Zinde Eitim Kurumu DRUZ 1 Kalite Ynetim Sistemlerinde

Zinde Eğitim Kurumu DRUZ

1 Kalite Yönetim Sistemlerinde Risk Değerlendirme DRUZ

TANIMLAR RİSK YÖNETİMİ “Çalışma hayatında insan sağlığı ve çevre güvenliği ile ilgili risklerin değerlendirilmesi ve kontrol edilmesine yönelik politika ve tecrübelerin uygulanmasıdır. ” Risk yönetimi bir organizasyonda stratejik ve operasyonel seviyede uygulanır. 2 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME İSG YÖNETİMİNİN AMACI İSG yönetim sisteminin temel amacı işyerlerindeki çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını etkilemeyen seviyeye düşürmek, işletmenin zarar ve hasara uğramasına engel olmaktır. -------------------------------------İSG yönetim sisteminin amacı çalışanı ve işletmeyi korumaktır. 1 DRUZ

İSG YÖNETİM SİSTEMİ (OHSAS) SÜREKLİ İYİLEŞTİRME İSG POLİTİKASI (YÖNETİMİN) GÖZDEN GEÇİRME RİSK DEĞERLENDİRME (ÖNEMLİ RİSKLER, AMAÇ VE HEDEFLER) İSG PROGRAMLARI Plan Prosedür Talimat Harici Doküman UYGULAMA – ÖLÇME (VE DEĞERLENDİRME) – İZLEME DRUZ

RİSK YÖNETİMDE PUKÖ DÖNGÜSÜ § İSG açısından amacın belirlenmesi (neyi başarmak istiyoruz, nerede, ne zaman? ) § Mevcut durumu analiz etme § Hedeflerin belirlenmesi § Kayıtların analizi § Tehlikelerin belirlenmesi § Risk değerlendirme tekniklerinin belirlenmesi § Detaylı uygulama planının hazırlaması § İç talimatların hazırlaması Planla Önlem Al § Kalıcı bir denetleme sistemi kurma § Etkili önlemleri standartlaştırma § Gerekli eğitim ve yönlendirmeleri sağlama 3 § Riskleri değerlendirmesi § Risklerin KERD olduğuna karar verme § Kontrol önlemlerinin seçimi ve uygulaması § Her bölümdeki ilgili kişileri bilgilendirme, eğitme ve katılımını sağlama § Faaliyet planını izleme ve gerçekleştirme § Uygulama sonuçlarını yakın takip etme Uygula P U Ö K 18001 OHSAS PUKO döngüsü üzerine kurulmuştur. Kontrol Et § Ölçüm ve Analiz (hedef/hedeflere ulaşıldı mı? ) § İç talimatlar ve yönergeleri gözden geçirme § Olası sapmaları tespit etme ve kaydetme § İlgili kişileri bilgilendirme DRUZ

2 Mevzuat Açısından Risk Değerlendirmesi DRUZ

MEVZUATTA RİSK DEĞERLENDİRME SN KANUN VE YÖNETMELİKLER 1 6331 Sayılı İSG Kanunu 2 İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği 3 Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 4 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 5 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 6 Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 7 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 8 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 9 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik 10 Titreşim Yönetmeliği 11 Gürültü Yönetmeliği 12 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik En Önemli Asıl Yönetmelik Sağlık ve Güvenlik Dokümanı

MEVZUATTA RİSK DEĞERLENDİRME SN KANUN VE YÖNETMELİKLER 13 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği 14 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 15 Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 16 Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik 17 Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik 18 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği 19 Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 20 İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 21 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 22 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik 23 İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmesi 24 Kalite Yönetim Sistemleri (9001, 14001, 18001) 10

RİSK DEĞERLENDİRME 6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-10 (1. Fıkra) 1 İşveren (tüm işyerlerinde), iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken, aşağıdaki hususlar dikkate alınır; § Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu § Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi § İşyerinin tertip ve düzeni § Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu 4 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME 1 İş Durdurma RD Yapılmadığında İş Durdurma; Çok tehlikeli sınıfta yer alan; § Maden § Metal (döküm…. ) § Yapı işleri (inşaat işleri) § Tehlikeli kimyasallar § Büyük endüstriyel kazaların ……………. olabileceği işyerlerinde …. …risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur. [6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-25] 2 2 İş Durdurma Hayati Tehlike Oluştuğunda İş Durdurma; § İşyerindeki bina ve eklentilerde § Çalışma yöntem ve şekillerinde § İş ekipmanlarında çalışanlar …. . için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. [6331 Sayılı İSG Kanunu Madde-25] ZİNDE

RİSK DEĞERLENDİRME İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29. 12. 2012) 3 İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden; risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29. 12. 02/28512) 3 1 Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere; 1. Tehlike tanımlama 2. Riskleri belirleme ve analiz etme 3. Kaza kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması 4. Dokümantasyon 5. Yapılan çalışmaların güncellenmesi 6. Gerektiğinde yenileme …. . aşamaları izlenerek gerçekleştirilir. DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik (29. 12. 2012) 3 Risk değerlendirme esnasında çalışma ortamında bulunan; § Fiziksel § Kimyasal § Biyolojik § Psikososyal § Ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. 2 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME Toplu İşyerleri; 1. İş merkezleri (AVM) 2. İş hanları 3. Sanayi bölgeleri-siteleri Yönetim; 1. RD her işyeri için ayrı yapılır 2. RD çalışmalarının koordinasyonu yürütür 3. Gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır 4. Bu uyarılara uymayanları Bakanlığa bildirir Aynı mekanı birden çok işverenin paylaştığı 1. RD her işyeri için ayrı gerçekleştirilir 2. RD çalışmalarını koordinasyon içinde yürütürler 3. Birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirirler Asıl işveren – Alt işveren İlişkisi 2 1. Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak RD çalışmalarını yapar veya yaptırır. 2. Alt işverenlerin RD çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır. 3. Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen RD çalışmasını denetler ve çalışmaları koordine eder. 4. Alt işverenler hazırladıkları RD’nin bir nüshasını asıl işverene verir. 5. Asıl işveren; bu RD çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

3 Tanımlar (Tehlike, Risk, Olay, Kaza, …vb. ) DRUZ

TANIMLAR SORU Tehlike nedir? Risk nedir? -------------------------------------‘‘İnsanların hastalanmasına neden olan durum’’ ‘‘Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme durumu’’ ‘‘Zararlı sonuç oluşma ihtimali’’ ‘‘Zararlı sonucun zarar verme derecesi’’ DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE 1 İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, işyerini, çalışanı veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli -------------------------------------İşyerinde var olan = İşyeri + Çalışanlar İşyerinden (1), çalışandan (2), dışarıdan (3) gelebilecek, işyerini (1), çalışanı (2), çevreyi (3) etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli DRUZ

TANIMLAR POTANSİYEL NEDİR? Potansiyel; Gerçekleşme ihtimali bulunan, fakat gerçekleşmemiş durumdur. Ortada zarar veya hasar yok, sadece (gelecekte-ilerdegerçekleştiğinde) zarar veya hasar verme olasılığı (gücü -potansiyeli) vardır. Potansiyel Benzeri Kavramlar; Potansiyel=Uygulama=Kaynak=Durum=İşlem DRUZ

