NDRMARRSIA ka sht ndrmarrsia Definicione t ndryshmendrmarrsentrepreneur daton

NDËRMARRËSIA Çka është ndërmarrësia? -Definicione të ndryshme-ndërmarrës-entrepreneur –daton që nga shek I XII, nga fjala franceze ”entreprendre”-qe dmth të bësh diçka ndryshe, të ndërmarrësh, dhe të veprosh pak më ndryshe se të tjerët”. -Teoria e ndërmarrësisë –aparat I mendjes, teknikë e të menduarit, që ndihmon në nxjerrjen e vendimeve të drejta dhe në kohën e duhur. Dhe shtrohet pyetja : Si të jemi ndërmarrës të suksesshëm? Disa definicione.

• Richard Cantillon-ndërmarrësinë e sheh si aktivitet ekonomik në kushte të pasigurisë. • Jean Baptiste Sey-ndërmarrësinë e sheh si një kombnues të suksesshëm të faktorëve të prodhimit në një sistem harmonik ku ndërmarrësi i dezintegron gjërat. • Jozeph Schumpeter-aktivitetin ndërmarrës e definon si “destruksion kreativ”(creative destruction)-ku ndërmarrësi është agjent I ndryshimeve ekonomike. • Peter Drucker-ndërmarrësinë e paraqet si biznes që organizohet dhe kryhet sistematiksiht dhe efektivisht, e trajton si pjese te aktiviteteve afariste dhe udhëheqese, dhese ekonomia ndërmarrëse sipas tij është sa fenomen ekonomik dhe teknologjik po aq edhe kulturor dhe psikologjik. • Profesori nga Harwardi-Jef Timmons-nd♪ 7 rmarrësit duhet të kenë “mendje helikopteri.

• Pra ndërmarrësia eshte nje resurs i rrallë si koncept i te menduarit, si agjent i ndryshimeve. Pra ndermarresia perpiqet qe gjerat ti organizoj ndryshe nga te tjeret , pra te zhvilloj nje “destruksion kreativ”.

Ndërmarrësia eshte teknologji sociale • Dhe paraqet një përzierje të fortë të menaxhmentit dhe destruksionit kreativ në aplikimin praktik të inovacioneve efektive. • Ndermarresi –eshte lider, iniciator, miratues i vendimeve strategjike, kureshtar per gjera te reja dhe kombinon te gjitha asetet ne disponim duke pervetesuar proceset e reja teknologjike, I veren dhe akcepton ndryshimet te cilat mund te bartin rrezik dhe pasiguri. • Pretendimi I ndermarresit –profiti, rritja e kapitalit, zhvillimi I ndermarrjes, rritja e aftesise konkuruese • Modeli I ndermarresise mund te duket si ne figuren ne vijim:

NDËRMARRËSIA Ndërmarrësi Rreziku Ndryshimet Modeli i ndermarresise Inovacionet

NDERMARRESI Nevojat, qellimet dhe Vlerat individuale Kreativiteti, Imagjinata, kembengultesia Aftesia per Intelegjenca , talenti, pergjegje, Komunikim “Ëndërrimtar Qe realizon

RREZIKU Personaliteti dhe Konteksti social Lemi te reja te afarizmit Orientimi(prirja) per rrezik Kontroolli I rrezikut konkurent Ekzistimi I Shume altern.

NDRYSHIMET Tradita dhe kultura afariste Ndryshimet Ne ambient. afarist Pershtatjet Struktura Sektoriale e ekonomise Ekonomia e tregut. Konkure. ne treg.

INOVACIONET Ndryshimet Teknike-tekno. dhe inovacion. Ndryshimet e tregjeve Çasja agresive ndaj ndryshimeve Hulumtimi Origjinaliteti Sistematik I idese I burimeve ndermarrese te ndryshme

• Procesi i ndermarresise 1. Vleresimi i fizibilitetit -Vleresimi i vetvetes -Identifikimi dhe vler. i mundes. -karakteristikat personale -Madhesia e mundesise -shendeti dhe familja -Arsyeja per joshje per biznes -Atributet ndermarrese -Vleresimi I mundesise -Qellimet personale -Reale? -Deshira per pune -E marre me mend -Aftesite -Rreziqet &te ardhurat -Pervoja -Shkathtesite dhe qellimet -Fillimi –resurset -Konkurenca

• Planifikimi I biznesit Menaxhimi -Zhvillimi I biznes planit -Identif. i resurseve -Menaxhimi I ndermarrjes -Titulli I faqes -Burimet ne disponim -Stili I menaxhimit -Tabela e permbajtjes -Mosperputhjet e resurse. -Struktura e menaxhimit -Permbledhja perfundimtare -Çasja e nevoj. per resurse -Variablat kryesore per sukses -Pershkrimi I biznesit -Kapitali -Problemet potenciale -Pershkrimi I industrise/konkurre, -Materiali -Problemet e identifikuara -Plani I marketingut -Puna -Sistemet e kontrollit -Plani financiar -Teknologjia -Zgjerimi elektronik dhe global -Plani I prodhimit -Koha -Plani I organizimit -Plani I veprimit -Shtojcat

• KUSH ËSHTË NDËRMARRËS? -Secili qe e filon nje biznes? -A paraqet problem nese biznesi eshte part-time? -Kush jane ndermarresit? çka ata punojne, çka I identifikon si ndermarres, karshi afaristeve tjere? -Cili eshte roli I tyre ne shoqeri? -Roli I tyre ne ekonomi? -Çka kane te perbashket ndermarresit? -Çka I bene te veçante ne jeten e tyre? -Pse keta arrijten sukses dhe te tjeret e filluan dhe “iken”? Ne keto pyetje –shume pergjegje nga shume autor. -Ndermarresit mund te klasifikohen vazhdimisht psh.

• Per makrondermarresit biznesi eshte nje enderrim, pasion konsumues individual. • Nderkaq, per mikrondermarresit biznesi eshte nje automjet individual per realizimin e enderrave. • Tani gjykoni enderrat tuaja si dikur te tjeret per te cilet ju mendonit se si ata paten sukses. • -Pse deshironi te jeni ne biznes? deshire nxitese apo nevoje e rrethanave? statusi ne shoqeri, , mireqenia, papunesia, mbajtja e familjes? ?

• Atributet individuale te ndermarresve -Hulumtimet –tregojne se nuk eshte me rendesi se per çka ke hyre ne biznes(nevoja apo suksesi ne biznes). -Hulumtimet jane fokusuar ne personalitetin, ne qendrimet dhe ne atributet individuale. -nuk mjafton vetem deshira per biznes, nevoitet edhe puna. -Personaliteti inovativ ka ide te reja por ato duhet te operacionalizohen dheh shendrrohen ne veprime konkrete. -Nuk mjafton vetem personaliteti qe te kesh sukses ne biznessespe shume biznese te vogla deshtojne(10% e me shume ). Shkaqet e deshtimit ishin mungesa e menaxhimit me kompetence, mungesa e pervojes(ai nuk dinte se çka ishte duke bere(48% e hulumtimit). Shites I kepuceve apo menaxher restorani –ku jeni? Ku deshironi te jeni ne rangliste? etj/

PSE DESHIRONI TE FILLONI BIZNESIN NDERMARRES? Personaliteti, tiparet, pse mendoni se do te beheni ndermarres I mire? vetem kjo nuk mjafton. -Motivacioni me I rendesishem se arsyeja per fillimin e biznesit(hulumtimet). Pyetje te shumta: -Deshironi orar te gjate per kompenzim te vogel te menjehershem? -A keni ide te qarte dhe te arsyshme per te fituar para? -Si jeni me shendet, familja ju mbeshtet? -A rrezikoni kursimet nga idete tuaja per biznes? -A do te bashkpunoni me njerez?

-Si ju besojne te tjeret? -Burimet per biznes, si silleni me parane? -A jeni te ndershem me vetveten? Suksesi ne biznes kerkon shkathtesi teknike dhe menaxhuese, kombinim te dijes, aftesive dhe peronalitet si atribut. SJELLJET E NDERMARRESVE Paraprakisht ju nuk mund te dini se cili njeri eshte ndermarres por jane disa sjellje qe ata i bejne te dallohen: perkushtimi I tyre per te ndryshuar gjendjen, rrezikimi I parave, akceptimi dhe adaptimi I ndryshimeve, organizimi I punes se tyre dhe i te tjereve, pranimi I pergjegjesive, shpreh shkathtesi menaxherike, zhvillon shume aktivitete njekohesisht, punon me orar te zgjatur, perpjekjet e vazhdueshme per suskes, etj

• DALLIMET MIDIS NDERMARRESVE DHE MENAXHEREVE Dy ndermarres nuk jane te njete-dhe kane specifikt ne ide , para, etj. Cila eshte vija ndarese ne mes ndermarresve dhe menaxhereve, çka I dallon ata? -Ndermarresi-e orienton talentin, prirjet, diturite , aftesite dhe shkathtesite ne rritjene kapitalit te dhe te profitit te ndermarrjes, pra rritja dhe zhvillimi I qendrueshem i ndermarrjes. Ndyshimet I shiqon si rregull dhe si diçka e mire. Eshte agjent I ndryshimeve. -Menaxheret, si bartes te aktivitetetev menaxherike, merren me percaktimin e strategjive, organizimin e grupeve te punes, koordinimin e puneve, marrjen e vendimeve me qellim te caktuar.

Pra detyrat e menaxherit jane : planifikimi I detyrave te punes, organizimi, koordinimi dhe kontrolli i kryerjes e detyrave te punes. Tabela. Çka janë ndermarresit? Parashikues, ”te krisur”, kembengules, te shkathet, energjik, te vendosur ne qellim, veten e marrin shpejt, te veçante, negociator, te ndjeshem(te degjojne per te kuptuar mides rreshtave, gjenden kudo, revolucionar(ku eshte ndermarresi , ”ndryshon” gjithesia.

