Zesp Parkinsona i Choroba Parkinsona ANNA GJSKA Ukad

Zespół Parkinsona i Choroba Parkinsona ANNA GÓJSKA

Układ pozapiramidowy prążkowie (jądro ogoniaste i skorupa) n jądro soczewkowate (skorupa i gałka blada) n ciało Luysa (jądro podwzgórzowe) n istota czarna n jądro czerwienne (+ wzgórze; kora mózgowa-dodatkowe pole ruchowe-pole 6; struktury śródmózgowia) n

Choroby układu pozapiramidowego n n n n n zespół Parkinsona (parkinsonizm) pląsawica (chorea) atetoza balizm i hemibalizm zespoły dystoniczne (dystonia torsyjna, plastyczny kręcz karku, dystonie ograniczone) miorytmie mioklonie porażenie nadjądrowe Steele-Richardsona. Olszewskiego (dystonia oczno-twarzowo-szyjna) zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowe (choroba Wilsona) (zespół niespokojnych nóg)

W zespole Parkinsona niezależnie od przyczyn które go wywołały – dochodzi do bezwzględnego lub względnego niedoboru dopaminy w jądrach podkorowych i przewagi układu cholinergicznego.

Choroby układu pozapiramidowego Zespół sztywności akinetycznej = zespół Parkinsona Zespoły hiperkinteycznohipotoniczne » hemibalizm, atetoza, zespoły dystoniczne itd.

Zespół Parkinsona Choroba Parkinsona n Zespół parkinsonowsko-otępienny (wyspa Guam) n Zespół Parkinsona w dziedzicznych chorobach zwyrodnieniowych (np. ataksja Friedricha, CJD) n n Zespół Parkinsona po zapaleniu mózgu (śpiączkowe zapalenie mózgu) n Miażdżycowy zespół Parkinsona

Zespół Parkinsona n Inne: - zatrucie CO i Mn - polekowy: środki przeciwwymiotnemetoklopramid; neuroleptyki: pochodne fenotiazyny, butyrofenony; rezerpina) - MPTP (1 -metylo-4 -fenylo-1, 2, 3, 6 -tetrahydropirydyna ) - guzy - wodogłowie normotensyjne (zespół Hakima) - czerwienica prawdziwa - uraz (bokserzy) - idiopatyczny

Zespół Parkinsona -objawy kliniczne 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. wzmożenie napięcia mięśniowego drżenie spoczynkowe spowolnienie ruchowe, upośledzenie automatyzmów ruchowych zaburzenia mowy i oddychania objawy wegetatywne objawy psychiczne inne: wzmożenie odruchów własnych mięśni twarzy, napady przymusowego patrzenia itp.

Ad. 1. wzmożenie napięcia mięśniowego - charakterystyczna postawa - sztywność - objaw „rury ołowianej” - wzrost napięcia mięśni – odruch fiksacyjny, oziębienie ciała powoduje wzrost napięcia, ogrzanieobniżenie - wzrost napięcia mięśni antagonistycznych - objaw „koła zębatego”, „test opadania głowy”

Ad. 2. drżenie spoczynkowe n n „kręcenie pigułek”, „liczenie pieniędzy” nasila się pod wpływem emocji zanika w czasie wykonywania ruchów ( w d. samoistym nasila się), napinania mięśni, w skrajnych ustawieniach, w czasie snu typowe, ale nie obligatoryjne (akinetyczny zespół Parkinsona)

Ad. 3. spowolnienie ruchowe, upośledzenie automatyzmów ruchowych n n n hipokinezja akinezja – twarz maskowata, mikrografia zniesienie fizjologicznych odruchów, chód drobnymi kroczkami (démarche á petits pas ) pro-, latero- i retropulsja (objaw niekorzystny rokowniczo) utrata odruchu postawnego (padanie) osłabienie ruchowe (wrażenie niezdolności do dużego wysiłku) Paradoksalna akinezja – chory z zespołem Parkinsona, pod wpływem silnych przeżyć, zaczyna nagle płynnie mówić, szybko i sprawnie poruszać się.

