Zesp Wypalenia Zawodowego lbetkowskipsychoterapia plbetkowskipsychoterapia pl Plan o

Zespół Wypalenia Zawodowego l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Plan o Stres o Wypalenie Zawodowe o Style radzenia sobie o Asertywność l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wypalenie Zawodowe STRES Jakub Bętkowski l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

DEFINICJA o T. Tomaszewski: sytuacja trudna (stres) - brak wzajemnego dostosowania (czyli równowagi) potrzeb, warunków i czynności o J. Reykowski: stres jako obiektywny stosunek czynników zewnętrznych do cech człowieka (czynniki stanowiące zagrożenie i zakłócenie dla aktualnie wykonywanej aktywności zadaniowej) o R. S. Lazarus, S. Folkman: stres jako określona relacja między osobą, a otoczeniem, która jest oceniana przez nią jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

STRES o Reakcja organizmu i psychiki na zmianę w otoczeniu. Siła tej reakcji zależy od: cech osobowości oraz posiadanych zasobów. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

RODZAJE STRESU l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Przyczyny stresu – stresory wg Holmesa i Rahe’a o Stresorami (czyli czynnikami wywołującymi stres) mogę być drobne kłopoty, poważne zmiany w życiu… praktycznie wszystko, co w naszym odczuciu powoduje dyskomfort psychiczny i sprawia, że zaczynamy odczuwać napięcie. Ważne, aby potrafić zidentyfikować stresory, bo tylko wtedy będziemy mogli wypracować odpowiednie sposoby radzenia sobie ze stresem, które one w nas wywołują. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Lista stresorów o o o o 1. Śmierć współmałżonka (100) 2. Rozwód (73) 3. Separacja małżeńska (65) 4. Pobyt w więzieniu (63) 5. Śmierć bliskiego członka rodziny (63) 6. Zranienie ciała lub choroba (53) 7. Zawarcie małżeństwa (50) 8. Zwolnienie z pracy (47) 9. Pogodzenie się ze skłóconym współmałżonkiem (45) 10. Przejście na rentę lub emeryturę (45) 11. Choroba w rodzinie (44) 12. Ciąża (40) 13. Kłopoty w pożyciu seksualnym (39) 14. Powiększenie się rodziny (39) 15. Rozpoczynanie nowej pracy zawodowej (39) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Lista stresorów o o o o 16. Zmiany w dochodach finansowych (38) 17. Śmierć bliskiego przyjaciela (37) 18. Zmiana zawodu (36) 19. Wzrost konfliktów małżeńskich (35) 20. Hipoteka ponad 10000 dolarów (31) 21. Wiadomość o konieczności zwrotu większego długu lub pożyczki (30) 22. Zmiana stopnia odpowiedzialności w życiu zawodowym (29) 23. Opuszczenie przez dzieci domu rodzinnego (29) 24. Kłótnie i starcia z krewnymi współmałżonka (29) 25. Wzmożenie wysiłku dla wykonania jakiegoś zadania (28) 26. Początek lub zakończenie pracy zawodowej współmałżonka (26) 27. Rozpoczęcie lub zakończenie nauki szkolnej (26) 28. Zmiany standardu, poziomu życia (25) 29. Zmiany osobistych nawyków i przyzwyczajeń (24) 30. Starcia z szefem (23) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Lista stresorów o o o o 31. Zmiany warunków pracy lub najbliższego otoczenia (20) 32. Zmiana mieszkania (20) 33. Zmiana szkoły (20) 34. Zmiany w spędzaniu wolnego czasu (19) 35. Zmiany w praktykach religijnych (19) 36. Zmiany w nawykach życia towarzyskiego (18) 37. Hipoteka lub zaciągnięcie długu poniżej 10000 dolarów (17) 38. Zmiana nawyków snu (16) 39. Zmiany częstości spotkań rodzinnych (15) 40. Zmiany nawyków żywieniowych (15) 41. Urlop (13) 42. Święta Bożego Narodzenia (12) 43. Małe naruszenie przepisów prawnych (11) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Sprawdź ryzyko choroby o Z badań Holmesa i Rahe'a wynika interesująca zależność statystyczna pomiędzy stresorami, a prawdopodobieństwem zapadnięcia na poważną chorobę: o 150– 199 jednostek stresu = 37 -procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat o 200– 299 jednostek stresu = 51 -procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat o ponad 300 jednostek stresu = 79 -procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat o Jeśli dokonasz obliczeń i okaże się, że masz wysoki wynik, nie polecamy traktować tego jak "wyroku" zapadnięcia na poważną chorobę – warto jednak zastanowić się nad trybem życia, nauką technik relaksacyjnych i możliwościami zadbania o zdrowie tak, aby nie przysparzało wam kłopotów w przyszłości. Przyczyny stresu bywają różne, nie możesz jednak pozwolić, aby przejął on kontrolę nad Twoim życiem. Zidentyfikuj przyczynę (źródło), by móc stawić jej czoła. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Choroba Psychosomatyczna o Długotrwały stres jako przyczyna obniżenia odporności i infekcji o Choroba psychosomatyczna jest skutkiem długotrwale działającego stresu w postaci zmiany w strukturze narządu. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

