ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS Salk Kltr ve Spor

İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri

İNTİHAR

Tarihçe Hristiyanlıktan hemen önce eski Roma’da yaşam kalitesi, bireyin ne kadar uzun yaşadığından çok daha önemli sayılıyordu Erken dönemlerde Hristiyanlık, zulüm gören bir dindi ve ilk Hristiyanlardan birçoğu aziz mertebesine ulaşmak için intihar ediyordu (Davison ve Neale, 2004)

Tarihçe 13. yüzyılda Aziz Thomas Aquinas, ölümle ilgili Tanrının gücü üzerine çıkıldığı için intiharın suç olduğunu açıklamıştır Böylece İncil’de yasaklanmamış olmasına rağmen batı dünyası intiharı bir suç ve günah olarak algılamıştır

İntihar İntihara etik, felsefi, dinsel, toplumbilimsel, ruhbilimsel ya da biyolojik bakışla yaklaşılabilir. Bütün bu yaklaşımların paylaştığı ana soru hangi etkenlerin, temel amacı yaşamak olan bir canlının, kendi isteği ile yaşamına son vermesine yol açtığıdır (Ceyhun ve Ceyhun, 2003)

İntihar uzmanları, insanların uzun sürede ciddi incinme ya da ölüme yol açacak şekilde kendilerine zarar verici davranışlarda bulundukları zaman intihar eğiliminde olduklarını belirtmektedir Örneğin, diyetine uymayan şeker hastası, tedavi olmak istemeyen bağımlı gibi �

İntihar girişiminde bulunmuş kişiler ümitsizlik ve kontrolü kaybetmiş olma duyguları içindedirler İntihar girişiminde bulunmuş kişiler aynı zamanda kendilerini sosyal bakımdan yalnız ve yardımsız hissederler, problem çözme becerileri daha sınırlıdır ve bilişsel bakımdan daha kısıtlı bireylerdir

İntiharla İlgili Gerçekler � � İstatistiklere göre, intihar edenlerin yaklaşık yarısı önceden de en az bir defa kendini öldürme girişiminde bulunmuştur Erkekler kadınlardan dört kez daha fazla intihar etmektedir Kadınlar, erkeklerden üç kat daha fazla intihar girişiminde bulunmaktadır ancak ölmemektedir Ölüm oranının erkeklerde daha fazla olması, daha şiddetli ölüm içeren yöntemleri (silah, yüksekten atlama vs. ) kullanmaları olabilir

İntiharla İlgili Gerçekler Boşanmış ya da dul olmak, intihar riskini dört ya da beş kez daha artırmaktadır. Medeni durumun önemi, intihar riskinde sosyal desteğin olmamasıyla bağlantılı olabilir ABD’de intihar sıklığı bahar ve yaz aylarında daha sık gözlemlenmektedir Başka hiçbir ölüm, ailede ve arkadaşlarda intihar kadar uzun etkili acı, utanç, suçluluk, şaşkınlık ve genel bozukluğa neden olmamaktadır

İntiharla İlgili Gerçekler İntihar, yetişkinlerde ölüm nedeni olarak sekizinci sırada gelmektedir İntihar edenlerin büyük çoğunluğu, özellikle duygudurum bozukluğu ya da alkolizm gibi tanılanabilir bir ruhsal bozukluğa sahiptir Dünyada en yüksek intihar oranı Macaristan’da, en düşük oranlar Yunanistan, Meksika, Hollanda ve İngiltere’dedir.

İntiharın On Ortak Yönü Ortak amaç çözüm aramaktır 2. Ortak hedef bilinçliliğin durdurulmasıdır 3. Ortak uyarıcı dayanılamayacak psikolojik acıdır 4. Ortak stres verici faktör engellenmiş psikolojik gereksinmelerdir 5. Otak duygu çaresizlik, umutsuzluktur 6. Ortak bilişsel durum ikircikli olmaktır 7. Ortak algısal durum daralmadır 8. Ortak eylem saldırganlıktır 9. Ortak kişilerarası eylem intihar niyetini iletmektir 10. Ortak tutarlı yön yaşam boyu başa çıkma örüntüsüdür (Shneidman’ın intihara psikolojik yaklaşım tablosudur) 1.

Sosyolojik Kuram � 1. 2. 3. Emile Durkheim, kendini yok etmeyi sosyolojik bir olgu olarak tanımlayarak 3 sınıfa ayırmıştır: Egoist intihar: Bireyin toplumla çok az bağı kalmış, sosyal desteklerden koparak başkalarına yabancılaşmıştır Elsever intihar: Birey, kendini toplumun yararına feda ettiğini düşünür Anomik intihar: Bireyin toplumla ilişkisindeki ani değişiklik sonucu ortaya çıkabilir

Sosyolojik Kuram Bütün sosyolojik kuramlarda olduğu gibi, Durkheim’ın kuramı da aynı toplumda yaşayan ve benzer istek ve koşullarla karşılaşan bireyler arası farklılıkları açıklamakta zorluk çeker (Davison ve Neale, 2004)

Nedenleri � 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. İntiharın altında yatan çeşitli içsel motivasyonlar vardır: İçe dönük agresyon Başkalarından öç almak Başkalarından zorla sevgi almak Yapılan hataların bedelini ödemek Kabul edilemeyen duygulardan kendini kurtarmak Yeniden doğma isteği Ölen bir kişiyle birleşme isteği Stres, acı ve duygusal boşluktan kaçma gereksinimi

