ZEL ETMDE YEN YAKLAIMLAR VE UYGULAMALAR DUYU BTNLEME

ÖZEL EĞİTİMDE YENİ YAKLAŞIMLAR VE UYGULAMALAR - DUYU BÜTÜNLEME TERAPISI -ANAT BANIEL METODU ( NÖROPLASTISİTE) - DIR FLOORTIME -KITAP ÖNERILERI SINEM KURTULMUŞ 13. 03. 2018

v. Davranışçı yaklaşımlardan değillerdir. v. Yabancı ülkelerde yıllardır kullanılan fakat ülkemizde isimleri bile yeni duyulan uygulamalardır. Yeterli uzman olmayışı ve maddi yönden külfetli oluşu uygulamaları sınırlandıran etmenlerden en büyükleridir. v. Bilimsel dayanakları yoktur.

DUYU BÜTÜNLEME TERAPİSİ

DUYU BÜTÜNLEME NEDİR? • Dr. A. Jean Ayres uzman fizyoterapist ve psikologtur. 1955 ve 1984 yılları arasında University of Southern California’da okumuş olan Jean Ayres, 1960 yıllarında duyuların öğrenme, duygular ve davranışlar üzerindeki etkilerini araştırmış ve bugün ‘’Ayres Duyu Bütünleme’’ methodu olarak bilinen teoriyi ortaya koymuştur.

• Duyu Bütünleme; Duyularımızdan gelen bilgileri alıp, bu bilgileri çevrenin gerektirdiklerine cevap için etkin şekilde kullanma becerisidir. Her gün, günün her saati, duyularımız yoluyla bilgi alırız (dokunma, duyma, görme, tat alma, koku, vücut pozisyonu, hareket ve denge). Bizim beynimiz aldığımız uyaranları o kadar iyi organize etmeli ki bizler günlük yaşamımızın her alanında, evde, okulda, oyun zamanında, işte ve sosyal ilişkilerimizde etkin bir şekilde yer alabilelim. Duyu bütünlemesi sinir sistemi işleyişinin önemli bir parçasıdır.

• Duyu Bütünleme, anne karnındayken başlar ve özellikle erken çocukluk yaşlarında hızlı bir şekilde gelişir. Bu süreç yaşam boyunca devam eder. Fakat duyusal sistemimizin temelleri 0 – 6 yaş aralığında belirlenir. Çünkü sinir sistemin bağlantıları bu yaş aralığında şekillenir. Bu sebeple erken müdahale çok önemlidir. • Bütün fonksiyonlar bir bütünlük gösterdiğinde denge, beden hareketleri yüksek derecede uyumlu olduğunda, öğrenme kolaylaşacak ve uyumlu davranışlar doğal olarak ortaya çıkacaktır. Duyusal bütünlük sosyo-duygusal gelişim, davranış kontrolü, dil gelişimi ve öğrenme için temel oluşturur.

DUYULARIMIZ • İşitme • Görme • Tat Alma ve Koku Alma • Dokunma – Taktil Sistem • Hareket ve Denge – Vestibular Sistem • Vücut Farkındalığı - Proprioseptif

• Duyulardan Gelen Bilgilerin Bütünlenmesi Elimizdeki bütün duyusal girdilere sahip olduğumuzu düşünerek, bir beynin kendisine eşzamanlı gelen uyaranları organize edip, uyum sağladığını görebiliriz. Bu etkileşimin karışık doğasını aşağıdaki örnekle anlatabiliriz: Ali’ye “Paltonu giy” dendiğinde, Ali; - Bunu söyleyen kişiye dikkatini vermeli ve ne dediğini duymalı - Etrafında süregelen olaylardan gelen bilgileri göz ardı edebilmeli - Paltosunu görmeli ve nasıl başlayacağı ile alakalı tam bir plan yapmalı - Kol girişlerini görmeli ve bu girişlere kollarını sokmak için kaslarını ve eklem pozisyonlarını hissetmeli - Dokunma farkındalığı ile beraber paltosunun üzerinde düzgün durduğunu hissetmeli - Fermuarı kapatmak ya da düğmelerini iliklemek için motor planlamayı, dokunma farkındalığını ve ince motor becerilerini kullanmalı ( VİDEO) - SENSORY ROOM AUTİSM youtube