TANIMLAR / TEHLİKE NEDİR? TEHLİKE KAYNAKLARI/NEDEN (Zarar Verme Potansiyeli) TEHLİKEYE MARUZ KALAN/SONUÇ (Zarar-Hasara Uğrayan) 2 1 3 1 1 2 3 1 2 1 2 3 1 2 1 2 1 1 2 3 1 1 2 İŞYERİ 1 1 2 2 1 2 3 3 2 3 1 3 ÇALIŞAN • İç Çevre Unsurları: Çalışanı • Psikolojik Nedenli; Unutkanlık, sıkıntı, • Makine-Ekipman; Bakımsızlık, • Fiziksel Nedenli; Yorgunluk, uykusuzluk, etkileyebilecek maddi olan (sıcaklık, nem, aydınlatma, gürültü, toz, zemin, giriş-çıkışlar, korkuluklar, merdiven Kontrolsüzlük, Yıpranma, Koruyucuların olmaması, Eski teknoloji, Hatalı yerleşim, Yetersiz koordinasyon • Süreçler-Alt Süreçler-İşlemler; Yetersiz yönetim organizasyonu, Yetersiz kurallar ve talimatlar, Yetersiz güvenlik yönetim planı, Eğitim ve öğretim yetersizliği, Yetkin olmayan personel istihdamı, 2 üzüntü, keder, çevre etkileri, istem dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı davranış vb. alkol, hastalık vb. • İşyeri Nedenli; İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb. 3 ÇEVRE • Dış Çevre Unsurları; Jeolojik riskler (deprem vb. ), coğrafi riskler (sel, vb. ), atmosferik riskler (don, fırtına, çevre işyerlerinden gelen gazlar), çevreden gelen biyolojik, kimyasal riskler.

TANIMLAR TEHLİKE 2 Çalışma çevresinin fiziki kusurları ve uygun olmayan şartları ile insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve koşullarında var olan ve/veya dışarıdan gelebilecek; ama kapsamı belirlenmemiş; maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar ya da hasar verme potansiyelidir. -------------------------------------Çalışma çevresinden, insanlardan veya dışarıdan gelebilecek; maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar ya da hasar verme potansiyelidir. 1 2 3 1 1 2 3 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE (İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği-2012) 3 İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli 1 2 3 1 1 2 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE (TS 18001 -2004 Versiyonu) 4 İnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya malzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar görmesi veya bunların gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem 1 2 1 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE (TS 18001 -2007 Versiyonu) 5 İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem 1 1 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE 6 Çalışanların yaralanma ve sağlık sorunlarına neden olabilen güvenli olmayan iş ortamı ve uygulamalarıdır. 1 2 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE 7 Zarar verme potansiyeli olan her şey Her şey? 1. İşyeri 2. Çalışan 3. Çevre -------------------------------------Kime Zarar Verir? 1. İşyeri 2. Çalışan 3. Çevre 1 2 3 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE 8 Bir şeyin zarar (veya hasar) verme potansiyeli Bir şey? (İşyeri, Çalışan, Çevre) 1 2 3 1 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE TANIM ÖRNEKLERİ 9 ‘‘Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyeli’’ ‘‘Bir maddenin, makinanın veya ekipmanın hasar, yaralama ve zarar verebilme potansiyeli’’ ‘‘Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum’’ 4 DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE SINIFI / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği Ö 1. Az tehlikeli işyerleri 2. Tehlikeli işyerleri 3. Çok tehlikeli işyerleri İSG açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak yapılan işyeri sınıflamasıdır. DRUZ

TANIMLAR RİSK 1 Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile zarar verme şiddetinin bileşkesidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK NEDİR? Risk; Gerçekleşmiş bir olayın olasılık ve şiddeti Ortada zarar ve hasar vardır. Olay gerçekleşmiştir. Benzer kavramlar; Olasılık=İhtimal Şiddet=Zararın Derecesi DRUZ

TANIMLAR Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı TEHLİKE • Zarar Verme Potansiyeli • Riskin Kaynağı • Kazanın Nedeni Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddeti OLASILIK RİSK KAZA • Zararın Oluştuğu Olay • Riskin Geçekleştiği Olay • Zararlı Sonuç ŞİDDET Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile zarar verme şiddetinin bileşkesidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği 2 Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. -------------------------------------Tehlikeden kaynaklanan zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. -------------------------------------Zararlı sonuç oluşma ihtimali 4 DRUZ

TANIMLAR Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı TEHLİKE • Zarar Verme Potansiyeli • Riskin Kaynağı • Kazanın Nedeni OLASILIK RİSK KAZA • Zararın Oluştuğu Olay • Riskin Geçekleştiği Olay • Zararlı Sonuç Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. Tehlikeden kaynaklanan zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. Zararlı sonuç oluşma ihtimalidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK 3 Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuçların derecesidir. -------------------------------------Tehlikeli bir olayın zarar verme derecesidir. Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddetidir. DRUZ

TANIMLAR Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuçların derecesidir. Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddetidir. TEHLİKE • Zarar Verme Potansiyeli • Riskin Kaynağı • Kazanın Nedeni Tehlikeli bir olayın zarar verme şiddeti RİSK KAZA • Zararın Oluştuğu Olay • Riskin Geçekleştiği Olay • Zararlı Sonuç ŞİDDET DRUZ

TANIMLAR RİSK 4 İşyerinde meydana gelebilecek, maruz kimselere veya çalışma çevresine zarar ya da hasar verici nitelikteki bir olayın; meydana gelme ihtimali ile, zarar verme derecesinin bileşkesidir. -------------------------------------Bir olayın sonuçlarının ve karşılık gelen olma ihtimalinin birleşimi 2 DRUZ

TANIMLAR RİSK 5 1 Tehlikeli bir olayın oluşma olasılığı ile zarar verme derecesinin birleşimidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK (TS 18001 -2007 Versiyonu) 6 1 Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK 7 1 Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanma şiddetinin bileşimidir. DRUZ

TANIMLAR RİSK 8 Bir kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkma olasılığı --------------------------------------------------------------------------Tehlikenin gerçekleşme olasılığı 2 DRUZ

TANIMLAR RİSK 9 Bir olayın meydana gelme olasılığı (TDK Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü) -------------------------------------İnsan sağlığına zararlı olma olasılığının ölçüsü (Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü) -------------------------------------Zarara uğrama tehlikesi (TDK Büyük Türkçe Sözlük) -------------------------------------Çalışanın yaralanma veya zarar görme ihtimali 2 DRUZ

TANIMLAR OLASILIK VE ŞİDDET BİLEŞKESİ Olasılık 5 4 Vektörel Bileşke 3 2 1 0 RİSK = Şiddet 1 OLASILIK 2 x 3 ŞİDDET 4 5 Pratik Kullanımı (Gerçekte yanlıştır. Olasılık veya şiddet sıfır olunca risk sıfır olur. DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE – RİSK – KONTROL ÖNLEMLERİ İLİŞKİSİ Bir tehlike kaynağından birden çok tehlike, her bir tehlikeden de birden çok risk ortaya çıkabilir. Her bir riskte birden çok yöntemle kontrol edebilir. DRUZ

TANIMLAR TEHLİKE – RİSK VE KONTROL TEDBİRLERİ İLİŞKİSİ TEHLİKE KAYNAĞI TEHLİKELER RİSKLER Torna Tezgahı Gürültü Fiziksek Kaynakta kontrol Mekanik Fizyolojik Ortamda kontrol Buhar Psikolojik Kişide kontrol Gazlar Performans Basınç İşitme Kaybı RİSK KONTROL TEDBİRLERİ Kulak Koruyucu Elektrik Kimyasallar 1 1. Tehlike kaynağından bir çok (başka) tehlike çıkabilir 2. Tehlikelerin sonucu olarak risk/riskler ortaya çıkar 3. Tehlike, işyerinde her bölümde ve evrede çıkar/çıkabilir 4. Tehlikeler kaza olmayana kadar fark edilmeyebilir DRUZ