Ad. 4. zaburzenia mowy i oddychania n n n mowa monotonna, słabo artykułowana, ściszona parkinsonizm po zapaleniu mózgu – mowa może być skandowana; iteracje , palilalia, nawet mutyzm akinetyczny zaburzenia oddychania pod postacią zmiennej częstości i głębokości

Ad. 5. objawy wegetatywne n n łojotok twarzy ślinotok napady pocenia zaburzenia zwieraczy (pęcherz hiperaktywny)

Ad. 6. objawy psychiczne n n n labilność nastroju nadwrażliwość osłabienie pamięci spowolnienie myślenia zmiany psychoorganiczne

Ad. 7. inne n n n wzmożone odruchy mięśni twarzy (wzmożenie odruchu nosowo-powiekowego) napady przymusowego patrzenia = kurcze oczne kurcze powiek zaburzenia zbieżności i akomodacji objawy dystonii

Choroba Parkinsona n n n określona przez Parkinsona w 1817 r. (drżączka poraźna) jest jedną z najczęstszych chorób układu nerwowego ok. 1, 5/1000 w Polsce ok. 50 -55 tys. chorych, częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem (osoby >65 r. ż. – 1, 5% populacji) dziedziczona AD, rzadziej AR M>K, wiek: 50 -60 lat

Choroba Parkinsona - neuropatologia n postępujący zanik komórek istoty czarnej (szczególnie w bocznie położonych okolicach części tylnej-komórki zawierające melaninę): makroskopowo - zblednięcie mikroskopowo – wtręty komórkowe (ciałka Lewy’ego, rok 1920)

Choroba Parkinsona - neuropatologia n n zmiany również w miejscu sinawym i w barwnikonośnych komórkach jądra grzbietowego n. X często zmiany w pętli soczewkowej zmiany w prążkowiu i w gałce bladejniestałe, różnie nasilone objawy choroby Parkinsona – spadek stężenia dopaminy do ok. 20% normy

Dlaczego komórki istoty czarnej ulegają zwyrodnieniu? n n n uwarunkowania genetyczne (indukcja apoptozy, przyspieszone starzenie się) czynniki toksyczne (endo- i egzogenne) neuroinfekcje stres oksydacyjny zmniejszenie liczby czynników wzrostu suma działania kilku powyższych czynników (Andre Barbeau)

Choroba Parkinsona - rozpoznanie n rozpoznanie kliniczne: Min. 2 z 3: 1. wzmożenie napięcia mięśniowego 2. drżenie spoczynkowe 3. spowolnienie ruchowe, upośledzenie automatyzmów ruchowych

Choroba Parkinsona - rozpoznanie n 1. 2. 3. dodatkowe objawy: zaburzenia mowy i oddychania objawy wegetatywne objawy psychiczne Jednostronny początek objawów

Choroba Parkinsona - różnicowanie n n n inne choroby przebiegające pod postacią zespołu Parkinsona NIE rozpoznajemy choroby na podstawie pojedynczych objawów przynajmniej jedno TK w procesie diagnostycznym- unikanie najpoważniejszych błędów

Choroba Parkinsona -leczenie Włączanie leczenia farmakologicznego w momencie, gdy chory odczuwa wyraźne ogranicznie aktywności związane z objawami choroby : 1. 2. w miarę postępu choroby skuteczność terapeutyczna danej dawki leku zmniejsza się długoterminowa terapia powoduje zaburzenia syntezy / magazynowania endogennej dopaminy (ok. 50% pacjnetów)

Choroba Parkinsona – leczenie farmakologiczne 1. 2. 3. 4. 5. dopamina agoniści dopaminy leki antycholinergiczne leki wpływające na katabolizm / uwalnianie dopaminy w istocie czarnej i prążkowiu inne

Ad. 1. dopamina n n metaboliczne prekursory dopaminy – lewodopa (L-dihydroksyfenyloalanina) + inhibitor dekarboksylazy (benserazyd (Madopar), lub karbidopa (Nakom, Sinemet)) akineza Dawkowanie: zaczynamy od 62, 5 do 125 mg/dz. - 1 raz dziennie, co tydzień o 125 mg, aż do 600700 mg/dz. (niekiedy nawet 2000 mg)

Ad. 2. agoniści dopaminy n bromokryptyna (Bromergon, Bromokorn, Parlodel)- agonista rec. D włączamy, gdy: -pacjent nie reaguje już na lewodopę -pojawiają się objawy nietolerancji lewodopy -pojawiają się objawy niepożądane po lewodopie (stosuje się razem z lewodopą) Dawkowanie: 1. tydz. -1 x 1, 25 mg/dz. , 2. tydz. - 2 x 1, 25 mg/dz. , co 1, 2 lub 4 tygodnie zwiększamy o 2, 5 mg/dz. , aż do 15 -30 mg/dz. (obecnie 2 -20 mg/dz. ), przy stos. razem z lewodopą- 5 -15 mg/dz. n kabergolina i pergolid (Permax)- rec. D 1 i D 2

