ZJAWISKO HEJTU Beata Gdba Kaczmarek PSP UBNIANY 23

ZJAWISKO HEJTU Beata Gędźba - Kaczmarek PSP ŁUBNIANY 23. 03. 2020 r.

WOLNOŚĆ W INTERNECIE n n n Wolność w Internecie jest wartością, której internauci bronią z całych sił. Wolność tę jednak niektórzy rozumieją opatrznie, jako brak jakichkolwiek granic, zwłaszcza jeśli chodzi o wolność wypowiedzi. Na tej kanwie powstało zjawisko zwane internetowym hejtem, polegające przede wszystkim na złośliwym, często raniącym komentowaniu zachowań, postaw czy wyglądu innych ludzi.

CO TO JEST HEJT? n n Hejt to pełne nienawiści, pogardy, złości działanie danej osoby w Internecie. Hejt może być skierowany zarówno wobec konkretnej osoby, jak i przedstawicieli danego narodu, płci, osób o innym światopoglądzie niż ten reprezentowany przez hejtera, wyznawców danej religii czy grupy politycznej, a nawet znajomych osoby hejtującej - obiektem hejtu może stać się każdy.

n n Hejt może się przejawiać nie tylko za pomocą słów, ale i grafik (memów, gifów) czy filmów - w tych dwóch ostatnich przypadkach niestety łatwiej zapada w pamięć. Warto jednak dodać, że treści dodawane przez hejterów nie mają żadnej wartości merytorycznej, są wyłącznie treścią ukierunkowaną przeciwko danej osobie lub grupie osób.

n n n Hejterska treść jest następnie przez wiele innych osób udostępniana, a każda negatywna wiadomość, reakcja wpływa na nas silniej niż elementy pozytywne. Jak udowadnia w swoim badaniu "Złe jest silniejsze od dobrego" psycholog Roy F. Baumeister, każde negatywne doświadczenie odbieramy 5 razy mocniej niż pozytywne, np. utratę 100 zł przeżyjemy znacznie silniej niż wygranie takiej samej sumy. Nic więc dziwnego, że hejt tak mocno nas dotyka.

POJĘCIE n n n Określenie hejt pochodzi od angielskiego słowa „hate”, czyli nienawidzić. Innym terminem określających niektóre wrogie zachowania w sieci i poza nią jest „mowa nienawiści”, który wywodzi się od angielskiego określenia hate speech. Polski system prawny w odróżnieniu od austriackiego, brytyjskiego czy amerykańskiego nie zawiera pojęcia „mowa nienawiści”.

POJĘCIE n Zjawisko to trudno zdefiniować z uwagi na fakt, iż jest silnie uzależnione od kontekstu, ale patrząc na nie szeroko, można określić je jako przypisywanie negatywnych cech, wzywaniu do podejmowania dyskryminujących działań wymierzonych w określoną grupę społeczną, do której przynależność postrzegana jest jako naturalna, a nie dokonana z wyboru.

MOWA NIENAWIŚCI n ustne lub pisemne wypowiedzi, a także poniżanie, wyszydzanie i oskarżanie grupy lub jednostki z powodów po części od niej niezależnych. Może to być przynależność rasowa, etniczna czy religijna, a także płeć, orientacja seksualna, kalectwo, przynależność do grupy społecznej, terytorialnej, do określonego zawodu czy mówienie określonym językiem.

TROLLOWANIE n n Jest to antyspołeczne zachowanie, które charakterystyczne jest do forów dyskusyjnych oraz innych miejsc w przestrzeni wirtualnej, w których prowadzi się dyskusje. Polega ono na zamierzonym wysyłaniu napastliwych, kontrowersyjnych i często też nieprawdziwych przekazów, które mają na celu obrażenie lub ośmieszenie innych użytkowników dyskusji.

TROLLOWANIE n Osoby, które trollują, nazywane są trollami, a miejscem ich działania są grupy i listy dyskusyjne, fora internetowe, czaty itp.

HEJTER VS TROLL n n Osoby, które hejtują, to hejterzy. Hejterzy różnią się od troli, którzy prowokującymi komentarzami zmierzają zwłaszcza do zwrócenia na siebie uwagi, nie głosząc przy tym swojej opinii na dany temat. Hejter wyraża swoje poglądy zdecydowanie, zamieszczając negatywne komentarze pod adresem innych użytkowników. Komentuje, aby znieważyć. Jego celem są zazwyczaj celebryci i osoby publiczne. Komentarze hejterów mogą być uznane za prześladowanie i cyberprzemoc, gdyż są zazwyczaj agresywne i obraźliwe

PRZYCZYNY HEJTU

Hejt sprawia przyjemność n n Przemoc słowna. . . wprawia nas w błogi stan. Według badań szwajcarskich uczonych hejt stymuluje układ nagrody w mózgu, zwany ośrodkiem przyjemności. Do jego pobudzenia dochodzi wtedy, kiedy odczuwamy zadowolenie. Ta niezwykle ważna część mózgu aktywuje się również podczas uprawiania przyjemnych aktywności, np. sportu, ale także np. picia alkoholu, jedzenia czekolady czy patrzenia na zdjęcie ukochanej osoby.