SN TEHLİKELER 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Torna tezgahında 220 volt seyyar lamba var Kapalı ortamlarda çalışma Elektrik enerjisi Yüksekte çalışma Kimyasal madde Yetersiz aydınlatma Asma kat platform korkuluğu yok Preste açık kalıpla çalışma yapılıyor İşyerinde solvent içeren cila kullanılıyor Tezgahların altında yağ, bez vb. birikintiler var Çöp bidonları dolu bırakılıyor İşyerinde rahatsız edici seviyede gürültü var İşyerinde kırık fiş-priz var Mutfak kısmı temiz değil Seyyar kablolar yerlerde ve kontrolsüz Kaynakhanede havalandırma sistemi yok Ekranla çalışmada ekran koruyucu yok Ekranla çalışmada koltuklar uygun değil Ara mamuller düzensiz stoklanıyor Kompresör atölye içinde, korumasız-kontrolsüz Çalışanların sağlık muayeneleri yapılmıyor Kapalı ortamlarda çalışma Titreşim 3 RİSKLERİ Elektrik çarpması Zehirli gazlardan etkilenme İzolesi bozuk iletkene dokunma ile elektrik çarpması Düşme Zehirlenme İş kazası – Göz bozulması Yüksekten düşme El - parmak kopması Solvent buharlarından etkilenme-Buharın parlaması Yangın İşitme kaybı Elektrik çarpması-Kısa devre-Yangın Enfeksiyon Kaçak akım-Takılıp düşme Kaynak dumanları sonucu solunum sistemi hastalığı Göz rahatsızlıkları Kas ve iskelet sistemi hastalıkları Acil durumda tahliye zorluğu-Çalışma engeli Patlama riski Meslek hastalıklarına yakalanma Zehirli gazlardan etkilenme Beyaz el

TANIMLAR RİSK DEĞERLENDİRMESİ / İSG Kanunu&RD Yönetmeliği 1 1 İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır. DRUZ

TANIMLAR RİSK DEĞERLENDİRMESİ / İSG Kanunu&RD Yönetmeliği 2 2 "Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir. " DRUZ

TANIMLAR RİSK DEĞERLENDİRMESİ 3 Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan bir süreçtir. DRUZ

TANIMLAR KABUL EDİLEBİLİR RİSK SEVİYESİ 1 Kabul Edilebilir Risk Düzeyi - KERD Kuruluşun yasal zorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risktir. İSG POLİTİKASI 4 1 -10 Kabul edilebilir risk 11 -20 Dikkate değer risk 21 -25 Kabul edilemez risk DRUZ

TANIMLAR KABUL EDİLEBİLİR RİSK SEVİYESİ / RD Yönetmeliği 2 1 Kabul Edilebilir Risk Düzeyi - KERD Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesidir. DRUZ

TANIMLAR RAMAK KALA OLAY / İSG Risk Değerlendirme Yönet. 1 Ramak Kala Olay – Kıl Payı – Hasarsız Olay İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay -------------------------------------Tehlikeden kaynaklanan ama zarara uğratmayan olay Zarara uğratmayan olay Kazayla sonuçlanmayan olay 3 DRUZ

TANIMLAR RAMAK KALA OLAY (VAKA) 2 Ramak Kala Olay – Kıl Payı – Hasarsız Olay Oluşum tarzı itibariyle bir kaza olmasına rağmen sonuçları açısından bakıldığında; yaralanma, zarar veya hasarın meydana gelmediği durumdur. 2 DRUZ

KAZA ZİNCİRİNİN 5 TEMEL FAKTÖRÜ YAKLAŞIM Kaza zincirini oluşturan halkalardan biri olmadıkça diğeri oluşmaz ve kaza meydana gelmez! 5 Kaza Olayı Yaralanmanın (zarar/hasar) meydana gelmesi ( Kaza) Tehlikeli Hareket Tehlike Durum %98 3 Tehlikeli hareket-durumun aynı anda olması 1 Ramak Kala Olayı Kişisel Kusurlar %0, 5 -1 İnsan Tabiat Şartları Karşısında Zayıftır Kazalar tam önlenemez! Örneğin, bir pres kazasının temel nedeni, insan bedeninin pres karşısındaki zayıflığıdır. «İnsanın Zayıflığı» %0, 5 -1 4 Zarar-Hasar oluşmamış (Ramak Kala Olay) 2 Zayıflığın Kişisel Boyutu Psikososyal ve Çevresel Faktörlere Bağlı Kişisel kusurların ne zaman ortaya çıkacağı bilinemeyeceği için, insanı kusurlu bir varlık olarak kabul eder. DRUZ

TANIMLAR KAZA OLAYI / OHSAS 18001 Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay -------------------------------------Kazayla sonuçlanan olay 1 DRUZ

TANIMLAR OLAY / OHSAS 18001 Olay: Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan (kaza) veya sebep olacak potansiyele sahip (ramak kala) olan işle ilgili olaylar ------------------------------------- «Kazaya sebep olan (kaza) veya kazaya sebep olacak potansiyele sahip (ramak kala) oluşum" -------------------------------------Olay = Kaza + Ramak Kala 1 DRUZ

TANIMLAR İŞ KAZASI / İSG Kanunu & RD Yönetmeliği İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayıdır. DRUZ

TANIMLAR ÖNLEM / ÖNLEME / İSG Kanunu Madde-3 İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür. Önlemlerin Temel Amacı; Riskleri ortadan kaldırmak & Riskleri azaltmak (KERD indirmek) 1 DRUZ

TANIMLAR GÜVENLİK Risklerin tanımlanmış bir zaman aralığı süresince, kabul edilebilir düzey içerisinde kalmasına (kalma yeteneğine) güvenlik denir. -------------------------------------Riskin KERD içerisinde kalması Kaza riskinin olmadığı durum 2 DRUZ

4 Risk Yönetim Prosesi (Süreci)Risk (Risk Management Proses-RMP) DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK DEĞERLENDİRME / RD Yönetmeliği Tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere; 1. Tehlikeleri tanımlama, 2. Riskleri belirleme ve analiz etme, 3. Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, 4. Dokümantasyon, 5. Yapılan çalışmaların güncellenmesi ve 6. Gerektiğinde yenileme …. …aşamaları izlenerek gerçekleştirilmesidir. 3 DRUZ

(Mevzuat-Standart-Rehber) (Fiziksel-Kimyasal-Biyolojik-Psikososyal-Ergonomik) (Kontrol, Ölçüm, İnceleme) Görevler 2 Riskleri Belirleme (Tahmin Etme) (Risk Haritası-İşyeri Bilgi Bankası) (Risk Algısı: Kişi-Toplum-Zaman Faktörü) Risklerin Değerlendirilmesi Riskleri Derecelendirme (Analizi) Kıyaslama KERD (Ulusal/Uluslararası Standartlar-Kısıtlar-Riskin Niteliği-Faaliyetin Özelliği-Bölümlerin Etkileşimleri) 3 Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi [Seçenekler, Metotlar, Yanıtlama (4 Tip), Kontrol…] 4 Kontrol Önlemlerinin Uygulanması 5 50 Tehlike Girdileri Tehlikeleri Belirlenme (Tanımlama) (Planlar-Uygulama-Denetleme ve Yeniden RD) İzleme (Düzeltici-Önleyici Faaliyetleri) / Gözden Geçirme (DÖF) Risk İletişimi (Tüm taraflarla-sağlıklı) / Danışma (Çalışana Risk-Önlemler) 10 1 Risklerin Nicelik-Nitelik Maruziyet Seviyesi Kontrollerin Etkisi (Sıklık, Kimi, Neyi, Nasıl, Hangi Şiddette Etkilediği) Risk Analiz Metot (Bir veya Birkaç Metot) Kaldırma/KERD Korunma Önceliği Kontrol Adımları Güvenlik (KERD İçinde Kalma) DRUZ

1 Tehlikeleri Tanımlama (Belirleme) [Girdiler; Kontrol, Ölçüm, İnceleme] DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) TEHLİKELERİN TANIMLANMASI Çalışma ortamında bulunan; 1. Fiziksel, 2. Kimyasal, 3. Biyolojik, 4. Psikososyal, 5. Ergonomik ………. . ve benzeri tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara maruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır. 2 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) TEHLİKE GİRDİLERİ – 1 ü Benzer kuruluşlarda olmuş olan kaza ve olaylar, ü Diğer ilgili taraflardan alınan bilgiler, ü Çalışanlardan elde edilen İSG bilgileri, ü İşyerindeki gözden geçirme ve iyileştirme faaliyetleri (reaktif ya da proaktif olabilir) ü Denetim sonuçları, ü Elektrik kullanımı, ü En iyi uygulamalar hakkındaki bilgiler, ü İletişim belgeleri, ü İnceleme raporları, ü İSG politikası, 1 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) TEHLİKE GİRDİLERİ – 2 ü İSG’ne ilişkin hukuki ve diğer şartlar (mevzuat), ü Kaza ve ramak kala olay kayıtları, ü Kimyasal ve biyolojik maddeler, ü Kuruluşa özgü tipik tehlike riskleri, ü Kuruluşun tesisleri, prosesleri ve faaliyetleri hakkındaki bilgiler, ü Makina, ekipman bilgileri, ü Malzeme envanterleri (ham maddeler, kimyasallar, atıklar, ürünler ve alt ürünler), ü Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS), ü Ön gözden geçirme sonuçları, 1 DRUZ

2 Riskleri Belirleme (Tahmin Etme) DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSKLERİ BELİRLEME / İSG RD Yönetmeliği Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin; § Hangi sıklıkta oluşabileceği, § Risklerden kimlerin, § Ne şekilde, § Hangi şiddette, …. zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur. DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) KİŞİSEL RİSK ALGILAMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1. Riskin korkutuculuk düzeyi 2. Riskin anlaşılabilirlik düzeyi 3. Etkilenecek kişi sayısı 4. Riskin ne derece eşit dağıldığı 5. Riski kişinin ne derece önleyebileceği 6. Riskin kişisel olarak kabullenilip kabullenilmediği 1 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK ALGILAMASINI ETKİLEYEN ZAMAN FAKTÖRÜ Risk Algılama (Önem) Düzeyi Ciddi Kaza (Risk Algılama Seviyesinde Artış/Kazanın ciddiyetiyle orantılı) Sürekli Eğitim İlk Risk Belirleme Noktası Tehlikenin Kanıksanmasına (Sistem Körlüğüne) Bağlı Zamanla Düşüş) Zamanla Düşüş Zaman DRUZ

3 Riski Derecelendirme (Analiz Etme) DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSKLERİ ANALİZ ETME / İSG RD Yönetmeliği Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; § İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, § İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri, § İşyerinin kısıtları (imkanları), § Ulusal veya uluslararası standartlar, …………. esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir. Bir başka ifadeyle; Yukarıda sayılanlar riskleri analiz ederken kullanılacak yöntemi seçerken esas alınacak faktörlerdir. 2 DRUZ

2 3 Riski Değerlendirmesi [KERD ve Kontrol Tedbirlerine Karar Verme] DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSKLERİ DEĞERLENDİRME / İSG RD Yönetmeliği Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir. Derecelendirilen risklerin risk seviyelerinin kabul edilebilirliğinin önceden (yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına göre) oluşturulmuş kriterler ile kıyaslaması yapılır. DRUZ

4 Kontrol Önlemlerini Belirleme [Kontrol Hiyararşisi, Güvenlik…] DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK KONTROL ADIMLARI / İSG RD Yönetmeliği Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır. Planlamadan sonra belirlenen tehlikelerin ortadan kaldırılması (bertaraf edilmesi), bu mümkün değil ise risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi (güvenlik) için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir. 2 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK KONTROL ADIMLARI / İSG RD Yönetmeliği 1. Planlama 2. Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması § Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması § Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi § Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi 3. Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması 4. Uygulamaların izlenmesi 2 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)*** RİSK KONTROLÜNDE ÖNCELİK SIRALAMASI (HİYERARŞİSİ) Üretimin planlanmasından sonra……. Elimine Etme (Eliminasyon-Yok Etme-Ortadan Kaldırma, 1 2 3 25 Kaynakta Koruma Ortamda Koruma Kişide Koruma En etkili korunma İlk başvurulacak korunma Daha öncelikli yaklaşım olan En etkisiz korunma En son başvurulacak korunma 1 Bertaraf Etme) 2 İkame Etme (Yerine Koyma-Değiştirme-Substitusyon) 3 Tecrit Etme (Yalıtım-Kontrol-İzolasyon) 4 Yönetsel Önlemler (Mühendislik Önlemleri-Proses) 5 Toplu Önlemler (Korumalar) 6 Bireysel Önlemler (Kişisel Önlemler-Korumalar) Diğerlerine göre daha önceliklidir Öncelik sıralaması nasıl olmalıdır DRUZ

Riskin Yanıtlanması DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK YANITLANMASI Risk yanıtlaması; kurum üst yönetimi tarafından, riske karşılık alınacak tutumun belirlenmesidir. Tüm riskler kontrol edilmek zorunda değildir. Yönetim, kontrol dışında da risk stratejileri belirleyebilir. 4 başlıkta risk yanıtlama planlaması yapılır; 1. Kabullenme (Kabul Etmek – Kabul – Üstlenmek) 2. Kaçınma (Kaçınmak) 3. Azaltma 4. Transfer Etme (Devretme) Basitleştirme Birleştirme 5 DRUZ

5 Kontrol Önlemlerini Uygulama (Yerine Getirme) DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) Kontrol Önlemlerini Uygulama / İSG RD Yönetmeliği Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur. Not; Ancak her risk azaltma ve kontrol önlemleri ile ilgili değişiklikler uygulamaya konulmadan önce mümkünse denenmelidir. 1 DRUZ

6 Yeniden Risk Değerlendirme Zamanı [İzleme ve Gözden Geçirme] DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) İZLEME Hazırlanan önleme eylem planlarının uygulama adımları düzenli olarak takip edilir, denetlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilerek gerekli önleyici ve düzeltici işlemler tamamlanır. Değerlendirme üç kategoride yapılmalıdır: § İşin yapılış biçiminin (süreçlerin) değerlendirilmesi § Önlemlerin etkili olup olmadıklarının değerlendirilmesi § Sonuçların değerlendirilmesi DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RG YENİLEME / RD Yönetmeliği -12 Belirli durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak, risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) SN YENİDEN RİSK DEĞERLENDİRME ZAMANI (RD Yönetmeliği) 1 Çok tehlikeli işyerlerinde en geç 2 yılda bir yenilenir 2 Tehlikeli işyerlerinde en geç 4 yılda bir yenilenir 3 Az tehlikeli işyerlerinde en geç 6 yılda bir yenilenir 4 İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması 5 İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi 6 Üretim yönteminde değişiklikler olması 7 İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi 8 Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması 9 Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi 10 İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması 1 2 Değil 4 İSG ile ilgili teftişlerde gerekli görülmüş olması Risk değerlendirme raporunda belirtilmiş olması İşyeri dış denetimden geçtiğinde DRUZ