CISS o SSZ o 1, 2, 6, 10, 15, 21, 24, 26, 27, 36, 39, 41, 42, 43, 46, 47, o SSE o 5, 7, 8, 13, 14, 16, 17, 19, 22, 25, 28, 30, 33, 34, 38, 45 o SSU o 3, 4, 9, 11, 12, 18, 20, 23, 29, 31, 32, 35, 37, 40, 44, 48 o ACZ o 9, 11, 12, 18, 20, 44, 48 o PKT o 4, 29, 31, 35, 37 l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

STYLE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM SKONCENTROWANY NA ZADANIU SKONCENTROWANY NA EMOCJACH Charakteryzuje osoby, które w sytuacjach stresowych podejmują wysiłki zmierzające do rozwiązania problemu, poprzez poznawcze przekształcenie lub próby zmiany sytuacji. Nacisk położony jest na zadanie lub planowanie rozwiązania problemu. Styl ten charakterystyczny jest dla osób, które w sytuacjach stresowych mają tendencję do koncentracji na sobie, na własnych przeżyciach emocjonalnych, takich jak: złość, poczucie winy, napięcie. Osoby te mają także tendencję do myślenia życzeniowego i fantazjowania. SKONCENTROWANY NA UNIKANIU Osoby charakteryzujące się tym stylem w sytuacjach stresowych wykazują tendencję do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania tych sytuacji. Styl ten może przyjmować dwie formy: • angażowanie się w czynności zastępcze, np. oglądanie telewizji, objadanie się, myślenie o sprawach przyjemnych, • poszukiwanie kontaktów towarzyskich l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wypalenie Zawodowe REAKCJA NA STRES I URAZ l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Reakcja na stres lub uraz o o o Zaburzenia adaptacyjne Ostra reakcja na stres Zaburzenia stresowe pourazowe Prawidłowa reakcja żałoby Zaburzenia dysocjacyjne Zaostrzenie lub wyzwolenie innych zaburzeń psychicznych o Zaburzenia nastroju o Zaburzenia lękowe o Zaburzenia psychotyczne (zwłaszcza ostre i przemijające) o Symulacja l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia adaptacyjne o W odpowiedzi na stresor psychospołeczny o Łagodne objawy depresji i lęku oraz niemożność radzenia sobie o Czas trwania objawów do sześciu miesięcy l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Ostra reakcja na stres o Rozwój objawów natychmiast po wystąpieniu stresora o Objawy ustępują w ciągu kilku godzin lub dni o Na początku stan oszołomienia z upośledzeniem uwagi, niemożnością rozumienia zewnętrznych bodźców oraz dezorientacją o Następnie okres zmniejszonej wrażliwości na bodźce, osłupienie dysocjacyjne lub pobudzenie ruchowe i nadmierna aktywność l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia stresowe pourazowe o Ang. PTSD o Zaburzenie lękowe spowodowane przez stres o dużej sile, powodujący kryzys psychiczny, przekraczający ludzkie przeżywanie (wojna, zgwałcenie, przebywanie w obozie koncentracyjnym). Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja. Początek zaburzenia występuje po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. o Objawy o o Unikanie bodźców związanych urazem. Trudności ze snem Zaburzenia emocjonalne Halucynacje wtórne przeżywane sytuacji traumatycznej o Narzędzie profilaktyki i leczenia to interwencja kryzysowa l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Żałoba o Do 6 miesięcy o Wyobrażona lub realna strata o Fazy o Alarmowa o Odrętwienia o Tęsknoty o Depresji i rozpaczy o Powrotu do życia i reorientacji l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia dysocjacyjne o Wertykalny podział psychiki o Rozerwanie związków pomiędzy różnymi elementami psychiki o Rodzaje o Amnezja o Fuga o Osłupienie o Znieczulenie i utrata czucia zmysłowego o Zaburzenia ruchu o Osobowość mnoga l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

