ZROZUMIE AUTYZM Prezentacj przygotowaa Magorzata Czapla TROCH HISTORII

ZROZUMIEĆ AUTYZM Prezentację przygotowała: Małgorzata Czapla

TROCHĘ HISTORII… W Polsce do końca lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku dzieci autystyczne traktowane były jako upośledzone umysłowo z zaburzeniami zachowania. W 1980 roku autyzm został wyodrębniony spośród zaburzeń psychotycznych jako autyzm wczesnodziecięcy w DSM-III, wraz z kryteriami diagnostycznymi (lista objawów). W 1994 wprowadzono w DSM-IV kategorię całościowych zaburzeń rozwoju, która obejmowała m. in. zaburzenie autystyczne (zwane „klasycznym” autyzmem), zespół Aspergera, autyzm atypowy i po raz pierwszy wprowadzono trzy kategorie objawów: zaburzenia w interakcjach społecznych, zaburzenia w komunikacji, sztywne zachowania i zainteresowania (triada autystyczna) 2013 – DSM-V i ICD-10 DSM to skrót Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disordes – podręcznik statystyczno – diagnostyczny zaburzeń psychicznych, wydawany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA)

AUTYZM-CHARAKTERYSTYKA Ø Jedno z najcięższych i jak dotąd w pełni niezrozumiałych zaburzeń rozwojowych. Ø Ma podłoże neurobiologiczne, o niejasnej etiologii. Ø Diagnozowany jest w oparciu o obecności pewnych zachowań i zasygnalizowany brak innych zachowań. Ø Występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek w relacji 4/1. Jednak w przypadku dziewczynek problem jest pogłębiony (prawidłowość neurobiologiczna). Ø Szacuje się, że ok. 70 -80% dzieci z autyzmem jest upośledzonych umysłowo.

TRIADA NIEPRAWIDŁOWOŚCI wg. LORNY WING Poważne zaburzenia w zachowaniach społecznych Poważne zaburzenia w rozwoju komunikacji Sztywny i ograniczony repertuar zachowań, rutyny

KLASYFIKACJA ICD-10 AUTYZM DZIECIĘCY AUTYZM ATYPOWY ZESPÓŁ RETTA INNE DZIECIĘCE ZABURZENIA DEZINTEGRACYJNE ZABURZENIA HIPERKINETYCZNE+ STETEOTYPIA + UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ZESPÓŁ ASPERGERA INNE, CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE

AUTYZM-WCZESNE OZNAKI Autyzm i jego wczesne oznaki należy wykryć jak najszybciej, aby móc zaoferować dziecku fachową pomoc

ETIOLOGIA AUTYZMU (wg J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska-2012 r. ) Ø Czynniki genetyczne Ø Zaburzenia metaboliczne Ø Czynniki z zakresu ciąży i porodu Ø Szczepienia i infekcje przewodu pokarmowego Ø Zmiany neuroanatomiczne i czynnościowe mózgu Ø Czynniki neurologiczne

AUTYZM DZIECIĘCY-DIAGNOZA Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia, w co najmniej jednym z następujących obszarów: 1) rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się, 2) rozwój wzajemnych kontaktów społecznych, 3) funkcjonalna lub symboliczna zabawa.

AUTYZM DZIECIĘCY-DIAGNOZA c. d. W sumie co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach (1), (2) i (3), przy czym co najmniej dwa z nich z punktu (1) i po co najmniej jednym z punktów (2) i (3): 1) Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniej w dwóch z następujących obszarów: a) niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postaw ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych, b) niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje, c) brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmienności reagowania na emocje innych osób, albo brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, albo słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych, d) brak spontanicznej potrzeby dzielenia się z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania).

AUTYZM DZIECIĘCY-DIAGNOZA c. d 2) Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane, co najmniej w jednym z następujących obszarów: a. opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiąże się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia), b. względny niedostatek inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby, c. stereotypowe i powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystanie słów i wyrażeń, d. brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie ("na niby") lub zabawy naśladującej role społeczne.