7 İletişim ve Danışma DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) İLETİŞİM VE DANIŞMA Sonuçlar, düzeltici veya önleyici faaliyetlerin tanımlanması, konu ile ilgili gelişmeler, değişiklik yapılan veya yeni İSG amaçlarının oluşturulması için girdi sağlanması amacıyla yönetime bilgi verilmelidir. Ayrıca bilgi toplama aşamasında alt işverenlerde dahil olmak üzere tüm gruplarla (taraflarla) iletişim ve danışma kurulmalıdır. 2 DRUZ

8 Dokümantasyon DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) DOKÜMANTASYON Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır ve risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir. 2 DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) SN DOKÜMANTASYON İÇERİĞİ 1 İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı 2 Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri 3 Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi 4 Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı yapılmışsa her birinin adı 5 Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler 6 Tespit edilen riskler 7 Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler 8 Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları 9 Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi 2 DRUZ

5 Risk Analiz Metodunu Belirlemek Risk Ekibi Oluşturmak DRUZ

1 RD’nin Faydaları DRUZ

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) SN RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN GENEL FAYDALARI / NEDEN RD? 1 İşyerinin yazılı prosedür ve politikalarının oluşmasını ya da olgunlaşmasını sağlar. 2 İşyeri çalışanlarının İSG konularında bilgi sahibi olmalarını ve İSG çalışmalarına katılımlarını sağlar. 3 İşyeri yönetiminin İSG konularında bilgi sahibi olmalarını ve bu konularda daha doğru ve rahat karar vermelerini sağlar. 4 Risk analizi prosesinden alınan ilk sonuçlar ile organizasyon yada işletmedeki olası tehlikeler ve alınacak tedbirler belirlenir. 5 İşyerindeki risklerin büyüklüğünün hesaplamasına ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına belirler. 6 İşyerinde yanlış güvenlik tedbirleri ve insanlarda yanlış güvenlik bilinci oluşmuş olabilir. Tüm bu tedbirlerin ve güvenlik bilincinin gözden geçirilmesini sağlar. 7 İşyerinde yasal yükümlülükler ve İSG politikası çerçevesinde KERD indirilmiş riskle çalışılmasını sağlar. 8 İşyerindeki gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesini sağlayacak verilerin kaydedilmesini, sonuçların izlenmesini ve ölçülmesini sağlar. 1 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN FAYDALARI 1 § § § § 2 Devlet Açısından Tarafların katılımı ile devlet yükünün azalması Denetim kolaylığı Sürekli gelişme Uluslararası SG yönetim sistemine hazırlık Düzenli veri akışının sağlanması Çalışma barışına katkı Kayıpların azalması Risk kültüründe gelişme 3 § § § § § 1 § § § § Çalışanlar Açısından Katılım hakkı Haberdar olma imkanı Sorumlulukların belirlenmesi Kayıtlara ulaşabilme imkanı Bütün çalışanları kapsaması Kuralların önceden belirlenmesi Proaktif yaklaşım ve sürekli gelişim Acil durum hazırlığı İşveren Açısından Tehlike ve risklerini önceden görebilme Uluslararası saygınlık, geçerlilik ve olumlu imaj Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlık Alınan önlemlerle kayıpların azaltılması Sorumlulukların-görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalışma ortamı Çalışanların ve toplumun iyileştirilmesini Kaynakların etkin tahsisi ile katma değer artışı Yönetimin bilgi kalitesinin iyileşmesi, yasalarla uyum ZİNDE

2 Risk Değerlendirme Ekibi DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME İşveren veya işveren vekili (temsilcisi) 1 İş güvenliği uzmanı (A, B, C Sınıfı) İşyerindeki işçi temsilcileri 4 2 3 6 İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar 3 7 İşyeri hekimi 5 İşyerindeki destek elemanları İhtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlar Not: Diğer sağlık personeli, hemşire, mühendis, risk değerlendirmesi uzmanı, bakanlık temsilcisi vb. yer almaz DRUZ

6 Risk Metodolojileri (Yöntemleri) DRUZ

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ) RİSK ANALİZ METODLARI (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLARİ) Analiz duruma göre 3 temel yöntem vardır. Bunlar; 1. Kantitatif (Nicel-Sayısal-Rakamsal-Nümerik) 2. Kalitatif (Nitel-Tanımlayıcı-Sıralı-Ordinal) 3. Karma (Yarı Kantitatif) 2 DRUZ

1 Kantitatif (Nicel–Sayısal–Rakamsal) Metotlar DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 1 KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLAR 1 Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (Failure Modes and Effects Analysis) 2 Fine-Kinney Analiz Metodu 3 Jhon-Ridley Analiz Metodu 4 Risk Değerlendirme Karar Matrisleri (Risk Assessment Decision Matris) 6 4 L Tipi (5 x 5) Matris 5 Çok Değişkenli X Tipi Matris İş Güvenliği Analizi (Job Safety Analysis)*B FMEA-HTEA JSA DRUZ

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ) KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METOD Kantitatif (Quantitative-Nicel) risk analizinde, risk hesaplanırken rakamsal yöntemler kullanılır. Bu metotta tehdidin olma ihtimali ile tehdidin etkisine sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur. Nicel: Ölçülebilen, sayılabilen, miktarı tespit edilebilen, azlığı ya da çokluğu belirlenebilen 1 DRUZ

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ) KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METOD Risk = Olasılık x Şiddet formülü kantitatif risk analizinin temel formülüdür. 2 DRUZ

2 Kalitatif (Qualitative)Metotlar (Nitel-Sıralı-Ordinal-Tanımlayıcı) DRUZ

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ) KALİTATİF (NİTEL – SIRALI – ORDİNAL) METOD Kalitatif risk analizi riski hesaplarken sayısal-rakamsal değerler yerine tanımlayıcı (çok düşük, yüksek, çok yüksek gibi) değerler kullanır. § Kaba veriler § Ham veriler § Konu başlıkları Nitel: Ölçülemeyen, sayılamayan, miktarı tespit edilemeyen 2 DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 2 KALİTATİF (NİTEL–TANIMLAYICI–SIRALI–ORDİNAL) METODLAR 1 Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Analizi (Hazard and Operability Studies) HAZOP 2 Olursa Ne Olur Analizi (What İf…Analysis? ) WHAT IF 3 Ön Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis) PHA 4 Birincil Risk Analizi-Kontrol Listeleri (Preliminary Risk Analysis) PRA 5 İş Güvenliği Analizi (Job Safety Analysis)*C JSA DRUZ

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ) KANTİTATİF ANALİZ METODLARININ AVANTAJLARI 1. Risklerin kabul edilebilir olup olmadığının tespiti, 2. Risklerin birbirleriyle kıyaslanması, 3. Bir riskin zaman içinde alınan tedbirlerle azalıp azalmadığının kontrolü, …………daha kolaydır. 1 DRUZ

3 Karma Metotlar DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 3 1 YARI KANTİTATİF (KARMA) METODLAR 1 Olay Ağacı Analizi Yöntemi (Event Tree Analysis) ETA 2 Hata Ağacı Analizi Yöntemi (Fault Tree Analysis) FTA 3 Neden-Sonuç Analizi (Sebep-Sonuç Analizi) (Cause-Consequence Analysis) PHA DRUZ

1 Kantitatif (Nicel-Sayısal) Yöntemler DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 1 KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLAR 1 Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (Failure Modes and Effects Analysis) 2 Fine-Kinney Analiz Metodu 3 Jhon-Ridley Analiz Metodu 4 Risk Değerlendirme Karar Matrisleri (Risk Assessment Decision Matris) 6 4 L Tipi (5 x 5) Matris 5 Çok Değişkenli X Tipi Matris İş Güvenliği Analizi (Job Safety Analysis)*B FMEA-HTEA JSA DRUZ