WYPALENIE ZAWODOWE l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

WYPALENIE ZAWODOWE o Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, syndrom Burnout o Występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność. o Nie mylić ze zmęczeniem, znudzeniem pracą. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Przyczyna o Powodem wypalenia zawodowego jest sytuacja opiekuńcza i emocjonalnie skomplikowana relacja między osobą udzielającą pomocy i potrzebującą oraz między osobą udzielającą pomocy a rodzinę potrzebującego lub innymi członkami personelu. o Występuje najczęściej w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi, wśród psychologów, pedagogów, lekarzy, nauczycieli, pielęgniarek itp. o Predysponują zaburzenia osobowości i niedojrzałość emocjonalna. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Składniki o EMOCJONALNE WYCZERPANIE o DEPERSONALIZACJA o OBNIŻENIE OCENY WŁASNYCH DOKONAŃ l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

SKŁADNIKI EMOCJONALNE WYCZERPANIE • uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi jakie stawiała przed pracownikiem praca (bądź sam stawiał sobie takie nierealistyczne wymagania wobec własnych możliwości) DEPERSONALIZACJA • poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi, obniżenie wrażliwości wobec innych OBNIŻENIE OCENY WŁASNYCH DOKONAŃ • obniżenie oceny własnych dokonań - poczucie marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku pracy. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stadium 1. Entuzjazm. o Pracownik podejmuje działania z wielkimi nadziejami i nierealistycznymi oczekiwaniami. Jeżeli te postawy nie zostaną zweryfikowane programami, które definiują, jakich osiągnięć pracownik może się spodziewać, to takie wyidealizowane spojrzenie może doprowadzić do stagnacji. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stadium 2. Stagnacja. o Stagnacja następuje wtedy, kiedy pracownik zaczyna odczuwać, że jego potrzeby osobiste, finansowe i zawodowe nie są zaspokajane. Odpowiednio prowadzona polityka kierownictwa placówki zapobiegnie stagnacji przez dostarczenie różnych bodźców motywacyjnych, które wyraźnie dają odczuć pracownikowi, że jest potrzebny i doceniany w swojej pracy. Jeżeli brak jest wzmocnień wewnętrznych i zewnętrznych, u pracownika może wystąpić kolejne stadium – frustracja. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stadium 3. Frustracja. o Pracownik zaczyna kwestionować skuteczność, wartość i wpływ podejmowanych wysiłków w obliczu nieustannie piętrzących się trudności. Skutki wypalenia mogą łatwo wpłynąć na inne osoby. Sposobem zapobiegania frustracji i zwalczania jej może być m. in. organizowanie warsztatów lub grup wsparcia mających na celu zwiększenie wiedzy o zespole wypalenia i dyskusji na temat rozwiązania problemu. Wychwycenie problemu na tym etapie może nawet doprowadzić do bardziej już stonowanego stadium entuzjazmu. Jeżeli problem nie zostanie rozwiązany, następuje stadium końcowe – apatia. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stadium 4. Apatia. o Apatia jest wypaleniem. To długotrwałe zobojętnienie na sytuację, wymagające podjęcia szczególnej interwencji. Apatia jest stadium kryzysowym: człowiek znajduje się w stadium nierównowagi i niezdolności do działania. Na tym etapie zalecana jest psychoterapia. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wypalenie wg Oddziału l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Przeciwdziałanie o Z punktu widzenia przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu kluczowe okazują się dwa elementy: o Kształcenie – uzupełnione pracą nad umiejętnościami osobistymi (umiejętności techniczne mniej istotne z punktu widzenia wypalenia zawodowego) o Wsparcie społeczne – bardzo ważne regularne superwizje lub wsparcie kolegów lub koleżanek l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zdystansowana troska o Współczucie – proces w którym odczuwamy emocje tożsame z emocjami drugiej osoby. o Empatia – proces w którym rozumiemy emocje odczuwane przez drugą osobę. o Istotą zdystansowanej troski jest Empatia a nie Współczucie. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wypalenie Zawodowe ASERTYWNOŚĆ l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Mapa Asertywności l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

