ZRAAT FAKLTES TARIMSAL BYOTEKNOLOJ BLM BBB 202 1
ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ BBB 202. 1 -Bahçe Bitkileri Dersi Dr. Öğr. Üyesi Dilek SOYSAL
Sebze bahçelerinde yıllık bakım işleri (toprak işleme, fide yetiştirme, ekimdikim, sulama , gübreleme, terbiye ve budama, hastalık ve zararlılarla mücadele) BBB 202. 1 -Bahçe Bitkileri Dersi Hafta-12
1. Toprak işleme • Bitkisel üretimin diğer dallarında olduğu gibi sebzecilikte de toprak işleme son derece önemli bir kültürel işlemdir. Yetiştirici, toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısını iyileştirmek, en iyi düzeyde tutabilmek için toprağı değişik biçimlerde, değişik zamanlarda ve değişik derinliklerde işlemek durumundadır.
Sebzecilikte toprak işlemesi, işleme derinliğine göre dörde ayrılarak incelenmektedir: • - Derin toprak işleme • - Orta derin toprak işleme • - Yüzeysel toprak işleme • - Ekim-dikim yerlerinin hazırlanması
• Derin toprak işleme: Toprağın 40 -60 cm derinlikte işlenmesidir. Krizma ve pulluk çizi tabanı kırılması biçimlerinde yapılır. Her yıl yapılan bir işleme değildir. Bu nedenle derin toprak işleme biçimleri bahçe tesisi konusunda işlenmiştir.
• Orta derin toprak işleme: Toprağın pullukla veya bellenerek işlenmesidir. Pullukla yapılan işleme sürüm adı verilir. Orta derin toprak işlemesinde toprağın 1035 cm'lik kısmı aktarılır, yumuşatılır ve kabartılır. Böylece bir ürün yetiştirilip kaldırıldıktan sonra toprak ikinci bir ürüne hazırlanır. Orta derin toprak işlemesi, yılda en az bir kez yapılır. Ancak aynı yerden birden çok ürün almıyorsa daha fazla da
• Ancak derin köklü türlerin yetiştiriciliği söz konusu olduğunda sürümde 20 -30 cm'ye kadar inilebilir. Buna derin sürüm denir. İşleme derinliğinin 10 -12 cm arasında olmasında ise yüzeysel sürümden söz edilir. Derin sürüm yılda bir kez ve sonbahar aylarında yapılır. Diğer mevsimlerdeki sürümler normal veya yüzeysel olarak uygulanır.
• Yüzeysel toprak işleme: Toprağın 8 -10 cm derinlikte işlenmesidir. Yüzeysel toprak işlemesi esas olarak ekim ve dikim için iyi bir tohum yatağı hazırlanması, toprak yüzeyinin düzeltilmesi, kaymak kırma, yabancı otları yok etme ve boğaz doldurma amaçlarıyla yapılır. Bu amaçlara ulaşmak için diskaro, kazayağı, freze, rotavatör, çapa makinası, tırmık vb. gibi traktörlerle çekilen aletlerden ve çapa,
a) Ekim yatağının hazırlanması • Orta derin toprak işlemesinden sonra toprak yüzeyi ekim ve dikim yapılacak nitelikte değildir. Sürümün oluşturduğu tümsek ve çukurlar, değişik irilikte kesekler vardır. Toprak yüzeyim düzeltmek, kesekleri ufalayıp parçalamak, ekim sırasında tohumların veya dikimde fide köklerinin toprakla daha iyi temasını sağlamak için toprağı biraz sıkıştırmak gerekmektedir. Bu nedenle sürümden
• Toprakta bir önceki kültürden kalan bitki artıkları, yabancı ot artıkları gibi maddeler bulunduğu takdirde bunları ayıklamak açısından bir de tırmık geçirmek söz konusu olabilir. Toprak yüzeyinin bastırılıp sıkıştırılması, keseklerin kırılıp ufalanması için tapan veya merdaneler kullanılabilir. Bu işlem tohum ve köklerin toprakla temasını kolaylaştırmanın yanında topraktaki kapilariteyi de arttırır. Böylece
b) Kaymak kırma ve ot çapası • Parsellerde bitki bulunduğu zaman yapılır. İşleme derinliği 3 -8 cm'dir. Kültür bitkileri ile rekabet eden otları kesmek ve uzaklaştırmak amacıyla ot çapası uygulanır. Ot çapası, küçük parsellerde el çapaları ile yapılır. Büyük parsellerde ise sıra araları traktörle çekilen kazayağı, çapa makinası veya yüzeysel sürüm ile işlenerek; sıra üzerleri ise, yine el çapaları ile işlenerek gerçekleştirilir. Çapalamanın bir diğer yararı da kaymak kırmadır.
c) Boğaz doldurma • Toprakaltı organları yenen patates, tatlı patates, kuşkonmaz gibi bazı türler ile kolayca adventif kök veren domateste uygulanan bir işlemdir. Bitkilerin gelişmeleri belirli bir düzeye ulaştıktan sonra, sıra aralarındaki toprak, sıra üzerlerine doğru çekilerek bitki gövdelerinin etrafına yığılır. Böylece kök, yumru ve sürgünlerin daha iyi gelişmesi sağlanır. Boğaz doldurma işlemi
Ekim-dikim yerlerinin hazırlanması • Toprak işlemenin değişik bir biçimidir. Orta derin ve yüzeysel işlemeyle ekim ve dikime hazırlanan toprağa bazı durumlarda doğrudan ekim-dikim yapılabilir. Diğer bazı durumlarda ise bundan sonra toprak bir kez daha işlenerek özel ekim-dikim yerleri hazırlanır. Sebzecilikte ekim ve dikim üç değişik biçimde uygulanır: Tavalara, tahtalara ve masuralara. Düze ekim-dikim yapılacak ise toprağı yeniden işlemeye
Sebzecilikte kullanılan ekim dikim yerleri
Tava Tohumların ekildiği veya fidelerin dikildiği yer ile su arkı tabanı aynı seviyede, dört kenarı 15 -20 cm yükseklik, 30 -40 cm uzunlukta toprak setlerle ayrılmış olan 1. 2 -1. 5 x 3 -5 m genişliğindeki yetiştirme yerleridir. Genellikle sıcak ve kurak dönemlerde roka, maydanoz, semizotu vb. sebzeler ile lahana, pırasa ve kereviz gibi sebzelerin fidelerinin yetiştirildiği yerlerdir.
Tahta Su arkı tabanı aşağıda olan ve bitkilerin yetiştiği yer toprak seviyesinden 15 -20 cm yükseklikte hazırlanan 1. 2 -1. 5 x 5 -10 m genişliğindeki yerlerdir. Kış aylarında bitkiler bu toprak setleri üzerinde yetiştirilir. Genellikle yağışlı dönemlerde roka, maydanoz, salata marul sebzeler ile yazlık sebzelerin(domates, biber ve patlıcan) fidelerinin yetiştirildiği yerlerdir.
Masura Sulama arkları arasında balık sırtı şeklinde yükseltilmiş toprak setleridir. İki sulama arkı arasındaki genişlik 60 -80 cm, derinlik 15 -30 cm ve uzunluğu yetiştirme yerinin meyil durumuna göre 5 -10 m arsında değişmektedir. Bitkiler genellikle masuraların boyun noktasında veya sırt kısmında yetiştirilir. Tek, ikili veya kilit masura tipleri vardır.
- Slides: 17