METOTLARIN KULLANDIĞI PARAMETRELER KANTİTATİF ANALİZ METOTLARI Olasılık İhtimal Şans Şiddet Sonuçların Etkisi Potansiyel FMEA √ √ FİNE-KİNNEY √ √ JOHN-RİDLEY √ JSA √ √ L-TİPİ MATRİS √ √ X-TİPİ MATRİS √ √ 10 Frekans Sıklık Fark Edilebilirlik Tespit Edilebilirlik Saptanabilirlik Potansiyel Kayıp Önceki Benzer Kazalar (5 Yıllık Geçmiş Kazalar) Personel Sayısı (Kontrol Derecesi? ) √ √ √ DRUZ

METOTLARIN RİSK DEĞERİ FORMÜLLERİ METODLAR RİSK DEĞERİNİ HESAPLAMA FORMÜLLERİ FMEA RÖS Olasılık x Şiddet x Farkedilebilirlik FİNE-KİNNEY RD Olasılık x Şiddet x Frekans JOHN-RİDLEY RD Frekans x (Olasılık + Potansiyel Kayıp) JSA RD Olasılık x Şiddet L-TİPİ MATRİS RD Olasılık x Şiddet X-TİPİ MATRİS RD (Şiddet x Olasılık=A) + (Olasılık x 5 Yıllık Kazalar=B) + (5 Yıllık Kazalar x Personel Sayısı=C) + (Şiddet x Personel Sayısı=D) 10 DRUZ

1 Failure Mode and Effects Analysis Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi FMEA – HTEA 3 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME / FMEA -HTEA FNEA ÇEŞİTLERİ § § Sistem FMEA (HTEA) Tasarım FMEA (HTEA) Proses FMEA (HTEA) Servis FMEA (HTEA) Değil 3 Kalite HTEA DRUZ

RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER / FMEA RÖS (RÖD) = OLASILIK X ŞİDDET X FARK EDİLEBİLİRLİK RÖS (RÖD) = P=1 -10 X S=1 -10 X D=1 -10 RÖS (RÖD) DEĞERİ (1 -1000) 1 – 50 Düşük Riskli 50 – 100 Orta Riskli 100 – 200 Yüksek Riskli (düzeltici-önleyici faaliyet) 200 – 1000 Çok Yüksek Riskli RÖS (RÖD) DEĞERİ RÖS < 40 40 <= RÖS <= 100 RÖS > 100 10 AÇIKLAMALAR ÖNLEM Önlem almaya gerek yok Önlem alınmasında fayda var Mutlak önem alınması gereklidir DRUZ

2 FİNE-KİNNEY * DRUZ

FİNE-KİNNEY / RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER RİSK DEĞERİ-PUANI RD = OLASILIK DEĞERİ X FREKANS DEĞERİ X ŞİDDET DEĞERİ = 0, 2 – 10 X 0, 5 – 10 X 1 – 100 RD AÇIKLAMALAR 0, 1 – 10. 000 RİSK DEĞERİ 3 En düşük ve en yüksek risk değer puanı RİSK DERECELENDİRME SONUCU «Yapılacak İşlemler» R > 400 Tolerans Gösterilemez Risk Hemen gerekli önlemler alınmalı veya iş durdurulmalı, kapatılma gibi önlemler düşünülmelidir. 200 < R < 400 Esaslı Risk Kısa dönemde “birkaç ay içerisinde” iyileştirilmelidir. 70 < R < 200 Önemli Risk Uzun dönemde “yıl içerisinde” iyileştirilmelidir. 20 < R < 70 Olası Risk Gözetim altında uygulanmalıdır. R < 20 Önemsiz Risk Önlem öncelikli değildir. DRUZ

3 JOHN-RİDLEY * DRUZ

JOHN RİDLEY RİSK DEĞERİ-PUANI = FREKANS SIKLIK X MPKD + OÇİD RD = 1–N X 1 – 50 + 1 – 50 RD 1 – 2. 500 AÇIKLAMALAR En düşük ve en yüksek risk değer puanı AKSİYONLARIN YERİNE GETİRİLME MÜDDETLERİ Risk Değeri >100 80 – 100 60 – 79 40 – 59 20 – 39 10 – 19 0– 9 Aksiyon Aciliyeti Derhal Bugün 2 Gün İçerisinde 4 Gün İçerisinde 1 Hafta İçerisinde 1 Ay İçerisinde 3 Hafta İçerisinde DRUZ

JOHN RİDLEY ÖRNEK Bir saha denetiminde 1 defa karşılan, Maximum potansiyel kayıp değeri göz kaybı (35) olan ve Ortaya çıkma ihtimal değeri de günde bir (25) olan bir işyerinde risk değeri kaçtır? RİSK DEĞERİ = 1 X (35 + 25) / RD=60 DRUZ

4 Risk Assessment Decision Matris (Risk Değerlendirme Karar Matrisi) * DRUZ

4 a L Tipi (5 x 5) RD Matris Diagramı * DRUZ

L- TİPİ (5 x 5) RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ SONUÇ OLASILIK Çok Küçük 1 Hemen hiç Küçük 2 Çok az (yılda bir kez), sadece anormal durumlarda Orta 3 Az (yılda bir kez) Yüksek 4 Sıklıkla (ayda bir) Çok Yüksek 5 Çok sıklıkla (haftada bir, her gün), normal çalışma şartlarında SONUÇ ŞİDDET Çok Hafif 1 İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren Hafif 2 İşgünü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi, ilkyardım gerektiren Orta 3 Hafif yaralanma, yatarak tedavi gerektiren Ciddi 4 Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı Çok Ciddi 5 Ölüm, sürekli iş görememezlik DRUZ

L- TİPİ (5 x 5) RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ ŞİDDET R = OLASILIK x ŞİDDET Çok Ciddi İş Günü-İlkyardım Ciddi Hafif Yara-Tedavi Orta Ölüm-Ciddi Yar-MH Hafif Çok Hafif 5 4 3 2 1 >1 Ölüm-SİG Çok Yüksek 5 25 20 15 10 5 Yüksek 4 20 16 12 8 4 Orta 3 15 12 9 6 3 Küçük 2 10 8 6 4 2 Çok Küçük 1 5 4 3 2 1 «Günde Bir) «Haftada Bir» OLASILIK İş Saati-İlkyardım «Ayda Bir» « 3 Ayda Bir» «Yılda Bir» Düşük Risk Acil Tedbir Gerektirmeyebilir Orta Risk Bu Risklere Olabildiğince Çabuk Müdahale Edilmeli Yüksek Risk Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapılmalı DRUZ

4 b Çok Değişkenli X-Tipi RD Matris Diagramı * DRUZ

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ X TİPİ MATRİS Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir takım çalışması gerektiren bir yöntemdir. Mutlaka 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına ihtiyaç duyulan bir yöntemdir. 1 DRUZ

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ OLASILIK DERECELENDİRME – AÇIKLAMA Çok Küçük Sadece olağanüstü durumlarda gerçekleşir Küçük Çoklu ekipman, valf, insan, boru hattı hatası, proses hattındaki spontane hatalar Orta İnsan ve ekipman hatasının kombinasyonu, proses hattındaki/borulamalarında hata Yüksek İkili ekipman hatası, ekipmandan sızıntı, hortum yırtılması, borularda kırılma, insan hat Çok Yüksek Basit ekipman/valf hatası, hortumda sızıntı/her günkü insan hatası DRUZ