PLAN o Rodzaje Zachowań o Definicja Asertywności o Kulturowe korzenie pojęcia asertywności o Terytorium Psychologiczne o Prawa Fensterheima o Obszary Asertywności o Komunikat JA l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

RODZAJE ZACHOWAŃ ULEGŁE • Empatia, szacunek do innych i łagodność, ale i rezygnacja z siebie. • Ryzykujemy, że ludzie będą nawiązywali z nami relacje tylko ze względu na to, że zgadzamy sie na ich prośby. Sami czujemy się wykorzystywani. Mamy poczucie skrzywdzenia i braku szacunku ze strony osób trzecich. Ciągle robimy cos dla innych, a nie dla siebie. Osiągamy własne cele znacznie później niż gdybyśmy nie byli ulegli lub wcale ich nie osiągamy. • „A może…? ” „Czy dałoby sie…”, „Czy mógłbyś…”, „Nie chce przeszkadzać, ale…”, „Przepraszam, ale…”. MANIPULACJA AGRESYWNE • Skuteczność i pewność siebie, ale także brak szacunku dla potrzeb innych. • Wzbudzamy strach w innych. Ludzie nie chcą z nami współpracować, gdy jesteśmy nieobliczalni. Niektórzy postrzegają nas jako egoistów, dbających jedynie to zaspokojenie własnych celów. Osiągamy to, co chcemy, nie licząc się z potrzebami ludzi wokół nas. • „Jak nie…, to…”, „Uważaj, bo…”, „Musisz…”, „Ty zawsze…”, „Ty nigdy…”. • Czasami jest skuteczne (do czasu, a inni nie zorientują sie, jakie są nasze ukryte motywy). Charakteryzuje sie ono także nieszczerością, brakiem szacunku dla potrzeb innych oraz przedmiotowym traktowaniem ludzi, aby osiągnąć własne cele. • Traktujemy innych przedmiotowo. Stosujemy taktykę mówienia nie wprost o swoich zamiarach, wykorzystujemy czyjąś ufność. Jesteśmy nieszczerzy, udajemy sympatie, nawet kiedy jej nie czujemy. Wpływamy pośrednio na zachowanie innych. Osiągamy własne cele, używając do tego innych ludzi poprzez nadużywanie ich zaufania. • Właściwie nie ma charakterystycznych zwrotów, używanych przez osoby, które manipulują, gdy posługują sie one wszystkimi możliwymi technikami w nieuczciwy sposób. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Rodzaje zachowań Typ zachowania Szacunek do siebie Szacunek do innych Uległość - + Agresja i Manipulacja + + + Asertywność l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

DEFINICJA ASERTYWNOŚCI o Rodzaj zachowania wyrażający szacunek do siebie i do drugiej osoby. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

KULTUROWE KORZENIE POJĘCIA ASERTYWNOŚCI Pojęcie asertywności stworzyli amerykańscy psycholodzy Asertywność jako narzędzie terapii uzależnień – nacisk na mówienie NIE Kultura indywidualistyczna Jednostka i jej prawa są ważne – kultura amerykańska Relacja jest ważna – kultura europejska Cel czy Relacja? l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

PRAWA FENSTERHEIMA 1. Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – 2. tak długo, dopóki nie ranisz Masz prawo do wyrażania siebie innych. – nawet jeśli rani to kogoś innego – dopóki Twoje intencje nie są agresywne. 3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić. 4. Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osoba. 5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

KOMUNIKAT JA 1. Wyrażenie odczucia, emocji. 3. Wyjaśnienie, dlaczego to zachowanie/wydarzenie wywołało te uczucia 2. Opisanie konkretnego zachowania/wydarzenia, które wywołało powyższe uczucia 4. Przekazanie oczekiwań co do całej sytuacji. “Kiedy ty (zachowanie), ja (uczucie), ponieważ (potrzeba). Chciałabym (konkretna prośba). ” l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl