Multiculturele Geestelijke Verzorging en de samenwerking met de

Multiculturele Geestelijke Verzorging en de samenwerking met de psychiater en de psycholoog in de GGZ Corry Van Straten Gepresenteerd door Koen De Fruyt

Inleiding • Sinds jaar en dag GV-ers actief in de GGZ – En toch weinig contact psychiaters/psychologen & GV-ers • Dit heeft te maken met verschillen in referentiekader – PS-ers werken vanuit psycho-medisch referentiekader – GV-ers werken vanuit een eigen referentiekader en een samenwerkingsmodel gebaseerd op multiculturaliteit • Dit heeft ook te maken met de zorgorganisatie – Protocollen en richtlijnen zijn zo geformuleerd dat PS-ers en GV-ers elkaar nauwelijks kunnen tegenkomen • Naar een model van samenwerking – Vanuit een Multiculturele GV in de Parnassia Bavo Groep

Inleiding • Een team MGV bestaande uit GV-ers – Die verbonden zijn aan verschillende denominaties – Die rekening houden met het specifieke van andere culturen en levensbeschouwingen – Die naar elkaar doorverwijzen en elkaar consulteren – Die al langer vraaggericht, sinds kort ook aanbodgericht werken • Het artikel – Beschrijving • Diagnose en handelingsconcepten in GGZ – Verkenning • Samenwerking met PS-ers op basis hiervan – Concretisering • Samenwerking tussen GV-ers en met PS-ers • Registratie in EPD en samen reflecteren over zorg

Algemene en Specifieke GV in een multiculturele context • Quartier over algemene en specifieke geestelijke verzorging – AGV: begeleiding aan mensen in contingente situaties • Hier is geen overeenstemming in levensbeschouwing noodzakelijk • Dit veronderstelt basale competenties GV – SGV: begeleiding van mensen vanuit rol als ambtelijk voorganger • Hier is wel overeenstemming in levensbeschouwing noodzakelijk • Dit veronderstelt specifieke competenties vanuit levensbeschouwing • Overlappingen en raakvlakken – AGV & SGV: de katholieke, protestantse en humanistische GV-er – Alleen AGV: toegeruste vrijwilligers in de GV – Alleen SGV: de pandit en de imam

Levensbeschouwelijke diagnostiek • Diagnostiek – Oorspronkelijk geen medische term • Dia: doorkijk • Gnosis: kennen – Met behulp van kijkrasters kijk naar de gesprekspartner om – Op grond van het verkregen beeld te zoeken hoe te handelen • Levensbeschouwelijke diagnostiek – Een zich ontvouwend beeld dat de GV-er krijgt van een gesprekspartner op grond van de ontmoeting in een levensbeschouwelijk kader, – Waarbij manieren van bestaan zichtbaar worden ten aanzien van zinen betekenisgeving in relatie tot zichzelf, God/Goden, de traditie en de omgeving – Waarbij het niet zozeer gaat om verklaring, zoals in de medische diagnostiek, maar veeleer wel om betekenisgeving

Verschillende modellen van levensbeschouwelijke diagnostiek • Klassieke modellen met elk hun eigen perspectief – – – Historisch biografisch: focus op levensverhaal Theologisch: de mens in zijn theologische context Medisch-klinisch: de mens als patiënt Structureel ontwikkelingspsychologisch: focus op ontwikkeling Holistisch: focus op de mens in zijn totaliteit • Naar een model dat de LV perspectieven mee incalculeert – – – Religieuze overgave in de Islam Wijsheid van liefde in het Boeddhisme Eerbied voor het leven in het Hindoeïsme Gods partnerschap in het Jodendom Kracht van liefde in het Christendom

Levensbeschouwelijke diagnostiek: multiculturaliteit binnen de GGZ • Twee schema’s als kijkrasters – Van ervaring tot dogma: vanuit antropologisch-spiritueel perspectief – Van gedrag tot overgave: vanuit psychologisch-spiritueel perspectief • Van ervaring tot dogma: focus op belevingslagen – – – Ervaringen Symbolen en symbolische verhalen Verhalen in de gemeenschap Theorieën en leer Dogma’s of geloofswaarheden • Invalshoek en opzet – Waar bevindt de gesprekspartner zich in zijn LB? – Waar liggen voor hem bevrijding en heling in die LB?

Levensbeschouwelijke diagnostiek: multiculturaliteit binnen de GGZ • Van gedrag tot overgave: focus op psychologisch perspectief – – – Gedrag Houding: emotionele beleving Grondhoudingen: diepere emotionele beleving Existentiële laag: de laag van de levensvragen Geloof & overgave: de laag van de religieuze beleving • Invalshoek en opzet – Vanuit welke belevingslaag spreekt de gesprekspartner? – Kunnen via andere lagen nieuwe perspectieven aangeboord worden?

Levensbeschouwelijke diagnostiek: multiculturaliteit binnen de GGZ • Dit tweede schema kan een aanknopingspunt zijn voor de samenwerking tussen GV-ers en PS-ers • PS-ers – Behandelen en begeleiden vooral vanuit de eerste drie lagen – Begeleiding en behandeling: van ongewenst naar gewenst gedrag • GV-ers – luisteren en begeleiden vooral vanuit de laatste twee lagen – Begeleiding: op zoek naar bevrijdende perspectieven en verbinding? • Spanningsveld voor GV-ers tussen – Meegaan met de gesprekspartner in diens LB beleving – Gids en tolk zijn vanuit de LB die je representeert

Handelingsconcept • Het handelingsconcept van de GV-er komt tot stand op basis van – De levensbeschouwelijke diagnose – De vraag- of indicatiestelling van de behandelaar – De behoeften en wensen van de patiënt • Op grond daarvan – Formuleert de GV-er wat hij de patiënt wenst en hoopt te bieden – En probeert hij dit in de begeleiding ook te realiseren

Modellen van samenwerking van de MGV: drie vormen van samenwerking • Behandelondersteunend – Begeleiding op vraag van een behandelaar – Kan gaan om individuele begeleiding of groepssessies – Communicatie over diagnose en handelingsconcept via EPD • Vrijplaats – Vertrouwelijk contact op initiatief van patiënt – Beperkte communicatie via EPD: naam en data • Consult – Toelichting bij vragen vanwege behandelaars – Over aspecten van religiositeit, levensbeschouwing, zinbeleving – Beperkte registratie van bestede tijd in EPD

Samenwerking MGV en behandelaars GGZ • Beperkte informatieuitwisseling GV-er en PS-er – – Vaak van GV-er naar PS-er, zelden omgekeerd Heeft allicht te maken met verschillen in discours Heeft allicht ook te maken met twijfel over resultaat Resultaten van GV zijn niet altijd direct af te lezen

Veranderingen in de GGZ en mogelijkheden voor samenwerking • Veranderingen in de GGZ – – – Vraaggestuurde zorg Evidence based zorg Accent op empowerment Professionaliteit en reflectiviteit Getrapte zorg en diagnostiek • Mogelijkheden voor samenwerking – – – Leren van elkaar Raakvlakken en eigenheid benoemen Onherleidbaarheid van diverse opties en logica’s ontdekken Afspreken wie welk thema opneemt en laat liggen Feedback en informatieuitwisseling Samen doelen en perspectief formuleren