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ ŞİDDET DERECELENDİRME – AÇIKLAMA (Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde ) Çok Hafif Orta Yüksek «Ciddi» Çok Yüksek «Çok Ciddi» Personel Hafif sıyrıklar, 3 günden az işgünü kaybı Toplum Direkt etki yok Çevre Tamamen kontrol altında tutulabilecek çevresel etki Ekipman Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1 – 1. 000 arası Personel İlkyardım gerektiren yaralanmalar Toplum* Koku veya gürültü yayılması sonucu rahatsızlık verilmesi, direkt etki yok Çevre Kontrol altına alınabilecek lokal çevresel etki Ekipman Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1. 000 – 10. 000 arası Personel Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar ve meslek hastalıkları Toplum* Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar Çevre Kontrol altına alınamayan küçük düzeyli çevresel etki Ekipman Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1. 0000 – 100. 000 arası Personel Hayatı tehdit edici yaralanma, akut zehirlenmesi MH/İK, meslek hastalığı sonucu 1 kişinin ölümü Toplum* Hayatı tehdit edici yaralanma veya kaza sonucu 1 kişinin ölümü Çevre Kontrol altına alınmayan orta düzeyli çevresel etki Ekipman Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 100. 000 – 1. 000 arası Personel Birçok çalışanın hayatını tehdit edici şekilde yaralanma, MH yakalanması, İK/MH sonunda ölmesi Toplum* Hayatı tehdit edici şekilde yaralanma, meslek hastalığına yakalanma, İK/MH bağlı birden çok ölüm Çevre Kontrol altına alınamayan büyük çaplı çevresel etki Ekipman Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1. 000 ve üzeri

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ SONUÇ ÖNCEKİ (5 YILLIK) KAZALAR Ö Ölümlü kaza UK Uzuv kayıplı hayati tehlike, oluşturulabilecek kaza, hayati tehlike oluşturacak meslek hastalığı İGK İşgünü kaybı, uzun süreli tedavi gerektiren iş kazası veya meslek hastalığı HY Hafif yaralanma KRK Kazaya ramak kalma, tehlikeli durum DRUZ

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ ETKİLENEN PERSONEL SAYISI 1 Kişi 1 -3 Kişi 5 -10 Kişiden fazla DRUZ

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ Ö 5 10 15 20 25 UK 4 8 12 16 20 IGK 3 6 9 12 15 HY 2 4 6 8 10 KRK 1 2 3 4 5 B ÖNCEKİ (5 Yıl) BENZER KAZA (Sonuç) 5 10 15 20 25 4 8 12 16 20 3 6 9 12 15 2 4 6 8 10 1 2 3 4 5 C OLASILIK PERSONEL SAYISI ÇOK CİDDİ 5 10 15 20 25 CİDDİ 4 8 12 16 20 ORTA 3 6 9 12 15 HAFİF 2 4 6 8 10 ÇOK HAFİF 1 2 3 4 5 A ÇOK KÜÇÜK ORTA YÜKSEK ÇOK YÜKSEK 1 KİŞİ 1 -3 KİŞİ 5 -10 KİŞİ 10 FAZLA A = Olasılık x Şiddet B = Olasılık x Önceki Kazalar ŞİDDET D C = Önceki Kaza x Pers. Sayısı D = Personel Sayısı x Şiddet

X-TİPİ RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ B Daha önce olmuş bir olayın (kazanın) şiddetinin gerçekleşme olasılığı A Bir olayın (kazanın) şiddetinin gerçekleşme olasılığı RDS = A + B C Önceki bir olayın (kazanın) etkileyeceği personel sayısı D Bir olayın (kazanın) etkileyeceği personelde bıraktığı şiddetin derecesi + C + D Elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve çıkan sonucun büyüklüğüne göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır. DRUZ

5 Job Safety Analysis (İş Güvenlik Analizi) JSA * DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME / İş Güvenlik Analizi - JSA § Kişi veya gruplar tarafından gerçekleştirir § İş görevleri üzerinde yoğunlaşır. § Bir işletme veya fabrikada işler ve görevler iyi tanımlanmışsa bu metodoloji uygundur. § Analiz, bir iş görevinden kaynaklanan tehlikelerin doğasını direkt olarak irdeler. § İş Güvenlik Analizi (JSA) olarak adlandırılan analiz dört aşamadan oluşur. 1 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME / İş Güvenlik Analizi - JSA Yapı Görev adımlarının veya alt görevlerin numaralandırılarak ayrıntılı olarak analiz edilmesi ve bu adımları bozacak durumların ve yapının belirlenmesi temel anlayışını içerir. Bu adım normal olarak işte çalışan ve denenen kişileri de içermelidir. Bundan başka normal standart iş prosedürlerinin yanında seyrek olarak üstlenilen sıra dışı görevlerde hesaba katılır. 2 Tehlikelerin Tanımlanması Alt görevler birer gözden geçirilir. Böylece alt görevleri bozabilecek tehlikelerin özellikleri daha kolay anlaşılabilir. Çeşitli sayıda sorular tehlikelerin tanımlanmasına yardımcı olmak amacıyla sorulabilir. (Hangi tip zarar gerçekleşebilir? , Zarar/tehlike için bir kontrol listesi hazırlanabilir mi? , Çalışma esnasında özel bir problem veya sapma meydana çıkabilir mi? , Görevi yapmak için diğer bir yol var mı? , Tehlikeli materyal, teçhizat, makine vb. içeriyor mu? , İş görevi zor mu? ) 3 Risklere Değer Biçilmesi Tehlikelerin veya problemlerin her birinin tanımlamasından sonra şiddetin sonucuna göre, maruz kalabilecek kişi sayına ve meydana gelme olasılığına göre değer biçilir. Güvenlik Ölçüsü Önerisi Analizi için önerilen güvenlik ölçümünün büyük bir avantajı uygun kontrol ölçümünün oldukça kolay üretilebilmesidir. Bu aşamada yapılabilecek bir çaba da riskin azaltılması için o görevde tehlike/riske giden yol boyunca kağıt üzerinde öneride bulunmaktır. Alışılagelmiş çalışma ve metotlara kullanışlı ise alternatif metotlar önerilir. 1 4

2 Kalitatif (Nitel-Sıralı) Yöntemler DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 2 KALİTATİF (NİTEL–TANIMLAYICI–SIRALI–ORDİNAL) METODLAR 1 Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Analizi (Hazard and Operability Studies) HAZOP 2 Olursa Ne Olur Analizi (What İf…Analysis? ) WHAT IF 3 Ön Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis) PHA 4 Birincil Risk Analizi (Preliminary Risk Analysis) PRA 5 İş Güvenliği Analizi (Job Safety Analysis)*C JSA DRUZ

1 Hazard and Operability Studies Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi HAZOP 3 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME / HAZOP AÇIKLAMALAR Kimya endüstrisi tarafından (1963 İngiltere’de) geliştirilmiş bir yöntemdir. Günümüzde özellikle § Kimya § Petrokimya § İlaç § Nükleer prosesler …. için uygun bir analiz yöntemidir. 1 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME / HAZOP Belirli rehber ve kılavuz kelimeler kullanarak yapılan yapısal ve sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır. Rehber-Anahtar Kelimeler 1. Yok 2. Fazla 3. Az 4. Ayrıca 5. Kısmen 6. Ters 7. Diğer 8. Geç - Erken 9. Önce – Sonra. . . . gibi 1. Akış 2. Basınç 3. Sıcaklık 4. Seviye 5. Kompozisyon/Durum 6. Reaksiyon 7. Zaman 8. Sıra ………………gibi Değil 1 Kılavuz Kelimler Ortalama DRUZ

HAZOP PROSES AKIM ŞEMASI Sembol 1 Aktivite Çoğunlukla Sonucu OPERASYON* Ürün, başarılan adım, prosesteki ilerleme adımı, değişkenlik adımı DENETLEME Kantitatif veya kalitatif uygulanan TAŞIMA Nakliye veya taşıma GECİKME* Müdahale, çatışma, engel veya gecikme DEPOLAMA* Ambarda depolama, stoklama, bir bölümde tutma DRUZ