Nedenleri � � � İntihar girişiminde bulunanlarda bozuk aile içi ilişkiler, ailelerde destek ve sevgi azlığı bildirilmektedir Sağlıklı aileler, sorunlarını çözebilen, birbirlerine duygusal olarak bağlı, rolünü etkili biçimde yerine getirebilen, dolaysız bir iletişim biçimini benimseyen aileler olarak tanımlanmaktadır Sağlıklı aile yapısına sahip bireylerde intihar eğiliminin daha az sıklıkta görüldüğü söylenebilir

Nedenleri ü ü Ergenlerin ele alındığı çalışmalarda intihar riskine neden olabilecek değişkenler araştırılmıştır. Bunlar; Arkadaş, anne-baba ya da akrabalarda intihar düşüncesi, tehdidi ya da girişiminin olması Ebeveynlerden birinin ölmesi ya da ciddi psikiyatrik hastalığının olması, Anne- babanın boşanması ya da ayrı yaşaması, Aile içinde duygusal ya da iletişim sorunlarının olması,

Nedenleri ü ü ü ü Kalabalık aile yapısı, Yakın çevrede stres verici yaşam olaylarının varlığı, Depresif bozukluk varlığı, Ateşli silahlara ulaşmadaki kolaylıklar, Eşcinsel eğilim, Cinsel istismar ve Fiziksel cezalandırmadır

Nedenleri Medyanın sıkça intiharları haber konusu yapması, intiharlarda artışa yol açabilmektedir Ünlü veya ünsüz kişilerin intiharlarının medyaya konu edilmesi, özellikle gençlerde intihar yönelimini artırabilmektedir

İntiharla İlgili Efsaneler � � � İntihardan bahseden kişiler bunu yapmazlar: İntihar edenlerin dörtte üçü daha önceden niyetlerinden bahsetmişlerdir İntihar uyarmadan yapılır: Kişi genelde ipuçları verir (Hayatın kendisi olmadan daha iyi olacağını ifade etmek, en değerli eşyalarını dağıtmak gibi) Sadece belirli bir sınıfa ait insanlar intihar eder: Bütün sosyoekonomik sınıftaki insanlar intihar eder

İntiharla İlgili Efsaneler Belirli bir dini gruba üye olmak kişinin intihar etmeyeceğine dair iyi bir yordayıcıdır: Herhangi bir dine mensup kişinin kriz anında verdiği tepkiler aynı olabilmektedir İntihara iten nedenler kolaylıkla tespit edilebilir: Kişinin intihar nedeni tam olarak anlaşılamayabilir (Örneğin, maddi durumun kötüleşmesi tam anlamıyla intiharı açıklamaya yetmez)

İntiharla İlgili Efsaneler Bütün intihar edenler depresyondadır: Hayatını sona erdirenlerin birçoğu depresyonda değildir bazıları sakin ve kendileriyle barışık bir görünüm sergilerler Ölümcül hastalığı olan kişi intihar etmez: Kişiyi kendi ya da sevdiklerinin acılarını sona erdirme düşüncesi, ölüm zamanını seçmeye yönlendirebilir

İntiharla İlgili Efsaneler İntihar etmek psikotikçedir: İntihar eğilimli çoğu insan mutsuz olsa bile gerçekle bağlantı içindedir Duygusal durumdaki düzelmenin anlamı intihar riskinin azalmasıdır: Çoğunlukla depresif hastalar canlılıkları artmaya ve enerji düzeyleri gelişmeye başladıktan sonra intihar ederler

İntiharla İlgili Efsaneler � � Özellikle depresif birine intihar sorusu sormak ona intiharı hatırlatacak ve başka türlü ortaya çıkmayacak bir intihar davranışına neden olacaktır: Klinisyenler, duygusal anlamda çok kötü olan bir kişiyi öncelikle intihar hakkında sorgulamaktadır. Bu konuda sorulması kişinin kendisi ile ilgili paylaşımda bulunmasına izin verir Öldürücü olmayan yöntemlerle intiharı deneyenler kendilerini öldürme konusunda ciddi değildir: Öldürücülükle niyet başka kavramlardır

İntiharın Önlenmesi İntihar davranışlarını erken tanımak ve önleyebilmek çok önemlidir Kişinin belirgin tedavi edilebilir hastalıklarının üzerinde durulmalıdır (bağımlılık, depresyon, kişilik bozukluğu gibi) Kişiyle konuşarak sıkıntıların, acının hafifletilmeye çalışılması önemlidir Hayatta diğer seçimlerin varlığını göstermek yararlı olabilmektedir

Kaynaklar � � Ceyhun A. , Ceyhun B. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde intihar olasılığının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 6(4): 217 -224. Davison G. C. , Neale J. M. (2004). Anormal Psikolojisi, s. 260 -271. Özgüven H. D. , Soykan Ç. , Haran S. (2003). İntihar Girişimlerinde Sorun Alanları ve Tetikleyiciler. Kriz Dergisi, 11(1): 13 -24. Palabıyıkoğlu R. , Azizoğlu S. , Özayar H. , Ercan A. (1993). İntihar Girişimlerinde Bulunanların Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Kriz Dergisi, 1(2): 6975.

TEŞEKKÜRLER