J. D. Analizat dhe hulumtimet e tregut Identifikimi i oportuniteteve(mundesive). Çka mendoni ju se eshte me e rendesishme per te pasur nje biznes te suksesshem? -Ju keni objektivin tuaj , personalitetin, shkathtesite q et ejeni ndermarres. -Çka do te tregtoni, lloji I biznesit? -Identifiko 3, 5, 7 gjera me kryesore te cilat ju mund t’I beni si biznes. Thuaj 3, 5, 7 ide reale dhe te arrijtshme per projekte biznesi qe do te arrijne suksesin e deshiruar. -Dhe STOP , nese nuk mund te ipni pergjigje ne kete çështje dh ekeni pasiguri.

-Nese ideja nuk eshte nje mundesi, atehere çka eshte oportuniteti? Oportunitetet jane te krijuara , duke perdor idete dhe kreativitetin ndermarres dhe jane gjendje situatash te veçanta dhe te pergjithshme. “Nese nuk mund te duroni nxehtesine , atehere qendroni jashte kuzhines”(presidenti amerikan Harry Truman). -Vetem deshira per suskes nuk mjafton ne teresi per suksesin. Edhe ideja me e mire per biznes –kerkon pune dhe ajo duhet te aplikohet. -Ide e kopjuar apo origjinale? -Mendoni per shkathtesite dhe aftesite tuaja-pervojen poashtu.

-Si do qe te jete ju duhet te filloni me nje ide –me nje produkt apo sherbim I cili eshte me i mire se ai qe ekziston ne treg, dhe pastaj aplikoni aftesite tuaja deri ne implementimin e idese tuaj. -Ka shembuj te shumte per ide te jashtezakonshme dhe dalin nga momenti. psh : ideja per telefonin doli kur nje shufer e metalit(fije teli) u ngaterrua , ndersa Watson provoi t’a çliroj. -Idete nganjehere jane rezultat i rastesise, e nganjehere rezultat i logjikes, i gjykimit deduktiv. Pra idete jane rezultat i dijes dhe inspirimit. I rendesishem eshte rezultati , jo edhe prejardhja e tij.

• Strategjite ndermarrese te hyrjes ne treg -Ideja duhet te jete e thjeshte-dhe te pershkruhet shpejt!? Po , ose jo! -Idete duhet te vijne nga pervoja dhe aftesite tuaja. psh dikush ka pervoje ne prodhimin e tekstilit , tjetri ne prodhimin e bylmetrave etj…. por keta mund te mos kene pervoje ne menaxhimin e restoraneve! -Bizneset e reja kerkojne njohuri te plote te faktoreve industrial, infrastruktura ligjore, burimet e furnizimit, trendet e konsumatoreve , çmimet etj. Burimet e informacionit ne lidhje me biznesin –te shumta dhe ju pyetni dhe degjoni-nuk eshte turp te pyetesh. -Mos u bere se I dine gjerat-nese nuk i dine. Mos e ngulfat veten se e mbyt biznesin.

-Idete e mira te biznesit vijne shpeshhere duke e pa nje biznes te suksesshem dh ete vjen ideja se si ta permirsosh ate. -Psh Jeff Bezzos e filloi Amazon. com duke e permiresuar idene per nje biblioteke dhe lexuesi mund te lexoj libra online dhe te porosisin libra me zbritje nga shtepia. Kjo ka sjelle profit per Bezoss I cili realizoi enderrat e vete dhe te zgjeroj tregun. . Pra strategjite ndermarrese per hyrje ne treg grupizohen ne: -zhvillimi I produktit ose sherbimit te ri. -zhvillimi I produktit te ngjajshem”krijimi I kurthes me te mire per minje”

-Blerja e ekskluzivitetit, -Shfrytezimi I produkteve ose sherbimeve ekzistuese. -sponzorimi I ngritjes se nje ndermarrje -Shkalla e rrezikut.

• KREATIVITETI , INOVACIONI DHE ZGJIDHJA E PROBLEMEVE -Kreativitei dhe inovacioni konsiston ne: • Te parë(seeing)-diçka qe kane pare edhe te tjeret. • Te menduar(thinking)diçka qe ende nuk ka menduar askush • Të bërë(diçka qe ende askush nuk ka guxuar t’a beje. -te menduarit inovativ-çeles per tu bere ndermarres I suksesshem. -rrespektoni bleresin , ai eshte sfide per ju. Degjone ate. -Puno me konsumatorin. -Hulumtimi efektiv i tregut dhe strategjia e shitjes kerkon me shume kreativitet, entuziazem dhe perfekcion se sa kerkohet per zhillimin e tregut.

-Beni pyetje te qelluara dhe pyetni shume here, problemin shtjelloje ne menyra te ndryshme disa here. -beni perpjekjen e radhes per njohjen e problemit. Pyet nese nuk e kupton problemin. -Provo menyre te zgjidhjes se problemit. Pyet disa here, veshtro burime te shumta te informacionit , duke filuar nga shoku I juaj deri te interneti. -Punoni me njerez qe kan pervoje , identifikoni dhe adaptoni metodat , mjetet dhe “peshtjellimet e biznesit qe e planfikoni”. -Hulumtoni per zgjidhje te shumta dhe te ndryshme. Me mire nje ide se fare. Zgjidhja e pare zakonisht eshte joadekuate dhe jooptimale. -Inovacionet e medha(revolucionare) shpesh vijne nga jashte.

• INKURAJIMI I KREATIVITETIT Çka eshte Brainstorming? (stuhi ne mendje)-teknike kreative, Ne fazen e pare: -sugjero ide nga koka jote, -provoko ide te reja tek te tjeret edhe nese ata veç kane ide. -Qellimi I kesaj metode eshte qe mbrenda nje grupi te mendohet per sa me shume ide te reja dhe qe secili te jete I detyruar te mendoj ne menyre kreative. Ne fazen e dyte pas paraqitjes se “stuhishme” kritikohen idete e paraqitura, pastaj vijne seancat e zgjedhjes, te permiresimit, te modifikimit dhe te kombinimit te tyre e te arrihet zgjidhje perfundimtare.

-Kenaqu duke eksperimentuar, duke luajtur, provo gjerat edhe nese nuk funksionojne. -Richard Feynman, fitues i çmimit Nobel ne fizik duke besuar ne perlyerjen e duareve dhe ne berjen e shume eksperimenteve , deklaron”ne praktiken time te perditshme per t’I zhvilluar idete e mia me efiçiencë, une provoj te deshtoj sa me shpejt qe kam mundesi. -Insistoni dhe vetem insistoni. -Edisoni –zbulimi esht e 1% inspirim, 99 perqind djersitje(kembengulsi). Disa pyetje per Inkurajimin e kreativitetit? -çka di une te punoj? -si mund te behet me mire? -si po ndryshon industria dhe konsumatori?

-çka nese e kam bere keq? -cilat jane pritjet e konsumatorit, -cilat nevoja nuk kane qene te plotesuara ? kush nga konsumatoret nuk eshte sherbyer? -Pse ju nuk jeni duke menduar? etj Dallojne fizibiliteti ( I cili behet para se te behet plani I biznesit) nga plani biznesor.

BURIMET E MUNDESIVE INOVATIVE Aplikimi I dijes dhe shkathtesive tona si begati individuale dhe kolektive ne detyrat qe veç po I kryejme e rrite produktivitetin e punes. Nderkaq, nese keto i aplikojme ne veprime ose ne pune te cilat jane te reja –kjo ka te beje me novatorizem. Pra novatorizmi paraqet shfrytezimin e shanseve te cilat reflektohen nga ndryshimet ne ekonomi, shoqeri etj sidomos ne IT. Inovacioni I ndihmon ndermarresit qe te shfrytezoj “ndryshimin” e ndodhur, eshte zbulimi I nje zgjidhje te re, eshte aktivitet kreativ, qe kerkon dije , aftesi, prirje, kembengulesi. -Inovacioni sistematik do te thot edhe kontrollim I shtate burimeve te mundesive inovative –kreative.

Si te tilla ato jane: -E papritura: suksesi , deshtimi -Divergjencat -Nevoja e procesit -Ndryshimet ne strukturen e konomike dhe te tregut -Trendet demografike -Ndryshimet ne vezhgim -Diturite e reja. • E papritura-suksesi I shtepise se mallrave “R. H. Macy”ne New York ku rritet shitja e pasijeve shtepiake papritmas ne krahasim me shitjen e artikujve te modes e cila planifikohej te kishte realizimin me te madh. Menaxhmenti –duhej te ballanconte shitje e ketyre dy artikujve.

Deshtimi-mund te ndikoj ne rritjen e mundesive inovative. shembull. deshtimi I papritur I kompanise “Ford” me modelin “Edsel” edhe pse modeli ishte projektuar me kujdes. Pse deshtoi Fordi , sepse tregun e automobilave per shtresen e larte dhe te mesme e kishte ‘General Motorsi”. -menaxhmenti I Fordit e kuptoi kete deshtim , doli dhe hulumtoi tregun, nevojat dhe kerkesat e konsumatoreve dhe ky ishte inovacion I vertete. Ndryshuan sjelljen sipas kerkesave te tregut dhe shpejt Fordi u kendell me modelin e ri: ”Thunderbird” I cili I kthej pozicionin prijes ne industrine automobilistike.

• Burimi i dyte i mundesive inovative jane divergjencat(dallimet)mes asaj qe eshte e kapshme dhe asaj qe do te duhej te ishte. p. sh: -divergjencat midis realiteteve ne nje veprimtari ekonomike. -divergj. midis realiteteve te nje dege ekonomike dhe supozimeve per to. -dallime midis perpjekjeve te nje dege ekonomike dhe pritjeve te konsumatoreve etj. Shembuj: furrelartat, transformimi I tyre nga kompani gjigante ne “minifurra” eshte shembull tipik I mundesve inovatore, pastaj shembuj ne industrine e letres, ne shendetesi, sektorin publik , ne transport. Pastaj shembulli I aparateve televizive ne Japoni(kompania “Macushita” ishte e pafuqishme ne vitet ’ 50 ne krahasim me kompanite Toshiba dhe Hitachi , por kishte menaxhment intelegjent.