Hejt rozładowuje napięcie n n Mowa nienawiści pozwala oczyścić się z nadmiaru negatywnych uczuć osobom, które nie potrafią tego zrobić za pomocą innych metod. Hejterzy to w większości nastolatkowie. Dlaczego? Z badań wynika, że część płata czołowego (tzw. kora przedczołowa), która odpowiada za kontrolę emocji i przestrzeganie norm społecznych, osiąga dojrzałość dopiero ok. 21. roku życia.

Hejt rozładowuje napięcie n Młodemu człowiekowi znacznie trudniej trzymać emocje na wodzy niż dorosłemu, dlatego często nie potrafi zapanować nad obraźliwymi komentarzami pod adresem innych.

n n n Dorośli hejterzy znajdują w mowie nienawiści ujście dla negatywnych uczuć, ponieważ ich kora przedczołowa nie jest w pełni ukształtowana. Atakowanie mniejszości seksualnych czy etnicznych to dla nich najprostsza forma odreagowania. Osoby, u których ten fragment mózgu jest dojrzały, dają upust emocjom za pomocą innych metod, np. aktywności fizycznej.

Hejt przynosi ulgę n n Szwajcarscy naukowcy zbadali za pomocą rezonansu magnetycznego mózgi osób oszukanych w grze ekonomicznej. Osobom tym przekazano informację o możliwości ukarania oszusta, a na wiadomość tę zareagowało. . . jądro ogoniaste, czyli część tzw. układu nagrody znajdującego się w mózgu. Perspektywa shejtowania winowajcy wywołała wśród uczestników badania siłę, euforię, ulgę i poczucie sprawiedliwości.

n Tak samo reaguje nasz umysł, gdy hejtujemy w internecie - z tą poważną różnicą, że najczęściej hejtowana osoba nie wyrządziła nam realnej krzywdy, a np. śmiała mieć inne zdanie na jakiś temat, ładniej wyglądać, mieć więcej pieniędzy.

Anonimowość i pośredniość n n n Internet to środek przekazu, który umożliwia rozpowszechnianie nienawistnych treści w sposób szybki, ale jednocześnie anonimowy i niebezpośredni - nie "prosto w twarz". Trudno byłoby powiedzieć spotkanej celebrytce, że jest głupia, nie stanowi jednak problemu umieszczenie takiego tekstu w Internecie. "W sieci" możemy też być anonimowi - hejt niestety skutecznie dotrze do ofiary, ale ta nie zawsze będzie wiedziała, że jesteśmy jego sprawcami. Czujemy się bezkarni.

Stereotypy i uprzedzenia n W Polsce hejtu doświadczają przedstawiciele mniejszości narodowych i religijnych (np. Żydzi, Muzułmanie, Romowie), mniejszości seksualnych, osoby o innym kolorze skóry niż biały, a także uchodźcy.

Stereotypy i uprzedzenia n Stereotypy i uprzedzenia powstają najczęściej, gdy brak wystarczającej wiedzy na dany temat, gdy dana osoba nigdy nie spotkała przedstawiciela mniejszości, którą hejtuje i z tych powodów posługuje się uproszczonymi schematami myślowymi. Kieruje nią strach przed innością - religijną, kulturową, seksualną oraz poczucie zagrożenia, krzywdy wywołane obecnością "obcych".

Hejt – spadek po przodkach n n Hejterzy zawsze atakują to, co dla ogółu społeczeństwa jest obce lub niezrozumiałe. Najczęściej padają ich ofiarą osoby homoseksualne, innego wyznania czy rasy, ponieważ różnią się od większości. Dlaczego jesteśmy tak wrogo nastawieni do tego, co inne? Co jest podłożem ksenofobii? Aby zrozumieć przyczyny tego zjawiska, musimy sięgnąć do dalekiej przeszłości.

n n n Lęk przed obcymi towarzyszył naszym przodkom, i co najważniejsze był uzasadniony. Kontakt z innymi zbiorowościami ludzi zwiększał ryzyko zachorowania na śmiertelne choroby, dlatego lękano ich się bardziej niż nagłego natarcia, czy kradzieży zapasów jedzenia. Czy zatem można postawić hipotezę, że skłonność do hejtowania odziedziczyliśmy po naszych przodkach?

Zazdrość n n Przyczyną hejtu może też być zazdrość, niezadowolenie ze swojej sytuacji życiowej, przykre doświadczenia. Z tego powodu hejtowane są osoby publiczne, celebryci, ale również znajomi, którzy osiągnęli sukces finansowy, mają ciekawą pracę lub udane życie prywatne. Hejt w takich przypadkach jest wynikiem frustracji, braku spełnienia w życiu.

