Znaaj i dejstvo bora bakra i kobalta na

Značaj i dejstvo bora, bakra i kobalta na biljke – oblici, količine, poreklo, promene i gubici njihovih jedinjenja u zemljištu, simptomi neostatka i suviška na biljkama Student: Mentor: Vukajlović Jovan 004/2017 dr Olivera Košanin, vanr. prof.

Uvod Pored makronutrijenata bez kojih je opstanak biljaka nemoguć mikronutrijenti igraju bitnu ulogu u rastu i razvoju biljaka. Među mikronutrijente između ostalih spadaju i: bor, bakar i kobalt. Poreklo bora, bakra i kobalta u zemljištu je iz više izvora i javljaju se u raznim oblicima koji su manje ili više povoljni za biljke te ih delimo na lakopristupačne i teškopristupačne. S obzirom da spadaju u mikronutrijente ima ih u znatno manjim količinama od makronutrijenata u zemljištu. Jedinica u kojoj se najčešće izražava ukupna količina i količina lakopristupačnih mikroelemenata je ppm/l. Do promene njihovih količina u zemljištu dolazi na više načina i uslovljeno je sa više faktora. Bor→ ←kobalt bakar→

Značaj i dejstvo bora - oblici, količine, poreklo, promene i gubici njegovih jedinjenja u zemljištu, simptomi neostatka i suviška na biljkama -Bor je mikronutrijent od kog zavisi rast i zdravlje biljaka. -Učestvuje u izgradnji ćelijskog zida i reproduktivnih organa. -Sem u određenim uslovima B je mobilan element u zemljištu što znači da ima tendenciju da se lako kreće kroz slojeve zemljišta. -Nakon cinka, B je drugi mikronutrijent čiji je deficit najčešći u zemljištu. -Bor igra važnu ulogu u izgradnji membrane ćelijskog zida, kretanju šećera u vršne delove biljaka, oprašivanju, efektivnoj fiksaciji azota itd. Suficiencija bora u zemljištu dovodi do stvaranja pega na listovima i njihog žutenja -Nedostatak bora uzrokuje stvaranje nefertilnih polenovih zrna, polenovih zrna slabe vitalnosti i pojave manjeg broja cvetova na biljci.

Uticaj suficijencije bora na list↑

-U zemljištima koja su zaslanjena sreće se veća količina borata koja je toksična za biljke, a granica je 0, 7 ppm B/l zemljišnog rastvora. -Ukupna količina bora jeste bor koji se nalazi u svim oblicima u zemljištu, a lako pristupačni je onaj koji se nalazi u zemljišnom rastvoru u jonskim oblicima. Tabela 1. Klasifikacija zemljišta prema sadržaju lakopristupačnog bora (ppm – mg/kg zemljišta). Klase (nivo) Po Berger-Trougu Po Rinkisu >2, 0 >1, 00 II Visok 0, 61 -2, 00 0, 60 -1, 00 III Srednji 0, 35 -0, 60 0, 30 -0, 60 IV Nizak <0, 35 0, 10 -0, 30 - <0, 10 I Vrlo visok Toksično dejstvo bora na biljku V Vrlo nizak

-Na količinu pristupačnog bora utiču p. H vrednost, prisustvo hidratisanih oksida aluminijuma i gvožđa, količina organskih materija, vlažnost i mehanički sastav zemljišta. -Pri smanjenoj količini vode u zemljištu bor se akumulira u površinskim slojevima zemljišta, a pri većoj količini vode se ispira u dublje slojeve usled svoje velike mobilnosti. -Pri p. H vrednostima nižim od 4 u zemljištu bor sa hidroksidima gvožđa i aluminijuma stvara teško rastvorljive komplekse i nije pristupačan biljkama. -Kada je p. H vrednost u granicama između 4 i 6 ima ga najviše u pristupačnom obliku. -U slučajevima kada je p. H vrednost od 6 -8, usled povećane alkalnosti smanjuje se njegova pristupačnost i kaže se da se bor „fiksira” – stvaraju se polimerizovane soli. -Kada je p. H veća od 8 dominiraju borati i tetraborati koji su lakopristupačni biljkama.