Machushita dere me dere filloi ti shese televizoret farmereve japonez-dhe pushtoi tregun sepse ata permes televizionit dolen jashte botes tradicionale japoneze etj. • Burimi I trete eshte nevoja e procesit-thenia “nevoja eshte nene e zbulimeve”. Shembull: japonezi Tamon Ivasa zbulon riprojektimin e reflektoreve tradicional ne rruge”syri I maces”per te zvogeluar fatkeqesite ne rruget e Japonise te cilat deri ne vitet e ’ 60 ishin te paasfaltuara. • Burimi I katerte I inovacionit jane strukturat ekonomike dhe strukturat e tregut. Ndryshimi I tyre kekon qasje inovative edhe pse ato mund te duken stabile. Shembull –skemat piramidale ne Shqiperi (1977) , ku kishim rrenim te sistemit financiar ne Shqiperi, te struktures ekonomike etj. Keto levizje ofrojne shansin per inovacione ne menyre qe te kalohen prob.

• Burimi i peste i mundesive inovative-ndryshimet ne sferen shoqerore , ne filozofine e jetes, ndryshimet ne konceptet politike, intelektuale etj. • Burimi i gjashte eshte ndryshimi ne te verejtur-gota e plote ose e zbrazet deri ne gjysme”-pra ndryshimi ne te verejtur. • Burimi I shtate I mundesive inovative jane diturite e reja. Ky inovacion I cili mbeshtetet ne dituri eshte “super yll”I ndermarresise. Diturite sjellin profit dhe publicitet. Keto inovacione dallojne nga te tjerat per keto karakteristika: -dallimi ne kohe prej paraqitjes se inovacionit deri te realizimi i saj. -veshtire menaxhohen -periudha e implementimit te tyre eshte e gjate. -sa parashihen inovacionet dhe sa jane te rastesishme!

J. T. PROCESI I FIZIBILITETIT(FRYTSHMËRIA) -Fizibiliteti –proces i cili studion arsyeshmërinë ekonomike të një ideje biznesore ose me fjalë tjera shanset që kjo ide ose “x” projekti i ka të jetë i frytshëm. -përcakton sa ideja është e realizueshme dhe e frytshme(pema e mbjellur –a sjell fryte ose jo në masë të pritshme, dhe kur I sjell ato. -Studimi i fizibilitetit fillon me analizën personale, me numrimin e kërkesave të projektit, pervojën dhe aftësitë tuaja. -Të vlerësojmë nëse mund të bëjmë një studim gjithëpërfshirës të fizibilitetit? (varet nga mundësitë tona).

-Në procesin e analizës së fizibilitetit-ndërmarrësi shqetësohet se si do t’a realizoj idenë e tij e cila është e veçantë dhe që është ëndërr e tij. Ju mund të pyetni –pse kjo është kështu? derisa unë i ëndërroj gjërat që nuk ekzistojnë-të cilat në fakt në botën reale edhe mund të ndodhin. -Projekti ideal është ai i cili ndodh në ato fusha ku interesat tona kryqëzohen me nevojat e tregut, dhe se kërkohen edhe kompromise(heqim dorë pak nga puna jonë ideale-që të marrim më shumë nga jeta jonë komfore). Psh. -dua të jem në gjendje të udhëtoj, të kem të ardhura vjetore në shumën “x”, dua të punoj në këtë lloj projekti, të kujdesem për familjen dhe të të kam standard më të mirë të jetës. -Pra identifikoni qëllimet tuaja –më lehtë do t’I arrini, , vlerëso rëndësinë e punës që e bëni. -Shtroni pyetjen –kush jam unë-në mbrendinë time? inxhinier, ekonomist, politikan …janë punë individuale të secilit. -Kjo punë a e përshkruan personalitetin e individit?

-Imazhi profesional arrihet me shkathtësi , me dije , me punë, me përvojë. . etj. Përvoja në biznes –çelës i suksesit. • NDËRMARRËSIA ËSHTË “AUTOMJET TRANSPORTI” -Ndërmarrësia automjet transporti-automobil udhëtarësh –veturë si imazh. -Vetura mund të pasqyrojë biznesin, ajo e ka motorin dhe kur lëvizë vetura , ajo kërkon karburant. -Pra , ju duhet të siguroni financat që të bleni karburant në pikën e karburanteve por me shkua deri atje duhet të keni pak karburant në veturë. -Ideja pra është ju duhet të keni diçka që të filloni biznesin tuaj(veturën(ide për biznes) si dhe paratë që të filloni rrugëtimin tuaj në biznes. Kështu ju vlerësoni mundësitë tuja për biznes. Arsyeshmeria ekonomike-te eci më tej apo të pres për ide të re.

• VETËANALIZA(SELF-ASSESSMENT) Kërkon përgjigje në këto pyetje: -Pse ju ngacmon kjo mundësi për biznes? -Çka do të ju mbajë(mbështesë) pas mundësisë fillestare? -Shansin që e keni , a pajtohet me përvojën tuaj? -Pse ju e jo dikush tjetër jeni ai që përfitoni në këtë shans? Nëse konstatoni se përgjigjet në këto pyetje janë pozitive –shkoni në hapin tjetër-përgjigje në këto pyetje që lidhen me zbatueshmërinë e idesë për ngritjen e një biznesi: -cilën nevojë të tregut e përmbush produkti ose sherbimi I juaj? -Produkti I juaj “a shkon në treg”? -Çfarë është konkurrenca në treg? -Fitimi – lidhet me shanset apo me veprimet e ndërlidhura me shansin?

VROJTIMI I NEVOJAVE TË TREGUT -Vrojtoni nevojat e tregut, identifikoni ato, mbedh informacione. • ASPEKTE KRITIKE RRETH PËRVETËSIMIT TË TREGUT. -Keni identifikuar nevojat-tani si do t’a përvetsoni tregun? Së paku dy aspekte: -- e para, mbroni idenë tuaj që ajo mos të mirret nga dikush( e drejta në patentë për produktin edhe pse kushton shumë dhe ka edhe shpenzime gjyqësore nëse të mirret patenta-bizneset e mëdha këto shpenzime I përballojnë më lehtë. --e dyta, përgjigjuni në pyetjen –ideja e juaj a kërkon sistem të distribuimit, a posedoni me ate sistem, si duhet ngritë ate sistem nëse nuk e keni? . -Distribuimi direkt-produkti direkt tek konsumatori dhe indirekt-involvon ndërmjetësues.

• ANALIZIMI I KONKURRENCËS SË PRITSHME -Konsideroni numrin dhe madhësinë e konkurentëve të pritshëm, përfillni atësinë dhe përvojën e konkurentëve, vëreni si ata reagojnë karshi biznesit tuaj. -Çka at a i bënë konkurent në biznesin tuaj, përparësitë komparative, çmimet, lokacioni, marketingu, kualiteti , furnizimet, imazhi etj. . -Në garë kush është prijës? -mendoni biznesin tuaj si një veturë të vogël me të cilën keni vështirësi në drejtimin e saj derisa të mbërrini në cakun e dëshiruar. -fshati i madh , i vogël, rrugët , njerëzit, lëvizjet …

PLANI I VEPRIMIT -Deri tani analizuam dy faza të rëndësishme të fizibilitetitvetëanalizën dhe vrojtimin e tregut. Tani do të analizojmë fazën e tretë –planin e veprimit, përkatësisht AKTIVITETET E PLANIT TË VEPRIMIT -Katër aktivitete me rëndësi: I pari, ekzaminimi I procesit veprues-çdo hap të përcillet me kujdes , të jetë me rend , me prioritet dhe I vlerësuar praktikisht. I dyti, vlerësoni hapat vijues sepse secili e ka koston e vet(kohë dhe para) dhe vlerësoni : ia vlenë barra qiranë? I treti, përgaditni një përmbledhje për ate që do t’a bëni, sa kohë dhe para do t’ju marrë.

I katërti, përsëri përqendroheni tek vetvetja dhe burimet tuaja, çfarë kërkoni dhe çfarë rentabiliteti dëshironi të arrini, shpenzimet në lidhje me prodhimin dhe shpenzimet fikse(pagat). ANALIZA E RENTABILITETIT Shpreh raportin e shitjeve te domosdoshme ndaj shpenzimeve, pra R=shitjet/shpenzimet. Ose profiti eshte I barabarte me pritjet nga shitja duke I zbrite shpenzimet. Formula : Profiti(P)=Shitjet(SH) x efektet margjinale%Shpenzimet , pra P=Sh x EM%-SHP. -Si do te perballoni koston, nga cilat burime te financimit te biznesit, si do te gjeni parate tjera te nevojshme pertej atyre ne dispozicion qe te vazhdohet me biznesin e nisur?

-Cila eshte aftesia e juaj per fleksibilitet ne treg dhe si do t’i pershtateni konkurences? -Imagjinoni perseri veturen tuaj si simbolike-dhe nje udhtim -ju duhette keni veturen—duhet te keni aftesi per ta ngare veturen-pesha e bagazhit ne veture, rruga kah do te shkoni, furnizimi me karburant gjate rruges etj. Ky eshte fizibiliteti qe ju mundeson te keni nje te ardhme me te mire ne biznes.