Ad. 3. leki antycholinergiczne n triheksyfenidyl (Parkopan), pridinol, biperiden (Akineton) Dawkowanie: 2 -6 mg/dz. - triheksyfenidyl n amantadyna (Viregyt) (stymuluje rec. D, zwiększa uwalnianie dopaminy, blokuje rec. NMDA) Dawkowanie: do 200 mg/dz. (nawet 500 -600 mg/dz. ) drżenie

n Ad. 4. leki wpływające na katabolizm / uwalnianie dopaminy w istocie czarnej i prążkowiu selegilina (Jumex) – inhibitor MAO-B – enzymu rokładającego dopaminę, działanie neuroprotekcyjne włączamy jako: - leczenie wczesnego okresu choroby - pomocniczo w standardowym leczeniu (umożliwia obniżenie stężeń dopaminy) Dawkowanie: 10 mg/dz.

Ad. 5. inne n klozapina (Klozapol) – neuroleptyk atypowy, pochodna dibenzepiny, blokuje silnie rec. D 4, umiarkowane powinowactwo do D 1, D 2, D 3, D 5 włączamy, gdy: nasilone drżenie objawy psychotyczne po lewodopie Dawkowanie: 12, 5 lub 25 mg, 1 do kilku razy na dzień

Choroba Parkinsona – objawy niepożądane leków Dopamina n zbyt szybkie zwiększanie dawki leku, : - nudności (leczymy - domperidon), spadki RR n długotrwała terapia: - epizody psychotyczne, otępienie (równoczesne stosowanie leków antycholinergicznych - częstsze stany zmącenia)

Choroba Parkinsona – objawy niepożądane leków Dopamina i bromokryptyna - dyskinezy – ¾ chorych, mimowolne ruchy pląsawicze – głównie twarz i kończyny dolne, zwykle po jednej stronie ciała, lub wyraźniejsze po tej stronie, po której rozpoczęła się choroba - zespół on-off – nagły stan bezruchu i sztywności u pacjenta, który wcześniej nie zdradzał objawów choroby, ze względu na stosowanie agonistów dopaminy głównie młodsi chorzy (leczymy -podzielenie dziennej dawki leku na 6 porcji, lub stosowanie preparatów o przedłużonym działaniu; apomorfina- s. c. 1 -6 mg, 1 -3 x na dobę )

Choroba Parkinsona – objawy niepożądane leków Dopamina i bromokryptyna c. d - mioklonie - rzadko - „dwufazowa dyskineza” – bardzo rzadko; napady masywnych , przypominających hemibalistyczne, wzmocnione przez drżenie, ruchy mimowolne (0, 5 do 1 godz. )

Choroba Parkinsona – objawy niepożądane leków Dopamina i bromokryptyna c. d n objawy psychopatologiczne – stany psychotyczne, halucynacje, jakościowe zaburzenia swiadomości - ¼ chorych, głównie starszych (>70 r. ż) (leczymy: najpierw odstawiamy agonistów, potem wprowadzamy zmniejszoną dawkę, jeżeli nie pomaga- klozapina- 12, 5 lub 25 mg 1 do kilku razy dziennie )

Choroba Parkinsona – leczenie operacyjne 1. stereotaktyczne (mechaniczne, chemiczne, elektryczne lub termiczne) niszczenie struktur: - wewnętrznej części gałki bladej sztywności - tylnej części jądra brzuszno-bocznego wzgórza - drżenia - skorupy (obustronnie) - dyskinezy

Choroba Parkinsona – leczenie operacyjne 2. czasowe, wyłączające stymulowanie odhamowanych struktur (stymulator umieszczony pod skórą) – elektroda wprowadzana obustronnie do jądra Luysa 3. implantacja do jądra ogoniastego komórek poronionych płodów ludzkich lub autologicznych komórek z rdzenia nadnerczy

Choroba Parkinsona - rokowanie Skuteczne początkowo leczenie opóźnia ostatnie stadia choroby (inwalidztwo) tylko o kilka lat. Średni okres trwania choroby wynosi 7, 4 lat. Główne przyczyny zgonu (ok. 70 r. ż. ): - choroby serca - zapalenie płuc

Powyższa wersja prezentacji jest pozbawiona rysunków i schematów oraz najświeższych informacji dotyczących zagadnienia. Serdecznie zapraszam na pełną prezentację 02. 10. 2004 o godz. 14: 00