HER ORTAMDA YAPILABILECEK DUYU BÜTÜNLEME TAVSİYELERİ • • Küçük pilates topuyla yumuşak yüzeylerde taklalar atma. • • Farklı yüzeylere el ve çıplak ayaklarla dokunma. • • • İçi pirinç ve bulgur dolu bir kutunun içinde oturarak oyunlar oynama Çarşafın içinde sallanma, salıncakta sallanma. Yatağın üzerinde zıplama Yüzüstü pozisyonda karnının altına yumuşak bir top koyup bu pozisyonda oyunlar oynama Kıyafetinin içine saklanan objeyi bulma oyunları Yüksek bir zeminden yumuşak zemine atlama. Nesneleri itme ve çekme Yerde sırt üstü uzanırken havadaki balona ayaklarıyla vurma. Traş köpüğü ve oyun hamuruyla oynamaya alıştırma eller ve ayaklar Çok uzun olmayan bir sopa ile balonu odanın bir ucundan öbür ucuna götürme Sürünme Dengesiz yüzeylerde ayakta durmaya çalışma ve yürüme

ANAT BANİEL METODU (ABM) ( • Anat Baniel Metodu; Dokuz temel esas üzerine oturan, NÖROPLASTİSİTE) esası farkındalık çalışmalarına dayanan, amacı beyin plastisitesinden ( beynin yeni bağlantılar oluşturabilme yetisi) yararlanarak, kişinin var olan sınırlarının yine kişinin kendisi tarafından bu sınırları geliştirebilmesi adına yapılan çalışmaların toplamıdır.

• Beyin plastisitesinden yararlanarak verilen eğitimlerde amaç; yeni sinirsel bağlantılar kurarak, duyusal, duygusal, bilişsel, fiziksel ve üretici yetkinliklerini yavaşça, incelikli ve farkındalıkla yapılan hareketler ile yepyeni tecrübeler kazandırarak geliştirmektir. • Adına plastisite denilen beynin kendini yenileyebilme yeni bağlantılar oluşturma yeteneği; ÇOCUĞA YAPAMADIĞI ŞEYLERE ZORLAYARAK sınırlı bir düzeltme elde etmek yerine beyinle iletişime geçerek onlara daha fazla yardım etmemizi sağlıyor. Metodun sahibi Anat Baniel beynin bu özelliğine dikkat çekerek yıllardır sürdürüğü klinik deneyimlerinin ve beyin araştırmalarının bize eksik olanla çalışmaktan çok öte bir durum olduğunu esas iyileşmenin bu çocukların beyinsel işlevlerini artırmakla mümkün olduğunu söylüyor. • YAPABİLSE ZATEN YAPARDI ! Gerçeğini anlayarak, önce onunla bağ kurmak, onu anlayıp saygı göstermek ve dokuz temel esasla beynin gelişmesine yardımcı olmakla başlıyor çocuğun var olan potansiyelini dışa çıkarma yolculuğu. Bu yöntem modern tıbbın umutsuz vaka olarak nitelendirdiği ve etiketlediği bir çok çocuğun aslında hiç de o kadar umutsuz olmadıklarını söylüyor.

9 TEMEL ESAS

NOROPLASTİSİTENİN TEMEL UNSURLARI • Etkinlikler zevkli ve eğlenceli olmalı. • Zorlamadan stresten uzak olmalı. • Çocuğun önderliğinde olmalı. • Davranışa değil çocuğun farkındalığına yönelik olmalı. • Hareket temelli olmalı.