UDHEZUES PER FILLIM TE SUKSESSHEM TE BIZNESIT -Duhet te siguroni tregun me potencial rritjeje te vazhdueshme brenda 5 viteve(percaktoni % e rritjes) -Zgjidhni ekipin menaxhues me te mire , me eksperience dhe aftesi te duhura. -Perfitimet nga biznesi I nisur duhet te shihen shpejt , bashkpunoni me konsumatorin qe atij t’I kthehet investimi I bere ne blerjen e produktit tuaj, percakto fitimin tende(sa ai mund te jete? ) -Produkti I juaj duhet te dalloj nga te tjeret-se paku te kete tri tipare qe e veçojne, dhe produkti duhet te jete fleksibel sepse ndryshojne tregjet.

J/K Testimi I idese ndermarrese TESTIMI I IDESË -Tani veç e keni idene-testone. JA METODA E TESTIMIT SIPAS Michael O’Malley. -Cilat jane pershtypjet e njerezve me sfonde te ndryshme per idene tuaj. Ju duan ata njerez apo jo , sa ata jane te ndershem ne perceptimet e tyre per idene tuaj? -Shiko formularin ne vazhdim dh ebeje ne disa kopje per miqet tuaj dhe nxirrni informatat e duhura. -Mendo mire –çka ata mendojne per idene tuaj-çka personalisht mendojne per ju. -mendoje veturen enderrave tuaja ne sallonin e automobilave-llojin dhe gjendjen e tij(veture e enderrave, veture funksionale , apo veture ne defekt!!).

Te ipet formulari Testimi I idese-beje shembull. f 65 Pastaj ndihmoj ata ne : gjetjen e vendit dhe kohes me te pershtatshme per te kuptuar idene tuaj ku ata nuk pengohen, dergoje tek ata materialin e nevojshem me kohe, lajmroi ata me kohe, pyetjet duhet te jene te qarta dhe vendosi sipas prioritetit qe ju e mendoni. -Atje ju duhet te degjoni, mos flisni, mesoni, pyesni, beje perpjekje te kuptosh pse ata nuk e duan idene tuaj. MOS HARRONI “TE FALENDERONI PER NDIHMEN, INTERESIMIN DHE KOHEN E TYRE” -Pas marrjes se opinioneve te tyre, identifiko sygjerimet me te mira, verej çka duhet pyet ne takimin e radhes, kritikat mos te ju shqetesojne shume, degjojeni edhe nese atij nuk I pelqen ideja e juaj(mos I thuani se e ka gabim) dhe ne fund I thuani”Faleminderit shume per ndihmen tuaj, interesimin dhe kohen tuaj”Micheal O’Malley.

-Falenderimi te jete ne leter I shkruar me dore sepse e rrite marketingun profesional dhe qendrojne me gjate, mund t’utregohet te tjereve kudo, keshtu leni pershtypje te veçante, nese dikujt I pelqen ideja e juaj , edhe mund te ju ndihmoj me keshilla ne vazhdim, se bashku me letren falenderuese vendosne ne zarf edhe nje plan tuajin te marketingut. -Permbajtja e mesazheve ne leter falenderuese…. . I nderuari mik x. -Edhe kur nuk jeni falenderues per ndihmen qe nuk ju eshte ofruar-duhet te jeni te sjellshem-mesazhi… -Kur deshironi te mbani kontaktin –poashtu mesazh… -Mesazhe tjera…

FAMILJA DHE MIQTE E TESTOJNE ME SE MIRI IDENE TUAJ -Per te zhvilluar biznesin tuaj ju duhet te bashkpunoni me njerez, kush mund te ju ndihmojë, kush mund te punoj me ju. kush mund te ju ofroj para, a mund te jete ai partner I juaji. -Bashkpunoni me njerezit qe ju besoni, te sinqerte, pra ju keni familjen dhe miqtë , nuk jeni vetem, ata jane shenje e jetes per ju dhe kane edhe emocione dhe prirje per te ju ndihmuar. Prirja 1: nese ata ndiejne kenaqesi, ata do te ju inkurajojne: vazhdoni, po beni pune te mire , a ke nevoje per ndihme, ju ofrojne para , kurajo etj. Ose Prirja 2: nese ata nuk ndiejne kenaqesi do te ndodh e kunderta e Prirjes se pare.

• KRIJIMI I BIZNESIT ME BASHKESHORTIN /BASHKESHORTEN TUAJ -Ne keto rrethana te zhvillimit te biznesit-renditni mendimet dhe vendimet e perbashketa. -Ajo qe eshte ne bashkeshortesi mund te mos jete ne biznes. -Por prap duhet keni mbeshtetjen ne njeri tjetrin. -Huazo para aq sa mund t’I kthesh sa me shpejte. -more ose jo para nga familja ose shoket –thuaju –ju lutem ose edhe faleminderit dhe marreveshtjet per huamarrje beji me shkrim. CILI ESHTE ELEMENTI KYÇ I BIZNESIT TUAJ? -Paraja? , planifikimi? , produkti ose sherbimi? , bleresi(tregu) + eshte elementi kyç i biznesit tuaj dhe per kete beni ekspertize te vazhdueshme per bleresit potencial.

P/P Bleresit BLERESIT PERSPEKTIV -Per biznes te suksesshem- duhet t’a njihni bleresin tuaj. -Per veten tuaj I dini te gjitha qe nga ideja dhe te tjerat. -Por bleresin a e njihni mjaft? AI DUHET TE BLEJE PRODUKTIN OSE SHERBIMIN TEND. -Kush jane bleresit, kuptone ate, eshte çështje marketingu I cili identifikon konsumatoret perspektive dhe rrugen si ti arrijme ata. Nderkaq, blerja eshte vetem bindja e krijuar nga blersit perspektive qe te blejne produktin tuaj.

NJOHJA E BLERESIT TUAJ -Provokoni mendjen tuaj ne pyetjet: ”Kush, çka , kur, pse dhe si? ” -Kush do ta bleje automobilin tuaj? studioni industrine e automobilave , tregun respektiv, krahasoni veten me konkurencen-dhe ne fund konstruktoni profilin e bleresit tuaj. -Çka shitni saktesishte? shitni automobilin si produkt apo transportin dhe komoditetin qe e sjell ai? Ne biznes nuk shitet vetem produkti. -Per konsumatorin me I rendesishem eshte automobili apo komoditeti dhe ekonomizimi qe I ofroni bleresit. Keto duhet te theksohen ne biznesit tuaj. Po siguria me automobilin qe po e shitni-duhet menaxhuar dhe theksuar.

Kur? -koha e blerjes ndikohet nga shume faktore , sezonal, financiar etj. Ku? ku te blehet apo te shitet. Lokacioni eshte shume me rendesi. Pse? Motivet pse blejme dhe zhvillo marketingun qe te motivosh blerjen. Si? Si njerezit I blejne produktet tuaja –me para, me kredi kartele, periudha e pageses etj? -Zhvilloni shkathtesit e komunikimit, kjo zhvillon biznesin tuaj.

• GJUHA SPECIFIKE E KONSUMATORIT Klientet perdorin te njejten gjuhe specifike per te treguar se çka deshirojne, çka ju pelqen, çfare vleresojne me shume dhe çka jane ne gjendje te paguajne? -Ju duhet te flisni gjuhen e tyre qe ata te blejne tek ju. Mos u mbyllni ne raport me gjuhen e tyre. Nese nuk e flitini gjuhen e tyre , ata do te blejne dikund tjeter. -Pra mesoni se çka duhet te degjoni. Me gjeresisht ne liber.

J. P. PLANI I BIZNESIT Realitetet e planifikimit te biznesit -janë hartuar dhe a duhet hartuar plane biznesi para se te fillosh biznesin? -me rendesi eshte se si trajtohen çështjet ne planin e biznesit dhe jo sa I gjate eshte ai! -Sipas David Gumpert-ne te kaluaren planet e biznesit nuk jane marre shume parasysh nga investitoret!! -Definicionet per planin e biznesit sipas Gumpert: --eshte dokument qe tregon zotesin e biznesit tuaj-qe te krijoj profit te kenaqshem dhe te jete atraktiv per financuesit --ose : Plani I biznesit eshte dokument I shitjes I cili percjell ekzistimin dhe premtimin e biznesit tuaj deri te financuesi potencial ose aksionari.

-Objektiv I planit te biznesit-demonstroni se si do ta beni biznesin tuaj, si do ta realizoni idene tuaj dhe ti bindni edhe te tjeret. PSE TE SHKRUHET PLANI I BIZNESIT? -Vetem qe te supozoni se do te realizoj kete fitim etj? -ose e shkruani me qellime specifike-qe te prodhoni nje dokumet me te fokusuar!? Sipas Gumpertit –tete arsye per te hartuar planin e biznesit: 1. Te shitni veten tuaj ne biznes-”te shihni se mendja e juaj a eshte e “shendoshe” per biznes. Bindne veten se nisja e biznesit eshte gje e mire per ju , nga aspekti personal dhe ai I investimeve -plani I biznesit orienton ndermarrjen-eshte harte e rruges per ju.

2. Te siguroni financime nga bankat -bankat kerkojne planin e biznesit qe te liferojne huate , kedite etj. 3. Te siguroni fondet investive-nga akcionaret , investitoret sepse nuk vlen vetem premtimi gojor, -”investitoret deshirojne te dijne se sa do te ju kushtoj te marrin pjese, sa eshte rrjedha e parase , si dhe kur do te ju kthehen parate e investuara” 4. Te vendos aleanca strategjike-hulumtime te perbashketa, marketing ne mes kompanive te medha dhe te vogla. 5. Te sigurojne kontrata te medha-ndermarresit e vegjel duhet te ju ofrojne korporatave te medha planet e biznesit qe te tregojne se kush jane!

