazten du bilakaera egokia izan dela. matrikulazioa jaitsi da 2012 tik, bai gizonen artean bai emakumeen artean. 2012 -2013 an 586 pertsona egon ziren matrikulaturik eta 2015 -2016 an 476, hau da, jaitsiera %18, 77 koa izan da. Ikusten da emakumeen presentzia gizonena baino askoz ere handiagoa dela urte guztietan (emakumeen kopurua % 67 koa da eta gizonena % 33 koa baino ez).

+ 2. 5. 2. EUSKARAREN NORMALIZAZIOA 2003 tik Euskara Biziberritzeko lehen Plan Nagusia indarrean sartu zenetik, Getxoko Udalak politika argia du euskara udalaren ea udalerriaren bizitzaren eremu guztietan normalizatzearen alde. Indarreko planak, hirugarrenak, ESEP izenekoak (Euskara Sustatzeko Ekintza Plana, 2013 -2016) hiru helburu estrategiko ditu, euskara ikasteko, erabiltzeko eta kalitatez jarduteko, bai eta 11 jarduketa eremu ere. Azken horien artean, kulturartekotasunaren eremua sartzen da, baina ez dago generoari buruzko eremu zehatzik. Euskararen Aholku Kontseilua da 2013 -2016 ko Planean ezarritako neurriak eztabaidatzeko eta gizarteratzeko organoa. 2003 an lehenengo plan estrategikoa onartu zenetik, hurrengo plan guztiek bere aholku organoa izan zuten. Gaur egun, alkatearekin eta euskara zinegotziarekin batera, beste 6 emakumek eta 3 gizonek osatzen dute. Organoa osatzeko dekretuan ez da parekidetasunaz hitz egiten, ez eta berdintasunezko ordezkaritzaz ere. Jarduketa plan estrategikoak aurreko planaren balorazioan oinarritzen dira eta Udaleko Euskara Zerbitzuak aldizka egiten dituen azterlan soziolinguistikoetan, udalerriaren errealitatearen berri izateko. Azterlan horien argitalpenen izenburua honakoa da: “Getxon euskarak badu etorkizunik” (lehena 1994 an egin zen eta azkena 2010 ean). Azterlan orokor horietaz gain, bestelako azterlan osagarriak ere egiten dira, bai eta euskararen gizarte erabilerari buruzko neurketak ere kalean (1994 an eta 2010 ean). Orain dela 17 urtetik hona, Getxoko Udalak, Euskararen Nazioarteko Egunaren ospakizuna dela eta (abenduaren 3 a), ekintzen programa bat jartzen du abian. 2015 eko programa aztertuz gero, ikus daiteke programaren jarduerek ez zituztela emakumeak ikustarazi, ez eta berdintasuna sustatu ere. 2016 ean alderantzizkoa gertatu da, emakumeak protagonistak baitira. Dena dela, arloak emandako diru-laguntzak balioesterakoan, jarraian ikus dezakegu kopuru aldetik onuradun nagusiak emakumeak 2. 5. 1. taula. Atzerrian jaio azalduko eta Getxoko euskaltegietan Atzerritarren artean jartzen euskararen irakaskuntzari dagokionez, direla; horrek agerian du ikasten ari diren gehienak emakumeak direla, hurrengo orrialdean den bezala. matrikulatuta dauden ikasleak, sexuaren arabera. 2015 zenbait datu eskuratu ahal izan dira euskaltegietatik. 2016 ko ikasturtea (Iturria: Euskara Zerbitzua) Zehatzago, 2015 -2016 ko ikasturtean udal euskaltegian Guztir Emakum matrikulaturik dauden eta atzerrian jaio direnak ikasle guztien Gizonak al eak %4 dira, zehatzago emakumeen %2, 91 eta gizonen %5, 99. Udal euskaltegia 19 10 9 Atzerriko jatorria duten ikasleen artean gizonen presentzia pixka bat handiagoa da (10 gizon eta 9 emakume). Lauaxeta AEK Euskaltegia 10 2 8 Lauaxeta AEK Euskaltegian emakumeen kopurua handiagoa da eta J-A Agirre Euskaltegian gizonen eta emakumeen kopurua parekidea da. J-A. Agirre Euskaltegia 6 3 3 Guztira 35 15 20