AUTYZM DZIECIĘCY-DIAGNOZA c. d 3) Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów: a. pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stereotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zogniskowaniu, b. bardzo wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrytualizowanych, c. stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące albo stukanie lub kręcenie palcami, albo złożone ruchy całego ciała, d. koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów, służących do zabawy (jak: ich zapach, odczucie powierzchni lub powodowanego hałasu lub wibracji).

… I CO NAJWAŻNIEJSZE W DIAGNOZIE C. Obrazu klinicznego nie można wyjaśnić innymi odmianami całościowymi zaburzeń rozwojowych, specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami rozumienia języka (F 80. 2) z wtórnymi trudnościami społeczno-emocjonalnymi, reaktywnymi zaburzeniami przywiązania ani zaburzeniem selektywności przywiązania, upośledzeniem umysłowym (F 70 -72) z pewnymi cechami zaburzeń emocji i zachowania, schizofrenii (F 20) o niezwykle wczesnym początku, ani zespołem Retta (F 84. 2) (Klasyfikacja 1998).

PRZYKŁADOWE ZACHOWANIA OSÓB Z AUTYZMEM

WCZESNE OZNAKI AUTYZMU …czyli to, co może i powinno zaniepokoić rodzica małego dziecka (wg. E. Pisula) Ø Ø Ø Brak reakcji na własne imię (ok. 8 -10 mies. ) Brak wskazywania 1. rok życia Brak empatycznego reagowania 20. miesiąc życia Ignorowanie ludzi 2. rok życia Nieinteresowanie się dziećmi 2. rok życia Preferowanie samotności 2. rok życia Ubogi repertuar zachowań w toku interakcji 1. /2. rok życia Niewyciąganie rąk do ludzi 1. /2. rok życia Nieuśmiechanie się w sytuacjach społecznych 2. rok życia Brak kontaktu wzrokowego 1. /2. rok życia Brak adekwatnej mimiki (wyrażanie emocji) 1. /2. rok życia

WCZESNE OZNAKI AUTYZMU …czyli to, co może i powinno zaniepokoić rodzica małego dziecka (wg. E. Pisula )-c. d. Ø Ø Ø Ø Ø Brak właściwej gestykulacji i wyrażania emocji za pomocą postawy 2 rok życia Nietypowe pozy 2. rok życia Brak naśladowania 20. miesiąc życia Pasywność, bierność 2. rok życia Hipotonia 2. rok życia (zmniejszone napięcie mięśniowe) Rozproszona uwaga 2. rok życia Nieposzukiwanie kontaktu z innymi osobami w celu dzielenia się z nimi swoimi emocjami (np. radością) 2. rok życia Nieposzukiwanie pocieszenia i nieoferowanie go 3. rok życia Niezdolność do ukierunkowania uwagi innych osób 2. /3. rok życia

OBJAWY AUTYZMU U STARSZYCH DZIECI wg Stone, 1997 Interakcje społeczne ØOgraniczone zdolności naśladowania ØBrak kontaktu wzrokowego lub ograniczony kontakt wzrokowy innych osób lub słabe reagowanie na ich obecność Komunikacja Ø Opóźniony lub brak rozwoju mowy Ø Rzadkie wykorzystywanie gestykulacji do komunikowania się Ø Nietworzenie wspólnego pola uwagi Ø Niezwracanie uwagi innej osoby na swoją aktywność lub nieudolne próby zwrócenia uwagi ØIgnorowanie ØBrak zainteresowania zabawą społeczną ØPreferowanie samotności ØMałe zainteresowanie kontaktem fizycznym z inną osobą ØNieuśmiechanie społecznych ØZubożona się w sytuacjach mimika