6. Kompanite e vogla te terheqin(joshin) puneteoret me te vyeshem-bindja e njerezve me te mire te kompanise se kompania do te perparoj dhe do te zhvillohet dhe se menaxheret me te mire te mbesin ne kompani dhe jo te fluktuojne ne kompanite e medha. Plani I biznesit mund ti binde ata per nje veprim te tille 7. Plani I biznesit ndihmon edhe ne bashkimin e kompanive te vogla dhe te medha-dhe plani ju ndihmon qe ta bindni shitesin e kompanise apo bleresin qe te bashkohen ne nje kompani. 8. Plani I biznesit duhet te fokusoje dhe motivoj ekipin tuaj menaxhues-qe secili te jete I fokusuar ne problemet e kompanise dhe ne qellimet afatgjata te saj.

• KATER RROTAT DHE KATER GOMAT E PLANIT TE BIZNESIT -Automjeti -4 rrote te pavarura por funkcionojne te koordinuara. -Kater rrotat e planit te biznesit: --njerezit(personeli)- e bejne ndermarrjen funksionale --mundesia(shansi)- e biznesit, rritja etij , pengesat …etj --Konteksti-faktoret qe mund te ndikojne ne biznesin tuaj dhe qe jane jashte mundesive tuaja per t’i kontrolluar. --Rreziku dhe shpagimi-biznesi mund te deshtoj per shkak te mosplanifikimit te duhur. Secila rrote ka gomat e veta te mbrendshme qe u pershtaten rroteve, prandaj:

• Kater gomat e planit te biznesit tuaj jane: --Individet-fokusonu ne pervojen tuaj , ne shkakthtesite tuaja menaxhuese, deshiren tuaj per te punuar shume, ne atributet tuaja personale(perceptimi I kontrollit, toleranca, pavaresia ne vendimmarrje , aftesia per te udhehequr etj). --Biznesi-shtylla e biznesit tuaj mbeshtet ne ate se ne çka ju jeni te mire(3 E-Edukimi, energjia, ndermarresia). --Industria dhe qasja ndaj klientit-njihe konkurencen dhe llojin e industrise suaj, trendet e saj. Si i qaseni klientit? --Motivi I bleresit-mundesite e tregut-sa ju i plotesoni motivet e bleresve dhe mundesite e tregut ne kete drejtim. Flitni me gjuhen e bleresit.

• PROBLEMET ME TE MEDHA NE FILLIMIN E BIZNESIT -Mungesa e trajnimeve, shkathtesive teknike , pervoja e vogel ne financa, mungesa e shkathtesive ne “tregtim” etj. Plani I biznesit duhet te jete I qarte, jo I gjate , permbajtesor, I nderlidhur me kaptinat paraprake etj. ELEMENTET E PLANIT TE BIZNESIT -Mund te jene te ndryshme por ne parim jane keto elemente: 1. Mbeshtjellesja(Cover page)-ku shenohen te dhenat elementare te individit dhe kompanise dhe te dhena tjera. 2. Permbajtja-ne detale.

3. Permbledhja ekzekutive-eshte I rendesishem sepse lexuesi mund t’a lexoj vetem kete pjese dhe nuk shkon me tej. 4. Kompania-theksohet filozofia dhe logjika themelore e kompanise-strategjia , misioni, vleresimet informative dhe ekipin menaxhues. 5. Tregu-bleresit potencial dhe numri I tyre, , çka shitni si kompani, etj… 6. produkti qe ju prodhoni ose sherbimi-karakteristikat e produktit ose sherbimit qe ofroni. 7. Shitjet dhe promocioni-metodat e shitjes se produktit(shtepi-shtepi, me perfaqesues, poste elektronike etj. Promocioni me ane te shpalljeve , marredhenieve me publikun etj 8. Financat-cilat jane kushtet financiare te kompanise? 9. Shtojca-rezymet dhe pershkrimet e produkteve , artikuj gaz.

PERSHKRIMI I BIZNESIT TUAJ -Çelesi per ndezjen e vetures -shkendija, analog me permbledhjen ekzekutive te biznesit tuaj. --objektivi I juaj ne biznes? pse keni filluar biznesin dhe pse mendoni se do te keni sukses? --cilat jane pergaditjet qe te filloni biznesin tuaj? --cili eshte produkti/sherbimi I juaj-3 EEdukimi, Energjia, Ndermarresia. --lokacioni I biznesit tuaj , pse aty, me qira , do ta bleni, adaptoni …si? --Paisjet, makinat… --A keni njerez , ekip apo vetem. -- Cila eshte pervoja e juaj? .

• INDUSTRIA DHE ANALIZA E “AMBIENTIT “TE BIZNESIT -Si biznesi I juaj ju pershtatet rrethanave veprues sepse biznesi I juaj nuk do te jete vetem. -aeroplani eshte ndryshe nga automobili -identifikoni industrine ne te cilen ju do te veproni( e kaluara dhe e ardhmja). -Konkurentet tuaj cilet jane ata? -Prodhime te reja ne treg. . -Zë pozicion te mire ne industrine ne te cilen vepron.

ANALIZA E RRETHINES -Disa nga pyetjet: --ciles industri I takoni? --trendet e shitjes ne te kaluaren, si jane ato tani ne rrafshin nacional dhe me gjere. Trendet ekonomike, teknologjike , ligjore etj. --bizneset e reja –numri. --kerkesat e tregut, --shitjet e konkurenteve tuaj-trendi. --ndyshimet qe ata kane bere? --perparesite e tyre ndaj jush? --si mund t’a beni me mire biznesin ne te ardhmen? --Çka e karakterizon biznesin tuaj, trendi I tregjeve tuaja? --cilin treg synoni dhe madhesia e tij etj?

• PLANI I MARKETINGUT -Pse bleresi do te bleje nga ju? --Plani I marketingut tregon se si produkti apo sherbimi I juaj do te prezentohet para klientit tuaj dhe pse ata do te blejne produktin tuaj. --Ju tregoni rrespekt ndaj bleresit, flisni me gjuhen e tij. -PLANI I MARKETINGUT-paraqet strategjite tuaja ne lidhje me shperndarjen e produkteve tuaja , sherbimeve, çmimet, dhe promovimin e produkteve. -Sipas profesionisteve-marketingu eshte: Produkti(Product), Vend deponimi(Placement), Percaktimi I çmimeve(Pricing) dhe Promovimi(Promotion). Pra 4 P-PPPP. -Planin e marketingut ju duhet ta percillni me vemendje dhe shpesh-dhe te beni korigjime sipas kerkeses se tregut.

-Plani I marketingu eshte harta rrugore, identifikoni te gjitha rruget( te reja , te mbyllura, qorre etj. . ) -Plani I marketingut-strategji e juaja per terheqjen e klienteve per prodhimet dhe sherbimet tuaja dhe ju duhet te krijoni marredhenie te mira me blersin. Çështjet kryesore qe I adreson Plani I Marketingut. 1. Pyetje per bleresit: Kush, çka, kur , pse dhe si? 2. Sa blejne, nga kush blejne, sa shpesh blejne, si eshte konkurenca? 3. Cilat jane mundesite(OPORTUNITETET) ne tregjet me potenciale? identifikimi i nevojave! 4)Cilat jane rreziqet-kercenimet ne tregje? Trendet? 5. Si akceptohen nga te tjeret marketingu , reklamimi dhe promovimi dhe cila forme e marketingut –pranohet ?

6. Sistemi I çmimeve-rritje , zbritje, konstante ? 7. Si eshte sistemi I shperndajes se produktit tuaj-efektiviteti I tij dhe kontrolli I tij? 8. Çfarë çmimi do ti vendosni produktit tuaj –me I larte se ai I tregut, me I ulet, I njejte dhe pse ? 9. Si do ta perballoni kerkesen ne treg dhe ndryshimet e tregut? 10. Cilat jane perparesit tuaja ne treg, etj?

• EKONOMIKSI I ÇMIMEVE-(Levizja dhe formimi I çmimeve-lakorja e çmimeve, sasia, çmimi , oferta dhe kërkesa –psh per karburantin e vetures suaj). -nese zbriten(ngriten) çmimet e tarifave taxi si do t e reflektohet ne kerkesen per nafte per veturen tuaj? -nese taksat jane me te lira atehere ne levizim majtas ne lakore dhe kerkojme me pak nafte. -nese taksat jane me te shtrenjta –ne levizimi ne te djathte te lakores dhe kerkojm me shume nafte per veturen tone. -nese rritet nevoja per nafte-kemi ndryshim djathtas ne lakoren e kerkeses per nafte dhe e kunderta. -nese te ardhurat tona rriten-ne do t e kemi ndryshim djathtas ne lakoren e kerkeses per nafte dhe e kunderta.

• Elasticiteti I çmimeve eshte I ndjeshem-sa do te ndryshoj kerkesa per nje produkt nese çmimi I tij rritet per 1%. ? -ekzistojne disa fakore qe percaktojne elasticitetin e çmimeve te produkteve: -sa nje produkt mund te zevendesohet(substituohet)? -shkalla e nevojes per produkte luksi-kane elasticitet me te madh. -sa e keni buxhetin dhe sa ndani per nje produkt qe duhet t’a bleni? -ne afat me te gjate kohor , elasticiteti eshte me I madh sepse klientet me lehte permiresojne sjelljet e tyre. -Momenti I zbritjes së çmimit-zbritje e pernjehershme(e madhe) apo e perhershme (dalngadal-dhe reflektimi se sa ai zbritet-2 euro ne 1. 99 -verehet me shume se 1. 99 ne 1. 98 euro etj.

PLANI FINACIAR-perdoret per te vertetuar nese biznesi eshte apo jo ekonomikisht I frytshem(fizibel). STRATEGJITE FINANCIARE Strategjia e juaj financiare mbeshtetet ne disa fakte: -A do te mbeteni shpejt pa mjete xhiruese-qarkulluese(out of cash)? -Sa ju nevoitet kohe qe ju te siguroni-mbyllni konstrukcionin financiar per biznesin tuaj? -A keni apo jo alternativa financiare? -Sa mund t’I perballoni rreziqet? --shkathtesite tuaja per te siguruar para-çfare jane? huazime, te tjera? ? ? hipoteka per huane –borxhin? ? --Kapitali punues-financiar jane parate qe I keni ne dispozicion.

--asetet jane paisjet e kompanise suaj. Sa jane ato , se bashku sa jane, a garantojne suksesin e biznesit tuaj? IDEJA E PROFITIT ÇKA eshte profiti? diferenca ne mes kostos se prodhimit te produktit tuaj dhe te ardhurave te realizuara nga ky produkt. -Ideja e profitit eshte qe te beni para nga dija , pervoja , aftesite tuaja etj. -E kunderta e profitit- humbja. -Mos I mashtroni te tjeret ne biznes-por dallonu nga te tjeret.

• Te kuptuarit e profitit Profiti -Diferenca ne mes te ardhurave dhe shpenzimeve. Te ardhurat -jane te hyra nga biznesi ne shitjen e produkteve tuaja, ose Te ardhurat=Çmimi x sasia e shitur. Shpenzimet fikse dhe shpenzimet variabile -Shpenzimet fikse-pagat e punetoreve, shpenzimet e rrymes , telefonit , ujit etj-shpenzime indirekte -Shpenzimet variabile-sa eshte shpenzuar per te prodhuar -imputet direkte-materiali per prodhimin e nje produktiasete te prekshme.

• Te ardhurat –shpenzimet e shitjes=Bruto Profiti • Te ardhurat – shpenzimet e shitjes –shpenzimet fikse=Neto profiti. • TE HYRAT>SHPENZIMET=PROFIT • TE HYRAT <SHPENZIMET=HUMBJE • Rritni te ardhurat ose zvogloni shpenzimet qe te rritni profitin -Rritja e te ardhurave -si do t’i rritni? -Zvogloni shpenzimet-si do t’i zvogloni?

• Perdorimi i profitit-per çka do ta perdorni profitin e realizuar? 1. Pagesa e tatimeve ne neto profitin e mbetur –si partner ne biznes. 2. Pagesa e dividentes per akcionaret pasi te jete paguar tatimi ne fitim. Pastaj pagesa e tregtareve dhe partnereve(si pronar)-ne forme te terheqjeve(drawings). Menaxheret dhe punetoret kerkojne te ju paguhen pagat. 3. Profiti i mbetur-financimi i aktiviteteve te ardhshmezgjerimi I biznesit , , projekte te reja, marketing e te tjera.

• PROJEKSIONET BUXHETORE-perfshijne: -buxhetet -perllogaritjet e rentabilitetit -formulimi I projekcioneve financiare Buxheti –permbledhje e te hyrave dhe te dalave per nje periudhe te caktuar kohore ose ne ndermarresi si plan specifik per te mbuluar shpenzimet tuaja. -Listoni shpenzimet tuaja qe mund t’I keni gjate nje viti. -Mendone veturen tuaj. -Mendoj ne detale te gjitha-per te gjitha produktet dhe gjerat e mundshme. -Vendos kostot per secilin produkt shpenzues. -Shpenzimet per veturen psh. premia e sigurimit, riparimi I saj, karburanti, taksat rrugore dhe ndeshkimet etj.

• Ana tjeter e buxhetit jane te ardhurat tuaja nge biznesi. -Sa konsumatore do te blejne nga ju dhe sa sasi mallrash do te blejne. -Planifikimet financiare kerkojne informacione-rezultojne nga pervoja e juaj ne fushen qe beni biznes, te dhenat e publikuara etj. -Parat per biznesin tuaj jane sikur karburanti per veturen tuaj. -keni parasysh produktin tuaj spsecifik, prodhimin dhe shitjen e tij. Nga shitja e tij do te realizoni te ardhura per biznesin tuaj. -Buxhetet perdoren edhe per planifikimin edhe per menaxhimin e biznesit tuaj. perllogariten per çdo vit, rishqyrtohen ne çdo muaj. Shembull nga libri 125.

• ELEMENTET PERGADITJEN E BUXHETIT -Te ardhurat dhe shitjet • Keshi? kredit? Tramba? • Borxhi I marre • Shitja e pasurise ose e paisjeve(jo e produkteve) • Burimet tjera 2. Blerjet • Sa eshte vlera e blerjeve? • Vellimi , stoqet, • Blerja ose marrja me qira e paisjeve, ndertesave, mjeteve kryesore, • Tatimet dhe ndikimi I tyre ne planifikimin financiar.

3. Shpenzimet • Fikse, variabile etj. • Ekspertet e ndryshem 4. Rrjedha e parase • Koha e krijimit te te hyrave dhe te dalave te parave.

ANALIZA E PIKES SE RENTABILITETIT Shembull: Formula: Q=FC/SP-VC Q-400 , sasia e prodhuar, vetura. FC-Shpenzimet fikse, 10. 000$ VC, Shpenzimet variabile 75$ SP-Çmimi I shitjes 100$ Duhet shite qe te 400 automobilat qe te jemi rentabel por akoma nuk kemi profit perderisa te mos I shesim mbi 400 cope te ketyre automobilave. Nese per nje moment I leme anash shpenzimet fikse dhe ju mendoni se do te fitoni nga 25$ per automobil- e ashtuquajtura kosto margjinale=çmimi qe kane paguar konsumatoret(100) dhe ai qe ju ka kushtuar ju(75), atehere profiti I juaj eshte 25$ per çdo automobil e jo 100 sa eshte çmimi I shitjes. Prandaj per te mbuluar shpenzimet fikse prej 10. 000$ duhet te realizohen mbi 30. 300$ nga shitja(si rezultat I shtimit mesatar margjinal(33%)diferenca midis shpenzimeve tona variable dhe çmimeve të shitjes. Kalkulimet e tilla na tregojne per vellimin e shitjeve dhe jo sasine qe duhet prodhuar. Shembulli ne vijim:

• Shembull I analizes se rentabilitetit-shitjet Formula: Shkalla e rentabilitetit te shitjes=FC/CM=10. 000 X 33%=30, 303 euro. Produkti-veture 300 modele te ndryshme FC-Shpenzimet fikse 10000$ CM-Mesatarja e shtimit margjinal (te shitjes) 33% Pra per te mbuluar shpenzimet fikse prej 10. 000$ duhet realizuar mbi 30. 300 $ nga shitja.

• KOMPLEKSITETI I SISTEMIT TE LLOGARITARISEvaret nga madhesia e biznesit , numri i transakcioneve, objekivat dhe vlerat e kompanise , pervoja e punetoreve etj. • Dy lloje te llogaritarise: --llogaritaria ne kesh(cash)-eshte i thjeshte dhe , --llogaritaria ne transakcione rrjedhese(accrual)-eshte shume kompleks. shih tabelat f 131 -133 per ilustrim. Per me shume ju do te mesoni nga lenda e kontabilitetit.

Kontrollet e sistemit te Llogaritarise 1. Te jene kompetent, te trajnuar per kontabilitet. 2. Zyrtari qe rexhistron transakcionet financiare-te mos kete qasje ne llogarite bankare. 3. Verifikoni evidencat ne menyra te ndryshme. 4. Merrni masa per ruajtjen fizike te te dhenave dhe mbani rezerven. 5 Angazhoni nje te pavarur qe t’I rishikoj te dhenat tuaja. Keto dhe masa tjera e rrisin sigurine dhe besueshmerin e te dhenave.

KONCEPTI I FLUKSIT TE KESHIT(CASH FLOW) Rrjedha e keshit paraqet fluksin e hyrjes dhe te daljes se parase se gatshme ne biznesin tuaj. Hyrjet e parase se gatshme mund te jene te ndryshme: nga aktivitetet normale te biznesit, nga normat e interesit, dividentes , nga parate e huazuara, proceset gjyqesore, pagesat nga kompenzimet nga kompanite e sigurimeve etj. Daljet jane te ndryshme…. . Keshi pozitiv nese hyrjet >se daljet dhe e kunderta.

PLANI I PRODHIMIT -ka per qellim te sqaroj se si ju do t’I prodhoni prodhimet ose sherbimet tuaja, se si lenda e pare shendrrohet ne produkte finale. -Prodhimi definohet si proces I shenderrimit te lendes se pare ne produkte te cilat mund te perdoren, ose shendrrim I imputeve ne outpute. -Ekzistojne tri lloje me kryesore te procesit te prodhimit: --ne njesi, --ne grup , dhe --ne proces te vazhdueshem te prodhimit. Psh , nese nje zdrukthetar e gdhend nje veture si model ne nje cope druri(ne njesi). Secila pjese e vetures do te punohet si e ndarë nga tjetra. -Pastaj prodhohet ne seri-ose prodhim I disa produkteve(prodhimi ne grup), dhe , -Procesi I vazhdueshem-psh rafineria e naftes e cila prodhon benzine, ku kemi hyrjen e naftes se paperpunuar(proces I vazhdueshem)---dhe daljen e vazhdueshme te produketve finale.

-Pra krahasojm biznesin tone me procesin e prodhimit-si njesi , si grup apo si proces I vazhdueshem. -Çka perfshine plani I prodhimit? —paisjet , makinerine, objektet fizike te fabrikes, planin urbanistik, fluksin e fuqise punetore, furnizuesit, nenkontraktoret dhe raportet kontraktuale me te gjithe. ÇËSHTJET NË PLANIN E PRODHIMIT --A jeni pergjegjes per nje operacion prodhues apo per te gjitha operacionet prodhuese? --identifikoni nenkontraktoret e produkteve te prodhuara(si jane perzgjedh, shpenzimet etj). --Shtrirja fizike e fabrikes dhe shtrirja e procesit te prodhimit. --Paisjet dhe gjendja e tyre per prodhim --Lenda e pare e nevojshme? --Furnitoret --struktura kualifikuese e te punesuareve.

