Zespoy androgenne HIPERANDROGENIZM objawy defeminizacja wirylizacja zmiany metaboliczne
Zespoły androgenne
HIPERANDROGENIZM objawy • defeminizacja • wirylizacja • zmiany metaboliczne
DEFEMINIZACJA • • brak jajeczkowania zaburzenia miesiączkowania zanik gruczołów sutkowych zanik typowego dla kobiet rozmieszczenia tkanki tłuszczowej
WIRYLIZACJA • • owłosienie typu męskiego (hirsutyzm) łojotok i trądzik łysienie przerost łechtaczki obniżenie tembru głosu przyrost masy mięśniowej zmiany psychiczne wzrost lub obniżenie libido
ZMIANY METABOLICZNE • • hiperinsulinizm oporność tkanek na insulinę zaburzenia lipidowe otyłość
HIRSUTYZM • Nadmierne owłosienie u kobiet w miejscach typowych dla mężczyzn • Częstość występowania: 5 – 20% • Hirsutyzm ≠ Hipertrichoza
Włosy- rodzaje • LANUGO • VELLUS (hipertrichoza) • WŁOSY TERMINALNE (hirsutyzm)
HIPERTRICHOZA przyczyny • • • niedoczynność tarczycy jadłowstręt psychiczny porfirie skórne hiperprolaktynemia LEKI: – fenytoina – cyklosporyna – minoxidil
Włosy – działanie androgenów
Klasyfikacja hirsutyzmu wg Ferrimana-Gallwey’a
Klasyfikacja hirsutyzmu wg Ferrimana-Gallwey’a • 8 - 16 punktów – hirsutyzm umiarkowany • 17 - 36 punktów – hirsutyzm znacznego stopnia
Klasyfikacja hirsutyzmu wg Barona • Stopień I 1. linia biała 2. wąsy 3. okolica okołobrodawkowa • Stopień II 1, 2 , 3 4. podbródek 5. wewnętrzne powierzchnie ud • Stopień III 1, 2, 3, 4, 5 mostek, pośladki, barki
TRĄDZIK patogeneza • zwiększona produkcja łoju • hiperkeratoza przewodów wydzielniczych gruczołów łojowych • zaskórniki • zagęszczenie łoju → uwalnianie się wolnych kwasów tłuszczowych • przenikanie wolnych kwasów tłuszczowych do tkanek otaczających + reakcja na zasiedlenie bakteriami → zapalenie
TRĄDZIK czynniki wpływające • • • hormony geny bakterie promieniowanie słoneczne leki i kosmetyki dieta
ŁYSIENIE ANDROGENOWE U KOBIET wg Ludwiga
ZESPÓŁ ANDROGENNY przyczyny • nadmierne wydzielanie androgenów (jajniki, nadnercza, mieszany) • wzrost wrażliwości receptorów • wzrost aktywności 5 -alfa-reduktazy • leki • zaburzenia funkcji wątroby
PRZYCZYNY JAJNIKOWE • zespół policystycznych jajników • przerost warstwy tekalnej jajników • guzy hormonalnie czynne (np. androblastoma) • stany związane z ciążą (luteoma, torbiele tekaluteinowe)
PRZYCZYNY NADNERCZOWE • wrodzony przerost nadnerczy (WPN) – niedobór 21 hydroksylazy – niedobór dehydrogenazy 3 -beta hydroksysteroidowej – niedobór 11 hydroksylazy • guzy wirylizujące nadnerczy (zespół Cushinga)
INNE PRZYCZYNY • mieszany (jajnikowo-nadnerczowy) • polekowy - diazoksydy - glikokortykoidy - cyklosporyna - fenytoina - anaboliki - progestageny - danazol
Polycystic Ovarian Syndrome (PCOS) • PCOS został opisany pierwszy raz przez Steina i Leventhala w 1935 • opisali grupę otyłych kobiet z powiększonymi jajnikami • obecnie wszystkie cechy opisane przez Steina i Leventhala wchodzą w skład PCOS
Częstość występowania • 7 -10% populacji kobiet • 65 -80% populacji kobiet z klinicznym obrazem nadmiaru androgenów
Przyczyny powstawania PCOS • genetyczne • dziedziczenie autosomalne dominujace • endokrynologiczne • zwiększony stosunek LH/FSH • zwiększone stężenie insuliny i androgenów • metaboliczne • insulinooporność • obniżone stężenie SHBG
Kryteria diagnostyczne (2 z 3) (Rotterdam 2003) • brak jajeczkowania lub rzadkie jajeczkowanie • kliniczne i/lub biochemiczne cechy hiperandrogenizmu • wielotorbielowate jajniki i wykluczenie innych zaburzeń (wrodzony przerost nadnerczy, guzy produkujące androgeny, zespół Cushinga, hypotyreoza, hiperprolaktynemia)
Zaburzenia miesiączkowania • opóźniona menarche • przewlekły brak owulacji • oligomenorrhoea lub amenorrhoea (50 - 90% chorych)
PCOS - profil hormonalny LH (LH/FSH > 2) E 1 f. T A DHEA- S (30%) PRL (10 -40%) E 2 (lub N) FSH (lub N) SHBG
Zaburzenia metaboliczne LDL cholesterol trójiglicerydy HDL cholesterol apolipoproteina A 1 upośledzona tolerancja glukozy/DM typu 2 zaburzona fibrynoliza
Insulinooporność a PCOS • nasilenie sterydogenezy w wyniku podwyższonego poziomu insuliny – poprzez nasilenie działania ACTH – poprzez wzrost uwalniania LH z przysadki • leczenie zmniejszające insulinooporność przywraca regularne cykle i płodność • defekt receptora insulinowego u 50 % kobiet – nadmierna fosforylacja receptora insulinowego
PCOS a otyłość • nadwaga i otyłość - 50% kobiet z PCOS • otyłość o typie androidalnym – zwiększony stosunek talia-biodra • nasilenie insulinooporności • zwiększenie ryzyka chorób metabolicznych
Obraz jajników w USG (PCO) • powiększenie jajników – objętość >10 cm 3 (norma 4 - 5. 7 cm 3) • 12 lub więcej pęcherzyków o średnicy 2 9 mm ułożonych obwodowo w jajnikach • rozrost komórek podścieliska • rozrost komórek tekalnych • pogrubiała (porcelanowa) błona biaława jajników
Zwiększone ryzyko • • • poronień cukrzycy typu 2 hiperlipidemii chorób układu krążenia nowotworów endometrium
DIAGNOSTYKA • Badania hormonalne – – – – – PRL FSH, LH kortyzol - profil, test z deksametazonem testosteron całkowity (wolny) SHBG androstendion DHEAS 17 -OH-progesteron ACTH TSH, FT 4 • Ultrasonografia – narząd rodny – nadnercza • CT lub NMR – nadnercza – jajniki – przysadka
CELE LECZENIA (↓ objawów androgenizacji) • zahamowanie syntezy i wydzielania androgenów przez nadnercza lub jajniki • zwiększenie stopnia wiązania androgenów z białkami krwi • zahamowanie obwodowej przemiany prekursorów androgenów w aktywne metabolity • zmniejszenie oddziaływania androgenów na tkanki docelowe
CELE LECZENIA (powrót płodności) • • uzyskanie owulacji zakończonej ciążą zminimalizowanie ryzyka poronień zapobieganie ciąży wielopłodowej zmniejszenie ryzyka powstania zespołu hiperstymulacji jajników
Leczenie farmakologiczne • cytrynian klomifenu (CC) • ludzkie gonadotropiny przysadkowe – h. MG – u. FSH – rec – FSH • analogi Gn. RH
Leczenie farmakologiczne • dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna • antyandrogeny – octan cyproteronu – drospirenon – flutamid – spironolakton – ketokonazol • inhibitory 5 - alfa reduktazy – finasteryd • analogi Gn. RH
Leczenie farmakologiczne • pochodne biguanidu – metformina • tiazolidynodiony: – troglitazon – rozyglitazon • minoxidil 2% – miejscowe leczenie łysienia
Leczenie chirurgiczne Laparoskopowa elektrokauteryzacja jajników
- Slides: 37