Značaj i dejstvo bakra na biljke – oblici, količine, poreklo, promene i gubici njegovih jedinjenja u zemljištu, simptomi neostatka i suviška na biljkama -Bakar aktivira enzime i ubrzava reakcije u nekoliko procesa koji s odigravaju tokom rast biljaka. -Bakar je povezan sa proizvodnjom vitamina A i učestvuje u sintezi proteina. Oko 60% bakra nakon setve završi u semenu žitarica. -Bakar vodi poreklo od primarnih i sekundarnih minerala – njihovo raspadanje dovodi do pojave bakra koji dalje gradi jedinjenja koja su manje ili više pristupačna biljkama za njihovu ishranu. -Prevelika količina bakra u zemljištu može toksično uticati na biljku, a jednom aplikacijom fertilizatora s bakrom mogu se podmiriti potrebe zemljišta za ovim mikronutrijentom i do deset godina. ←Nedostatak bakra sa simptomima na listovima

kuprit→ ←malahit ←azurit

U zemljišnom rastvoru bakra ima malo i u količinama od 0, 01 ppm. Rastvorljivost bakra se povećava sa povećanjem količine kiselina nastalih radom mikroorganizama ili upotrebom fiziološki kiselih đubriva. Tabela 2. Sadržaj ukupnog i lako pristupačnog bakra u zemljištu Nedostatak bakra A i B – pucanje biljnog tkiva i curenje biljnog soka C i D – vijuganje krupnijih grana Tip zemljišta Ppm bakra Ukupni pristupačni Aluvijum 14, 4 -41, 6 4, 8 -13, 2 Deluvijum 10, 8 -66, 8 3, 7 -13, 3 Smonica 25, 2 -44, 2 6, 1 -9, 1 Gajnjača 35, 0 -49, 0 6, 9 -7, 4 Pseudoglej 28, 0 -37, 0 0, 6 -4, 4 Černozem 33, 0 -46, 0 3, 5 -3, 7

Na količinu bakra lako pristupačnog biljkama utiče više faktora. p. H vrednost bitno utiče na pristupačnost bakra u zemljištu. Dostupnost bakra biljkama opada sa porastom p. H vrednosti od 7 naviše. Što je zemljište više zakišeljeno pristupačnost bakra raste mada pri vrednostima nižim od 4, 5 usled velike rastvorljivosti bakar se ispira u dublje slojeve zemljišta. Prisustvo organskih materija smanjuje količinu pristupačnog bakra jer je on lako i čvrsto vezuje za organska jedinjenja i biljke ga tada ne mogu usvojiti. Sadržaj fosfata u zemljištu utiče nepovoljno pri neutralnoj do slabo kiseloj p. H vrednosti jer bakar tada gradi teško rastvorna jedinjenja koja nisu dostupna biljkama

Značaj i dejstvo kobalta na biljke – oblici, količine, poreklo, promene i gubici njegovih jedinjenja u zemljištu, simptomi neostatka i suviška na biljkama ←Nedostatak bobalta dovodi do produkcije bledo zelenih listova. U najgorim slučajevima mogu se javiti crveni listovi Karta zemljišta nastalih na serpentinitu A - Balkansko poluostrvo B i C - Srbija

-Pristupačnost kobalta biljkama opada sa rastom p. H vrednosti te je tako pristupačnost smanjena za oko 50% kada se p. H poveća sa 5, 8 na 7, 2. - Mineral bogat kobaltom ↑

Povećavanjem količine organske materije u zemljištu količina pristupačnog kobalta opada, a naročito je nepogodno kada je pha neutralna ili alkalna jer onda stvara teško rastvorna jedinjenja. Mineral bogat kobaltom ↑