+ 2. 5. 2. EUSKARAREN NORMALIZAZIOA Udalak euskara ikasteko diru-laguntzak ematen ditu. 2015 ean mota desberdinetako 215 laguntza ekonomiko eman ziren; horien onuradunak emakumeak (%60) eta gizonak (%40) izan ziren. 2. 5. 20. grafikoa. Euskara Zerbitzuaren diru-laguntzak jasotako pertsonak, sexuaren arabera (%). 2015. (Azterlan honetarako prestatua, Euskara Zerbitzuak emandako datuetan oinarrituz) 2. 5. 21. grafikoa. Euskara Zerbitzuaren diru-laguntzak jasotako pertsonak, sexuaren eta laguntza motaren arabera. 2015. (Azterlan honetarako prestatua, Euskara Zerbitzuak emandako datuetan oinarrituz) 104 Emakumeak Gizonak 60 40% Emakumeak Mujeres 60% Gizonak Hombres 23 21 4 Euskara ikaskuntza Euskara Zerbitzuaren laguntzez gain, udalaren pertsonalak euskara ikasteko bestelako baliabideak ditu. Hala, 2015 ean Getxoko Udaleko 9 langilek (5 gizon eta 4 emakume) Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeari eskatu zioten laguntza euskara ikasteko eta 36 langilek (20 emakume eta 16 gizon) parte hartu zuten euskaraz prestatzeko saioetan. Aisialdi begirale edo zuzendari ikastaroak euskaraz 2 Gida baimena euskaraz 1 Euskara ikaskuntzalangileak eta udalkideak (Udala eta erakunde autonomoak) Euskaraz egindako ludotekari dagokionez, 20142015 eko ikasturtean 42 mutil eta 68 neska izan zituen bazkide gisa (110 ume). Ludotekaren erabiltzaileak honela banatu ziren: 211 haur (106 ume eta 105 neska).

+ 2. 5. 2. EUSKARAREN NORMALIZAZIOA 2016 an, Euskara Zerbitzuak euskara ikasteko eta sustatzeko kudeatzen dituen diru-laguntzetariko batzuek berdintasun irizpideak jasotzen dituzte: 2. 5. 2. taula. Euskara Zerbitzuak kudeatutako diru-laguntzak, euskara ikasteko eta sustatzeko. 2016. (Azterlan honetarako prestatua, udalaren webguneko datuetan oinarrituz) 2016 ko diru-laguntzak Zenbatekoa (gehienez) Genero berdintasunari buruzko klausulak Euskara ikasteko laguntza behar beste baliabide ez duten pertsonentzat 75. 400 euro Bat ere ez Euskara ikasteko laguntzak udalaren eta erakunde autonomoen langileei eta korporatiboei zuzenduta 1. 000 euro Bat ere ez Gida baimena euskaraz lortzeko laguntzak 6. 000 euro Bat ere ez Aisialdiko monitore edo zuzendariaren titulua euskaraz ateratzeko ikastaroetarako bekak 1. 000 euro Bat ere ez Errotuluak, toldoak eta ibilgailu komertzialak euskaraz instalatzeko laguntzak 7. 000 euro Bat ere ez Euskal kultura sustatzeko diru-laguntzak: San Joan eta Olentzero auzoetan 17. 360 euro Betebeharrak: hizkera eta irudi sexistak ez erabiltzea proiektu, programa edo jarduerarekin zerikusia duten publizitatean eta komunikazioan Getxoko ikastetxeetan eskolaz kanpoko ekintzetan euskara sustatzeko diru-laguntzak 32. 000 euro Honako elkarteen aldeko diru-laguntzak: Algortako Bertso Eskola, Bizarra Lepoan Euskara Elkartea eta Egizu Elkartea 133. 440 euro Balorazioa: gizon eta emakumeen arteko berdintasuna sustatzea (gehienez 4 puntu) “defizita gainditzea” izeneko atalean (gehienez 16 puntu=puntuazioaren %5) Betebeharrak: ezin da diskriminatu sexu arrazoiengatik, besteak beste Euskara komunikabideetan erabiltzea sustatzeko diru-laguntzak 51. 681 euro Balorazioa: komunikabideak zeharkako irizpideak kontuan hartzea: genero berdintasuna, kulturartekotasuna, integrazioa, ingurumena (10 puntua) Betebeharrak: hizkera eta irudi sexistak ez erabiltzea proiektu, programa edo jarduerarekin zerikusia duten publizitatean eta komunikazioan

+ 2. 5. 3. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK HEZKUNTZA ETA BALIO ALDAKETA • Getxoko Haurreskolari buruzko datuek, 2016 ko urtarril, otsail eta martxokoek, erakusten dute neskek kopuru txikiagoak dituztela hilabete guztietan eta bai 0 tik 1 era bai urte 1 etik 2 ra. • 2015 -2016 eko ikasturtean Getxoko ikastetxeetan matrikulaturik egon diren eta unibertsitatekoak ez diren ikasleak 7. 802 pertsona izan dira; horietatik, %47, 5 neskak izan dira eta %52, 5 mutilak. Zentro motaren arabera, %53 zentro publikoetan matrikulaturik egon da eta %47 zentro pribatuetan. Ereduen arabera, zentro publikoetan ikasleen %67, 8 D ereduan matrikulaturik egon da eta zentro pribatuetan %32, 5 baino ez. • 2014 -2015 eko batxilergoko ikasketen datuei dagokienez, ikusten da nesken kopurua handiagoa dela Humanitate eta Gizarte Zientzietan, bereziki zentro pribatuetan; mutilena handiagoa da Zientzietan eta Teknologian, bai zentro publikoetan bai pribatuetan. • Getxoko Udaleko Hezkuntza Sailak ere diru-laguntzak ematen ditu eta horretarako aurkeztutako jarduera programak balioesteko honako irizpide hau jaso da: emakume eta gizonen arteko aukera berdintasuna kontuan izatea (hori bi azpipuntutan banatzen da: 1. - Hizkeraren erabilera sexista saihestea aurkeztutako proiektuetan. 2. - Heziketa arloko helburuak aintzat izatea eta hori lortzeko neurriak abian jartzea). • Lanbide Prestakuntzako Zikloko 2014 -2015 eko ikasketei dagokienez (LPZ), ikusten da nesken kopurua txikiagoa dela maila ertaineko LPZn nahiz goiko mailakoan. Espezialitateak kontuan hartuz, neskak honakoetan biltzen dira: maila ertaineko LPZko osasunean eta administrazio eta kudeaketan eta goi mailako LPZko osasunean eta komunitatearentzako kultur eta gizarte zerbitzuetan. Espezialitateei gagozkielarik, alderik handienak Osasun Zientzietan daude (bertan emakumeak gehiengo garrantzitsua dira) eta Ingeniaritza eta Arkitekturan (horietan gizonek kopuru handiagoak dituzte). Emakumeek gizonak gainditzen dituzte master eta doktoregoko ikasketetan. Hezkuntzaren arloko berdintasun politikak balio aldaketa sustatzera bideraturik daude, bereziki kohezkuntzako programen bidez; izan ere, hori ikuspegi pedagogiko gisa ulertzen da, honakoa ahalbidetzeko: “irauten desberdintasunak konpontzea eta bi multzo sexualen balioak sartzea transmititzen den kultur ereduan (Subirats, 2003)”. Kohezkuntzaren eremu formalean integratzeak berekin dakar aldaketak abiaraztea zenbait mailatan: ikastetxearen eta ikasgelen antolakuntzan, curriculumaren edukietan, irakasleek jasotako prestakuntzan, ikaskuntzaren metodologietan, ingurunearekiko erlazioan (beste eragileen eta familien partaidetza), eta azkenik, ikasleei transmititzen zaizkien balioetan. Zentzu honetan, Berandu Ez Heltzeko programak eskaintzen duen hezkuntza afektibo-sexualaren xedea da ulermenetik, kontzientziatik eta enpatiatik neska-mutilek eta nerabeek trebetasunak eskuratzea euren bizitza afektibo-sexualak erabiltzeko eta giza sexualitatea ulertzeko eta errespetatzeko. Garrantzitsua da heziketa sexuala eskaintzen jarraitzea adin goiztiarretatik, sexualitatea eta prozesua ulertzen laguntzeko eta horrela sexualitatea arriskurik gabe garatzeko, atseginez, eta sexu dibertsitatea eta berezitasun pertsonalak baloratuz. Hezitzaileek jakinarazi dute ez haurtzaroan ez nerabezaroan apenas ez dagoela gai sexualei buruz modu egoki eta askean hitz egiten duen ikaslerik. Segurtasun falta, ezjakintasuna, lotsa, beldurra… Horiek guztiek sexualitateari buruz hitz egitea zailtasun dute adin guztietan. Lehen Hezkuntzako taldeak espontaneoenak diren arren, zalantzak jarri ohi dira

+ 2. 5. 3. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK HEZKUNTZA ETA BALIO ALDAKETA Tratu txarrak atzeman eta prebenitzeko Eraldatzen programari dagokionez, hezitzaileek azpimarratzen dute ikasleen artean neskak direla maitasun erromantikoaren ideala bereziki barneraturik izateko joera dutenak eta zenbaitetan zailtasunak dituzte mutil-lagunen aldetiko jarrera kontrolatzaileak atzemateko; horrek egiaztatzen du ikasgelan egiten den esku-hartze honek beharrezkoa izaten jarraitzen duela. Bestalde, duela zenbait urtetatik hona eskolaz kanpoko antzerki programa kanpo kontratazio baten bidez ematen da. Azken kontratua esleitzeko (2016 ko urria), kohezkuntzaren eta balio ez-sexisten ikuspegia sartzea baloratu da. Enpresa adjudikaziodunak aurkeztutako eskaintzaren barnean ikuspegi hori sartzen zen, genero estereotipoak desagerraraztea bultzatzen duten eredu alternatiboak jasoz. Programaren 2016 ko memorian zehazten da talderen batean neska eta mutilek lan egiteko duten modua oso bestelakoa dela; izan ere, mutilen borroken inguruko obrak antzezten zituzten eta neskek dantzen lanen alde egiten zuten. Egiaztapen horrek argi erakusten du genero berezituen sozializazio prozesuek berekin dakartzatela estereotipo, rol eta itxaropen berezituak, eta horiek inpaktua dutela neskamutilen garapenean; beraz, kontuan hartu beharrekoak dira. Diagnostikoan egindako tailer kualitatiboetan partehartzaileei galdetu zaie zein iritzi duten ikastetxeetan genero berdintasunaren arloan ematen ari diren aurrerapenei buruz. Amen esperientziatik abiatuz, zehazten da irakasleek, oro har, ez dutela ikusten kohezkuntzaren barnean kokatutako balio aldaketa sustatzeko premia edo ez duela uste lehentasunezkoa denik. Era berean, aipatzen dute “erresistentziak” identifikatu direla irakasleen aldetik; inertzia horri laguntzen dio genero gaietan dagoen nolabaiteko ezezagutza. Gainera, batzuek azpimarratzen dute aita-amen inplikazio maila ere nahiko txikia dela kohezkuntzaren inguruan eta horren erakusgarria da ia inor ez dela bertaratzen familiarentzat antolatutako hitzaldietara. Hori dela eta, nabarmentzen da Aita-Amen Eskolaren bitartez balioak aldatzeko sustapena oso zeregin beharrezko eta garrantzitsua dela. Abiapuntu horretatik, kolokan jartzen da ikastetxeetan egiten diren ekintzak nazioarteko egun zehatza ospatzera mugatzea, urtean zehar garatu beharreko kontu etengabe eta zeharkakoa izan beharrean. Ikastetxeetan lanik gehien ekarriko lukeen gaietariko bat da zainketen lanari balioa ematea eta azaltzea zein garrantzitsua den gure gizartearen iraunkortasunari begira. Tailerrean parte hartzen duten irakasleek aipatu dute gaur egun ikastetxeei eskatzen zaiela “den-denari heltzeko”, nahiz eta horretarako behar adina baliabide egon ez. Beste batzuek diote irakasleak balioetan hezita daudela, hau da, aldaketaren aldeko ahaleginak egiten dabiltzala. Bestalde, Eraldatzen eta Berandu Ez Heltzeko programen interesa azpimarratzen den arrean, parte-hartzaileek azpimarratzen dute programa horiek nahiko zehatz eta puntualak direla eta, oro har, faltan igartzen da erakundeek irakasleak prestatzeko ahalegin gehiago egitea. Halaber, azaltzen da esku-hartzeak adin edo ikasturte aurreratuetan egin ohi direla. Hau da, aipatzen da balioak aldatzeko edo prebenitzeko lana adin goiztiarragoetan hasi beharko litzatekeela.

+ 2. 5. 3. GOGOETA EGITEKO PUNTUAK EUSKARA • Getxoko biztanle gehienen ama hizkuntza gaztelania da (%84, 7). Euskara ama hizkuntza gisa dutenen biztanleen kopurua %7, 3 koa da eta bi hizkuntzak %5 ek dituzte ama hizkuntza gisa. Halaber, %3 k bestelako hizkuntza bat dauka (zehaztu gabekoa). • Datuen arabera, emakumeak dira euskara ama hizkuntza gisa duten pertsonen kopururik handiena I(%53, 4). • Halaber, Getxoko emakumeak gehiago dira etxean hitz egiten den hizkuntza euskara denean (%53, 8). • 2014 -2015 ean, Udalaren Euskara Zerbitzuaren datuen arabera, 1. 667 pertsonak jardun zuten euskara ikasten udalerriko euskaltegietan; kasu horretan ere gehienak emakumezkoak izan ziren, ia bikoitza (1. 092 emakume eta 575 gizon). • Hizkuntz normalizazioaren prozesuaz denaz bezainbatean, nabarmentzekoa da Euskara Sustatzeko 2013 -2016 ko Ekintza Planak hiru helburu estrategiko dituela, euskararen ikaskuntza, erabilera eta kalitatearekin erlazionatutakoak, eta 11 jarduketa eremu, horien artean kulturartekotasuna jasotzen da, baina ez generoa lantzen duen eremu zehatzik. Hala ere, atal honek emandako laguntza ekonomikoak balioesterakoan, ikus dezakegu onuradunen kopururik handiena emakumeena dela (%60), euskaltegietan ikasten handiagoaren ondorioz. duten emakumeen kopuru • Euskara Zerbitzuak 2016 an kudeatutako diru-laguntzen 9 ildoetatik 4 k genero irizpideak jasotzen dituzte. Orain arte zehaztutako datuek adierazten dute Getxon emakumeak direla euskaraz gehien hitz egiten dutenak eta haiek ere direla neurri handiagoan hizkuntza honetan komunikatzeko beharrezko gaitasunak eskuratzeko prestakuntza ikastaroak egiten dituztenak. Hori zenbait faktoreren uztarketa gisa azal liteke: batetik, emakumeek udalerriko biztanleriaren kopuru handiagoa osatzen dutelako, batik bat atzerriko jatorria duten biztanleen artean. Bestalde, lan merkatuaren ezaugarriengatik, Euskal Autonomia Erkidegoko testuinguruan, bi hizkuntza ofizialen ezagutza ezinbestekoa baita bereziki feminizaturik dagoen zerbitzu sektorearekin erlazionatutako lanpostuak eskuratzeko (hezkuntza, osasuna eta abar). Azkenik, ezin ahantz dezakegu emakumeek tradizionalki bete duten rola, gizarte zehatz baten kultur elementuak, hala nola hizkuntza, transmititzerakoan.