OBJAWY AUTYZMU U STARSZYCH DZIECI wg Stone, 1997 c. d Ø Ograniczone, sztywne wzorce zachowania i zainteresowań Ø Stereotypie ruchowe/ przybieranie niezwykłych póz Ø Niewłaściwy sposób wykorzystywania przedmiotów/ nietypowa zabawa Ø Przywiązanie do niezwykłych obiektów Ø Niezwykłe zainteresowania wzrokowe Ø Nietypowe reakcje na dźwięki Ø Brak wrażliwości na ból, zimno lub gorąco Ø Nadwrażliwość smakowa Ø + niechęć do czesania, chodzenia po trawie/piasku, dotykania jedzenia/faktur/substancji

JAK POMÓC AUTYSTYCZNEMU DZIECKU I JEGO RODZICOM ? ? Nie znamy lekarstwa na autyzm. Obecnie jedyną formą pomocy osobom z autyzmem jest akceptacja i terapia – zindywidualizowana prowadzona dwutorowo-z udziałem dzieci i rodziców. Najlepsze skutki przynosi terapia behawioralna oraz wprowadzenie alternatywnych metod komunikacji z takimi osobami. Terapia wymaga ciągłego kontaktu z wyspecjalizowanymi ośrodkami i terapeutami. SUKCES= czas+ intensywność+ indywidualizacja+ zaangażowanie dziecka w bezpośrednie kontakty społeczne + wsparcie rodziny

DOSTĘPNE I SKUTECZNE FORMY I METODY PRACY TERAPEUTYCZNEJ FORMY METODY Trening umiejętności społecznych Techniki niedyrektywne Psychoedukacja (zajęcia logopedyczne, pedagogiczne, psychologiczne) Techniki behawioralne Terapia poznawczo-behawioralna Metoda Dobrego startu Muzykoterapia Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne Hipoterapia Terapia „Holding” Terapia Integracji Sensorycznej Trening Integracji Słuchowej Interwencja biomedyczna - leczenie farmakologiczne i dieta Hydroterapia

BYĆ REALISTĄ W DIAGNOZIE I PROGNOZIE Ø AUTYZM NIE JEST SPOWODOWANY POZBAWIENIEM DZIECKA OPIEKI I CZUŁOŚCI RODZICA WE WCZENSYM OKRESIE , NIE WYWOŁUJE GO TAKZEWADLIWY GEN. Ø LUDZIE Z AUTYZMEM WCALE NIE CHCĄ BYĆ SAMI Ø LUDZIE Z AUTYZMEM NIE SĄ EKSCENTRYCZNYMI GENIUSZAMI Ø TO OSOBY, KTÓRE DORÓWNUJĄ LUB PRZEWYŻSZAJĄ INTELIGENCJĄ OSOBY NEUROTYPOWE …

PREZENTACJA POWSTAŁA NA POTRZEBY WEWNĘTRZNEGO DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W OPARCIU O: LITERATURĘ PRZEDMIOTU (E. Pisula Autyzm u dzieci. Diagnoza, klasyfikacja, terapia (200) oraz E. Pisula Małe dziecko z autyzmem (2005) Wydawnictwo: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne I WIADOMOŚCI TEORETYCZNE ZDOBYTE NA KIERUNKOWYCH STUDIACH PODYPLOMOWYCH ISP Tychy (GRAFIKĘ ZACZERPNIĘTĄ Z CZASOPISM : AUTYZM I DZIECKO AUTYSTYCZNE UDOSTĘPNIONYCH PRZEZ CENTRUM WSPOMAGANIA ROZWOJU ORAZ NIEPUBLICZNŚ SPECJALISTYCZNĄ PORADNIĘ PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNĄ PERSEVERE W KATOWICACH Ø DOŚWIADCZENIA ZDOBYTE PODCZAS PRAKTYK WSPECJALISTYCZNYCH W PRZEDSZKOLU I SZKOLE PRZY SOSW BĘDZIN Ø PRYWATNE DOŚWIADCZENIA NAUCZYCIELA

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