--Kontrolli I kualitetit te produktit dhe inventarit(sistemi), --Shpenzimet e prodhimit dhe sasia qe duhet prodhuar qe kompania te jete rentabile! --Rritja dhe zvoglimi i prodhimit(ndikimi). --Zhvillimi I produktit ne te ardhmen dhe hulumtimet e reja. --Ndryshimet teknologjike ne lidhje me produktin. -Aspektet e sigurimit t e pasurise dhe personave etj. Plani I prodhimit –fokusohet ne paisje dhe lenden e pare, resurse njerezore etj. --verej strukturen e shpenzimeve te prodhimit. --Planifkimi I shpenzimeve –planifikoni rrugen tuaj te prodhimit.

PLANI DHE FORMAT ORGANIZATIVE -Plani organizativ-disa pyetje: pse ju pikerisht e zhvilloni kete biznes? , kush jeni ju dhe si jeni organizuar? -Ju duhet te strukturoni fillimin e biznesit tuaj, pas testimit te idese tuaj angazhoni edhe te tjere qe ideja te realizohet. -vendosni planin organizativ, njihni aftesite dhe shkathtesite tuaja menaxherike dhe te tjereve. --Si mund te organizoni biznesin tuaj? ---si biznes individual, ---bashkpronesi(ortakeri). ---shoqeri akcionare, , , konsulto ligjin. -Jane me rendesi ne kete proces pergjegjesia , pagesa e tatimeve, planifikimi I te drejtes mbi pronen-biznesi dhe individi jane nje(qe te dy duhet te paguajne tatime).

-Perparesit edhe te metat e biznesit individual-vendos vete por edhe obligimet bien mbi ju si I vetem. --Dy e me shume njerez ne biznes I ndajne te drejtat dhe pergjegjesite –ligjore dhe tatimore, fitimet dhe humbjet, ka me shume stabilitet ne prone dhe te hyra, motivimi me I madh, mosmarrveshjet te zgjidhen me marrevshje te shkruar. --Korporatat kane identitet ligjor dhe individi “fshihet “ pas korporates. -Avantazhet e biznesit korporativ: mbrojtja ligjore , kredibiliteti , fleksibiliteti, beneficionet , etj -Disavantazhet: tatimet me te larta , rreziku nëse je I vogel etj --Biznesi familjar –I ka specifkat e veta (ndarja e çështjeve biznesore nga ato familjare)

ÇËSHTJA E VAZHDIMESISE SE BIZNESIT -kush do ta vazhdoj biznesin? vetite e secilit prej anetareve te stafit menaxhues(shkathtesite , pervojat etj). -forma e pronesise se kompanise dhe pejsemarrja ne pronesi e secilit nga pjesemarresit. -punet dhe detyrat e secilit nga anetaret e menaxhmentit. -pagat dhe format tjera te kompenzimeve. -Kush kontrollon resurset ne kompani etj/

PLANI OPERATIV PARASHIKIMI I PROBLEMEVE/PASIGURIVE -Biznesi I vogel ka strukture te thjeshte te menaxhmentit-pronari eshte menaxher. -Udhtimi I jaj me automobil-cili drejtim, perparesite , sfidat , furnizimet, financat etj. -Nese keni dy pasagjere me njohuri te caktuara , ju do te njiheni me te relaksuar(njeri di ju ndihmoj ne vozitje kur ju lodheni, por ai mund te mos e dije rrugen si ju? ? !!dhe keshtu gabohet rruga edhepse mund te jeni ne drejtimin e njejte(PR-TI per shembull). -Kjo mund te ndodh edhe ne biznes, sidomos ne ato te vogla. -Dallimi ne mes pasigurise dhe rrezikut. Pasiguria –nese ju nuk e dini çështjen(rezultatin) , dhe nese ju mund te humbni diçka kjo kalon ne rrezik. Pra kur ju te siguroni humbjen e mundshme , atehere ju e menaxhoni rrezikun.

-Bizneset ballafaqohen me pasiguri nga te cilat disa mund te njihen dhe te ruhemi nga ato, nga disa jo. Menaxhimi I rrezikut kerkon njohjen e rreziqeve dhe te humbjeve potenciale. Duhet te egzistoj plani per te minimizuar rrezikun I cili kerkon imagjinate , planifikim informata te sakta , te plota dhe me kohe. -Duhet te jeni te informuar per te tashmen dhe te ardhmen e kushteve te tregut, alternativat e ndryshme dhe efektet e tyre.

MENAXHIMI I RREZIKUT -Ekzistojne 4 menyra: shmangia, pakesimi, transferi dhe pranimi. --Shmangia –heqja dore nga aktivitetet te cilat jane me rrrezik. --Pakesimi I rrezikut e minimizon rrezikun me metoda te ndryshme(perdorimi I masave mbrojtese dhe te sigurise etj). --Transferi I rrezikut-pasojat e rrezikut kalohen nga njeri individ ose organizate ne tjetrin individ apo organizate jashte biznesit tuaj. Kjo mund te behet permes sigurimit kur nje kompani tjeter do te paguaj ne rast te demit. --Pranimi I rrezikut-perfshine pranimin dhe pasojat e rrezikut ne rast te ndodhjes se rrezikut.

Poashtu ekzistojne 4 kategori te rrezikut te cilat duhet te studiohen: --rreziku operacional(vepruese, pasiguri te cilat ndodhin gjate operimit normal te biznesit-si psh recesioni, ligjet , tregu, afati I skadences se produktit, konkurenca, vdekja e punetorit etj). Keto rreziqe nuk mund te eliminohen por mund te monitorohen. Parashiko dhe beje plane me kohe per te perballuar rreziqet vepruese. --rreziku I prones-shkaterimi ose humbja totale e aseteve te kompanise-mbroju duke e siguruar pronen, minimizo humbjen me plan konkret. --Rreziqet e punetoreve (personelit)-humja e punetoreve kyç-sigurim I tyre permes kontratave ose polisave te sigurimit, selektimi I kujdesshem I tyre dhe mbikqyrja e tyre, trajnimi I punteoreve shtese, kontrolli I mbrendshem, besimi I ndersjelle, lendimi ne pune, mbrojtja ne pune, kompenzimet per lendimet etj. --Rreziqet e fokusuara ne konsumator-rrezik I paster kur konsumatori lendohet ne objektet tuaja, vjedhja nga konsumatoret, pergjegjesia per produkte dhe sherbime cilesore. --Rreziku edhe me I madh kur konsumatori nuk blen me nga ju, mospagesa nga ana e konsumatoreve(zgjidhja identifikoni dhe vezhgoni).

Shmang-ju varshmerise nga vetem nje konsumator – diversifiko konsumatoret. Ekzistojne lloje te ndryshme te sigurimeve(nga zjarri, kredite, nderprerja e biznesit , borxhi I keq, garancite etj) Sigurimi mund te jete: --vetesigurimi(marrja e rrezikut nga biznesi pa e angazhuar ndonje kompani, --bashksigurimi(ju merrni obligim nje pjese te rrezikut zakonisht ne forme te zbritur , dhe --sigurimi I plote(kur ne teresi siguroni rrezikun).

ÇËSHTJET NE PLANIN E SIGURIMEVE 1. Sferat dhe zbutja e rrezikut a)Rreziqet operacionale(diversifikimi, trajnimi I punetoreve , sigurimi I punetoreve kyç, mbrojtja e te dhenave). b)Reziqet ne pasuri(sigurim I saj nga katastrofat , vjedhjet dhe demtimet, ngritja e sistemeve kunder vjedhjeve dhe demtimeve, dalja nga perdorimi). c)Rreziqet e fokusuara ne te punesuarit(selektimi I kujdesshem, trajnimi dhe mbikqyrja, mjedisi I sigurte per pune, kontrolli I mbrendshem. raportet me punetoret). d)Rreziqet e fokusuara ne konsumatore(lendimet e konsumatoreve, te metat e produktit dhe sherbimit, borxhet e konsumatoreve, varesia nga nje konsumator)

2. Gjeresia dhe thellesia e mbuleses se sigurimit a)Efikasiteti I shpenzimeve/vlera e polises se sigurimeve 3. Plani i plote i pasigurive(strategjia vepruese per zbutjen e rreziqeve, veprimet e nevojshme ne rastin e paraqitjes se demit dhe t e humbjes katastrofale etj. ).

Pjesa e shtatë “Përgatitu dhe nisu” “GATI, NISU” -Kemi bere te gjitha pergaditjet deri me tani, idene, planifikimin, rrezikun, veteanalizen/frytshmerine ekonomike, planifikimin e biznesit si mundesi komerciale me shanse per sukses etj -Çfarë pergjigjesh kemi marre nga te analizaurit e te gjitha ketyre dhe aspekteve tjere per te hyre ne biznes? -Akoma nuk kemi hyre ne biznes!! -prodhimi , tregu, veprimet tona opeartive etj kerkojne zgjidhje te kenaqshme-ne te kunderten ne nuk do te vazhdojme. .

-Kemi investuar ne idene tone , por nese ideja e jone nuk shkon – vazhdimi I saj do te jete me e kushtueshem. -Por nese atribuitet pozitive te idese sone I kemi vleresuar -ec me tutje. -Kemi zhvilluar planin tone te biznesit, kemi harten biznesore , aty shohim te gjitha gjerat , problemet dhe sfidat ne rrugetimin tone. -A mund te nisemi tani? -A jeni I sigurt ne rrugetimin tuaj prej nje vendi ne vendin tjeter? vetem apo me bashkudhtar, jeni pajise me te gjitha gjerat , financa, ushqime, uje , pjese rezerve per automjetin me te cilin po udhtojme etj. -Pra a I kemi marre te gjitha gjerat per automjetin tone ndermarres? ?

