zel Gruplarda Beslenmenin Deerlendirmesi 1 2 3 4
Özel Gruplarda Beslenmenin Değerlendirmesi
1. 2. 3. 4. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar Etnik Gruplar Çocuklar Yaşlılar
1. Bireyden Bilgi Alınamadığı Durumlar Genel durumu kötü olan Exitus Yakınlardan bilgi alma zorunluluğu Bilginin kesinliği test edilemez (üre nitrojeni ölçümü, işaretlenmiş su vb. yöntemlerle)
�Bireyin yaşam tarzını en iyi bilen kişiden bilgi alınmalı. Kardeş (bireyin gençlik dönemi hakkında bilgi verir) Eş (bireyin yetişkinlik dönemi hakkında bilgi verir) Çocuklar (bireyin yetişkinlik dönemi hakkında bilgi verir)
Bireyin beslenme alışkanlıkları Besin Tüketim Sıklığı Anketi Bilgi veren kişinin; • Bireyle paylaştığı öğün sayısı, • Cinsiyeti , • Bireyin durumu , gibi pek çok faktörden etkilenir.
• Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği Ortalama besin ve besin tüketim sıklığı bilgisi güvenilir � Besin grupları detaylandırıldığı zaman güvenilirlik azalıyor Kahve, çay, alkollü içeceklerin tüketim sıklığı bilgisi besinlerden daha iyi alınabiliyor.
Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği Bireyin aşırı tükettiği besin Yakınları tarafından nadiren tam tersi bilgi verilmekte Ancak tüketim miktarı daha az belirtilmekte (orta değer) Bu durum bireysel düzeyde değerlendirme yapmak için bireylerin yakınlarından alınan bilgilerin güvenilirliğini sınırlamaktadır
Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği �Eşlerden alınan bilgiler de; birey hayatta- ölü ? ? Yakının verdiği bilgi değişiyor
Kullanım �Bireyin yakınından alınan bilgilerin analizlerde kullanımı en alt düzeyde tutulmalı �Kullanıldığında alınan bilgilerin hata ve yanlılığı göz önünde tutulmalı Eğer araştırılmak istenen bireylerin yakınlarından bilgi alınarak bir çalışma yapılacaksa; birey sayısı kayıp verilerin çok olma ihtimaline karşı çok tutulmalı diyet değerlendirmesinin güvenilirliğinin düşük olduğu unutulmamalı birey için bilgi alınacak yakını çalışmaya dahil etme zorluğu
1. 2. 3. 4. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar Etnik Köken Çocuklar Yaşlılar
2. Etnik Köken Artan nüfus Farklı etnik kökenli birey sayısında artış Etnik Besin çeşitliliğinde artış Besin bileşimi veri bankaları Farklı pişirme teknikleri Farklı mutfaklara ait içerikler
�Bireylerin besin hazırlama teknikleri sorgulanırken; Anketörün/röportörün aynı etnik kökenden olması� Anlaşma kolaylığı ve daha doğru bilgi almak için anketör kullanılması� Bireylerin besin tüketim durumlarının araştırılmasında; Değerlendirilecek olan etnik-kültürel besinlerin içeriklerinin farklı hazırlama tekniklerine göre veri tabanında bulunma durumu � Etnik besinlerin tariflerinin değerlendirilmesi � Aynı isimde olup farklı şekilde hazırlanan yiyecekler Farklı isimde olup aynı şekilde hazırlanan yiyecekler Surv. Res. Methods 3 (2009) 13 -25 J. Am. Diet. Assoc. 91 (1991) 919 -922
�Hazırlama ve pişirme yöntemlerinin yanı sıra bireylerin tükettikleri besin grupları arasındaki farklılıklar: Veri tabanında standartlaştırılmış yiyecek ve içeceklerin içerikleri güncellenmelidir. �Örneğin Latin Amerikalılar tropikal meyve sularını elma ve üzümden daha fazla tüketmekte. meyve suyu içerikleri güncellenmeli �Türkiye için; BEBİS te kayıtlı yemek tarifleri bölgelere göre güncellenmeli Yağ çeşidi: margarin? Zeytin yağı? Tereyağı?
�Porsiyon büyüklüğüne bağlı tüketim miktarı farkları �Porsiyon bilgisine ulaşmak için «evde» anketin yapılması , �Anketörün porsiyonlu katalog, besin replikası vb. araçları kullanımı
1. 2. 3. 4. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar Etnik Gruplar Çocuklar Yaşlılar
3. Çocuklardan beslenmelerine ilişkin bilgi almak zordur. günler arasında beslenmeleri büyük farklılıklar gösterebilir. beslenme alışkanlıkları değişkendir. yaş gruplarına göre iletişim kurma- bilgi alma değişir Þ Küçük çocuklar; yakınlarından bilgi alma zorluğu Þ Adölesanlar; bilgi verme- kayıt tutma isteksizliği
�Çocuklarla yapılan çalışmalar; porsiyon hatasının fazla olduğunu göstermektedir. �Çocuklarla yapılan besin tüketim araştırmaları; yaş gruplarına göre farklı araçların kullanılmalı Arch. Pediatr. Adolesc. Med. 156 (2002) 867 -871
Okul öncesi çocuklar �Bilgi çocuğun bakımıyla ilgilenen kişiden alınmalıdır. Ancak; Çocuğa bakan tek bir kişi yerine bütün aile bireyleriyle ortak yapılan 24 -sa hatırlatma yöntemi daha etkin
Okul çağı çocuklarında; �Çocuğun kendisinden bilgi alınır. 24 sa hatırlatma yöntemi kullanılırken; kayıt – raporlama arasında fazla vakit geçirilmemeli kayıt ile raporlama arasında vakit arttıkça kesinlik azalmakta öğün bazında sorgulama tüm günden daha doğru cevap veriyor
�Bilgisayar programlarının kullanılması Baranowski et al. Food Intake Recording Software System (FIRSSt). Doğruluğu diyetisyenin aldığı besin tüketim kaydından daha düşük Ancak; �Öğrenciler için zevkli �Maliyeti düşük �Pratik �Kolay bir yöntem J. Hum. Nutr. Diet. (2012) (e-pub (ahead of print) May 23). Public Health Nutr. 14 (2010) 418 -425. J. Am. Diet. Assoc. 102 (2002) 380 -385
Storey et al. (Kanada) Web-Survey of Physical Activity and Nutrition (Web-SPAN) � 3 günlük besin tüketim kaydı ile karşılaştırıldığında enerji alımı anlamlı daha yüksek, �Korelasyon da 0. 24 -0, 40 maliyet zaman Geniş çağlı araştırmalarda kullanılabilir. J. Hum. Nutr. Diet. 25 (2012) 59 -68. Public Health Nutr. 12 (2009) 2009 -2017
Moore et al. Synchronised Nutrition and Activity Program (SNAP), � 40 yiyecek, 9 içecek � 24 sa hatırlatma yöntemi ile karşılaştırıldığı zaman güvenilirliği düşük bulunmuştur Br. J. Nutr. 99 (2008) 1266 -1274
Dijital fotoğraf çekim yöntemi �Besin tüketimi öncesisonrası çekim �Besinlerin referans örnekleri ile karşılaştırma Eat. Behav. 8 (2007) 148 -156
Okul çağı çocuklarında ve adölesanlarda beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem ile ilgili ortak bir görüş bulunmamaktadır. Çalışmanın amacına, katılımcıların özelliklerine göre yöntem seçilmelidir.
1. 2. 3. 4. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar Etnik Gruplar Çocuklar Yaşlılar
4. Yaşlılar Besin Tüketim Sıklığı, Tüketim Kaydı Hafıza ve bilişsel fonksiyon kaybı ? ? ?
Görme kaybı Kişinin anketi doldurmasını zorlaştırır Duyma kaybı Kişinin anketörü duymasını zorlaştırır
Diyet ile ilişkili kronik hastalıkları (Az yağlı, tuzsuz, diyabetik vb. ) Yediklerinden çok yemeleri gereken besinlerin bilgisini verme
Besin tüketimi değerlendirmesi? 1. Direkt Gözlem 2. Evde kalan bireyin mutfak erzak envanteri çıkartılarak tüketiminin değerlendirilmesi kısa dönem hafızanın yerine uzun dönem hafızaları daha iyidir (24 sa hat. besin tük. sıklığı) *** yaşlı bireylerin beslenme durumları değerlendirmesinde tek bir yöntem yerine uygun olan yöntemlerin hepsinden yararlanılması gerekli- esnek olunmalı
Thompson FE and Subar AF. Nutrition in The Prevention and Treatment of Disease, Dietary Assessment Methodology, (3. Ed), 2013
- Slides: 31