2 What İf…? Olursa Ne Olur Analizi…? What if…? DRUZ

OLURSA NE OLUR…? Soru Sonuç Tavsiyeler Sorumlu Eylem Zamanı ………. olursa ne olur? …. . . …. olursa ne olur? ………. olursa ne olur? DRUZ

3 Preliminary Hazard Analysis Ön Tehlike Analizi PHA DRUZ

ÖN TEHLİKE ANALİZİ / PHA UYGULAMA Tesisin tasarımı aşamasında tehlikelerin analizi için kullanılan tehlike değerlendirme tekniğidir. Bir işletmede hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metodunun uygulanacağını belirleyen metodolojidir. 2 DRUZ

ÖN TEHLİKE ANALİZİ - PHA ŞİDDET PHA R = OLASILIK x ŞİDDET FREKANS Katostrofik Tehlikeli Marjinal Önemsiz 1 2 3 4 Felakete Yol Açan Pek Az Çok Sık Tekrarlanan A 1 A 2 A 3 A 4 A Muhtemel B 1 B 2 B 3 B 4 B Ara Sıra Olan C 1 C 2 C 3 C 4 C Pek Az D 1 D 2 D 3 D 4 D İhtimal Dışı (Olanıksız) E 1 E 1 E 2 E 3 E 4 E DRUZ

4 Preliminary Risk Analysis Çeklist Kulanılarak Birincil Risk Analizi PRA DRUZ

BİRİNCİL RİSK ANALİZİ - PRA YARARLARI ü Bir işletmedeki/sistemdeki tesisatının/ekipmanının tam olup olmadığını/kusursuz işleyip işlemediğini saptar. ü Kontrol edilecek hususların atlanılmasını engeller. ü Listelerindeki sorular işletmeye özel hazırlandığı için, risk değerlendirmesi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır. ü Listelerde belirlenen noksanlıklar için «Birincil Risk Analizi» uygulanarak gerekli önlemler tespit edilir. DRUZ

BİRİNCİL RİSK ANALİZİ - PRA ÇEKLİST Proses / Sistem Alt Sistem Formu Dolduranın Birimi / Görevi Tarih Revizyon No Sayfa No Doküman No TEHLİKELER EVET HAYIR AÇIKLAM A 01 A 02 A 03 A 04 A 05 A 06 A 07 B 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 C 02 C 03 C 04 DRUZ

3 Karma Yöntemler (Yarı Kantitatif) DRUZ

RİSK ANALİZ METODOLOJİLERİ 3 1 YARI KANTİTATİF (KARMA) METODLAR 1 Olay Ağacı Analizi Yöntemi (Event Tree Analysis) ETA 2 Hata Ağacı Analizi Yöntemi (Fault Tree Analysis) FTA 3 Neden-Sonuç Analizi (Sebep-Sonuç Analizi) (Cause-Consequence Analysis) PHA DRUZ

1 Fault Tree Analysis Hata Ağacı Analizi FTA * DRUZ

HATA AĞACI RD METODU / FTA GELİŞTİRME Hata ağacı analizi kavramı, 1962 yılında Bell Telefon Laboratuvarlarında, Mınutemen kıtalararası balistik füze hedefleme kontrol sisteminin güvenlik değerlendirmesini gerçekleştirmek maksadıyla dizayn edilmiştir. DRUZ

HATA AĞACI RD METODU / FTA AÇIKLAMA – 1 ü Tümdengelim mantığa kullanılır. ü Hem kalitatif hem de kantitatif bir analizdir. ü Süreci görsel sergilemek için grafik model kullanır. ü Olaylar arasındaki ilişkide ve/veya bağlacı kullanılır ü Görselliğe dayalı sebep-sonuç ilişkisi kurar. ü Sonuçları rakamlarla ifade eder. ü Tüm faktörleri değerlendirir. 2 DRUZ

HATA AĞACI RD METODU / FTA Olaylar 1 Anlamı DİKDÖRGEN Mantık kapısı ile bağlı daha basit olayların elementlerin veya faktörlerin kombinasyonu ile ortaya çıkan olay DAİRE Esas olay (yaprak-başlatan olay). Bu sembol birinci durumdaki problem için kullanılır. Daha ileri bir gelişimi gerçekleştirmeyen, işleme gerek duyulmayan temel bir olaydır. ELİPS Mantık kapısı ile bağlı, yapılması zorunlu olay ÜÇGEN Aktarma sembolü, bağlantı ve birleştirme görevinde kullanılır. VE KAPISI* Sadece sembol altındaki tüm girdi olayların gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması gerçekleşir. DRUZ

HATA AĞACI RD METODU / FTA Olaylar M N Anlamı VEYA KAPISI Sembol altındaki bir veya birden fazla girdi olaydan en az herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması gerçekleşir. KOMBİNASYON N girdi olay içinden en az M tane gerçekleşirse baştaki olay gerçekleşir. KARE Sebebi tanımlanmamış ve belirsiz bir son olayı tanımlamaktadır. DARALTILMIŞ DAİRE Analizin bu bölümünde daha fazla ilerlemeye ihtiyaç olmadığını işaret eder. DRUZ

2 Event Tree Analysis Olay Ağacı Analizi ETA * DRUZ

OLAY AĞACI RD METODU / RTA ETA (Olay Ağacı Analizi) «Olay ağacı analizi başlangıçta nükleer endüstride daha çok uygulama görmüş ve nükleer enerji santrallerinde işletilebilme analizi olarak kullanılmıştır, daha sonra diğer sektörlerde de sıklıkla uygulanmaya başlanmıştır. » Kazayı kaydetmede başlatıcı zincirleme olaylar arasındaki ilişkileri inceleyen tehlike değerlendirme tekniğidir. 1 DRUZ

3 Cause-Consequence Analysis (Neden - Sonuç Analizi / Balık Kılçığı Diagramı) CCA 2 DRUZ

RİSK DEĞERLENDİRME NEDEN - SONUÇ ANALİZİ «Neden-Sonuç Analizinde balık kılçığı diyagramı olarak da bilinen risk değerlendirme tekniği kullanır. » «Balık kılçığı diyagramı üzerinde kök nedenlere doğru keşif sağlaması açısından Hata Ağacı Analizine benzer. » «Hata ağacı analizi ve olay ağacı analizi yöntemlerini birlikte kullanan tehlike değerlendirme tekniğidir. » 3 DRUZ

PROSES AKIM ŞEMASI SEMBOLLER Neden-Sonuç Analizi / Olaylar H E OLAY Anlamı DAİRE Esas olay (yaprak başlatan olay). Bu sembol birincil durumdaki problem için kullanılır. Daha ileri bir gelişimi gerektirmeyen, işleme gerek duyulmayan temel bir olaydır. VEYA KAPISI Sembol altındaki bir veya birden fazla girdi olaydan en az herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması gerçekleşir. VE KAPISI Sadece sembol altındaki tüm girdi olayların gerçekleşmesi durumunda yukarıda yer alan olayın ortaya çıkması gerçekleşir. SONUÇ TANIMLAYICI Hata seviyesini belirten son olay veya koşul. DALLANDIRMA OPERATÖRÜ Eğer koşullar uygun ise çıktı «Evet’tir» , eğer koşullar uygun değilse çıktı «Hayır’dır» . Dallandırma operatörüne kusur ve başarı ifadelerinden her ikisi de yazılabilir. PY+PN=1 DRUZ

Teşekkür Ederim DRUZ