PERGADITJA E NISJES -Para se te hapni dyert e biznesit tuaj-aranzhoni te gjitha burimet e nevojshme (materiali, fuqia punetore, teknologjia, financat(keni pak apo shume paravleresoni per biznesin tuaj). -A duhet te nisni biznesin tuaj me burimet ne dispozicion? Deri ku do te ju çojne ato burime ne biznes? -Burimet e nevojshme-Burimet ne dispozicion=Mungesa e mjeteve(zbrastesia e burimeve te nevojshme). Si te plotesohet kjo mungese-zvoglo shpenzimet(ka mundesi? ). -Perdor shkathtesite tuaja qe te gjejsh keto mjete(borxh nga bankat, hua nga dikush. . si? ). -Megjithate. ne duhet te marrim mesim nga kjo mungese e burimeve-mos u nise pa u siguruar se rrugen do ta kalosh pa brenga te medha. Kush bane-nuk qan(th. p)

• DY ANET E MEDALJES SE NDERMARRESIT -NDERMARRESI ka kenaqesi dhe mundesi ne njeren ane dhe sfida dhe heqje dore edhe nga koha qe duhet ta ndaje me familjen ne anen tjeter? ? ? !!!!!Zgjidhe kete problem!. TRENDET DHE GATISHMERIA PERFITUESE -Ndermarresit e suksessshem do te perfitojne ne keto trende: -ndryshimet teknologjike, -globalizimi, -specializimi I tregut -menaxhmenti informatik. Qe te perballoni me me lehtesi problemet ne ndermarresi: -perkushtojuni biznesit me tere qenien tuaj. -te jeni I sinqerte ne rrugetimin tuaj -sensin e plotesimit te kerkesave te konsumatoreve.

Pjesa e tete “NISJA ME KEMBE TE MBARE!” -Tani kemi perfunduar pergaditjet e plota dhe e nisim makinen ne rrugetimin tone per te mberrijte ne destinacion. -Kur ta nisni biznesin –ketu fillon puna e vertete , ne fazat e mehershme edhe po te nderpritnit idene tuaj per bizneshumbja do ishte me e vogel. -ketu fillojne kenaqesite dhe problemet e biznesit tuaj(çdo gje eshte ne sprove).

VEÇORITË SHQUESE TË KULTURËS NDËRMARRËSE-janë -ndermarresit duhet te jene ne gjendje te veprojne te pavarur, jane te veçante dhe dallojne nga te tjeret. -Ndermarresit besojne ne aftesite e tyre per te kontrolluar biznesin e vet dhe mund te kene ndikim ne shoqeri. -Ne disa kultura me mbizoterim fetar-fati varet nga vullneti I zotit pavarsisht nga vullneti I individit apo grupit ne biznes. -Zoti u ndihmon atyre qe punojne…. . guxim dhe besim ne vetvete. Nese çdo gje eshte e “shkruar “-pse duhet punuar , munduar etj? ? Me ndihmen e zotit , rruga eshte e hapur. -Dallimi I trete kulturor me rendesi ne biznes-gadishmeria per te pranuar deshtimin (humjen) si diçka normale por mos u dorezo , beje serish perpjekje , merr guximin …

NDERTIMI I BIZNESIT –ÇËSHTJE ORGANIZATIVE -Nese keni biznes te vogel –te gjitha punet do t’i beni vete(blerja e materialit, prodhimi, shitja, evidenca etj). . -Kur biznesi I juaj rritet –ju nuk do te jeni ne gjendje t’i beni te gjitha punet vet? / dhe , -Tani ju do te filoni te mendoni per strukturen organizative te ndermarrjes tuaj. -Pikenisje ne strukturen organizative te biznesit tuaj jane vlerat , qellimet dhe objektivat tuaja-berthama eshte biznesi i juaj I vogel. -Qartesoni mire qellimet tuaja te organizimit te organizates-harmonizo keto qellime, identifiko te gjitha çështjet qe lidhen me organizmin e organizates, imputet, detyrat dhe pergjigju ne disa pyetje:

-Punetoret si do te komunikojne ne mes vete? -Pergjegjesia dhe llogaridhenia e secilit per detyren e marre. -Linja e urdhenies qe duhet rrespektuar-cila? A do t e kete hierarki menaxhuese? -Si do te krijohen raportet e besimit ne mes punetoreve dhe hierarkise ne ndermarrje? -Si do te koordinohen punet e njerezve me pune te ndryshme etjjj.

• ÇËSHTJET DHE PRIORITETET ORGANIZATIVE TE BIZNESIT -Disa elemente qe ndihmojne ne definimin e struktures organizative te ndermarrjes: 1. Vlerat dhe objektivat themelore -cilat jane qellimet tuaja personale dhe te biznesit? 2. Struktura e deshiruar -detyrat dhe sa pune duhet te kryhen? -cili eshte relacioni ne mes detyrave? -cilat jane menyrat dhe linjat e komunikimit? -si do t’ikoordinojne njerezit detyrat dhe obligimet e veta? -Kush I ka pergjegjesite , autoritetet per aktivitetet kryesore?

3. Metodat dhe filozofia e kompenzimit dhe monitorimit -Cilat skema do ti perdorni ne planifikim , matje dhe kontroll? 4. Kompenzimi dhe shperblimi -filozofia e juaj e pageses? , gradimet , avansimet , bebeficionet etj? 5. Zgjedhja e fuqise punetore -kriteret e selektimit? 6. Trajnimet -pervoja e jashtmeetj.

STILI I MENAXHIMIT -stili diktatorial-menaxher autokratik, perdorin autoritetin e tyre per marrjen e vendimeve, dhe -stili mosnderhyrje-punetoret lejohen te marrin vendime dhe ti kryejne detyrat e veta mbrenda perkufizimeve -Stili I ndermjeme , participimi demokraktik I punetoreve ne marrjen e vendimeve dhe pergjegjesive. Efikasiteti varet nga kombinimi I detyrave, struktura e punetoreve , sjellja e juaj me punetoret , kompenzimet , informacionet, besimi reciprok me punetor etj

• BESIMI NE MENAXHER A I keni keto atribute qe punetori te ju besoj? -Inetgriteti-I ndershem dhe I çiltër, -Kompetenca-dije , shkathtesi , aftesi dhe kompetence menaxhuese. -Konsistenca(konsekuenca)-serioziteti dhe gjykimi I drejtete jeni I parashikueshem. -Lojaliteti-vullneti I juaj per te sakrifikar per te tjeret. -Sinqeriteti-kembimi I informacioneve ne menyre te lire me te tjeret – I hapur, nuk fsheh gjerat. Besimi dhe marredheniet tona me konsumatoret – shume I rendesishem, furnitoret, etika juaj ne biznes etj.

• STANDARDET E ETIKES NDERMARRESE Vlerësimet e etikes ndermarrese -Parimet e pergjithshme dhe praktikat e ndershme ne biznes. -Pergjegjesia dhe llogaridhenia -Procedurat e kontabilitetit -Garancite per produkte dhe sherbime, -Metoda e trajnimit te punetoreve dhe konsumatoreve -Perkrahja e konsumatorit -Ofrimi I sigurise ne pune -Marredheniet e punetoreve dhe te konsumatoreve, (ndershmeria dhe konsekuenca). -Metodat e marrjes me probleme, -Shitja e mallrave te demtuara ose jostandarde, reklamimi I ndershem etj.

RESURSET NJEREZORE –NJEREZ TE DUHUR -Perpiquni te merrni ne biznesin tuaj njerezit me te ditur, dhe paguani mire-puneso vetem njerez te duhur. . KONCEPTET BAZE NE MENAXHIMIN E RESURSEVE NJEREZORE -Dituria(shkollimi formal) -Aftesite(deshmite) -Shkathtesite(detyrat specifike -Sjellja(qendrimet, perpikeria , besueshmeria, miresjellja). Keni paraysh per vlersimin e vazhdueshem te punes se punetorit, vendosni njerezit e duhur ne vendin e duhur dhe ne kohe te duhur. --Punetor I perkryer(ppermbushje e plote e kritereve) --Kriteret minimale(cilat jane ato? )shih faqe 188.

SELEKTIMI I NJEREZVE TE DUHUR -Filloni me kerkimin e punetoreve me te mire mbrenda kompanise tuaj. -Gradoni ata , shtoni motvimin dhe mundesit per karriere. -Zevendesoni vendet e mbetura vakante nga punetoret e graduar. -Kalo ne tregun e punes-selekto me te miret per punen e tanishme dhe te ardhme.

PUNESIMI I JASHTEM DHE ZHVILLIMI I TRAJNIMEVE -Beni intervistimin e aplikanteve per detyrat baze te cilat duhet t’I kryej aplikuesi I ri. -Zhvillo trajnimin dhe teknologjine e re(çfare trajnimi do zhvilloni dhe kush do te mbaje trajnimet –trajner te mbrendshem apo te jashtem? ? ). -Shperbleni punetoret dhe trajneret. MENAXHIMI I INVENTARIZIMIT -Inventarizo(rexhistro) mallin tende-me te kushtueshem, me pak te kushtueshem dhe inventarizmimi me sistem kompjuteristik. -Inventarizimi mundeson saktesi dhe pasje nen kontroll te te gjitha produketeve dhe sherbimeve ne nje moment te dhene dhe behet ne lende te pare, ne gjysem produkte dhe ne produkte te gatshme.

NIVELI I DUHUR I INVENTARIT -Duhet te ekzistoj niveli minimal I inventarit. Por kjo kerkon shpenzime shtese qe njihen si “shpenzime bartese” te cilat duhet te jene sa me te vogla. Ju duhet te porositni mall (inventar) para se ai te harxhohet. -Shpenzimt bartese do te jene me te medha per njesi te bartur nse blehet me pak inventar (p. sh goma-nese blehet nje gome , shpenzimet bartese nuk jane njesoj si 100). Andaj duhet pase parasysh te porosisim kuantitetin e nevojshem, optimal I cili quhet Kuantiteti I porosise ekonomike(Economic Order Quantity) ose formula: EOQ=√ 2 x. Kerkesa x çmimi porosites/Kostoja e bartur. c