DIR / FLOORTİME • NEDİR ? • Floortime, otizm spektrum bozukluğu, down sendromu, dil ve konuşma bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, gelişimsel gerilikler, duygusal ve dürtüsel sorunları olan çocuklar ve onların aileleri için geliştirilmiş bir programdır. • (D) Gelişimsel , (I) Bireysel farklılıklar, (R) İlişki temelli yaklaşım (Floortime) Dr. Stanley Greenspan ve Dr. Serena Wieder tarafından geliştirilmiş kapsamlı ve multidisipliner bir metottur. Çocuğa bir bütün olarak yaklaşır ve çocuğun diğer insanlarla etkileşimine odaklanır. Bu yöntemin felsefesine göre çocuk mutlaka duygusal olarak kendi dünyasındaki insanlara bağlanır ve bilişsel-duygusal gelişimi için onlarla etkileşime girme becerisini gösterir.

Floortime yönteminin temelinde çocuğun liderliğinde ilerlemek, onu izlemek ve ona ayak uydurmak vardır. Çünkü çocuk seçimleriyle bizlere ihtiyaçları ve kaçındığı durumlar hakkında bilgi verir. Aynı zamanda onun liderliğinde başlayıp sürdürülen etkinliklerde çocuğun daha çok keyif aldığı ve daha fazla gelişim zinciri kurduğu gözlenmiştir. D – Gelişimsel ( Sosyal, duygusal, bilişsel gelişiminde hangi basamakta? ) I – Bireysel Farklılıklar ( Duyarlılık saptama) R – İlişki Temelli Bölüm ( Duygusal olarak ilişkilendirilmiş etkileşimler)

FLOORTIME’IN ANAHTAR STRATEJILERI • Floortime’ın anahtar stratejilerinden biriside çocukla yere oturup aktif olarak çocukla oynamayı içermesidir. Floortime’ın temel prensipleri – Çocuğun önderliğini takip etme – Çocuğa onun gelişimsel düzeyinde yaklaşma ve onun ilgi alanı üzerinden gitme – İletişim döngüsü açma-kapatma (çocuğun ilgi alanından başlama ve onu etkileme, yaptığı yada söylediği şeyler üzerinden temellendirme) – Çocuğun gözündeki parıltıyı elde etmek için çabalama ( merakı, motivasyonu, ilgiyi uyarmak için ona duygusal olarak yaklaşma yollarını bulma)

• Floortime sadece yerde oturup çocukla oyun oynamaktan yada çocuğun her yaptığına izin vermekten öte bir şeydir. Bu çocuğu lider olarak görmek, sonra ona katılmak ve oyunu karşılıklı yapmaktır. Çocuğun iletişimini ve problem çözme yeteneğini desteklemekle ilgilidir. DIR çocuğa yüz ifadeleriyle, sözel olmayan ipuçlarıyla ve daha sonra jestlerle sonrasında çocuğun bu sözel olmayan ipuçlarını diğerlerine karşı kullanmasını desteklemekle ona iletişimin değerini öğretmektir. Daha erken aşamalar edinildikten ve çocuk karşılıklı etkileşimi sürdürdükten bağlantıyı kurduktan sonra çocukla sembolik oyuna başlanmaktadır. Böylece çocuk tüm duygularını anlayabilir ve bireyler arası problem çözmeyi geliştirebilir. Ve somuttan soyut dünyaya doğru ilk adımlarını atar.

KİTAP ÖNERİLERİ • Otizmde Derinlemesine Oyunla Tedavi - STANLEY GREESPAN & SERENA WİEDER • Özel Gereksinimli Çocuk - STANLEY GREESPAN & SERENA WİEDER • Sınırlarını Aşan Çocuklar - ANAT BANİEL • Otizmi Oyuna Getir Nöroplay Yöntemi – BARIŞ EKİCİ • Ödüllerle Cezalandırılmak – ALFİE KOHN • Erken Dönem Katılım Oyunları – BARBARA SHER • Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk – MAİA SZALAVİTZ • Youtube ETEÇOM