KONSEKWENCJE HEJTU n n Choć samo dodanie pełnego nienawiści posta na Facebooku czy forum internetowym bądź udostępnienie takiej samemu sprawcy może wydawać się niegroźne, niesie za sobą ogromne konsekwencje w przypadku ofiar hejtu. Obniża się jej poczucie własnej wartości, staje się mniej odporna na czytane w Internecie treści i zaczyna wierzyć, że stawianie oporu nie ma sensu.

n n Poddawana hejtowi osoba często cierpi na bezsenność, żyje w ciągłym stresie, zaczyna bać się wyrażać własne zdanie w Internecie. Może nawet dojść do izolowania się osobie poddanej internetowej agresji od reszty społeczeństwa, wystąpienia u niej nerwicy, depresji, a nawet prób samobójczych.

JAK WALCZYĆ Z HEJTEM n n n Najprostszą i zarazem najtrudniejszą odpowiedzią jest: unikać czytania negatywnych opinii, a zwłaszcza odpowiadania na nie. Nie bez powodu karierę robi hasło: "nie karmić trolla" - odpowiedź na agresję jeszcze bardziej agresora podburza. To jednak dla hejtowanej i żyjącej w ciągłym napięciu osoby trudne zadanie jest łatwo zignorować negatywne komentarze na swój temat.

n n Kolejnym wyjściem jest zgłoszenie pełnego hejtu wpisu administratorowi danej strony, który nie tylko może usunąć konkretny komentarz, ale zablokować konto danej osoby. Możliwość zgłaszania hejtu mają też często postronni użytkownicy.

n n Ważna jest również profilaktyka prowadzonych jest wiele akcji społecznych, warsztatów z zakresu przemocy w Internecie, skierowanych przede wszystkim do młodzieży. Jednym z takich projektów są Cybernauci, realizowani przez Fundację Nowoczesna Polska.

WALKA Z HEJTEM n n n Walka z hejtem w sieci nie jest prosta, bo przeciwnik jest trudny do zidentyfikowania i przez to wydaje mu się, że też bezkarny, co oczywiście jest pozorne. Z przywołanych wcześniej badań wynika, że zdecydowana większość internautów (70, 1%) uważa, iż należy podjąć walkę z nienawiścią w sieci. Najczęściej uważają tak osoby młode (do 24 roku życia), osoby, które ukończyły 50 lat, oraz kobiety.

n n Ponad połowa respondentów (59, 3%) uważa, iż dobrym pomysłem na zatrzymanie fali hejtu jest usuwanie przez administratora danego portalu złośliwych komentarzy. Można również blokować IP hejtera lub zgłaszać posty jako hejty (46, 5%). Prawie połowa badanych (45, 2%) uznała, iż do karania tego typu zachowań można również stosować odpowiednie przepisy Kodeksu Karnego.

n n n Aby walczyć z opluwaniem w sieci, fundacje społeczne podejmują działania zmierzające do walki, a może też i w przyszłości wyeliminowania tego zjawiska. Jedną z istotniejszych inicjatyw jest zainaugurowana 16 kwietnia 2016 r. w Pałacu Prezydenckim i popularna do dziś mimo upływu lat kampania społeczna Fundacji Dzieci Niczyje – „Przytul hejtera”. Celem jej jest uświadomienie młodzieży szkodliwości hejtu oraz mowy nienawiści, a także sposobów reagowania na te zjawiska.

n n n By ośmieszyć hejterów, prezentuje się ich w humorystyczny sposób, jako osoby, które nie mają nic ciekawego do zaoferowania, więc jedyne co potrafią, to obrażać ludzi. Z drugiej strony wystosowano apel do ofiar hejtu, aby nie brały go do siebie i potrafiły reagować na agresję. W tym celu nagrano teledysk „Przytul hejtera”, przygotowano spot telewizyjny, spot radiowy, reklamę prasową oraz serię materiałów graficznych, które można wykorzystać w odpowiedzi na hejt.

n n n Internetowy hejt ma różne odmiany, bo różne są motywy i sposoby działania osób hejtujących. Nawet ludzkie tragedie życiowe, takie jak chociażby śmiertelny wypadek syna znanego prezentera, są pożywką dla hejterów. Znany też jest przypadek 14 -latka, który popełnił samobójstwo, nie mogąc wytrzymać szykanowania ze strony kolegów z klasy, którzy naśmiewali się z jego rzekomego homoseksualizmu.

Odpowiedzialność karna za hejt n n Choć żaden z przepisów nie mówi konkretnie o hejcie, za zachowania, które mieszczą się w jego definicji, grożą konsekwencje prawne. Za zniesławienie i zniewagę w Internecie można otrzymać karę grzywny lub usłyszeć wyrok ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku.

Konsekwencje prawne n n Za nawoływanie do nienawiści i dyskryminacji również grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub jej pozbawienia, ale do lat 2. Ofiara hejtu może również z własnej inicjatywy wnieść pozew o naruszenie jej dóbr osobistych przez hejtera.

n n n Hejt był, jest i będzie - nie da się go uniknąć. Stanowi skutek uboczny wolności słowa. Nienawistne komentarze świadczą o braku dojrzałości i klasy osób, które je piszą, dlatego najlepszą reakcją na hejt jest. . . zignorowanie go lub obrócenie go w żart.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